N.V. Middenstands-Bank
H. ELZENAAR
DE EEMBODE
R. K. Nieuws- en Advertentieblad voor
Amersfoort en Omstreken
Dinsdag 16 Aug. 1927 - No. 40
Een en Veertigste Jaargang
Abonnementen kunnen elke week ingaan, doch opzegging van abonne
ment moet geschieden voor den aanvang van een nieuw kwartaal. Prijs per
3 maanden f 1.00. Buiten Amersfoort f 1.10. Afzonderlijke nummers 10 ct.
KANTOOR: LANOEORACHT 28, AMERSFOORT, TELEFOON 314
DE EEMBODE VERSCHIJNT DINSDAQ- EN VRIJDAQMIDDAO
Advertentie» 25 cL per regel. Billijke tarieven voor handel en nijverheid
bij geregeld adverteeren. Advertentiën moeten Dinsdag en Vrijdag vóór
8 uur worden bezorgd. Een bepaalde plaats kan niet worden gegarandeerd
Zijt gij niet geroepen tot groote
dingen, doe dan de kleine getrouw.
Bioscoop.
Ia den strijd om de wssrde en dt
roeping vsn de bioscoop hooit nier-
veelal, v.o, door vurige vrienden, de
bewering vooropstellendat de bios
coop een eigen roeping heeft te ver
vullen in het overbruggen van nationale
grenzen en in het voorbereiden van een
ernstige sociale nivelleering.
Het is daarom niet ongepast even te
onderzoeken hoe het vanuit sociaal en
ethisch standpunt, met de film gesteld
is. Het feit dat alleenstaande en voor
namelijk in de laatste jaren bewonderens
waardige pogingen uitzondering maken
op de algemeene regel, zal trouwens
niet vermogen te wijzigen den alge-
meenen indruk: dat de film schuldig
is aan sociale ophitsing.
Want, zoo beoogt de geleerde Jezuiet
Fr. Mückermann in 't tijdschrift liooger
Leven, kan men sich iets méér leugen
achtig denken dan de in elk klnostuk
klassieke uiterste tegenstelling van
karakters Alleen tegenovergestelde
zwBrt-wit-karaktcrs laat de film op bet
witte doek spelen. Het zijn omgekochte
misdadigers, deernen, duivels, lamme
ren van onschuld of engelen. Middel
maat bestaat niet.
Die Ijkt trouwens te vervelend en
dus onbruikbaar voor de film en bij
het z.g.n. kinopubliek balen alleen de
allerscherpste tegenstellingen het ge-
wenschte succes.
Deze tegenstellingen vindt het publiek
steeds uitgewerkt in zijn dagelijksch
leesvoederde schund- of colportage-
litteratuur. En de film laat diezelfde
tegenstelling in beeld op het witte
doek spelen. »Zoo is bet leven. Zoo
rolt de levensfilm reëel af op de
werelds aldus luidt het primaire be
sluit van den niVcven en kritieklooxen
klnobezoeker. Hij heeft het zwart op
wit gelezenhier wordt het zwart en
wit vóór- of nagespeeld I,..
De gewilde en bewuste veralge-
meening van de schijnbaar het leven
beheerschende tegenstelling, lusschen
arm en tijk, sociaal machtigen er
sociaal machteloozen, is het tweede
groote bedrog van de film. Kurt Moreck
schrijft gevat in zijn sSittengeschichte
des Kinoss«Armoede en rijkdom
komen in de film tot hun treffendste
uitdrukking bij de bewoners van voor-
en achterhuis, van belétage en portiers
loge, en niets blijft den toeschouwer
gespaard, bier van de meest verre
gaande verwordiog, en daar van de
volmaaktste onschuld. Daar alle raffine
ment, stoffelijk en geestelijkhier roe
rende simpelheid Speciale voorliefde
koestert de film voor den rijkgeworden
parvenu, de ideale type van den kino-
mensch en de glorievolle inkarnatie
van zijn machtsdroomzijn voorbeeld
wanneer de kinohabitué nog energie
bezit, een voorwerp van nijd wane
hij heeft aanvaard moedeloos naast
weg te blijven liggen.*
Het gevaar beslaat hierin dat de kioo
aan zijn publiek hel bestaat meestal
uit niet- of halfontwikkelden een
valsche voorstelling van de klas dei
z.g.n. rijkelui bezorgt. De toeschouwei
immers komt meestal niet in de gelt-
genheid zijn indruk door eigen waar
neming aan de waarheid te toetsen.
Zijn vooroordeelen worden aldus ver
sterkt, afgunst en nijd worden opgc
wekt. In proletarische kringen wo;dt
gaarne aangenomen dat de tijken en
xwelgersleven leiden, en de film beves
tigt door zijn «fotografische* voorstel
ling, dat valscbe oordeel. Het kino
publiek ziet dan hoe «boven* wordi
geleefd..
Opdat dit alles nu drastisch tot zijl
doei zou komeD, moeten de armei
natuurlijk als brave en vlijtige luidje
afgeschilderd worden. Ze hebben hei
erg slecht; ze worden uitgebuit. Hui
loon is te gering. Ze zijn braaf e:
trouw, bescheiden, kuisch, eerlijk, totaal
in tegenstelling met de rijken. De rijke!
zijn meestal zedelijk aangetast. Ze be
minnen hun echtgenooten niet, wan'
ze hebben vooral het geld gehuwd.
Ze leven in oneenigbeid met hun kin
deren, die trouwens leven sooals zij
zelf d.w.z. vrij hun gang gaan. Hun
dochters loopen rond hun zonen maken
schuld, vallea ia de handen van w
keraars en verkwisten het vaderlijk v
mogen tot de groote krach komt
een kogel eind aan alles stelt. En wie
lijdt door dit alles
Natuurlijk de armen.
Aldus worden de feiten in de film
irvalscht.
Gewis, dergelijke zaken komen voor
in bet leven. Doch de film vergeet
stelselmatig te vermelden wat eiken
dag wordt gedaan om dat euvel uit
het leven te weren. De vlijtige er
plichtbewuste burger speelt nooit een
rol in de film, zelfs niet voor zoover
vinden is op de plaatsen waai
defitmgeschiedenisonvermijdelijkspeelt;
lustzalen, in dansgelegenheden, in ban
dietenkelders, gerechtzalen en tucht
Op dit terrein ligt oog een uitgestrekt
missieveld voor filmdichters en kino-
industrieelen. Laten ze ons uit de schijn
wereld van de hedendaagsche film Ir
wereld der werkelijkheid komen.
De aloude raad te gri|pen in bet volle
leven is ook interessant voor de film,
althans wanneer eerlijke menschen er
arbeiden.
Dr. Schaepman.
Bij de onthulling van het Dr. Schaep-
ar-monumcDt heeft de herder di i
parochie Tubbergen, pastoor Antor.y
Waanders, de fi„uur v*n ouzen groot.-r
nanC'pator schoon ge' -.ketd.
Na een d chterlijke inleiding vroeg hij
Wat is liet gevoel, dat heden hier, it
zijn kleine geboorteplaats, op dezen
hoogen esch, ons allen deed sanienko-
nen, ons rondom dit grootste monument
■creenigt?
Ik meen niet beter te kunnen
woorden dan met de woorden van den
grooten Doctor zelf, de slotwoorden
van zijn laatste openbare rede bij het
standbeeld van Mgr. Hamer te Nijine-
:il in 1902
„Alle ware grootheid is het gemeen
bezit van geheel het volk. Dat is zijn
teerspijs, zijn wijn van vreugde en
kracht op den tocht door de historie!
O, mijn klein, mijn gelukkig, mijn glo
rievol Vaderland! U geeft de Almachti
ge God die gave der waardeering, die
de grootheid uwer kinderen huldigt en
viert. Daarom zijt Gij ons groote Va
derland! Gij verstaat Uwe kinderen, wat
taal des geestes zij spreken, als zij spre
ken van geloof en liefde, van moed en
kracht. Gezegend zijt Gij, mijn Vader
land!"
Ja, huldigen en vieren, eenparig,
dankbaar, geestdriftig, de grootheid van
n onzer grootste mannen dat is
al ons bezielt, wat ons dringt en drijft.
Een waarlijk groot man want ja,
it wis deze: oen held en heirvoerder.
„Met hooge leuze en blinkend staal",
een begenadigde boven velen, één zoo
als de Vader des lichts, van Wien alle
goede gave afdaalt, slechts zelden, zéér
zelden schenkt een, wiens geest,
wiens werk bij uitstek „van geloof en
liefde, van bloed en kracht."
Wonderbaar veelzijdig was hij be
gaafd. „Zelden zag de historie," aldus
iemand minder dan Dr. Kuyper, „in
én man zooveel talenten vereenigd."
Dichter en redenaar geboren" ge-
ijk dr. Jules Pcrsijn Item schetste
.een, door zijn weergalooze werkzaam
heid, ook geworden een wijsgeer, een
historicus, een hoogleeraar, een pole
mist, een kunstkenner, een socioloog,
n staatsman van de hoogste beteeke-
j voor zijn land, voor zijn Kerk."
Een waarlijk groot man, wiens groot
heid toch wel 't best werd geteekend
door hemzelf in zijn heerlijke rede over
lerland's grooten emancipator Daniël
O'Connel:
„De groote mannen in de wereld zijn
niet zij, die groote gaven ontwikkelen of
verheven hoedanigheden doen kennen,
maar zij, die den moed hebben te leven
voor ééne zaak. De groote mannen
de wereld zijn zij, die de beteekenis v
hun leven hebben gezocht in het stich
ten van één zaak, in het verwezenlijken
n één groote gedachte"
Welnu, dat heeft deze groote zoon
n Tubbergen, van Twenthe, van Ne
derland gedaan.
Zeker, een veelzijdig begaafde, die
groote gaven ontwikkelde, die verheven
hoedanigheden deed kennen, wès hij.
Een man van rotsvast geloof, van on
aantastbaar beginsel, van stoere werk
kracht, van taaie volharding, van weg-
sleepend enthousiasme. Hoort nogmaals
Dr. Kuyper: „Een staatsman met een
breeden blik voor al de nooden van het
volk. Een dichter, die in bezielde zan
gen Holland's taalschat schitteren liet.
Een hoogleeraar, die de liefde voor de
wetenschap in de harten zijner discipe
len wist te ontvonken. Een redenaar, die
door ile machtige welsprekendheid van
zijn woord duizenden wist te boeien.
Een polemist, die met den geesel der
satyre slagen wist toe te brengen, wier
litteeken in geen jaren genas. De mach
tige kampioen voor het Roomsche be
ginsel, maar die daarom toch nooit tot
•ngliartig exclusivisme verviel"
Maar zooals reeds in 1887 Dr.
Ariëns hem zag en ik meen hier wel te,
mogen herhalen. die toch „niet al
lereerst dichter heeft willen zijn, noch
redenaar, noch staatsman, maar in en
door dat alles den katholieken van zijn
land de hoogst mogelijke ontwikkeling
heeft willen geven op letterkundig,
politiek en maatschappelijk terre n.
En beschouwd in dit kader vloeit de
gansche verscheidenheid van zijn gaven
en werken tot één rijken stralenbundel
saam."
Wat Dr. Schaepman heeft gewild?
Niets minder dan de volledige eman
cipatie zijner Katholieke landgenoolen.
Een reuzenwerk, dat ieder behalve
hijzelf een onmogelijke utopie zou ge
noemd hebben! Doch in de breede borst
van den man, die zich dat stoute levens
ideaal dorst te stellen, lag de dubbele
hefboom, die bergen verzet: geloof en
liefde. Hij geloofde in zijn ideaal, hij be
minde liet, vol vertrouwen sloeg hij de
hand aan 't werk."
Eu hoe hij, volhardende tot liet
de, dat werk wonderbaar vér heeft vol
bracht, hier, rondom zijn forsche beeld
geschaard, zullen wij allen het erken
nen, mogen wij, Katholieken, met
me het wel nogmaals herdenken en
vieren in dankbare hulde, in geestdrif
tige bewondering.
Wat hij zelf eens schreef is door hem
zelf bewaarheid:
JeCrotia ■voctondarzoeU
/if r**Tarn
DIJK| I
r eigen schuchterheidDrie
■en van druk verklaren genoeg,
wij zaten ineengedoken; wij
dorsten niet goed van ons af te spreken;
wij klaagden in stilte Daaraan heeft
Dr. Schaepman door zijn woord en
voorbeeld een einde gemaakt.
Hij heeft geëmancipeerd de wereld
onzer arbeiders, „onze zweeters en
zwoegers"; hij zag in de dringende
noodzakelijkheid eener ingrijpende so
ciale politiek; hij zag in, dat „zoo de
arbeider gezondigd heeft, er ook roeke-
is en mateloos gezondigd is tegen hem
dat die zonde moet worden geboet
hersteld, indien zij niet onder de don
derslagen van God's oordeel gewroken
zal worden." En wanneer ook hierin on
ze wetgeving van koers is veranderd,
dan is 't mede te danken aan hem, die
zijn machtig zwaard in de schaal heeft
geworpen. En hijzelf werd hun organi
sator, hun gids en meester, hun eerste
heirvoerder, hij die aan Nederland
wenschte te geven „een school van ar
beiders niet kennis en rotsvast geloof."
Nog meer iets van groot gewicht.
Dr. Schaepman heeft veel weggenomen
„Een groote zaak beminnen.
Geloovcn en beginnen,
Volharden, kloek van zinnen,
't Verwint het al!"
Eu ons trilt het uit de ziel: Gezegend
zij God, die ons dezen man geschonken
heeft.
Voor ons, Katholieken, is hij geweest,
door heel zijn persoonlijkheid, door heel
zijn werk, de Emancipator, een Bevrij
der in den vollen zin des woords. Ze
ker, wij vergeten niet den arbeid van
glorieuse, niet te vergeten voorgangers,
maar hij pas zette toch op hun werk de
kroon, hij, de groote, de machtige, de
lergalooze, de Emancipator bij uitne-
•udheid. Nogmaals moge ons dit kort
herinneren een zijner beste geesteszo-
nen, dien ik reeds aanhaalde, Mgr. Dr.
Alphons Ariëns. Geen teekendc liet be
ter dan hij.
Hij, Dr. Schaepman, heeft voor on:
losgemaakt de banden der staatsal-
macht.
In naam der gewetensvrijheid, ons bi_
de Grondwet gewaarborgd, heeft hij op
gevorderd het recht van het vrije onder
wijs In naam der burgerlijke vrij
heid, ons bij dezelfde Grondwet verze
kerd, heeft hij opgevorderd, dat, wit
zijn Ave Maria bidt, niet, als in Vondel';
tiagen, zich den toegang tot de meeste
staatsbetrekkingen versperd ziet.
Schaepman is geworden onze Eman
cipator: hij heeft geslaakt de banden
die neerdrukkende geringschatting,
rmee het niet-katholieke deel van
ons volk op ons neerzag. Zooals een
niet-katholiek blad het heeft uitgedrukt
„hij populariseerde het katholicisme
Nederland."
En hoe?
oeveïfr zijn persoonlijkheid: echt
Clae'ijk. '.een trouw zoon van Rome
«IdltetS 'ik ww Nederlander
tóp tof teen vaderlander als de vu
rigste Oranjeklant, maar altijd en in al.
les in-Roomsch.
Want hij, die zoo hoog, zoo ontzet
tend hoog boven ons uitstakhij voel
de en toonde zich één met ons allen ir
het hoogste wat wij bezitten. Het ge-
looven, hopen en beminnen van het Ka
tholieke Nederland was als saamgeperst
in zijn borst; wat bij ons langzaam
vloeide: dat stroomde en kookte daar,
maar het was hetzelfde bloed: wat bij
ons slechts smeulde, dat sloeg daar uit
in lichte laaie ,maar het was hetzelfde
vuur. Zoo dikwijls hij maar
genheid had, juichte en jubelde hij het
uit in ongebreidelde geestdrift: „Civis
Romanus sum": ik ben een roomsch
burger zoo goed als de minste boer
Twenthe; ik geloof met hem in dezelfde
geheimen; ik bid met hem denzelfden
rozenkrans; ik buig als hij mijn hoofd
voor denzelfden Petrus, Stedehouder
van Christus op aarde. En waar het ge
loof van den eenvoudigen boer werd
aangetast, daar sprong hij op, als had
een pijl hem in het eigen hart getroffen,
en verdedigde hij dat geloof met een
warmte en welsprekendheid, die een
niet-katholiek blad heeft doen zeggen:
„hem omgolfde de wijde mantel van-
zooveel eerbiedwaardige en geniale Ka
tholieke kerkvaders
Kan het noodig zijn op dit plechtig
oogenblik U nog te zeggen, wat zelfs
ven protestantsche zijde tot ons is ge
zegd: „Nooit zullen zijn partijgenooten
Dr. Schaepman dankbaar genoeg zijn
voor hetgeen hijvoor hen is ge
weest"??
Geachte Vergadering. Ik meen bij dit
monument vrij te mogen herhalen de
woorden uit de heerlijke rede te Nijme
gen:
„Alle ware grootheid is het gemeen
bezit van geheel het volk
O, mijn klein, mijn gelukkig, mijn
glorievol Vaderland! U geeft de almach
tige God die gave der waardeering, die
de grootheid Uwer kinderen huldigt en
viert. Daarom zijt gij ons groote Va
derland. Gij verstaat Uwe kinderen wat
taal des geestes zij spreken, als zij spre
ken van geloof en liefde, van moed en
kracht. Gezegend zijt Gij, inijn Vader
land"
Ja,
ANDERS DAN ANDERE
Veritkerlng-Maa (schappijen is de Nederlindsche Verzekering-Maatschappij
„ST. WILLIBRORDUS"
Verzekerd kapitaal RUIM ELF MILLIOEN GULDEN.
ZIJ besteedt een groot deel der Netto-Winst aan zieke en zwakke verzekerden
Thans worden er ZES patiënten in Sanatoria verpleegd. Ons streven Is aan
dit verpleglngswerk de grootst mogelijke uitbreiding te geven. Door Uwe
verzekeringen te sluiten bij „Si. Wllübrordu»" helpt U ons, ons doel
bereiken, inlichtingen worden gaarne verstrekt door de Directie,
CATHARIJNESINQEL 48, UTRECHT
en door bare vertegenwoordigers.
voor Amersfoort en Omstreken
AMERSFOORT.
Lange Gracht no. 4 Telefoon no 304
Deskundige voorlichting bjj den aan- en verkoop van Effecten
Verhuring van Lips safe-loketten
Verzilveren van coupons Handelscredieten Incasseeringen
Spaar-deposito's rente i pet.
Welnu, als de hulde van heel liet ler-
sche volk voor zijn Daniël, zóó zij ook
de onze.
„Uw monument zij 't volk, tot grootsche
daden vaardig,
Uw loflied zij de stem
Van 't echte nageslacht, naar 't
Koningswoord geschapen
In wensch en woord en daad,
Dat in der vrijheid licht, met waarheid
tot zijn wapen,
Op 't veld der eere staat."
Zoo bidden wij het af met de laatste
bede door Uzelf in het openbaar gebe
den:
„Met een nakroost, U waardig, ze-
gene ons in de verste geslachten de Al
machtige Heerc God!"
Zoo welt het op, diep uit ons hart
Wij loven U, o God der eeuwigheden.
Die in zijn kracht Uw kracht ons
schouwen doet.
Leen gunstig 't oor aan onze zwakke
beden,
Dan houden wij, wat deze heeft beleden,
Tot in den dood, tot aan het bloed."
Kantoorboekhandel
Kantoormeubelen
Schrijfmachines
Langestraat 84 - Telef. 528
Speciaal adres voor Uw Kantoor-
School-, Schrijf- en Teekenbenoo-
digdheden. - Advertentie-Bureau
Amersfoort
van top tot teen." aan U, glorieuzen
zoon van dit nijvere Twenthe, aan U
ons aller waardeering, hulde, dankbaar
heid!
Maar neen, niet met woorden slechts,
niet ook met dit monument van brons
en steen; onze hulde, onze dankbaar
heid zij een betere.
„Hij, die zich gaf voor 'f volk, is be
ier hulde waardig: Het leven htilili"'
De Eem.
Naar aanleiding van de zeer ernstige
stagnatie in de rivier vaart op de Eem,
die de laatste dageD weer ondervonden
ia, had de Kamer van Koophandel en
Fabrieken voor de Geldersche Vallei
alle belanghebbenden opgeroepen ter
vergadering in «Concordia* tot het
houden van een bespreking om te ko
men tot een verbetering van den slech
ten toestand van thans.
De vergadering, zoo lezen we in
AmeisfoortiDagblad,werd gepresideerd
door den voorzitter der Kamer van
Koophandel, die in zijn openingswoord
een overzicht gaf van de slechte be
vaarbaarheid van de Eem. Spr. wees
er op, dat deze bijeenkomst niet be
doeld is als een protestmeeting,
belegd is ter bespreking van n
gelen, die eenige veibeteriog kunnen
brengen. Wil de vergadering der Kamer
van Koophandel dienaangaande eenige
opdracht geven, dan zal de Kamer alles
in het werk stellen, dat tot een afdoende
verbeteriug kan leiden. Voorts schetst
spreker breedvoerig de geweldige stag
natie van de laatste dagen, waarover
wij reeds schreven. Gewezen wordt op
de vele poginger, die in den loop der
jsren ïljn aangewend om eenige ver
betering te brengen, pogingen die helaas
geen resultaat hebben opgeleverd. Van
de z$de van het Heemraadschap wordt
aiet over scheepvaart gerept. De «keur*
ipreekt er alleen over, dat de breedte
:n diepte van de Eem slechts zoodanig
moet zijn, als noodzakelijk is vooreen
goede afvoer van het water. Ook andere
pogingen om tot een verbeterden toe
stand te komen, zijn gestrand op de
verschillende verordeningen betreffende
dit water. Spr. wfdt voorts enkele
woorden aan de leggers van vaarwaters
In Iedere gemeente, waarvan echter bij
v-rscbillcnde gemeenten in dit district
weinig is te bemerken. Waarten-
•lotte vele vaarwateren in dese provin
cie worden verbeterd, wordt daarentegen
aan de Eem niet het minste gedaan.
Spr. geeft hierna het woord aan de
vergadering tot het houden van be-
sprekingen.
De heer van VoUenboven zou gaarne
er, dat de gemeente ten spoedigste
overging tot het in orde msken van
een •legger*. Spr. is van mecning, dat
een afdoende verbetering van de slech
ten toestand werkelijk geen abnormaal
hooge kosten zal meebrengen.
De beer Croockewit merkt op dat
zeer veel betreffende de bevaarbaarheid
van de Eem behoort tot het Eem-
coUege.
De heer Nieuwenhuyzen acht een
verzoek aan de Gemeente niet afdoend.
Dat la reeds vele malen gebeurd, doch
ateeda zonder resultaat. Spr. sou willen,
dat belanghebbenden een fonds bij elkaar
brengen om de noodlge onkosten ter
vei betering te bestrijden. Dan eerst
toonen belanghebbenden, dat zij iets
>or deze zaak over hebben.
De voorzitter is van meening, dat
de Gemeente zich in verbinding moet
stellen met aDdere gemeenten. Willen
deze niet medewerken, dan moet de
gemeente Amersfoort er zelf alleen voor
zorgen. Spr. stelt voor de Kamer van
Koophandel op te dragen zoo spoedig
mogelijk stappen te doen om tot ver
betering te komen.
De heer Los vraagt waarom deGe-
eeote nog nooit iets voor de Eem
gedaan heeft.
Weth Vela Heyn antwoordt hierop,
dat cp de begrootiog 1927 een post is
uitgetrokken, om de bedoelde «legger*
io orde te maken.
Medegedeeld wordt nog, dat de ver-
keerscommisaie zich bjj een eventueele
opdracht, ook zal wenden tot de andere
gemeenten aan de Eem.
Tenslotte wordt de Kamer met alge
meene stemmen opdracht gegeven om
zoo spoedig mogelijk in zulke richting
stappen te doen om te komen tot de
zoo hoog noodige verbeteriog in de be
vaarbaarheid van de Eem. De verkeera-
commissie der Kamer zal dit werk op
zich nemen en zich daarbij in verbin
ding stellen met belaogbebbcndeo.
De Verkeerscommisaie der K. v. K.
ter behandeling der Eemkweatie heeft
ala technische adviseurs aan zich toe
gevoegd, de heeren Houtzager, van
Nieuwenhuizen, Ftiek en van Vollen-