R. K. Spaarbank - Amersfoort
S. DUYKER Havik 29 Amersfoort
Dames- en Kindervesten
DE EEMBODE
R- K. Nieuwsblad voor Amersfoort
en Omstreken
tbonn^P ku°"° eU« "d In gua, doch opiegglng van
«bonnement moet geschieden voor den ssnvtng van een nleuv kwartaal.
*1 B"nden "-OR Bulten de gemeente Amersfoort 11.10.
Afsonderllke nummers 10 et.
Dinsdag 17 Nov. 1925 No. 66
Negen en Dertigste Jaargang
KANTOOR.' LANOEQRACHT 28, AMERSPOORT, TELEFOON 314
DE EEMBODE VERSCHIJNT DINSDAG- EN VRIJDAQM1DDAQ
ADVBRTBNTlfitt 29 cent p«r regel. Blll|ks tarieven voor handel en
ngverheld b| geregeld adverteeren. Advert en tlfn moeten Dinsdag
en Vr|dag vóór uur worden besorgd. Een bepaalde plaats kan
niet worden gegarandeerd.
Wat de mensch durft, dat kan hiiI
ook. Wat men niet opgeeft, heeft men I^AISIflAvANVALKEriBURC^S-*
niet verloren, 't is beter, dat er vee/1 'e -'iLEVERTRA'
mislukt dan dat er niets tot stand komt.
Utrkeerdt method*.
In ons land heeft de groote pers
langen rijd zich zekere reserve weten
op te leggen ten aanzien van moord
en andere sensatiewekkende processen,
een reserve, die men in andere landen,
als België en Frankrijk volkomen miste.
Sinds echter enkele groote bladen
voordeel gezocht hebben in sense
wekkende opschriften en uitvoerige
slagen van pikante moord- en rnofzaken,
zulks in navolging van bu tenlandsche
boulevard bladen, is de berichtgeving
omtrent belangrijke strafzaken steeds
uitgebreider geworden en hebben bijl
alle groote kranten het geg-ven slechte
voorbeeld gevolgd. Men huivert
hetgeen men leest en men krijgt den
indruk, alsof moord en doodslag in ons
lardtotde alledaagsche gebeurtenissen
behcoren.
Ongetwijfeld is de criminaliteit toe
genomen, maar niet in lóó erge mate.
als men, afgaande op den iodruk door
het lezen van al die dagblad-verslagen,
meenen zou.
Er wordt van groote strafzaken in
de peis tegenwoordig veel te veel
notitie genomen. De sensatielust van
het publiek wordt door het uitvoerig
mededeelen van allerlei bijzonderheden
zooveel mogelijk bevredigd.
Toch is de toename der criminaliteit
groot genoeg om er ons over
Er blijken in de maatschappij tal
van menschen rond te loopen, die voor
leven en eigendom van anderen vol
strekt geen eerbied meer gevoelen.
Moordenaars van den tegcnwoordigeo
tijd lijken heelemaal niet op de boos
doeners uit oude romans, die na hun
misdaad door wroeging vervolgd wer
den en nergens meer rust konden vinden.
O, neen, vlak voor dat ze levenslaog
tegen zich hooreo eischen staan ze oog
te lachen om de een of anriere ge
tuigenverklaring, die ze grappig vinden
en men weet van ze te vertollen, dat
ze in het Huis van Bewar.og tot de
meest opgeruimde logé's behoorden.
Hel strengste politie-toezicht zal niet
baten, wanneer de straffen niet zoodanig
zijn, dat ze werkelijk afschrikken. Nu
valt het Op, hoe genad'g moordenaars
er tegenwoordig bij de rechtbaok af
komen.
Uit alles haalt men verzachtende
omstandigheden drift of dronkenschap
is een gangbaar excuus en 1 h 2
jaar gevangenisstraf voor een doodsla g
is vrij normaal.
Zulke rechtspleging boezemt geen
eerbied voor het leven in.
Levenslang werd gedischt tegen den
man in Amsterdam, die eerst zijn vrouw
worgde, toen, met zijn kinderen bij zich,
de café's afliep en dronken naar het
bureau geleid werd, thuisgekomen een
der kinderen worgde en den volgenden
dag ook zijn tweede kind om het leven
bracht.
De rechtbaok ging niet met den eisch
van den Officier mee en veroordeelde
den man tot 12 jaar, omdat zoo
motiveerde de rechtbank het vonnis
zij niet den indruk ontvangen had,
dat beklaagde een diep verdorven
mensch was.
Moet men uit zulk vonnis niet de
conclusie trekken, dat men tegenwoor
dig heel wat doen kan, voor men het
daaibij i
erg viodt
De berechting zelve
afschnkwekkeud meer.
Moordenaais worden met onder
scheiding behandeld en toegesproken
voor en na heet bet »u«. De groote
pers vcihaalt niet in kolommen maai
in volle pagina's van het misdadig ge
beuren.
Getuigen en verdedigers vertellen
meer kwaad van dt(n) verslagene dan
van den dader, voor wicn velerlei
cuses worden aangevoerd. Op
beluste lezers verslinden kolommen
diuks in de avond- en ochtendbladen
en de strijd tusschen den Officier
justitie en de verdediging wordt
meer belangstelling gevolgd dan menige
i uilige verhandeling. De moord is op
den achtergrond geraakt en het gaat
er nog slechts om wie het winnen zal».
Op de foto-pagina's van de kranten
ziet men de beklaagde: 'n Interes;
kerel, vinden de lezers, zoo'n individu
dan.
Justitie en pers zijn ten deze op den
verkeerden weg. Wil men de toenemen
de criminaliteit beteugelen, dan zal men
o.m. ook de rechtspleging van het
romaneske moeten ontdoen. Geen ver
tooningen in de rechtzaal, geen demon
straties met doodkisten, doorschoten
deuren, raamgordijnen e.a., een ri
vaardige maar geen overgevcelige be
handeling van de aang< klaagden,
streng vonnis voor hen, die zich
het leven van andeen vergrepen.
De pers matige zich en lteere terug
tot het inachtnemen van de reserve,
die zij zich vroeger oplegde. Het moge
al voordeelig zijn om aan de sensatie-
lust van het publiek te voldoen, ren
blad, da( zich zelf respecteert, mag z$o
werk niet al'één uit dat oogpunt bezien.
Zooals thans de verslagen van rechts
zittingen vaak gegeven worden, maakt
men boosdoeners tol helden van graag
gelezen interessante romans, wekt men
allerminst weerzin van de misdaad,
kweekt men geen eerbied voor het
Oude straffen in Amersfoort.
Door T. PLUIM.
I.
De stad Amersfoort bezit in haar
Archief een geschreven wetboek, dat
omstreeks 500 jaar oud is. De Eerw.
heer Archivaris Rootselaar zegt in zijn
bekend werk .Amersfoort, terecht
daarvan.Op de belangrijkheid van
zulk eeo Document, niet alleen voor
de geschiedenis der zeden, gebruiken
en rechtstoestanden van geheil Neder
land, maar vooral voor de geschiedenis
van Amersfoort in het bijzonder, be
hoeven wij niet te wijzen. Ons is niet
bekend, dat van eenige stad in ons
■aderland zulk een volledig Wetboek
is geschreveo.x
Die geschreven wetten zijn zoo
e reeds zeiden omstreeks 5 eeuwen
ld, maar we kunnen veilig aannemen,
tt ze toen al langen tijd i-j gebruik
aren. Zij geven dus een aardig kijkje
't leven van 't oudste Amersfoort.
Ik zal enkele van de meer dan 309
artikelen hier iBten volgen, en wel in
onze hedendaagsche taal, want dat oud-
Nederlandsch is moeilijk te verstaan,
bijv. ymandt die de anden scelt dytff
of diefegge valscher c-ff verrader,
Roeuer iff moirdener cff menedich
de verbuert 1 B gl. totter statz behoef..
Ter zake dus.
1. Iemand, die een ander uitscheldt
ior dief, dievegge, valschaard, ver
rader, roover, moordenaar, meineedige
net dergelijke woorden, welke
iemands eer aantasten, die verbeurt
Beieische gulden ten voordeele der
stad (d.i. 14'/a stuiver.)
2. Een verkoopster, die dagelijks op
maikt staat, een dieostmaagd of eeo
brouwmeester.(Amersfoort was beroemd
om zijn brouwerijen, en cok de vrouwen
helpen in dat bedrijf), indien zulke
wen kwaadspreken van een gcede
w, 't zij achter haar rug, hetzij in
haar tegenwoordigheid, die zal den
dragen. (In dien tijd bestond er
de vrouwen een straf, waarbij zij
haar schande een steen door de
stad moesten dragen.) En als zij den
steen niet wilden disgen, zt-'ir.ihsai
onder 't luiden der klok de stad voor
maar den lang uitleiden en als zij
dien lijd weer terugkomt, zal z$
toch den steen moeten dragen.
(Mij dunkt, die babbelachtige vrouwtjes
kregen een welveidiende straf).
3. Iemand van de Raadsleden, die
in de raadsvergadering eeo ander uit
scheldt, zal daarvoor 5 pond (5 gld
verbeuren. Evenzoo als iemand der
gezetenen op het Raadhuis wordi
ontboden en scheldwoorden werpt op
iemand van den Raad of op een der
ingezetenen, die zal eveneens 5 pond
verbeuren,
4. Wie tegen een onzer buigers
mes trekt of hem met verboden wapenen
dieigt, die verbeurt 5 pond,
5. Iemand, die in «kwaden moedei
de kleedcren van een onzer burgers
scheurt, welke hij aan heeft, verbeurt
drie pond.
6. Iemand, die in boozen moede
onzer burgers slaat of stoot rnet
verboden wapen, róó, dat de geslagene
nergens bloedt of blauw wordt, die zal
5 pocd verbeuren, maar als de ge
slageoe wel ergeos blauwe plekken
krijgt, dan zal de misdadiger tien pond
7. Als iemand een onzer burgers
de vuist een bloedwonde slaat, die zal
vijf pond verbeuren maar doet bij dii
met een vei boden wapen, 'dan zal hij
10 pond betalen.
8. Iemand, die een andet water, bier,
wijn of andere drark in bet aangezicht
werpt, verbeurt 5000 s'eenen (voor den
stadsmuur
9. Iemand, die bij een ander het
huis binnerdringt verbeurt 25 000
steenen en hij zal een jaar lang u'
stad gebannen zijn.
10. Wie een hi van den Raad of
n stsdsdienaar, die door den Raad
ergens heen wordt gezonden, slaat,
zoodat de mishandelde eeo bloedwonde
of ergens blauwe plekken krijgt, die
zal zijn leven verbeuren en wie zulk
een Raadslid of dienaar met woorden
of werken misdoet, zal 20.000 steenen
verbruien.
i Wordt vervolgd
Binnenland
Da politieks toestand.
De Koningin heeft den
in den Ministerraad ontvangen, die,
ofschoon er in constitutioneel parit mec-
tairen zin eigenlijk tusschen Kabinet en
Kamer geen corflici bestaat, niettemin
aaoleidirg vao de ontslag-aanvrage
vier tot de R. K. Staatspartij be-
hoorende Ministers en de daarmede
samenhangende politieke mogelijkheden,
de portefeuilles der overige leden
het Kabinet ter beschikking van H. M.
de Koningin gesteld heeft.
De Koningin helft een en ander
rerweging genomen en inmiddels
zoowel eerstgenoemde bewindslieden
ils de andere ministers verzocht, zich
net de behandeling en afdoening zoo
mogelijk, der loopende zaken te willen
blijven belasten.
Het Gezantschap bij den Paus
De Paus behoort., zeide Minister
Cort van der Linden in 1915 «tot
de groote machten, al is bij dan ook
geen wereldlijk souveiein.. En in ver
band hiermee deed hij toen met nadruk
uitkomen, dat de zending van eeo ge
zant enkel ten doel had de belangen
het land te dienen. .Ook indien
geen enkel katholiek hier in bet land-
vezig was., sprak de Minister, .dan
oog hei belang, dat wij hebben,
in aanraking met den Paus te
komen, precies helzelfde zijn».
Op dien grond pleitte de liberale
premier Cort van der Linden in 1915
het zenden van een gezant naar
Rome.
Waterschap Eemnes.
In verband met het door Ged. Staten
■geldig verklaren der gehouden stem
ming, voor het opmaken van een aan
bevelingslijst voor de benoeming van
O heemr-ad, is thans door het bestuur
>n het Waterschap Eemnes een
euwe stemming uitgeschreven.
Deze wordt gehouden op Dinsdag 1
Dec. des voormiddags van 9 12 uur,
ten gemeentehuize van Eemnes.
Waarschuwing.
•De Tijd. wil de vraag onbesproken
laten, of wij niet tegen de voorzichtig
heid handelden door het zee bouwen
een Kabinet zonder de zekerheid,
onze coalitiegenooten met ons t óór
het gezantschap zouden stemmen, al
in dat geval wellicht niet hetkabinet-
Colijn zijn opgetreden.
Maar zeker is nog niet voldoende
ider ons het bi wustzijn doorgedrongen,
dat wij een minderheid vormen in
het land en naar dit feit ook op politiek
gebied onze gedragingen hebban in te
richten.
Het zwaaien met de roomsche stroef,
door propag ndisten op braveerei.de
meetings moest evenseer vermeden als
het omedelijk kankeren b.v. door
»D« Morgen. tegen de antirevo
lutionairen, die ten slofte onze meest br-
trouwbare coalitiegenoote- blijken te zijn.
Eu al mag bet waar wezen, dat de
leden der S. D. A. P. in elk geval
tegen het gezantschap zoudeo hebben
onder controle Centrale accountantsdienst Ned. Boerenbond
De zittingen voor het inleggen en terugbetalen van gelden
worden gehouden in het R. K. Spaarbankgebouw
BREEDESTRAAT bij de LANGEGRACHT
des ZONDAGS van 12 tot 1 uurWOENSDAGAVONDS van 7
tot 8 uu en VRIJDAGS van 10 tot 11 uu
Dadelijk ingaande rente 3*/,o pCt.
Spaarbusjes gratis verkrijgbaar.
Alvorens u beslist bij het koopen van een Instrument
is het mede in uw belang ook eens te komen zien in den
Piano- en Orgelhandel
Wollen
Buitengewone mooie keuze
Zeer voordeellge prijzen
gestemd, nu tegen de samen wei king
der christelijke partijen storm moest
worden geloopen, het blijft afkeurens
waardig hen ODDOodig te prikkelen,
zoodat de heer Vliegen in zijn ver
klaring tegen het gezantschap kon
motivceren «Tijdens de verkiezing!
zijn er van onze katholieke collega
geweest, die o.a. hebben gezegd: wij
willen zaken, waar wij overigens als
Katholiek veel piijs op stellen, niet uit
de handen van socialisten aannemi
Dit is gebeurd door mr. Bomans
Maastricht, toen hij sprak over het
processie vei bod en over ah. 123
bet Indische Regeringsreglement.i
Alleen dieper zelfinkeer, ernstiger be
sef van onze werkelijke positie in Pet
land en toogvaste voorzichtigheid zon
der oppervlakkige bravades kan ons
van gebreken vrijmaken, die aan onze
leiding niets dan ongelegenheden en
aan onze partij niets daD schade toe
brengen.
Gefgpt.
We hebben in Utrecht, de vierde
stad van het Rijk, Datuurlijk een zeer
bekwaam gemeentebestuur met een
bekwamen stadsbouwmeester. Er is ook
:en actief bestuur van eeu Volksbond-
.fdeeling. Deze afdeeling exploiteerde
sedert jaren met goed succes een
alcoholvrij paviljon in het Wilhelmina-
paik en droeg een deel van de winst
an de eigenaresse, de gemeeDte af.
Zooals alles moest dit ook verbouwd,
ergroot en verfraaid worden. Daarna
ging de exploitatie nog beter, terwijl
het alcoholvrij bleef. Maar natuurlijk
n er meoschen, die het, betreurden,
ze er geen bier kooden krijgen.
De Volksbond is. zooals we bij gelegen
heid van zijn 50-jarig bestaan reeds
opmerkten, verstard en ziet niet, dat
bier en wijn thans een veel grooter
gevaar vormen dan 10, 20, 30 jaar
geleden en relatief de steike drank op
den achtergrond treedt. Zoo kwam het
orgelukkige idee om in het nieuwe
paviljoen ook bier en wijn te verkoopen.
We vermoeden, dat dit idee reeds ge-
koesteid werd toen tot de verbouwing
besloten werd, B. en W., die anders
wel op hunne wijze en met hunne mid
delen het alcoholisme bestrijden, wareD
helaas bet denkbeeld ook welwillend
gezind, misschien omda: ze nog grooter
winstaandeel verwachtten, eu dienden
iet zake een voorstel bij den Raad in.
Natuurlijk protesteerden de geheelont
houders, maar verder reikte bun macht
niet.
Intu8sch«n is de zaak gered door
fout van den bouwmeester 1
Bij Kon. Besluit zijn de
eischen vastgesteld, waaraan vergun-
niogslokalen en verlofslokalen voor biei
en wiju moeten voldoen. Vlak voor de
raadzitting bleek nu het paviljoen daar
aan niet te voldoer, de hoogte was
mioder dan '/ioo 2'/z centimeter te
klein I Dat had de bouwmeester Diet
voorzien, dat had de Volksbond niet
voorzien en dat hadden aanvankelijk
B. en W. niet voorzien.
En zoo bleven de stad Utrecht
de Volksbond bespaard voor een
sluit, dat in onzen tijd zeker niet
hun eer zou hebben gestrekt.
BI. V. M
Roomschs Blijdschap.
Te Rotterdam wilde men St. Canjsius
ter eere feesten en jubelen.
Maar men verstaat bet blijkbaar niet
meer, zoo iels op passende wl)ze te doen.
Te feesten zooals bet Katholieken
betaamt.
Want in het verslag der feesten, op
genomen in De Tijd, moesten we o.m.
lezen
«We vragen ons af of de ontzaglijk
groote kosten aan onze feesten ver
bonden, naar verluidt luoprn deze ver
naar de f 10 000 op deze wijze een
loooende bestemming hebben gekreger?
»De apologetische vereenigiog «Petrus
Canisius. had met zoo'n bedrag zeer
zeker vruchtbaarder werk verricht en
ten slotteden heeren geestelijken,
wieo door hun bisschop het bezoek
aan dezen avond was verbodeD, heb
ben zich daardoor de ergernis bespaard,
welke sommige der dames door haar
kleeding op een zoo bij uitstek
godsdienstige plechtigheid hebben ge
geven.»
Tegeastrijdlg.
Toen de Olympiade-subsidie werd
afgestemd, schreeuwde geheel de link-
sche partij in de Kamer, moord en brand
over de wgze, waarop we ons tegen-
>er het buitenland blameerden.
Maar nu men zich door een drijverij
in enkele menschen, en door politieke
hakzetterij hebt laten verleiden tot een
daad, die de diplomatieke belangen
van ons land in het buitenland onmid
dellijk schade doet, nu voelt niemand
ter linkerzijde blijkbaar eenige vrees,
of we ons daarmee misschien niet op
veel openlijker wijze voor bet buiten
land belachelijk hebben gemaakt.
Ook de vrees voor het prestige tegen
over bet buitenland is al afhankelijk
politieke berekening en succes-
jageifj.
"at te denken van lieflijke betuigingen
welwillende steun, aan de regeering
:os den Vrijheidsbond toegezegd,
den dag vóórdal men datzelfde ministerie
ten val poogt te brengen?
Samenwerken.
De Katholieken waren steeds bereid,
n met hun beide Prctestantsche bond-
genooten saam te werken. Veel ge-
'oeligheid hebben wij bij beu ontzien,
neer zelfs dan velen katholieken kiezers
lar.genaam was. Maar wat men nooit
ran hen kon vergen, was dat zij zich
'ooranti-papistisch get el zouden buigen.
Daarom speelden de Christelijk Histon-
schen iu verkiezingsdagen met vuur,
tij in plaats van, gelijk de Anti
revolutionairen, tegen het anti-papiBme
vierkant front te maken, uit vrees voor
verlies, in hops op winst, hel specu-
leei en op anti-papisme niet versmaadden.
Daardoor kwam die Pattij in een sfeer,
waarin het baar op den duur moeilijk
moest worden, om met de Katholieken
saam te werken.
Provinciale Staten
Door den voorzitter van het Centraal
Stembuteau is wegens hel niet aan
nemen van zijn benoeming duor H.
Haring (vacature v. d. Wesieringh) be
noemd veiklaard tot lid van de Prov.
Staten van Utrecht J. Dijkxhoorn te
Baaro.