N.V. Middenstands-Bank
H. ELZENAAR
Bei dan op No. 42
OE EEMBODE
R. K. Nieuws- en Advertentieblad voor
Amersfoort en Omstreken
Dinsdag 21 Juni 1927 No.
Een en Veertigste Jaargang
24
Abonnementen kunnen elke week ingaan, doch opzegging van abonne
ment moet geschieden voor den aanvang van een nieuw kwartaal. Prijs per
3 maanden f 1.00. Buiten Amersfoort f 1.10. Afzonderlijke nummers 10 ct.
KANTOOR: LANOEORACHT 28. AMERSFOORT, TELEFOON 314
DE EEMBODE VERSCHIJNT D1NSDAO- EN VR1JDAGM1DDAO
Advertentlën 25 ct. per regel. Billijke tarieven voor handel en nijverheid
bij geregeld ad verteeren. Advertentiën moeten Dinsdag en Vrijdag vóór
8 uur worden bezorgd. Een bepaalde plaats kan niet worden gegarandeerd
Radio.
'n Kort woord, maar onbegrensde
mogelijkheden inhoudend.
Wie weet er tegenwoordig nog niet
wat radio is. Eenige jaren geleden dacht
men bij het woord radio aan geheim
zinnige dingen, wat klossen, wat draden
en een ernstig gezicht omsloten door
een koptelefoon.
Nu beteekent radio een gezelligdruk
meubel, een stukje huishouden met
mooie muziek, interessante lezingen de
eerste nieuwsberichten, ontvaogen nog
vóór de krant ze afdrukken kaD.
Wie beschouwt nu nog de radio als
een hopeloos geknutsel van een voor
uitstrevend lid van het huisgezin
De »Rad!o« heelt zich reeds zoo'n
plaats in het gezinsleven weten in te
nemen, dat wel een ieder toegeven
moet dat de Radio zoo langzamerhand
een stuk cultuur is gewordeo. De Radio
gaat welhaast een plaats innemen, weinig
minder oelangrijk dan de Pers.
Pets en School kostten ons Katho
lieken steeds strijd.
De Radio plaatst ons voor een
nieuwen strijd om ook op dit gebied
minstens de ons toekomeode plaats te
bemachtigen en te behouden.
Niemand, bekend met wat er zooal
op Radio-gebied gegeven wordt, zal
kunnen tegenspreken, dat door middel
van de Radio-uitzendingen een mach
tige propaganda gemaakt kan worden,
een propaganda, die zich niet beperkt
tot landsgrenzen, maar Philips.heeft
het ons bewezen de wereld vermag
ii de taak
de radio-uitzendingen te benutten voor
het verspreiden van onze Katholieke,
onze eigen cultuur.
Naast onsa Katholieke kunst, onze
Katholieke ideeën op staatkurdig en
economisch gebied, vooral onze Ka
tholieke leer te verspreiden en bekend
te maken in ruimeren kring dan tot
nog toe mogelijk was.
Ons Episcopaat beeft hiervan de ur
gentie reeds lang ingezien en stichtte de
Katholieke Radio OmroepK R.O.
ale unicum in Europa.
Maar nu het Episcopaat in deze be
langrijke zaak ons voorging, moge dit
voor ons een vingerwijzing zijn om op
dit fundament een stevig en forscb ge
bouw op te trekken.
Hoe daartoe te geraken?
Een der noodzakelijkste eischen
is natuurlijk (iaancieele steun. Reeds
vele Katholieken werden lid van de
K.R.O. en zij allen te zameo hebben
bet reeds mogelijk gemaakt, dat een
speciaal Katholieke zender geëxploi
teerd kan worden.
Maar bet mag hierbij niet blijven.
De zaak moet gesteund worden en uit
gebreid, en daarom doet een voorloopig
Comité van Amersfoortsche Katholu
ken een beroep op alle medestander
om waar mogelijk, dit groote Katholiek
belang te steunen door lid te worden
van de op te richten Amcrsfourtsche
Katholieke Radiovereeniging, een onder
deeltje van het machtige lichaam waar
uit eens de Katholieke Radio Omroep
zal moeten bestaan.
Wie ook maar eenigszins het gr
belang van een omroep op Katholieke
leest geschoeid, vermag in te zien, s
zele niet zijn medewerking hieraan
verleeneo.
Donderdag 23 Juni s.s, zal een groote
oprichtingsvergadering gehouden
den waarop Pater Perquin, onze groote
vechter voor een specfiik Katholieke
omroep en voorzitter van de K. R. O.,
een duidelijk en uitvoerig betoog zal
geven over wat de K. R. O.jvermag te
doen. Hij zat aantoonen, dat bet plicht
iz mede te werken aan den opbouw vi
dit Katholieke instituut, dat van ei
onoverzienbaar nut voor ons godsdien
stig en maatschappelijk leven zal blijken
te zyn.
Het Plaatselijk Comité voor de op
richting der Amersfoortsche R K Radio-
Vereeniging is samengesteld als volgt
Deken L. A. F. X. Fock, past. par.
O. L. Vr.C. Hartman, past. par. Sr.
Frar.c. Xav P. J. M. Sandkuyl, past.
par. St. Ansfrldus H, J. B. Engbers,
past. par. St. Henricua A. F. Baten
burg A. F. v. BeurdenB. Brom L.
W. v. Loon H. B. FortmannJ. W.
Jorissen G. P. A. L. te Leuken Mr.
D- P Hamers; Herm. Kroes W. Kro-s;
M. Willenborg; Mevr. van Waayen-
burg van Sonsbeek; Mcj. Bolsius S.
KraanMajoor VeiberneJ. J. Thien.
Mag ik aan bovenstaande opwekking
nog een kort woordje toevoegen
Zoo als U uit bovenstaand artikel
duidelijk la geworden, komt de Zeer-
Eerw. Pater L. H. Perquin O.P. Don
derdag a.s. 23 Juni, 's avonds half 9
uur spreken. In bet gebouw v. d. R. K,
Spaarbank aan de Breedestraat.
Ieder, die dit stukske mocht lezen,
en ik hoop dat bet er velen zullen
sijn, make het besluit, (bezitter van
een radio-toestel of niet), naar den
Radio-Pastoor, te gaan luisteren.
Wij moeten, door onze tegenwoor
digheid bewijzen, dat wij de groote
importantie van deo Katholieken Radio-
Omroep begrijpen.
Wij moeten het voornaamste middel
der moderne techniekde radio, benut
ten tot verspreiding onser ideeën op
godsdienstig, wetenschappelijk en kunst
gebied.
Zeker, de zaak is bij Pastoor Perquin
in goede handen, maar wij moeten hem
niet alléén laten vechten en werken.
Om ons heen wordt met groote taai
heid en verwoedbeidgekampt. Blijven wij
daarbjj niet te veel onbewogen
Vergeet vooral niet dat de macht van
het kapitaal hier een groot woord poogt
mee te spreken en dat het liberalisme,
onder het mom van neutraliteit
niets onbeproefd laat om de macht op
idiogebied in banden te krijgen.
Welnu, door eendrachtig samenwerken
zullen wij de Katholieke uitzending hoe
langer hoe meer doen beantwoorden
aan al de idealen, welke wij in dat
opzicht koesteren.
Komt daarom allen naar de bijeen
komst op Donderdag a.s., Amersfoor-
tcts niet alleen, maar ook de menschen
van de omliggende plaatsen.
Komt gij ook vooral, die door uw
itwikkeling of stand, vooraanstaande
menschen zijl. Wanneer gij een voor
beeld geeft van ioteresse, dau begrijpen
de anderen, dat het niet gaat om een
amusementszaakje, maar werkelijk om
gewichtigs en belangrijks,
us tot wederzieos Donderdagavond
half negen.
JAC. VAN MUNSTER, Leider P.opa-
gaudadieost K. R. O.
arnaast een tweede: Ben ik goed
cht, dan was er een minderheid
in den Raad bestaande uit de S.D.P.ers,
den Communist, de twee Vrjjheidsbon-
ders en een lid, dat ik niet kan indee-
len en dat ik maar tot groep nul zal
rekenen, die allen, niettegenstaande zij
overtuigd z$a van de wettigheid van
het verzoek, alles beproeven, om toch
maar het versoek af te wijzen. Hnddeo
deze heeren bun zin gekregen, dan zou
het eenigs'T gevolg zijn geweest, dat
zaak een lijd lang was opgehouden,
ituurlijk ten nadeele van het onderw§*
der kinderen, die voor die school be
stemd zyn.
Hier heeft de Nabetracbter een mooie
gelegenheid voorby laten gaan, om dat
klein gedoe te brandmerken. Al» de
nabetrachter echter schrijft»hel pute
materialisme viodt men dan ook aan
;yde, waar men net doet, of men
dit het meest veracht*, is dit niets
miDder dan een insinuatie. Weet de
Nabetrachter dan niets van de geschie
denis vao het byzonder onderwy»
Weet hy niet welke zware, vrijwillige
offers de voorstanders van dat ouder
ijs zich steeds getroost hebben, om
hunne kinderen onderwys te kunnen
geven, volgens hunne godsdienstige
overtuiging?
Wanoeer thans die voorstanders, na
geiykstelling in 1920 verkregeD,
agen wat huu recht is, moet men
zich toch voor oogen stellen, dat per
slot van de rekening de voorstanders
van bet byzonder onderwys zelf bet
ocderwy» hunner kiDderen betalen en
alleen niet meer gedwoogeo worden,
om ook nog bet grootste deel by te
dragen in de kosten van het openbaar
onderwys. Zoo staan de zaken en n'
anders. OPMERKER.
Iets over een
„Nabetrachting".
Het Amersf. Dagblad »De Eernlan-
•re houdt voor zijn lezers, na een
gemeenteraadszitting, meestal een Na
betrachting over den Gemeenteraad.
Op zich zelf een heel goed ding, mits
de scbryver der Nabetrachting dan ook
objectief zyn nabetrachting houdt.
Helaas, xy, die de nabetrachtingen lezen,
zullen niet steeds kunnen omkomen
gedachte, dat het met die
objectiviteit dikwijls maar zoo zoo is.
In de Nabetrachting van 16 Juni 1.1,
de objectiviteit weer heelemaal zoek.
Vat toch is het geval
D; Ver. voor Chr. Nationaal Oader-
'ijs had aan den gemeenteraad eeD
verzoek gericht, om gelden uit de
gemeentekas te mogen ontvangen voor
deo bouw eener oieuwe school aan de
Kruiskamp. Uit de nabetrachting blijkr
mi], dat de stukken, door de Ver.
ingediend, overeenkomstig de wet zgn.
Uit bet verslag van de raadszitting
blijkt ook, dat de heeren Muilwijk (S D.
A.P.), Scbryver (Communis)) eu Baas
(Vrijheidsbond), niettegenstaande alles
volgens de wet in orde was, zich tegen
het verzoek richtten.
Kleinzielig zal men zeggen
zal denkeD, dat de nabetrachter dit den
heeren wel duidriyk zal hebben ge
maakt. Geen woord van afkeuring over
dit klein gedoe. IntegendeelDe
handelwyze dier heeren, by wie nog
meegeteld moeten worden de overige
S.D.A.Pers, de heer De Joogh en de
tweede Vryheidsbonder Ir. van Veen
(toch een mooi ding die vrijheid), wordt
niet afgekeurd, maar quasi goedgepraat
met eeD onbenullig»Of er niet een
moreelc kant aan deze zaak til, zullen
wy maar achterwege laten.
Neen, de nabetrachter bad dat niet
moeten achterwege laten. Er zit
degeiyk een moreele knot aan, zelfs
meer dan een.
Ten eerste, dat er een groep oudeis
is die, met de wet in de hand, aan
het gemeentebestuur vraagt, waarop zij
recht heeft. En dat niet uit puur
materialisme, zooals de nabetrachter
het tracht voor te stellen, maar om een
barer hoogste en edelste goederen te
verdedigeode opvoeding van het kind.
Twee kwade jaren
1579 en 1580
door A. F. VAN BEURDEN
I.
OSCHOLL'i Syr
Als wij spreken van de jaren 1579
en 1580 als van twee kwade jaren,
dan doen wij dat met volle recht, want
in dit korte tijdsverloop is de stad
Amersfoort, die tot dan eene stad was,
waarin een echt Roomsch Katholiek
leven sinds eeuwen bloeide, bekend
naar alle zijden door hare Bedevaart
naar O. L. Vr. die haar aanzienlijk
gemaakt had, door geweld in de handen
der Calvinistisch gezinde Staten ge
bracht.
In die jaren trad eene voor niets uit
den weg gaande minderheid op, ge
steund door het gezag der Staten van
Utrecht, die weer gehandhaafd werden
door de hoofdmannen, welke ze telden
in Den Haag. Men ontnam aan de stad
haar Roomsch karakter door de kerken
in beslag te nemen, de kloosters op te
heffen of tot uitsterven te dwingen en
de kerkelijke goederen te gebruiken
ten dienste der nieuwe leer ol tot doel
einden, waarvoor ze door de erflaters
niet bestemd waren.
De Katholieken hebben in die twee
jaren een harden tijd door gemaakt,
maar die jaren waren pas het begin
van twee eeuwen lijden, verdragen en
aftakeling. Stelselmatig werden ze er
onder gebracht en gehouden, hun werd
tot alle ambten den toegang ontzegd,
alle uitoefening van den godsdienst
met paapsche stoutigheid, afgoderij en
;ruwel bestempeld, vervolgd en gestraft,
verst de Fransche revolutie bracht de
lang afgebeden vrijheid weer, maar
ook later bleef nog hier en daar achter
stelling, achteruitzetten in ambtenl en
eereposten lang bestaan. De Roomsch
Katholieken werden in vele Commissiën
en Besturen meer geduld dan geëerd.
De strijd uit de dagen van Groen,
de strijd om eigen onderwijs, om zoo
veel andere dingen, zijn zoovele teeke
nen, dat de oude, ongerechte en on
billijke beoordeeling en behandeling
nog niet verdwenen zijn.
Nog ziet men, dat bij een gemengde
bevolking, de Katholieken lang niet
het hun naar evenredigheid en billijk
heid toekomende aantal middelen om
even bezitten. Dat is onrecht en
kan niet goed gepraat worden met de
enkele bewering, dat er alleen op be
kwaamheid gelet wordt, waar er van
de openbare ambten in één kring bij
30 pet. Katholieken, slechts 2 pet- door
Katholieken bezet zijn.
Want wel niemand wil de leugen
voor zijn rekening nemen, dat de
Katholieken dommer, onwetender, min
der geschikt of slechter onderlegd zijn.
Wel kan het voorkomen, dat zij door
jaren en jaren lang ondervonden slechte
resultaten bij sollicitaties afgeschrikt
zijn, om verder mede te dingen naar
posten, die aan de gemeenschap be-
hooren en zeker niet alleen aan de
partij van hen, die toevallig het recht
tn voordracht hebben.
De Katholieken hebben eeuwen ver
dragen en geleden, maar zijn niet ver
plicht dat verder te ondergaan, waar
alle deuren volgens de grondwet open
staan. Integendeel is het ook van hen
onjuist gezien niet voor 't recht op te
komen en mede te dingen naar dat
gene. waarin ze feitelijk met anderen
gelijk moeten staan. Er werkt niets
slechter als het moedelooze, laffe be
rusten, vooral uit menschelijk|opzicht.
Wanneer men eens nagaat en verneemt,
wat onze vóórvaderen, door anderen
meester te laten zijn verloren, hebben,
wat zij hebben moeten lijden onder
het Statenregime en al den aanhang
van dien, dan zal men beter begrijpen
en beseffen wat de vrijheid waard is
en wat men moet doen om deze te
bewaren of geheel te veroveren.
Ten allen tijde, overal en op wet
tige en behoorlijke wijze, zonder be-
geeren van dat wat anderen toekomt.
Maar daarvoor moet men vereenigd
en één zijn en samengaan en het alge
meen heil niet gaan achterstellen bij
kleine belangetjes.
Ooos30'60,Tube 80ct Bij Apothen Drogisten.
Na deze inleiding willen wij den
toestand in het Sticht beschouwen
einde 1578. In 1578 was er een groot
onderscheid tusschen de houding der
hoofdstad Utrecht en de stad Amers
foort.
Utrecht was in opstand tegen Spanje,
Amersfoort niet!
Utrecht propageerde de omver
werping der bestaande toestanden,
Amersfoort was voor 't behoud. De
Utrechtsche magistraat rebelleerde. De
Amersfoortsche magistraat bleef trouw
aan den Koning en aan 't oude geloof.
Wel waren er in de stad personen,
die den opstand en de nieuwe leer
toegedaan waren met name o.a. de
Retorijkers of Rhetorsijnen, maar
hun invloed was niet groot, niet grooter
dan op vele andere plaatsen, meet
zuidelijk gelegen.
Maar nieuwe zaken en nieuwe leerin
gen trekken aan, vinden gewoonlijk ir
de bekeerlingen feller voorstanders dan
"e van de oude leering.
Nieuwe leerlingen zijn op propa
ganda, op 't werken naar buiten aan
gewezen en aldus is het niet te ver
wonderen, dat de Staten van Utrecht,
nadat de Unie gesloten was, met de
stad Utrecht op middelen zonnen, om
het weerbarstige Amersfoort van zin
en van kleur te doen veranderen. Ook
inoet men weten, dat Pieter Buijs en
enkele andere Amersfoorlers kort bi
Willem den Zwijger stonden en
nagelaten hebben, hun invloed te ge
bruiken om de onwillige Amersfoorters
over Ie halen, zooals ook uit de Kro
niek van 't Klooster St. Aeglen en uit
de correspondentie duidelijk blijkt.
Wel was in deze met moeite tot
stand gebrachte en op 29 Januari 1579
plechtig afgekondigde Unie in art. 13
voorzien, dat de 5 gewesten buiten
Holland en Zeeland op het stuk van
Godsdienst hunne volledige vrijheid
zouden behouden en niemand terzake
den godsdienst zou worden achter
haald, maar in de toepassing bleek het
maar al te duidelijk, dat die belofte
niet gehouden werd.
Jan van Nassau de felle voorstander
van den opstand en daarmede ook
beslist tegenstander van al wat Katho
liek was, stond bovenaan op de lij-
ANDERS DAN ANDERE
Verzekering-Maatschappijen Is it Nederlandsche Verzekerlng-Maatschappt
„ST. WILLIBRORDUS"
Verzekerd kapitaal RUIM ELF MILLIOEN GULDEN.
ZIJ besteedt een groot deel der Netto-Winst aan zieke en zwakke verzekerden
Thans worden er 2ES patiënten in Sanatoria verpleegd. Ona streven Is aan
dit verplegingswerk de grootst mogelijke uitbreiding te geven. Door Uwe
verzekeringen te sluiten bfj ..St. Wllltbrordu»" helpt U ons, ons doel
bereiken. Inlichtingen worden gaarne verstrekt door de Directie,
CATHARIJNESINOEL 48, UTRECHT
en door hare vertegenwoordigers.
voor Amersfoort en Omstreken
AMERSFOORT.
Lange Gracht no. 4 - Telefoon no. 304
Deskundige voorlichting bij den aan- en verkoop van Effecten
Verhuring van Lips safe-loketten
Verzilveren van coupons Handelscredieten Incasaeeringen
Spaar-deposito's rente 4 pet.
der onderleekenaars der Unie.
Hij achtte zich, in overleg met Utrecht,
ook geroepen om de stad Amersfoort
die men gepoogd had door verrassing
te bemachtigen, de nieuwe richting in
te dringen en ze met geweld te ver
overen. Hij zou daar de wetten aan
de zeer overwegend Katholiek gezinde
bevolking voorschrijven, zooals hij
dat ook elders gedaan had. De nieuwe
staat, in Utrecht gesticht, begon te
regeeren. Van Bemmel bi. 940 en 941
beschrijft de verhouding tot Amersfoort
aldusWanneer Amersfoort weigerde
d'Unie van Utrecht aan te nemen of
schattingen op te brengen en ook zich
niet tot den Religions vrede verstaan
wilde, alzoo de meeste inwoonders uit
Roomschgezinden bestonden, zoo heb
ben de geünieerde provinciën of bond-
genooten te zamen besloten de stad
te belegeren en te dwingen. Ook te
meer, omdat die van Amersfoort ver-
dagt waren, het volk des Konings van
Spanje te hebben gekoesterd, de ge
reformeerde predikanten met geweld
te hebben uitgedreven en heimelijk
verstand met den vijand hielden."
De Religionsvrede bracht alleen recht
aan eene partij en aan de andere, de
meest berechtigde, dwang en vernieti
ging van al wat zij} wenschte te be
houden. (Wordt vervolgd.)
Kantoorboekhandel
Kantoormeubelen
Schrijfmachines
Lanqestriat 84 - Telef. 528
Speciaal adres voor Uw Kantoor-
School-, Schrijf- en Teekenbenoo-
digdheden. - Advertentie-Bureau
Hebt U een
Taxi of auto noodig
Amersfoort,
Amersfoort
Door Opeub. Werken werden aan
besteed rioleeringswerken Valkeztraat,
Stooveslraat en Hof. Inschryvingen
i. d. Pol, Amersfoort, I f 3440, II
f2368. massa f5768.
De JoDg, massa f7875.
F. Ruitenberg, I f3923, II f2273,
assa f5987.
Hoogevest, 1 f3935, n f 2287, massa
f5998.
Reces, Utrecht, I f6128, II 13503,
massa f9631.
Versteeg, Groningen, massa f9290.
v. d. Brink, 1 f 3857, II f 2984, massa
f6841.
rachtbuisje aan de hoofdpoort
der Iafacteeie Kazerne werd door deo
bliksem getroffen. Ook werd een fa-
fa teksschoorsteen vao de Wagenwerk-
pl rats getroffen. Nabij Heiligenberg werd
i paard doodgeslagen.
Nieuwe boeken in de R. K. Openbare
Leeszaal en Bibliotheek a.d. Nieuwstr,
Berg. Met de trekvogels naar Afrika.
A. F. v. Beurden, Uit het Amets-
orter gildeleveo.
Breasted. Geschiedeois van Egypte
Meyeringh. Handleiding by de invul
ling van het aangiftebiljet voor de itjks-
inkorosten belasting,
Kruif. Bictetienjagets.
Rombouts. Historiese pedagogiek.
Borg. Hoe ik om de wereld zwom.
Idserda. Kleurenfotografie in de prak-
.yk.
Ford. Heden en morgen.
Scbilgen. »Zy« en pij, de verhouding
in den jongen man tot het jotrge
Borel. Over de moderne dansen.
Bruna. Naar huis.
Dr. Nolens. Bydragen van mr. P. J. M.
Aalberie e.a.
Fritz. Volksbüchereien.
Berkveos-Hulsmans. Licht en kracht I
Mr. Duynstee. De leer der kuiscbheid.
Het jaarUjksche Concours-Hippiquc
op Birkboven by Amersfoort, zal plaats
Zaterdag 25 Juni.
Het programma zal ongetwyfeld in
rn smaak van het publiek vallen.
Het nummer voor jachtpaardeo zal
ongetwyfeld de beste paarden op dit
gebied in den ring brengen. Dan ver
meldt het program eenige springcon
coursen, waarvan één uitsluitend voor
dames. Maar vooral voor hen, die van
snelheidswedstrijden houden, zal er op
Birkboven veel te genieten vallen. Be
halve een tweetal jachtritten achter een
jagermeester zal nameUjk een tally-bo
worden gehouden, waarby achtereen
volgens in stap, draf en galop wordt
gereden en eindeiyk tot besluit eea
hordenren op de renbaan.
De pryxen der plaatsen zyn van dim
ird, dat niemand zich zal behoeven
laten weerhouden, dien dag van een
schitterend ruiterfeest te genieten.
het 60-jsrig bestaan van het
Roode Kruis is door het Hoofdbestuur
ledaille verleend voor 10-jarige
trouwen diemtaan :dz. Visser, vo>rz.
der afd., dr. J. Agtiina, W. F. C. v.
Gioeohuizen, K. Ipeoburg, D. Ockbui-
xen, H. C. A. v. d. Pol, L. G. v. Ram.
aelaar, H. v. d. Hoek en J. v. d. Pij.
pekamp.
f^wHIJNHARDT'S
-7éJ Hoofdpijn-
tabletten
In huisjes 60eo30ct,en
eveneens 60«n30cttlij ApgttLznOrcgijlaa