Amerika per Radio
F. H. Lomans
JE MOOR" Fifnia Brandsen
JonéSSB
Eischt dit merk fitnapTrt
Vierlamps DUCRETET toestel
H.H. Landbouwers
Haarsma's Landbouwhuis
HEThRI UEFKEnS/anSÊSliFAMERSFOORT
GEZAMELIJK ANTHRACIET Goud.ZilverenHorloges
INKOOPENÜ
J. C. VAN DER LOGT
J. J. SMIT,
Schoen- en LederhandelReparatieinrichting
P. Leenards
aanspreker en
nier v
Huwelijks
Het wapen van Baarn.
Met groote voldoening las ik deser
dagen dat binnenkort in de
voormalige Raadsaal het aloude en echte
wapen van Baarn, den Bisschop, weer
tal worden aangebracht om too de
plaats der eere weer in te nemen, waar
op meer dan 5 eeuwen het recht ge
geven hebben.
Misschien stellen de lesers er belang
In, iets meer over dit aloude wapen te
vernemen, dat nu 60 jaar geleden, zoo
smadelijk in den hoek werd geduwd,
om door een nietsseggende, allerdwaaste
figuur te worden vervangen.
Toen Baarn reeds vóór 1390 tot stad
verheven werd (het juiste jaartal is nii
meer bekend), mocht het voortaan ook
een eigen wapen voeren, dat natuurlijk
de trots der jonge stede was. (Van de
72 gemeenten in ons gewest, ontvingen
er slechts 13 stadsrechteo).
De stad van Baarn koos, zeker
dankbaarheid jegens den landsheer, den
Bisschop van Utrecht, diens beeltenis
tot wapen. Het wordt n.l. aldus om
schreven »Een veld van latuur (blauw),
beladen met een staanden Bisschop in
vol ornaat en houdende een kromstaf,
alles van gouds.
Als Bisschop wordt ons gewoonlijk
de zoo populair geworden St. Nicolaas
afgebeeld, kenbaar aan zijn drie gouden
appelen in de hand. Jaren geleden heb
ik eens van een oude vrouw geboord,
dat zij in haar jeugd in de kerk op den
Brink »Sinterklaas« geschilderd bad ge
zien. Blijkbaar was dit het wapen van
Baerne, dat wellicht op glas geschilderd
wasimmers het is bekend, dat de Herv.
Kerk vroeger, ook nog in den lijd na
de Reformatie, beschilderde glazen be
zat. Bp. in 1638 schonk de stad Utrecht
aan deze kerk haar wapen op glas ge
schilderd en in 1639 gaven de kanun
niken van het kapittel van St. Jan te
Utrecht, eveneens het kapittel wapen op
glas.
Daar men het goud als metaal door
geel (een kleur) mag vervangen, zijn de
oude stadskleuren van Baarn dus blauw
Natuurlijk werd met dit wapen ook
gezegeld, zooals bij het sluiten van
verdragen. In dit geval had het een
randschrift, n.l.«Sigillum Civitatis Ba
rensls», d.1.«Zegel der stad van Baren».
Dat Baarn inderdaad een zegel (dus
ook een wapen) verkreeg, kan ons blij
ken uit de oudste oorkonde onzer ge
meente. In 1390 n.l., toen Baarn reeds
langer oi korter geleden stadsrechten
had ontvangen, sloot het een verdrag
met heer Frederik van Drakenburg, die
zijn »steenen huis» (kasteel) kort bij het
huidige Gioeneveld had. Hem werd door
de stedelijke regeering van Baarn, onder
goedkeuring van den Bisschop als
landsheer, toegestaan een gracht te
graven van zijn kasteel naar de Eem.
Immers hij bezat de «Wilde Veenen-
die zich toenmaals van Groeneveld af
tot over de Hilversumsche grens uit
strekten, welke venen hij liet verturven.
De turf koo door de bedoelde vaart (de
huidige Drakenburger wetering) naar
de Eem verscheept worden. De aanhef
dezer oorkonde luidt:
«Wij Burgemeester, Scepene ende
Raet der stede van Baerne, maecken
kont allen luden
«dat wij bij consent ende verlove des
Eerweerdigen Vaders in Gode ende
Here, Heren Florens van Wevelick-
hoven, Bisscop t' Utrecht, ons liefs ge-
nedighen Heren, overdraghen sya mil
Frederick van Drakeoborch, alse van de
weteringhe, die bij heeft doen graven
ende becost tussen Baerne ende den
Eembrugschen geregtc», enz. (De wel
ring liep op de grens van Baarn en Eer
brugge, destijds óók een stadlater
dit gedeelte van Eembrugge bij Eemnes
gevoegd, zoodat de gracht thans nog in
jna rechte lijn op de grens van Baarn
i Eemnes naar de Eem loopt).
En bet slot van de oorkonde, waar
om het ons te doen is, luidt
So hebben wij onser stede segcl van
Baerne aen desen brief doen hangen.
Gegeven in 't jaar 1390 op Valentins
dach (d.i. 14 Februari).*
Ook in 1410 sluit Baarn weer
verdrag, ditmaal met Amersfoort, en de
regeering van de «Civitas Barensis<
«In oirconde des briefs besegeit mil
onsen Stadtsegel
Van dit voormalige stedelijk zegel zijn
nog eenige afdrukken in was of lak
voorhanden. Ik zal ze hier opnoemen.
Ie. vao 1443, toen Baarn aan Amers
foort beloofde een deel van den nieu
wen stadsmuur te maken. Het zegel is
thans sterk geschonden, maar beeltenis
(den Bisschop) en randschrift zijn nog
duidelijk te herkennen. Het berust in
het archief van Amersfoort.
2e. Van 1464, in het archief
Jan te Utrecht, waarvan zich een gipsen
afgietsel op ons gemeentehuis bevindt.
Het randschrift luidt hier: «Sigillum
Civitatis Barensis Traiectensls dyocesis»,
d.i.: iZegel van de stad van Baarn in
de diocese van Utrecht». Het wapen
zelf is 3s/4 c.M. in middellijn en met
den rand meegerekend 6 c.M.
3e. Van 6 Oct. 1750 san een koop-
acte in bet archief van 't Huis Groene
veld. Dus nog 3 eeuwen later wordt
hetzelfde zegel nog met eere gebruikt.
4e. Van 10 Aug. 1795, aan een koop-
acte in bezit der familie van wijlen P.
J. van Garderen (wethouder)het is een
soort houten doosje met was gevuld
het hout beeft een middellijn van 58
m.M.; het was of lak waarin de stempel
is afgedrukt, meet 48 m.M. in door
snede. Het is prachtig bewaard gebleven.
5e. Van 15 Mei 1797, aan een koop-
acte in bezit der dames Pen. De acte
is geschreven door haar grootvader
F. Pen, destijds gemeente-secret
(later Maire, Notaris, Burgemeester
Schout).
6e. van 30 Dec. 1797, als no. 3
7e. van 1 Jan. 1798, als no. 5. Op
mijn verzoek hebben de dames Pen dit
exemplaar aan ons Gemeente-Archief
afgestaan.
Meer afdrukken van het oude stads
zegel van Baarn heb ik niet kunnen
opsporen.
Na den Ftanschen tijd kreeg elke
gemeente, die zulks verlangde, een
eigen wapen, en Baarn koos toen (1818)
opnieuw het oude stadswapen, dat
tijn glorievol verleden herinnerde.
Maar ziet, wat er een halve eeuw
ater gebeurt. Men schrijft 28 Febr. 1866
:n Burgemeester Laan presideert de
Raadsvergadering. Daar stelt hij voor
om een ander gemeentewapen te nemen.
Immers, zoo beweert hij, nu de Vuursche
bij Baarn was gevoegd (n.b. al 10jaar
geleden II), bestaat onze vroegere ge
meente Baarn niet meer, dus ook het
wapen is vervallen. Hij biedt daarom
een schets voor een nieuw wapen aan.
Vreemd genoeg, nemen al de leden dit
voorstel aan en men besluit het nit
wapen ian te vragen. De Koninklijke
goedkeuring wordt den 6 Maart 1867
verleend al vond de Hooge Raad,
naar ik uit goede bron vernam,
verandering hoogst zonderling,
zoo werd het oude wapen, dat 5 eei
lang de trots der Baarnsche burgerij
was geweest, smadelijk op zij gezet,
Het nieuwe wapen is een blauw veld
beladen met een steigerend paard van
zilver (dus als 't gekleurd werdt: wit),
in bedwang gehouden door een Romein-
schen slaaf van goud (in kleur: geel).
Het onderschrift luidt: «Vis temperata
fortior», d.i. «Gebreidelde kracht (is)
sterker (dan ongebreidelde)». Hoe die
zinspreuk op onze gemeente toegepast
moet worden, ontgaat mij ten eenemale,
evenals wat zoo'n woest paard en zoo'n
Romeinscbe slaaf in ons vredig Baarn
De herkomst van dit zonderlinge
wapen werd mij van goede zijde als volgt
opgegeven.
Destijds was door Baron Huift Taets
van Ametongen in de Boschstraat een
monumentaal buis gebouwd, dat hij naar
zijn vaderlijk kasteel in Zeist «Kers
bergen» noemde (thans Pension Hage-
man), Deze Taets was goed bevriend
met Burgemeester Laan (zijn zuster
woonde aan de overzijde, thans pension
Wiederhold). Hierdoor kwam de Burge
meester ook in kennis met Baronesse
Huift T. v. A., die hofdame was
Koningin Sophia van Wurtemberg (eerste
gemalin van wijlen Koning Willem III).
Deze hofdame had met de Koningin
eenigen tijd in Stuttgart (Wurtemberg)
vertoefd en was daar getroffen door
fraaie marmeren groep: een stei
gerend paard, door een slaaf in be
dwang gehouden. Zij had er een schets
van gemaakt, die later toevallig in
handen van Mr. Laan kwam en aan
leiding werd tot zijn bovengenoemd
voorstel voor een nieuw gemeente
wapen.
Toen ik vroeger er op wees, hoe het
te bejammeren viel, dat ons aloude
wapen op zij was gezet en ik de vraag
deed, of het begane onrecht tegenover
een historisch geworden feit niet hersteld
kon worden, ontving ik van verschil
lende zijden onvoorwaardelijke Instem
ming. Zelfs de oudheidkundige veree-
niging voor Amersfoort en omstreken,
«Flehite», schaarde zich aan mijn zijde.
De beweringen van den toenmaligen
Burgemeester, met alle respect voor
zijn groote verdiensten jegens Baarn,
schijnen mij geheel zonder grond. Baarn
had immers door de vereeniging met
de Vuursche (dat slechts 300 inwoners
telde 1) niet opgehouden te bestaan
alles was gebleven, óók de naam en
dus ook... het wapen. Evenmin toch
heeft Amsterdam of Rotterdam zijn
wapen veranderd, toen het de aangren
zende gemeenten annexeerde. En wat
zou bijv. de Raad van Utrecht doen,
als de Burgemeester voorstelde het oude
stadswapen te veranderen omdat
Zuilen zal worden ingelijfd
En dan lijkt het mij ook zonderling,
dat Burgemeester Laan eerst 10 j:
de inlijving van De Vuursche
ontdekkiogkwam, dat Baarn niet
bestond.
Ik voor mij persoonlijk houd het er
voor, dat de heer Laan zich door anti-
Katholieke gevoelens heeft laten leiden,
Dit bewijst niet, dat bij een ruimen blik
bezat, want wie heeft in het zoo bij
uitstek Protestantsch Drente er ooit aan
gedacht om de H. Maagd met het
Kindeke Jezus uit het Provinciewapen
te verdrijven
Het is intusschen nimmer te laat een
begaan onrecht weer goed te maken.
Ons nieuwe wapen prijkt ook op den
muur naast den ingang vets ons monu
mentale Raadhuis. Maarhet is ons
nieuwe wapen niet. Immers de slaaf
moet van goud zijn, en de beeldhouwer
heeft hem blanco gelaten (evenals 't
paard); hij is dus van zilver (of wit)
geworden, In de heraldiek (wapenkunde)
wordt goud aangeduid door stippels
de slaat had dus beslippeld moeten
zijn, zooals het blauw van het schild
terecht door horizontale lijnen is aan
gegeven.
Geen wonder, dat hij ontevreden is
ver deze degradeering. Hij klaagde
..rij oan ook zijn nood, natuurlijk in het
Duitsch, want ons wapen is Duitsch
fabrikaat («made in Germaoy«). Hoor
tt het wapen klaagde
>n V.netland entnommen, f-
it- gebracht?
Ik hen aan mijn vaderland, Duitscbland,
tul. Als vreemdeling k»nm ik liier In
Ik heli.laar St, Muil,ms verdreven, Het
I, dal hij velen neg liooj: in eere is.JS'u
Ja, deed hij het maar, dan waren
wij van deze niets zeggende beeltenis
Wie weet, nu op de plaats, waar de
oude Bisschop zoo smadelijk werd uil
gedreven, zijn beeltenis opnieuw in allen
luister zal prijken, wie weet, of ook
onze gemeente zelf keert weer terug
tot het aloude wapen, dat heugenis
heeft van eeuwen.
Ik zou mij van harte verheugen I
T. PLUIM.
i 1926.
slaapt Zonder op tijdeen gezonden 3/aap"""llllllllil'lilII
ie genieten, kunt gij uw dagtaak onmogelijk naar behooren
verrichten. Volkomen ontspanning en een uerkuiikkenden
slaap worden U verzekerd door het gebruik vao een
AS. -
t de
l| ORIG1NEELE AUPING'S MATRAS.
Geïllustreerde Brochure
[Qrlgineeie Auping's Marras?
tl rat is en franco op aanvraag aan de fabriek ..Auping" Deventer
e Brochure nader omschreven merker
garantie, aangebracht t
in 45 X 15 c.M- in het matrasoet van
jll'j ORIGINEELE AUPINGS^^f^-
„0RIGINEELE AUPING MATRASSEN"
IN ALLE AFMETINGEN VERKRIJBAAR BIJ:
VROOM DREESMANN
LANGESTRAAT AMERSFOORT
ontvangt U op ons
Electro en Radio-Technisch Bureau
Utrechtschesiraat 15, Amersfoort, Telef. 483
Amerikaansche Deering Cormeck Maaimachinc, prijzen
vanaf f200.Osborne Maaimachine, Amerikaanschf260-
Hooiharken f 110.- Hooischudders f125.- Slijp-
steenen f 10.- Disselboomdragers f5.-
Alle soorten Onderdeelen Inruilen van alle machines
Breng ons Uwe machines voor de reparatie
Langestraat I2S AMERSFOORT Telefoon 4IO
Gebruikte machines te koop.
HIER STMT HET CHEVROLET-VRACHTAUTO-CHASSIS
}J
Kiest daarop de carasserie, die zich voor Uw branche eigent.
Wy leveren iedere passende carosserie
zal men niet doen, wanneer men eerst bij ons VRAAGT NAAR DE ANTHRACIET-
PRIJZEN GELEVERD DIRECT UIT WAGON
Beleefd aanbevelend,
BR ANDSTOFFENHANDEL - KRUISKAMP 28 - TELEFOON 726 -
AMERSFOORT
Wanneer men wenscht
voordeelige wijze In het bezit te komen
van uitsluitend degelijke voorwerpen
wendt U dan tot onderstaand adres,
waar steeds zoowel voor oud, als het
nieuwste voorhanden is van bovenge
noemde en aanverwante artikelen
Reparatiën keurig en netjes
op vakkundige wijze
J. VAN WESSUM
i Zilvi
ti id
- Amersfoort
Horlogemaker-Goudsmid - Kmmmestraat 12
Grootste keuze Uurwerken, alsHorloges, Klokken,
Pendules, Wekkers, enz. Uitgebreide sorteering Gouden
en Zilverenwerken. Voordeelige aanbieding van Gouden-,
Zegel-, Fantasie- en Verlovingsringen.
1ste kwaliteit Artikelen -- Soliede aflevering
Laagst mogelijke Pr ij zen
Langestraat 8 Telefoon 129 Amersfoort
Liqueur fine de France
Teinturler Flls
OudeOenever
SAMOS vanaf f 1.00 WITTE en ROODE PORT f 1.20.
Advocaat f 2.25
Fladerac
Limonade Siroop
Uit Sinaasappelen geperst
fl.20 per Desch.
PRIMA KWALITEIT
3'> de laagste prijzen
Magazijn DE DOM
UTRECHT 'AMERSFOORT ZEIST
Krommestraat 22 - G. M, SOL - Amersfoort
Wij noleeren voor beslist eerste klas reparation
Heerenzoolen f 1.70, hakken 0.70, zooien en hakken 2.3S
Dames f 1.15. 0.50, 1.60
Kinder zooien an hakken vanaf f 0.75
Door massa reparatie zijn wij in staat deze prijzen Ie voeren
Speciaal adres voor LUXE- EN ORTHOPADIE SCHOENWERK
Het werk wordt gehaald en thuisbezorgd in den kortst niogclijkcn tijd
Aanbevelend, G. M. SOL
Drukkerij De Eembode
Aanbevolen adres voor al uw drukwerk
Amersfoortsche R. K.
Begrafenisonderneming
Speciaal adres voor bediening
In alle klasaen.
(rinktlidtnsliiit 11 liittlitil
A.C.Beijer,Amersfoort
TIMMERMAN EN AANNEMER
FIcctrischc Houtbewerking
Teleloon 370
Fabriek cn Werkplaats
Accountantskantoor
J. J. Nagelhout
Perseijnstraat 17
Amersfoort.
Inrichten, bijhouden cn contrólc van
administratie,
iipnuken van balansen,
opleiding bockhoudtxanicni.
VOOR AMERSFOORT
nok voor veracht' - Isch onz enz.
UTRECHTSCHESTR 40-TEL 92
Je adres van vertrouwen
.1. H. H'.mrdeman
Kamp 32 - Amersfoort
Be ecfd nunbcvelcnd
A
I Ij, I 17..id lol f j« riken Spiegels
vanaf (10 tol f 40.
ken. Kopjes"®
den. Courante
ken, Blonnslnnders t l.Ml tol >7.50,
k°per. Moyolika 11 lot
f22.50, Handkoffers, Danus Tasschei
prima leer f2.50 f 3.50, 14.50,16.-
Bock, Acte cn Miizlekiasschen !2.-,
3 - I I Po'lciiiriniiacis, Sigaren
kokers, Portefeuilles, Religieuze aitlke-
Jen, Keikhockcn, Heelden, Stolpen, enz.
Ruime keuze laagste prijzen.
Krommestr. 64 Longestr. ïS&j
