4
Anders dan andere
ST. WILLIBRORDUS
H. ELZENAAR
Jan gafdenmoed tadi nietspoediq verloren.
Greep naarz'n pal»je-zorgvuUig oewaard.,
E,mu 'hcjevaar weer Lezwo ren!
Haaiviscli zwom verdeceen Lrul in z'nstaarli
DE EEMBODE
R. K. Nieuwsblad voor Amersfoort
en Omstreken
VrUdag 7 Mei 1926
Veertigste Jaargang
No. 11
KANTOOR: LANOEORACHT 28, AMERSFOORT, TELEFOON 314
DE EEMBODE VERSCHIJNT D1NSDAO- EN VRIJDAQMIDDAO
APTRRTBMTlftH 25 etal p«f r.gcl. Billik* Urt«r*s voor t
ii(verheid b| geregeld adverteoren. Advert«otlên moeten
en Vrijdag vóór aar worden bezorgd. E*n bepaald* p
V Denkt er aande propaganda op
godsdienstig terrein is het voornaamste
als de Katholieken leven door en uit
het Katholiek beginsel, dan zullen zij
ook Katholiek stemmen. Mgr. Callier
Cwee oude kloosters
onder Soest.
Door T. PLUIM.
(Slol)
Io 1523 vielen de Gelderschen in
het Slicht. Zij trokken o.a. naar hel
L klooster in B.tkel en deden er groote
schade.
Maar in 1543 brak over het klooster
een schrikkelijk or heil los. Dc Eerw.
Henrica van Érp. Abdis van het Vrou-
I weokloosler te Utrecht, schrijft daarover
het volgende in haar dagboek (overge
bracht in onze hedendaagsche spelling)
«Des Zaterdags voor onzer Vrouwen
Visitatio, nr no 1543, trek het vendel
soldaten, dat in Amersfoort lag (om
de Gelderschen onder den woesten
Maarten van Rossum legen te houden)
naar Nijkerk om die stad te plunderen
en de mannen er gevangen te nemen.
Maar de Nijkerkers weerdeo zich zóó
dapper, dat er niet veel soldaten te
Amersfoort terugkwamen, daar rij meest
allen zelf gedood of gevangen werder.
«Inlusschen vernamen de Gelderschen
dat de bezetting uit Amersfoort naar
Nijkerk uitgetrokken was. en zoo viel
de gevreesde Maarten van Rossum met
rijn soldaten op Sr. Maarter.sdag Eem-
land binnen en deed cr groote schade
in Leusdco, Soest en andere dorper,
Zijn troepen haalden al de levensmid
delen weg van Amersfoort tot de Bilt,
maar zij verbrandden niets en vingen
ook geen mannen, maar i
koeien, schapen en varkens
als kleeren en huisraad, Van eenige
overeenkomst of afkoop der plundering
wilden zij niets weten. Ook kwamen zij
in de Birkt en plunderden het klooster
zij jaagden al de monniken
'i alles als buit
«Toen deze Gelderschc soldaten wet
uil Amersfoort vertrokken waren, kwt
men alle dagen de burgerkinderen
(Borghe skynders) van Amersfoort
manden en kruiwagens en namen alles
weg, wat van het klooster en op der
hof was overgebleven zelfs braken zij
de leien vbd de kerk en het klooster
af en al het lood, ankers, ijzer en hout
werk en alles wat er oog verder was.»
Deze verschrikkelijke ramp deed zien,
dat de Broeders, daar niet langer veilig
waren en pogingen moesten doen om
hun klooster weer naar de stad zelf
over te brengen.
Dit gelukle hun weldra. Imi
Cellezusters, die op de plaats van heL
tegenwoordige weeshuis haar kerk
skloosterke» hadden, waren oog slechts
zeven in getal, bovendien arm en hoog
bejaard. Daarom stonden zij op verzoek
der Birktenaars hun haar klooster af
(op 7 Maart 1547) voor 400 carolus
gulden en 10 000 steenen, opdat zij
klein gebouw zouden kunoen betrekken.
Verder moesten dc Broeders baar jaar-
!$ks een gouden os leveren of anders
daarvoor 15 carolus gulden betalen be
nevens 4 schouwen (schepen) turf (Een
carolusgulden was 24 stuivers).
De stedelijke regeering keurde deze
verkoopacte goed en stond den
ders eenige voorrechten loc, o.a. «vrij
dom van accijnsen, zooals dc andere
kloosters in 8e stad gcuote-
werklieden van buiten mochten laten
komen om huu klooster te bouwen
(wat anders de gildewetten verboden)
bij algemeene belastingen zouden dc
Broeders niet hooger worden aange
slagen dan het klooster van St. Ji
binpen de stad, enz.»
De genoemde Cellezusters, die dc
gevaarlijke taak op zich hadden geno
men de pestlijders Ic verzorgen,
lieten nu haar «kloosterke» en gingen
bij het Pestileotiehuis
het proveniershuis «de Poth» geheetcn
het waren er, zoo wij reeds zeiden,
zeven in getal, n.l. «Suster Gcerlruijr
Brjfnte. Moeder Suster Antonia Jacobs-
dochtcr, ProcuratrixSuster Ursala
Lytgen Aarts Jantzen GerytB Aeltgen
Geryts en de Ermgert Woutersdochter,»
Daarmee verloor Soest ook zijn tweede
en laatste klooster.
Het nieuwe klooster dat de Birkte
naars in de stad gingen bouwen, werd
ook «Manëohof» geheeten, »'t zelve
v*n tfd tat lijd ook vergrotende en
uitzettende, zodat zy vau de minste
niet te achten zijn geweestdoch hun
werk is niet geheel voltrokken, gelijk
de (onvoltooid gebleven) gaan
voor ceoige jaren nog heeft
zien zegt van Brmmcl in 1760
Trouwens, lang hebben de Broeders er
gewoonddoor de iovoerirg der
'orming werden op vele plaatsen
de kloosters opgeheven f ging het
g> tal der Broeders of Zusters achtertui.
In 1578 telde «Marlënhof» dan ook
10 bewoners meer en in 1610 is
het door 't overlijden van den laatsten
convenluaa', broeder Servaas van Wijk,
geheel uitgestorven. Het ging toen aan
de stad over, waarvan dc regeerirg in
handen der Hervormden was gtkomen.
Toen is er het Weeshuis naar over
gebracht. In 1552 was n.l. te Amersfoort
op den Singel, hock St. Aaglenstraat,
een weeshuis opgericht; drch d.t werd
op den duur te klein. De stad, die
reed» in 1398 de bezittingen van het
klooster Mat.ënhof onder haar beheer
had genomen, stond uit de opbreugsi
der klonslerbezittiogen jaarlijks aan hei
Weeshuis een «ast bedrsg af voor het
onderhoud der weezen.
Toen alle klooiterbroeders en zusters
Amersfoort uilgestorven waren (men
id er 2 mannenkloosters van Sl, Jan
i Mariëihof, eri 3 vrouwencouventrn
in H. Agatha, H. Agies en H. Bar
bara), toen zij allen uitgestorven waren,
heelt de slad de inkomsten dezer kloos-
gebruikt voor 't traktement der
predikanten en van de onderwijzen aan
de Latijnsche school.
"ie eigendommen van Manënhof
klocster b'ijfl toch 't hooid-o der-
werp van ons opstel mochten zeer
aanzienlijk heeten er was veel land
bezit bij. waarvan de pachten riet
ig opbrachten. Zoo iezen wij dal
opbrengsten omstreek» 1700 gr-
enlijk de som van 1760 gld. be
iepen, een vrij aanzienlijk bedrag voor
dien tijd.
O.a. een boerenerf ondtr Amersfoort,
geheeten «Hiihorsl» 60 gld. (Het ligt
't O. op de grens van Stoutenburg).
Goederen en erven in de Birkt, 525 gld
(natuurlijk uit de omgeving van 't voor
malige klooster).
Een akkermanshofstede onder Hees
(Soest), 31 gld.
Hel erf Ronselaar, onder Woudenberg
106 gld.
Het erf Vlastuin aldaar. 150 gld.
Hel erf Liuwerice aldaar. 112 gld.
Het erf Dashorst aldaar, 64 gld.
Een erf onder Scherpenztel, 140 gid.
Een erf aan de Eembrug genoemd
Bloemberg», 100 gld. enz.
De eigendommen van 't vroegere
klooster bleven in het bezit der stad
Amersfoort tot 1810, toen met konink
lijke goedkeuiing al dc «Huizen, Hoven
en Hofsteden, met de bouw- en wei
landen, heggen, stegen en wegen» io
't openbaar verkocht werden. Eigenaar
van de goederen in de Bukt werd de
heer Mauntz Dreyer, die op't landgoed
«De Hooiberg» woonde (vlak tegen
Puntenburg aan)hij kocht de goederen
in 't oude klooster voor 38.600 gld
el een bewijs, dat ze belangrijk waren.
Baarn, April 1926.
deugd en vroomheid en geloof
bij velen nog over is.
Wie leert en hoort, wat lichamelijke
zedelijke ellende de huidige dans
woede veroorzaakt, hij verafschuwt io
woord en in hart deze perverse uiting
hedendaagsche ziekelijke en over
prikkelend e vermaskmanic. Om het ge
wicht gaan wij daarom dieper op deze
Wat zijn voor Roomicb Knlb.dar.sen
ren andere dan deze, die in rich et)
omstandigheden geschieden overeen
komstig de redeleer der Katholieke
Kerk. Een Roomsch Katholirke dans
club :s een zoodanige, waar slechis
zulke dansen en met inachtneming van
zulke voorzorgen, worden geleerd en
uitgevoerd, dat h:t geheel i i geen enkel
opzicht in «nijd leemt met de Katho
lieke zedeleer.
Of het vooral in de tegenwoor
dige omstandigheden niet rnadzamer
is dat R. K. weg te laten, willen wij
niet beoordeelen, De bedoeling echter
mag geen andere zijn, dan w$
"geve
e denker
o de moderoe
Binnenland
Roomsch Katholieken en dansen.
We lezen in het «St. Antonius». R. K
Maandschriit voor het Katholieke Volk
Wij zouden kunnen verwijzen Daar
Sint Antonius XXV (1919) 81—83.
Daar wordt kort en krachtig op de vraag
Is dansen geoorloofd?» geantwoord
-Ja, het is geoorloofd.» Wij zoudeD
echter den schrijver van toen onrecht
doen, als wij ook zijn nadere preci
ring hier niet overnamen. Aldus gaat
hij n.l. verder«Dansen is in zich
geoorloofde ontspanning. Er zijn echter,
vooral in den laatsten lijd, dansen
zwang gekomen als de beruchte ot
step en two-step, welke zoo zinnelijk
en prikkelend zijn, dat zij absoluut
oordeeld en verboden moeten worden.
Maar ook dansen, die in zich
keurenswaardig zijn, kunnen toch tot de
ongeoorloofde vermaken afdalen,
neer zij door de plaatsen, waar
tijden, waarop gedanst wordt ca
nog door de deelnemers aan de dans
partij gevaar opleveren voor de deugd.'
Aldus werd geschreven iD 1919. Wij
zijn thans zeven jaar ouder. Ook wijzer?
De roenschen zijn waarlijk in dien
niet deugdzamer geworden. De genot
zucht neemt beangstigend toe. In werke
lijkheid men danst, damt, maar danst
op een vulkaan, die zoo aanstonds zijn
verblindend en verzengend
uitbraken, vernietigend en vernielend,
Wat echter
zoogenaamde modrrne dansen
zijn in hun oorsprong beslist onzedelijk,
lijn ook in zich zeil, volgens hun wezen,
anxedelijk, de moderne »chui(- en wag-
geldaosrn zijn ook in hun bedoeling
idelijk. Het zijn dulvelï-uitviDdsels.
prate onze s.v.p. niet van aangc
bischte wijzigingen. Iets wat in zijn
lorsprong. wezen, bedoeling, .onrein en
lemeen is, is door enkele toevallige
lerar.deringen niet reio tn zedelijk te
maken, wat de ondervinding bewijst.
de mogelijkheid daarvan zelfs toe
gegeven, dreigt tccli altijd, zooals ook
voorheen de Roermondsche geestelijk
heid vermaande, dat met verloop van
rijd die dan gewijzigde dansen
op de oorspronkelijke, zedekwetsende
ma'irr worden uitgevoerd.
Heeft een R. K. V-reeniging,
zulke dansen toegelaten, doen i
voeren, dan wraken wij haar hand
wijze als beslist afkeurenswaardig en
strijdig met de Katholieke leer. Zij
haar naam van R. K. Vereeoiog beslist
onwaardig. Zijn met baar toelating
dansen uitgevoerd, die in zich geoor
loofd waren, dao treft haar geen schuld.
Wij veronderstellen dan, dat de gevareD,
ook aan geoorloofde danseD verbonden,
door omstandigheden van tijd, plaats
deelnemers redelijkerwijzt
uilgesloten.
Of het op de lijn ligt van R. K.
Vereenigingen, hel dacsvermaak te t
vorderen, wij aarzelen dit te bevestigen.
Want al zijn de danseD geoorloofd cd
overige gevaren naar vermogen voor
komen, oDthoude men toch dit: ook in
geoorloofde vermaken, in ons geval
zich en in omstandigheden ge
oorloofde dansen, kan misdreven wor
den door hette veel.
Te veel verraadt zucht en passie. En
irtstocht blijft niet bij het geoorloofde!
Hoe meer in onze dagen van Katho
lieke zijde en wij deDken hier speciaal
an de Tertiarissen de dansmanic
ordt bestreden hetzij doot ODthou-
ding ervan, hetzij waar Diet anders
mogelijk door de eenmaal bestaanc
zucht in redelijke en zedelijke banen tr
leiden, hoe beter het is. Heusch, de
wereld danst op een vulkaan
meer dao f 50 3 f 55 zullen be-
Eventueele liefhebbers voor deel-
,ame aan deze goedkoope reis ge-
ieven ach te wenden lot den secretaris
•an de Reiska», den heer A. Pordon,
Vlasskkerweg 60 te Amersfoort.
Posilarievan.
Op de kantoren der Posterijen zijn
::kiijgb>ar gesteld overzichtelijk-!
andtnbdMo vnn de vooraaamste ta
rven voor briefpostzendingen enz. in
het b nnenlat d«ch en het internationaal
verkeer. De prijs van deze tabdlen be-
aagt 5 cent.
Voorts rjjn nog veik-ijgbaar tarirf-
boekjrs legen 10 cent pir siuk.
Poahervoer naar Engeland.
Tot nader bericht wordt geen corres
pondentie en pakket pc st via Engeland
erzondeo, tenzij geen acdere weg
logelijk is of deze wrg uitdrukkelijk
Ingang 5 Mei is de verzending via
Hock van Holland—Harwich stopgezet.
De gelegenheid ia geopend tot ve
nding legen het gewone luchtrecht
in correspondentie uita'uiter.d voer
Groot Brillanie en Ierland met een
extra vliegtuig van Rotterdam, Waal
haven: 6.45 v m. vertrek van het Post
kantoor te Rotterdam. 8 uur v.m.
trek van de Waalhaven.
Verzekering Maatschappijen is de Ned. Verzekering My.
Verzekerd Kapitaal ruim ELF MILLIOEN GULDEN
Zij besteedt een groot deel der Netto-Winst aan zieke
en zwakke verzekerden. Thans worden er ZES Tuber
culoselijders in "Sanatoria verpleegd. Ons streven is
aan dit verplegingswerk de grootst mogelijke uitbrei
ding te geven. Door Uwe verzekeringen te sluiteD
bij „SINT WILLIBRORDUS" helpt U ons, ons doel
bereiken. Inlichtingen worden gaarne verstrekt
door de Directie CATHARIJNESINGEL 48, UTRECHT
en door hare Vertegenwoordigers
Amersfoort
Bij voldoende deelname zal op boven
genoemde data door de Centrale Reis-
vau het R. K. Weiklicdenveibond
uitstapje Daar België plaats vinden,
onder leidir.g der heeren Pordon en
Venings.
Vertrek van Maastricht Dinsdagavond
15 Juni, overnachten te Luik, 's r
geus 16 Juni bezoek aan Luik, 's i
dags via Namen Dinant.
Donderdag 17 Juni autotocht
Grot van Han, Rc.cbefort enz.
Vrijdag 18 Juni verder bezoek
Dinant; Zaterdag 19 Juni 's morgens
via Namen naar Brussel, bezoek
bezienswaardigheden, en logies.
Zondagochtend verder bezoek e
lunch naar buis, zoodat ieder Zondag
20 Juni des avonds weer thuis kan zijn.
Aanmelding vóór 20|jMei bij den
secretaris, den heer A- Pordon, Vlas-
akkerweg 60 Amersfoort.
Relt Parijs en Vertalllet.
Bij voldoende deelname zal de Cen
trale Reiskas van het R. K. Werklieden
verbond dit jaar oog een 4- of 5-daagscb
uitstapje naar boven vermelde plaatsen
organiaeeren, waarvan de totale kosten
Kapelaan Sloaser.
De Weleerw. heer J. B. Slosser,
kapelaan der parochie van den H.
Ansfridus alhier, is door Z. D. H. den
Aartsbisschop van Utrecht benoemd
tot kapelaan te Apeldoorn.
Kapelaan Slosser was de eerste
kapelaan der St. Ansfridus parochie en
heeft in die groeiende buitenwijk met
veel ijver gewerkt.
Aan zijn zorgen was onder meer
toevertrouwd de leidiDg van bet patro
naat en van de JoDge Mannenvereeni-
ging. Nog maar kort geleden kon bij
zijn jongers binnenleiden in een keurig
eigen thuis, het succesvol resultaat van
heel wat moeitevollen arbeid en menig
vuldige beslommeringen.
Veler gcede wenschen vergezellen
kapelaan Slosser naar Apeldoorn, waar,
evenals hier, een jonge, groeiende pa
rochie al zijn ijver cd werklust vraagt,
i ook zal ontvangen.
Recht en Orde.
Wij herinneren gaarne aan de beden-
avond in St. Jozef te houden alge-
edrnvergadering der R. K.
Kiesvereeniging Recht en Orde, w^rin
de heer Suring, lid van de Tweede
Kamer der Staten Generaal het
ganisalieplan der R. K. Staatspartij zal
verklaren.
Mobiliiatlekruizen.
Door hel Bestuur van de Afdeeling
Amersfoort van den Bond «Het Mobili-
saliekruis» Is bepaald, dat de officieele
uitreiking van het Mobilisatiekruis aan
de lcdeu, die zulks wenschen, zal plaats
hebben op Zaterdag 29 Mei n.s., te
Utrecht up het terrein aan den Amster-
damscben Straatweg bij het park van
Kol, eindpunt lijn 3.
Het is het bestuur niet mogelijk dooi
de booge kosten aan alle leden koste
loos vervoer naar Utrecht en terug te
verschaffen.
trcuwd: A. A. M. Snellcman en G_
Steik. G. J. Hietkamp en H. At
M rijer. A. Veenendaal en G. Relj.
pen. W. Chr. A. Kroes en H. M.
L. Ka'ler. F. W. Jansen en E
Hagebeuk. OverledeDJacobus Vcort-
man, 5 j. Johannes Pieter Kok, 86
j„ wedn. van J. Lamfers.
30 April en 1 Mei. Geboren: Esther
Wilhelmina, d. v. Jonkheer G- A. Strick
van LinschoteD en A. G. Besier
Arie. z. v. G. Nijbcff en M. de Hooe
Frans, z. v. G. Morren en M. F.
CorbeOverleden Evert de Neeling,
oud 91 jaar, weduwn. van E. H. van
Beek Dirkje R. van Kooy, oud 20
echtg. v. E. Kraaneo.
3 Mei. Geboren JobanoaLamb.i
v. D. v. Loveren en D. Romijn
Adrianus Gerardus, z. v. J. Snijder
G. Rood Theodorus Joseph, z.
W. T. v. Beersum eo A. T. Roordink
Tcunlje, d. v. C. den Dars
Wiersma ADthonie Hendrik,
E. J. van Kreijne en C. G. de Kru^t
Bertha, d. v. P. Koning en E. van
Diggele Cornelia Geertruida Maria,
H. M. van der Heijden en G. J.
Dijkhuis Wilhelmina, d. v. W. Wi"
Meinhardt Evertje, d. v.
Vedder en M. de Wild. Overleden
HaDnes van Ginkel, oud 94 jr., wedn.
C. Pul.
Mei. Geboren Margaretha Maria,
ran A. H. Opscherper en A. de
Rooy. Antonius Josephus Maria,
H. H. M. Evers en W. M. J.
v. Geelkerken. Getrouwd: J. W. Fris
en Ch. H. E. ZondervaD. Overleden
Hendrik van Willigenborg, 91 j. wedn.
van H. Stemfoort. Evert
Tweel, 68 j„ wedn. van W. v. Weer-
5 Mei. Geboren Gerrit Jan,
Kantoorboekhandel
Kantoormeubelen
Schrijfmachines
Langestraat 84 Telef- 528
Speciaal adres voor Uw Kantoor-
School-, Schrijf- en Teekenbenoo-
digdheden. - Advertentie-Bureau
R. K. KIESVEREEN. RECHT EN ORDE
TE AMERSFOORT.
Alle leden der vier parochiale kies
verenigingen, worden bij deze opge
roepen voor de algemeene ledenver
gadering der R. K. Kiesvereniging
Recht en Orde, le houden op Vrijdag
7 Mei 1926, des avonds 8 uur, in het
gebouw St. Jozef aan de Lieve Vrou
wenstraat.
In deze algemeene ledenvergadering
zal het voorstel tot reorganisatie van
de R. K. Staatsparlij worden bespro
ken en toegelicht door den heer
J- G. SURING, lid van de Tweede Ka
mer der Staten Generaal, en zullen
alle inlichtingen dienaangaande worden
verstrekt.
D. Plekkenpol en D. Horsman.
A albert Gerrit. z. van A. Kuijer en J.
v. d. Ham. Getrouwd A. H. J. Hoks-
bergen en J. Kruimel. J. v. Sprake-
laar en E. W. v. Doorn. A. J. v.
d. Berg en A. Th. J. Rutten. Over
leden Johanna van Diermen, 64 j._
wed. van B. G. Bouhuijs.
De R. K. Muziekvereeniging «Wils
kracht» ondernam Dinsdagavond een
luzikale wandeling door de stad, uit
gaande van het gebouw St. Jozef.
Er was langs den weg veel belang
stelling, bovendien vergezelde een dichte
menscbendrom de muzikanten, die pit
tige marschmuziek deden hooren.
Overzicht van de werkzaamheden
der arbeidsbeurs gedurende April.
Afdeeling voor mannen: Aanvragen
vao werkgevers 152 aanbiedingen van
werkzoekenden 502 aantal plaatsingen
83. Afdeeling voor vrouwenAan
vragen van werkgevers 66aanbiedingen
van werkzoekenden 86.
Burgerlijke Stand.
29 April. Geboren: Antonie, z,
H. Epskamp en M. Snijders. Onder-
LO'JIS DO BB ELM AN N.
ROTTERDAM
Wordt Dinsdag a
