N.V. Middenstands-Bank H. ELZENAAR Bel dan op No. 42 PUROL DE EEMBODE ft. K. Nieuws- en Advertentieblad voor Amersfoort en Omstreken Dinsdag 19 Juli 1927 - No. 32 Een en Veertigste Jaargang Abonnementen kunnen elke week ingaan, doch opzegging van abonne ment moet geschieden voor den aanvang van een nieuw kwartaal. Prijs per 3 maanden 11.00. Buiten Amersfoort f 1.10. Afzonderlijke nummers 10 ct. KANTOOR: LANOEQRACHT 28, AMERSFOORT, TELEFOON 314 DE EEMBODE VERSCHIJNT DINSDAO- EN VRIJDAOMIDDAO AdverlentiBn 25 ct. per regel. Billijke tarieven voor handel en nijverheid bij geregeld adverteeren. AdvertentiBn moeten Dinsdag en Vrijdag vóór 8 uur worden bezorgd. Een bepaalde plaats kan niet worden gegarandeerd Onze daden moeten zedelijk zijn, opdat het teven een voortdurende uit voering zij der Goddelijke wetten. Maar Iedere handeling moet ook cultureele waarde hebben, want de beschaving Iaat het licht der goddelijke gedachte beter uitstralen. De daad moet ook volvoerd worden in maatschappelijken zin, wijl God den mensch stelde in de maatschappij en de eenling behoefte heeft aan de maat schappij, welke op haar beurt God ais Opperhoofd dient te erkennen. Twee kwade jaren 1579 en 1580 door A. F. VAN BEURDEN Toen de belegeraars zoo op hun kop gekregen hadden, achtte de ma gistraat het oogenblik gekomen om afgevaardigden naar de legerplaats te zenden, om over de overgave te onder handelen, en dan over het behoud der voorrechten te spreken. Men vermeed over den godsdienst Ie gewagen, wal een fout was. Men zond twee „guezen" en twee „papisten" zegt Splinter Hel- mich in zijn verhaal. Zij gingen naar Jan van Nassau op Heiligenberg. In dien tusschentijd mocht de burgemeester Jan van Westreenen weer de stad ingaan. Denzelfden nacht kwam er nog meer belegeringstuig van Utrecht. Den 9en Maart 1579 maakten de burgers de Mindcrbroederskerk in orde, denkelijk omdat zij dachten, dat er een kerk beschikbaar moest zijn. De onder handelingen hadden spoedig een gun stig gevolg: te. de voorrechten der stad bleven behouden; 2e. de Katho lieke godsdienst bleef in stand. Daarop werd den lOen de stad overgegeven en nam men een bezetting in. Een galg werd op den Hof opgericht als teeken dat geen verdere beleediging der Katho lieken zou geduld worden. Maar theorie en practijk, het con tract en de uitvoering daarvan waren twee verschillende zaken. Jan van Nas sau was te veel anti-papist om zich daaraan te houden en men begon met de privilegiën, de bezworen voorrechten te schenden, door aanstonds den ouden Katholieken Raad aan den dijk te zetten en een nieuwe in te stellen uit heel andere personen, die gereformeerd,en gewilliger waren dan de oude. Dat was de eerste stap tot afbraak van het Roomsch Katholicisme in Amersfoort. Jan van Nassau kwam de stad bin nen met twee vendels soldaten onder de Kapiteins van Berck en de Leur. Zijn eerste werk was het doen inrui men van twee kerken voor de Gerefor meerden n.l. de O. L. Vr. kerk en de Minderbroederskerkde St. Joriskerk bleef van de R. Kath. De uitgewekenen die hier verbleven, werden allen ge vangen genomen en op rantsoen ge steld, dat wil zeggen, zij moesten eene som gelds storten, om vrij te komen wat opgebracht en betaald werd. Nu haalde men uit Ulrecht een pre dikant dit deden de Utrechtschen, die mede aan de belegering deel genomen hadden. Toen kwamen twee predikanten van Utrecht te Amersfoort, 's Nachts sloeg men de beelden in de O. L Vr. kerk sluk. Dit deden burgers van Utrecht, geholpen door Amersfoorters. Men heeft het wel willen voor stellen cn trachtten ingang te doen vinden, dat het grauw en de kerken- schenders alleen gedreven weiden door den heiligen ijver, om tot eene gezui verde leer te komen. Maar een sluk uit het Amersfoortsche archief leert ons dat anders en bewijst dat anders. Reeds drie maanden vóór het beleg van Amersfoort kwam een derAmers- foorter partijgangers op 3 December 1578 Ie Utrecht eene trom koopen, betaalde die met 4 gulden en 5 stui vers en toen de verkoopers hem vroe gen of men Ie Amersfoort een schut terij zou oprichten, gaf de Amersfoorter, een stoeldraijer, die vroeger in Enge land gewoond had, het volgende te kennen, toen Aeltje de verkoopsters hem zeide, dat het toch jammer zou zijn, als men te Amersfoort die mooie groote Kerk aan stukken zou smijten. Neen, zeide hij, bij God dat zoeken wij niet, maar wij zoeken het O. L. Vrouke, dat een inkomen heeft (door de pelgrims en goede lieders bijeen gebracht) van zestienhonderd gulden 's jaars en het Sint Barbaragilde, dat honderd daalder 's jaars inkomen heeft, dat begecren wij, zij en mag dat niet verteeren. Waarop Aeltje zij, o, dan hebt ge het niet tegen de beelden, maar zoekt de goederen? Waarop de Amersfoorter haar aan den arm duwde zeide: zoo ruikt (begrijpt) gij het. in het verdere gesprek, zei hij nog dat de papisten toch wel niet wilden accor- keeren over die inkomsten, daarom zouden ze er maar opslaan. Een en ander achtte Aeltje gewich tig genoeg om hare vrinden te Amers foort te waarschuwen, wat ze dan ook deed. En drie maanden later, toen men de stad genomen had ging hel ook precies zoo. Men nam het O. L. Vrouwke en Sint Barbara alles af en bracht hen aan de Gereformeerden. Er werd in Amers foort volgens een vast plan gewerkt Toen nam men de beelden ook in de andere kerken weg omdat men vreesde, dat deze een gelijk lot zouden moeten deelen als die in de O. L. Vr. kerk. 13 Maart 1579 werd de eerste preek door den Gereformeerden predikant in de O. L. Vr. kerk gehouden. 14 Maart trok Wijnand van Ommeren, die met zijn volk aan 't Lazarushuis op den Hoogen weg lag weer weg. Op deze twee dagen haalde men al vast bij de Minderbroeders de turf uit den kelder en bracht die naar 't stadhuis. De «igendomsiiiliicn~oesron- m voor de kloosters al niet meer. Om een schijn van recht te geven aan het afzetten van den Raad, trols de belofte bij de overgave der stad gegeven om dit niet te doen, werd den 17en Maart 1579 bekend gemaakl.dat dit geschied was op last van de Ge committeerden der Vereenigde Provin- ■frverrorqing raliteit" te plunderen, wat verboden werd ook namens Zijne Excellentie. De Stadsregeerders verboden de burgers zonder verlof te vertrekken op verbeurte van 100 gouden realende na den lOen Maart uitgetogenen moes ten terugkeeren. De twee kerken, aan de Gerefor meerden afgestaan, moesten onder houden worden uit de goederen en de aalmoezende ingestelde proeven moesten gegeven worden, wat opper vlakkig geheel in orde was, maar de vraag was of men die milde gezind heid zou behouden. (Wordt vervolgd.) afwachting op de goedkeuring van Z. E. Prins Willem van Oranje. Men ging dus van de fictie uit, dat deze het recht had bezworen rechten op te heffen in'den naam des Konings. In naam van de vrijheid veroorloofde men zich tegenover de groote meer derheid der bevolking de honderden jaren beslaande vrijheid van godsdienst i eigendom te vernietigen. De Schout Jonker Johan van Harde- velt, Amersfoorts politieofficier, zette men zonder veel omslag aan den kant en benoemde een familielid van den almachtigen Mr. Pieter Buijs, n.l. Johan Buijs, tot Schout, niet omdat hij zoo knap was, maar „ten reguarde van zijn innocenten zoon" dus uit medelijden. Later nam men een nog minder gunstig bekend persoon. Jan van Nassaui in naam rins van Oranje, veranderde, zooals reeds gezegd, de Weth; hij benoemde den 14en Maart 1579 dus dadelijk na de inname der stad anderen tot Burge meester, Schepenen en Raden, tot deur waarder en tot Cameraer. Slechts twee personen uit den ouden raad vonden genade n.l.: Jan van WestreenenJans- zoon en Steven van Zijl. Echter kwamen er wel tusschen voor die al vroeger de regeering gezeten hadden en zeker tot de nieuwe leer overgegaan waren. Door deze daad was het oude voorrecht der stad om haar eigen regeerders te benoemen om hals ge bracht. Jan van Nassau kreeg eene vereering m 500 Karolus gulden. Er werden nieuwe bijdragen en accijnsen gevor derd, terwijl de ballingen of hierheen gevlochten binnen drie uren na de publicatie van het bevel, bijzonder Comelis Lijster van Amsterdam, bekend moesten worden gemaakt aan den Magistraat. Ook was men al begonnen kloosters cn woningen van geestelijke personen en burgers „tot groot nadeel der gene- Slapeloosheid tengevolge van de zomerwarmte, overwint men spoedig door het gebruik van een paar Mfjnhardt'a Zenuwtabletten Qlazen buisje 75 cent. Bij Apoth. en Drogisten L. HOUBAER Langestraat 64 Amersfoort Vacantie-Aanbiedingeo in Heeren- en Kinderkleeding Binnenland De Deldersche Vallei. Door verschalende leden der Prov. Stalen van Ulrecht werd In het af. lesverslae aan Geda* gebracht voor de zaBk is behandeld. Meerdere leden kformeerden weder- n naar hetgeen inmiddels is verricht, 11 de vervuiliog van de beken in dc Vallei tegen te gaan, een onderwerp, waarnaar ook in een vorige zitting reeds werd gevraagd. Voorts vroeg men, of voldoende zekerheid bestond voor rat deweikiog by de uitvoeiiog van het thans voor genomen werk van de zyde der Gel- dersche belanghebbenden. andere afdeclirg werd de aan dacht gei raagd voor het belang, de Ecm beter bevaaibaar te maker. Verschillende leden zouden er de voorkeur aangeven, dat in plaats van kleine watenchappen, die alle tcch het zelfde be'ang bebartigeD, één groot lichaam iu het leven werd geroepen, desnoods met eenige afdeeliogen, zoo dat dcagewecscht op die wyze rekening kon worden gehouden met het meet of mindere Dut, dat die deeleu by de normaliseeiing van bet geheel tullen hebben. De Commissie vau Rapporteurs geeft overweging, te besluiten overeenkom stig bet voorstel van Ged. Staten. Ged, Staten antwoordden Aangaande de ooizaken van de ver- ureir.iging van de beken in de Gel- dersche Vallei, in bet byxonder van de Luntersche bc.k en de Broeksloot, wordt een nader onderzoek iogesteld door den I .spectcur van de Volksge- zondheid, belast met de hyg'ëae var bodem, water en lucht. In alwachting de uitkomsten vbu dit onderzoek rijn bereids door het gemeentebestuur Ede aan de veigunning, welke de Kuasttydefabriek aldaar krach- tens de Hinderwet is verleend, nieuwe voorwaarden verbonden, om de sccun daiie verontreiniging van het water io de afvoerer.de waterleiding op te hiff.tn. Bedoelde fabiick moet voor 1 Augustus 1927 aan deze nieu' voldaan hebben. Door de gemeente Wagenlngeo worden voorts weiken uitgevoerd tol den aanleg van ecu lioleeringsnet, aan welk net de in die gemeente gevestigd; leerlooierij verplicht zal worden z-ct aan te sluitenwellicht is deze aan sluiting bereids tot stand gekomen. Over de uitvoering van de gewyzigdi plannen tot verbetering van de afwate ring in de Geldeische V&llri, werd vol ledige overeenstemming bereikt met onze Ambigenooten in de provincie Gelderland, Uit den aard der zaak is met de belanghebbenden zelf in hel stadium, waarin deze aangelegenheid verkeert, nog geen overleg gepleegd. De welken, die te syner tyd uitge voerd zullen moeten worden ora de Eera a's walerlosaing te veibetcren, lullen oogetwyfeld eveneens aan de ■cheepvaait ten goede komen. De vraag, boe het grbled van dc Gelderr che Vallei in waterschipsver- bard zsl rijn te brengen in veiband de uit te voeren verbeteiiogswcrken i« nog slechts zeer voorlooptg onder de oogen gezien. Daarbij meerde ons College aanvarkeiyk, dat het leggen van ééj groot-watrrschap over het ge- heele gebied, onderverdeeld in ver schillende afdeeliogen, niet ooodig en zelfs mil der gewerecht zal ryn, indien de belangiyke en kostbare weiken tot bemalipg en afsluiting van de Eem achterwege bij ven. De voorkeur schijnt dau gegeven te moeten wordeo aan dr oprichting van eerige kleinere water schappen, elk belast met de zorg voor dat gedeelte van de watcrlossiog, waar by bet in het byzonder belang heeft. Iulusschen zal bij de verdere uilweikiog van de plannen deze kwest'e nader ter sprake komen. Loting. In Augustus zal wederom de loting plaats hebben voer de ingeschrevenen der lichting Nationale Militie 1928. Die loting zal o.a. plaats hebbeo. Baarn (Politiebureau). Donderdag 4 Aug. voor Baarn 1015 v.in.voor Eemoes 11.15; voor Soest 1145 vnt. Amcrsfooit. (Mil. Tehuis, Lange Beekstraat). Woensdag 24 Aug.voor Buoscbo- n 10 uur v.m.voor Stoutenburg 1045 v.m voor Leusden 11 uur v.m. Woudenberg 11.15 v.m.voor Hoogland 11.45 v.m. Donderdag 25 Aug.voor Amers foort No. 1-80 9.15 v.m.; 81—160 10.15 v.m de overigen 11.15 v.c NUimw. laid. De dyk om den procfpolder by Ar.dijk na elf maanden aibeids voltooid, De rste zy bet nog kleine Zuider zeepolder is hiermee ingedykt. Op 21 December 1926 sloeg een groot gedeelte van het reeds gemaakte werk weg en tydens de uitvoering is eer zeer slecht geweest. Hevige was soms oorzaak, dat werktui- geo Diet op hun plaats kondeo blijven. De eerste 40 H.A. zyn dus van de Zuiderzee afgesloten en zullen spoedig tot land zijn herschapen. Een paar pompen, die te zamen ongeveer 100 kub. M. water per minuut uit den pol der maten, hebben een goede week noodig om de ruim 1.25 millioen kub.M. uit te malen. Amersfoort Zondag a.s. 24 Juli, zullen oud-stadgenooten, de Eerw. heeren C. Veniogs en Fr. v. Weezei Errens, in de Metropoliiaue Kerk te Utrecht, de H. Wyding van het Subdiaconaat vangen. Voor het derde studiejaar aai Kocinkiyke Landbouwschool te Deventer is geslaagd W. C. Oosteiman Jr. Te Wageningen aan het Station voer Maalderij en Bakkerij slaagde voor sfdccliDg Bakkerij A. C. Bast. Te Amsterdam zijn geslaagd v nuttige handwerken A. D. Bulten S. C. H. van der Hoeve. Het ccnii'é tot stichtiDg van i Prot, Christ. Ziekenhuis deelt inede, dat inloopige werkzaamheden van ié tot slichting van boven genoemd ziekenhuis goede voortgang is gekomen. Teneinde het karakter van dit huis goed te doen uitkomen in oc dei- scheiding zoowel vao de R.-Katholieke als van de neutrale ziekenverpleging werd de raam Prctestantsch Christeiyk gekozen. Het eerst r.oodige zal ru zyn het bijeenbrengen van het bouwkapitaai. Uit het protestantsch: deeljjonzer be volking bereikten de Commissie reeds zoo laog en zoo vaak stemmen die zulk een ziekenhuis wenscheiyk, zelfs noodig, noemden eu men zal du gelegenheid ontvangen om door daden tc too dat men ook zelf aan bet bereiken dal doel wil medewerken. Het boui van een ziekenhuis is kostbaarder dan het bouwen van een kerk, merkt het coroi'é op. Voor het gehouden toelatiugs- voor de Middelbare Technische School te Amsterdam staagden H. J Hassing eu C. Nieuweg te Amersfoort, beide eerbogen van den Cursua v ANDERS DAN ANDERE Verzekering-Maatschappijen is de Nedertandsche Verzekering-Maatschappij „ST. WILLIBRORDUS" Verzekerd kapitaal RUIM ELF MU.LIOEN GULDEN. Zij besteedt een groot deel der Netto-Winst aan zieke en zwakke verzekerden j|ji|;d, Ons streven eeven. Dooi s doel bereiken, (stichtingen worden gaarne verstrekt door de Directie, CATHARIJNESINGEL 48, UTRECHT en door hare vertegenwoordigers. voor Amersfoort en Omstreken AMERSFOORT. Lange Gracht no. 4 - Telefoon no. 304 Deskundige voorlichting bjj den aan- en verkoop van Effecten Verhuring van Lips safe-loketten Verzilveren van coupons Handelscredieten Incasseeringen Spaar-deposito's rente 4 pet. bereidend Middelbaar Technisch Onder- ■ys, verbonden aan de Ambachtstchool te Amersfoort. Het plein tegenover het politiebureau zal Autopark worden genoemd. Amersfoorts' Mannenkops zal op Dinsdag 26 Juli a.s. een zangavond Aan de Amersfoortsche Huishoud school werd het diploma voor huis houdkundige uitgereikt aan L. G. J. Beusekom, BaarnG. J. Buekhoudi, Baarn; D. E. Bos, Apel doorn; G. N. Fortanier, J. P. A. M. Fortmaan, Amersfoort; G. Franken, Apeldoorn; C van Gulik, Wageningen; C. Hcybroek, Baarn S. I. Hiebendaal, Hengelo (O); B. ter Horst, Wagenin gen P. D. Kaayk H. M, C. de Kru ff, Woudenberg; J. M. C. Maten, Zeist; J. W. F. Meinesz, F. Meyer Cluwen M. Moots, ApeldoornH. D. E, n Nievelt, Bussum J. M. Noltbenius ElsbroekC. Noteboom, Apeldoorn Oosterbaan, Hilversum; M. A. A. Raroselaar, C, SegaarA. Selderbeek, Soest; T. E. Spelberg, M. Spencer ce; W. Zegers de Beyl, Bussum. Een getuigschrift voor »hulp in de huishouding* ontving.- K. R.jLeilhiuser, Apeldoorn. Het diploma voor coiluumnaaien is uitgeieikt aan A. de Jong, Scherpen- zeel; G. H. Rouwenhorst. G. Schoole J. T. F. van Slooten, H. H Veenendaal, P. Volmer. Het getuigschrift als »Hu!p in het gezin* ontvingenT. v. Beek, M. v. Doorn, H. Hannesen, J. te Kulve, N, i. Liar, M. de Lang, A. M. Verstrae- ten, A. C. C. Voogd, M. IJzerman. Kantoorboekhandel Kantoormeubelen Schrijfmachines s-t Tel el 528 Speciaal adres voor Uw Kantoor- School-, Schrijf- en Teekenbenoo- digdheden. - Advertentie-Bureau Hebt U een Taxi of auto noodig Amersfoort - Vestiging: Van Effenlaan 15 zal 1 Aug. worden betrokkea door Mevr. Goedbart-Mees, Vogelkersstraat 82, 'sGravenhige. Heiligenbergerweg 79, zal 28 Aug. worden betrekken door C. G. de Geus, Oranjestraat 10, Winschoten. Anna Paulownalaan 38 zal 1 Aug. worden betrekken door Ir. F. v. H Uturn, «Scheybeeck*. Beverwyk. Pirrsonlaao 6 zal 1 Aug. worden betrekken door Mevr. A. Terlaak- Pleysier, Hanenburgerlaan 140, Den Haag. Piersonlaan 7 zal 1 Oct. worden be treken door Geuze, Kapitein der Genie, Utrecht. Beikenweg 25 zal 15 Juli worden betrokken door Dr. H. Hoorenman, Snerk. Vlasakkerweg 1 zal 15 Juli worden betrokken door J. Visser, Emmastraat 11, Zwolle. Borneoplein 15 zal 1 Augustus den betrokken door E. A. J. Hanken, Kirchbachslrasse 97, Bremen. Regentesselaan 9 zal 1 Aug. worden betrokken door B. J. Buma, le Luit, Cavalerie, Peiscijistraat 17. Amersfoor' Regentessrlaan 28 zal 1 Aug. wo- den betrokkea door Kap. Bakhuis, v. B erningatraai 157, 'aGravenhage. By het eindexamen Gemeentelijke Middelbare Handelsavondschool zyn gestaAgd: W. Dijksuia, J. D. P. van Gen», Maria J. Jacobs, G. Kroon, G. J. Loesman, J. Meyers, B. Sieperda, H. Smit, Henny E. van der Snee, E. de Vaal, J. M. Veer, A. E. Weytenburg en J. E. N. W. Woudenberg. Voor het eindexamen Rijks Hoo- gere Burgerschool slaagden: R. Alta, B. Boas, Susanna Bochove, H. Boer winkel, J. Commy*, Belia J. v. Deelen, 1. van Eybergen, G. J. Goekoop, Groeneveld, Elisabeth van Harde- veld, H. F. Koctell, W. van Kleef, Anoa M. Klusmar, M. van der Molen, B. J. Ockeloen, J. Oosterman, a'.len te Amersfoort, D. F. Pykstra, Hoevelaken, Catbaiina van der Scheer, Johanna van der Scheer, Wilhelmina Schollen, J. J. Smith, J. W, Vaatstia, Aaltje Wllhelmy, allen te Amersfoort, H. Wuifbain te Rysenburg. den penningmeester van het comité voor den stormramp zyn nog eenige bedragen binnengekomen. Zoo beeft de Oranjevereniging eene opvoering gegeven van een kinder- opperette, waarvan het batig aaldo be droeg 186,10. De opvoeringen van de kinderoperette «Goudmuiltje* door de leerlingen van de School vereeniging hebben opge bracht f 241.66'/,. In totaal is tot op hedeo binneugc- komen na I et «aldo der eerste verant- tording f 10.187.12 de somma van f454 87. Oeut30'60,Tube SOct.By ApolhcnOrogiriaQ,

Historische kranten - Archief Eemland

De Eembode | 1927 | | pagina 1