ffif H .ELZENAAR Bel dan op No. 42 DE EEMBODE Katholiek Nieuws- en Advertentieblad voor Amersfoort en Omstreken Abonnementen kunnen elke week Ingaan, doch opzegging van abonne- nt moet geschieden voor den aanvang van een nieuw kwartaal. Prijs per Dinsdag 12 Febr. 1929 No. 91 Twee en Veertigste Jaargang 3 maanden 11.00. Bulten Amersfoort f 1.10. Afzonderlijke JOct. KANTOOR: LANOEQRACHT 28, AMERSFOORT, TELEFOON 314 DE EEMBODE VERSCHIJNT DINSDAG- EN VRIJDAGMIDDAG AdvertentfCn 25 et per regel. BIIIQke tarieven voor handel en ngverheld bq geregeld adverteerea AdvertentlCn moeten Dinsdag en Vrijdag vóór 8 uur worden bezorgd. Een bepaalde plaats kan niet worden gegarandeerd De pessimist is degeen, die een moeilijkheid ziet in iedere kans. De optimist is degeen, die een kans ziet in lettere moeiiijkhelk: Overweging voor den Vastentijd. Kunt ge dan niet éin uur met My waken Men is dan in 't late avonduur opge rezen van de banken, die geschaard manl was genuttigd Jezus en de elf. fi.En bedroefd over de pijnlijke woor den van den Meester, angstig en toch niet recht wetend, wat er zal gaan ge beuren, volgen de leerlingen Hem door de donkere straten van Jeruzalem. O, de weg was hun bekendJezus ging meermalen bidden in den hof va» Gethsemani, maar 't was nu tocb anders een gedrukte stemming lag er over die kleine groep, waarvan de Leider zoo diep ernstig voor zich heenblikte. Aan den ingang van den tuin gekomen, noodde Hij Zijn volgelingen plaats te nemen met de woordenZit hier nede', terwijl ik ginds heenga en bid. Alleen de drie meest geliefden gin gen dieper mee den hof inPetrus, Johannes en Jscobu9. Totdat ook hen gevraagd wordt, zich neder te zetten. En dan gaal Jezus alleen een weinig verder en valt ter narde en bidt. Ik zal U niet gaan schilderen, de angst en 't zieleleed van den Man, die hier Zjn smartvol lijden gaat aanvangen. Slechts trachten kuonen wij, te bc grijpen, de onmetelijke smart, die er in deze oogcnblikken moet uilgaan van de wetenschap, welke een lot zoo straks Zijn deel g?at worden. In schrille kleu ren teekent z ch voor Hem af, de lange weg van Gethsemani naar Golgotha, die Hij nu zal gaan betreden tot hei bitter einde toe. Daar zien wij Jezus oprijzen uit her stof en Zijn schreden wenden naar hei drietal. En bij hen gekomen, vindt Hij ze... slapende. Eu dan spreekt mei gebroken stem en voorovergebogen hoofd de Meester, dat zacht verwijt Kunt ge dan nier i uur met Mij wakei droeve klacht is helaas geuit r alle e a indien ooil, i dat heden lei. dage dc aarde bevolkt, deze klacht ter harte nemen en zich richten r.nar die eischendc vraag. Want 't is geen vraag alleen, 't is tevens eca eisch. 't Is eer. eisch van deo Schepper aan Zijn schep- selen, van de» Koning aan Zijn oiena- re», van den Verlosser aan Zijd vrij- En gelijk welrer, staan zij, waarvan men bet in 't minst zou verwacbteD, schuldig aan die groote nalatigheid. Wanneer wij ons, katholieken, dc volgelingen van Christus willen noemen, op de door Hem verordende wijze, dan slaan wij naast de uitverkorenen iu de;> lijdenshof en gevoelen ons even klein en schuldig als zij. Neen schuldiger. Dc leerlingen stonden nog aan de torgvog, poort, waardoor dr Christus moes: ga.i om ds kroon op zijn wcreldverlosscn kennis, na de feiten onder 't k uis. Op heD moest dc geest der Waarheid nog nederdalen, om hen alle kennis en wijsheid bij te brengen en klaar te doen zien, welk Heil voor de wereld wbb op. egaan, wij echter staan met de voor lichtingen geloofsverdieping gewapend achter het Pmkstermy«erie. O, wij weten het zuo wonderlijk goed en wij erkennen en belijden in vurigei geloofsijver, den Gekruiste, wanneer Hij in triomph door onze rijen gaat, in da gen van groolsch eerherstel met breed opgezetten luister en talentvolle be schouwingen. Maar erkeonen wij Hem even goed, wanneer de sleur van bet dsgelijksch leven, ons weer heeft mede- gesleept naar 't materieele I Weten wij Hem te vinden in de een voudige dorpskerk op 'n door den week- sclren dag! Moeten wij bet niet met schaamte bekennen, dat een gebod is ingesteld, dat ons op doodzonde ver plicht, ééimaal per week op Zijn d»g bij uitstek, Hem te bezoeken Eu toch, is daar op dat altaar, verscholen in dei tabernakel, dezelfde Koning trgenwoor- dg, die wij het Hosanna hebben toe gejubeld op een Internationaal Congres De massa laat zich zoo gaarne be geesteren door een georganiseerde be tooging ook tot een van eerherstel, en 'let is goed, de geestdrifi op te wekken >oor een heilig, grootscb doel. Doch de vruchten ervan mo:ten een ij-end karakter dragen. Wrj verbeugen ons over het feit, dut lom hei religieus beset veld wint, dat nen zoekt naar g estei^ke bevrediging allerwegen, laten wij zorgen, zelf daar mede gelijken tred Ie boudrn, op dal »inai kunnen boeken, ook in eigen kring. Wij moeten bidden en waken I Nu die droevige dagen voor oi.'s staan, waarin wij herdenken en opnieuw mede leven het lijdeo en sterven van den Zoon Gcds, nu is het wel bq uitstek iQd om te bidden. Dankbaar tc overwegen, dat wij iijk /ij» geworden door het c ff.-r, dat zich in onze gedechien opnieuw gaat vol- irekKen en zuo liefdevol geztemd voi r den Smartr.iikoriiiig, plannen maken,i- om te tmehten, volmuakl aan die liefde te beantwoorden. Wq®wille» slechts strevende blij.en, maar één uur moeten wij toch minstens waken. Eé i uur iedere dag van he> etmaal ons geschonken, is toch wel eei bescheiden eisch. En hoeveel komen wij daaraan nog te kort! Tellen wq het bidden niet bq minu ten en de ontspanning bq uren? O, ge hebt we! tqd, ge hebt ailcen den lijd zelfs voor uw God. Hq heeft de eersu rechten. Zoeken wij dan Zjn rijk en hei igs zal ons niet ontbreken. A. V De Ambachtsheerlijkheid Eemnes rtcKT T. PLUIM. Dc State» van Utrecht wilden in 1674 den Prins van Oranje, stadhouder Wil lem III, een bewijs hunner erkentelijk heid geven, 't Was n.l. vooral aan dezen Oranjevorst Ie danken, dat Utrecht, na 't vertrek der Franschen, zijn oude plaats in de Unie weer mocht innemen, En toen de Prins op Soesldijk een jacht slot liet bouwen, meenden de Staten hun erkentelijkheid met des te meer aan drang in een daad le mogen omzetten. Zij droegen hem n.l. als „Hoogc Am-, bachtshecrlijkhcden" op: Baarn, Eem nes, Eembruggc en Soest de vier „gerechten" uit de omgeving. Voortaan was de Prins in deze dorpen zoo goed als onbeperkt gebieder; zelfs de hoogste rechtspraak viel hem ten deel, n.l. 'tj recht der doodstraf. Toen der tijd was de provincie Utrecht als bezaaiJ met „Ambachfsheerlijkhc- den", waarin de Ambachtsheer welis waar een groote inacht bezat, maar toch niet onbeperkt, zoo bijv. mocht hij over zware misdaden niet vonnissen: dat recht was alleen voorbehouden aan de drie of vier „Hooge" Ainbachtshecren, die de Provincie Utrecht telde. Voor de genoemde vier Hoogt Am bachtsheerlijkheden nu stelde tic Prins een eigen rechlbank in, „het Hoogc Ge recht van Baarn en aanhoorigc Dorpen" en liet op den Brink te Baarn een „Rechthuis" bouwen (thans hotel Cen tral). In dit gebouw werden de misdadi gers voorloopig in den kelder opgeslo ten en vóór 't gebouw onthoofd. Dit had o, a, plaats in 1701, toen een Baarnschc ingezetene, Jacob Ratmakci (zoon van Gijsbcrl van Leersiiin, arm- mccstcr) verinoord werd. Nadat Prins Willem III in 1702 kin derloos was gestorven, trokken dc Sta ten van Utrecht de vier genoemde Hooge Heerlijkheden weer aan zich, Spoedig evenwel verkochten zij dc Am bachtsheerlijkheid Eemnes (let wel: thans niet als „Hoogc", maar als „ge wone" Heerlijkheid) aan den Amster dammer IsaSc van Norden, die er 12.000 gldn. voor betaalde. Landbezit kreeg hij er niet voor. alleen cenigc rechten; o.a. het recht tot benoeming van Schout, ontvanger, secretaris, kerk meesters, koster-schoolmeester, dood graver, burgemeester, schepenen er raadsleden 't is oin Mussolini ja- locrsch te maken. Bovendien en dii was wel de grootste magneetkracht, die den Ambachtsheer genoemde 12.000 uit den zak trok, bovendien mocht hij zich voortaan noemen: IsaSc van Norden van Eemnes, voor een rijk- geworden koopman een prachtig patri cisch vernis. Ook kocht hij nog voor 3000 het dusgenaamde „agregatic- recht". d.w.z. dat hij liet beroep van 'n predikant (in Binnen- c» Buitendijk) rst al dan niet mocht goedkeuren; unieer de Gemeente dus een predikant had gekozen om dien te beroepen, moest eerst de toestemming van den Am bachtsheer gevraagd worden (i geschiedt nog altijd). Voor dc genoem de som (van 3000) kreeg de Am bachtsheer ook nog een fraai gestoelte en een grafkelder in de kerk van Buiten dijk. Bij den dood van Mevr. dc. Wed. Van Norden werd het recht van Ambachts heer door de erfgenamen in 't openbaar verkocht en wel voor 30.000 (een zoet winstje van 250 pCt.!). Koopcr word Mr. CornelIszoon Hassclacr, Amster- damscli Patriciër, rijk geworden als zoovele Amsterdammers in de Ovcrzec- sche gewesten. Verder kochl hij m 't zelfde jaar de hofstede „Groeneveld" Arent van der Waaycn aan, ook al een rijkgeworden Amsterdammer, cn liet er het huidige kasteel bouwen. Ook bracht hij in 't midden van zijn wapen (dus als „hartsohild") het wapen zijner heerlijkheid Eemnes aan met het trot- sche onderschrift „Civitas ab Ecmc- lesse", d.i. dc stad van Eemnes. (Eent ics heeft vroeger, evenals Baarn óók Aadsrcchtcn gehad). Dc windwijzers ™u 't huidige kasteel Groeneveld de Jen herinneren ons nog steeds e Hasselaers, die vooral bij 't beleg van Haarlem bekend zijn geworden. De zoon van den eersten Ambachts heer, n.l. Mr. Pleter Cornellsz. Haessc- lacr, erfde een en ander reeds in 1737 e.1 is 60 jaar lang Ambachtsheer „der Ecmnessen" geweest. Toen werd de Heerlijkheid verkocht aan Johannix Scbastiaan van Naamcn (voortaan Van Naamcn van Eemnes gohooten), die er... 135,000 voor betaalde. Kort daarop werden door dc Rcgcering (op voor- «cld van Frankrijk) nier alle ambachts- hecrlijkc rechten afgeschaft, alleen 't igrcgatic-recht bleef bewaard. De Heerlijkheid Eemnes Is sedert in I geslacht der Van Naamcn gebleven. Dc laatste Ambachtsheer, voorzitter der Eerste Kamer, stierf tijdens een zitting inct den hamer in de hand. Zijn dochter volgde Item op, n.l. Mevr. A. J. Citters- vaii Naamcn van Eemnes. ochtgcnootc van den Commissaris der Koningin van Gelderland. Zij is in 1919 overleden, vaardoor de Ambachtsheerlijkheid op aar kinderen overging, Toen op Zondag 28 Mei 1923 dc kerk van Eemnes-Binnen opnieuw werd in- Kwljd (zij was op 18 Juni 1921 ver- rand). was ook de genoemde Commis saris van Gelderland tegenwoordig. Voor op 2ijn auto, waarmee hij uit Am- hem hierheen reed, zag ik een vaantje met liet wapen van Oclderland. Steeds neemt de Ambachtsheer nog deel kerkelijk leven, cn als cr soms geldelijke steun voor een of ander noodig is, laai In) zich nooit onbetuigd. Toen omstreeks 1880 in 't kooi de kerk in Buitendijk een verzakking ontstond, werden een paar zerken opge licht en vond men den grafkelder der familie Hasselacr met tc zamen 9 groote cn kleine kisten, die echter bij aanraking in elkander vielen. Ook zag men den grafkelder der familie Van Naamcn van Eemnes. Daarin stond alleen één ver teerde eiken kist met koperen plaat, wel ke hel stoffelijk overschot bevatte van Jhr. Van Naamcn van Eemnes, di 1831 als lid der Staten van Utrecht overleden. Men zond hiervan bericht aan den Ambachtsheer Jhr. A. J. van Naa mcn van Eemnes te Zwolle, die door den Eemnesser timmerman J. Pas ccn nieuwe eikenhouten kist liet maken. R. K. Spaarbank - Amersfoort onder controle Centrale accountantsdienst Ned. Booroubond Goedgekeurd bij Koninklijk Besluit d.d. 14 Maart 1913, no. OA De zittingen voor het inleggen en terugbetalen van gelden worden gehouden In het R. K. Spaarbankgebouw BREEDFüTRAAT bij de LANGEGRACHT des ZONDAOS van 12 tot I uur; WOENSDAOAVONDS van 7 o 8 uur cn VRfJDAGS van 10 tot 11 uur. Dadelijk ingaande rente 3*/io pCt. Spaarbusjcs gratis verkrijgbaar. KasilerAmsterdamachc Bank. Kantoorboekhandel Kantoormeubelen Schrijfmachines Langattrial Sa Telet 528 Speciaal adres voor Uw Kantoor- School-, Schrijf- en Teekenbenoo- digdheden. - Advertentie-Bureau Binnenland Het ambacht. Prof. R. N. Roland Holst, directeur van dc Rijks-Academie voor Beeldende Kunsten te Amsterdam, hield dezer da gen een rede over het Ambacht. Hij noemde als grondbeginselen van het ambacht, wil her geestelijke waarde bezitten: lo. de volledige kennis van aard, mo gelijkheden cn beperkingen van het ma teriaal, met daarnaast den wil van dun ambachtsman het materiaal tol zijn recht (e doen komen cn het geen geweld aan te doen: 2o. Volledige kennis van het doel. aartoc datgene, wat vervaardigd wordt, moet dienen, daarnaast den wil, dit doel lot volle uitdrukking te bren gen. De eerste eisch bepaalt de morcclc houding tot dc stof. de tweede die tot den geest. Slaagt dc ambachtsman er in deze twee eischcn te verwezenlijken, dan krijgt, dank zij het werk van zijn handen, dc stof deel aan den geest, en dc geest krijgt in het tot stand geko- ene tastbare werkelijkheid. De erkenning van stof cn doel vor men dc sterke basis van leder ambacht. Dit lijkt, aldus geformuleerd, vanzelf sprekend. Dc geschiedenis der laatste eeuwen toont echter aan dat liet verval der ambachten gepaard gaat met het wegvallen van dit beginsel, waar door ook het ambacht zijn geestelijke beteekenls geheel verloor. De hand, die vormt cn dc geest, denkt moeien in het ambacht één Wanneer dit niet het geval is de schiedenis bewijst dit wordt de geest hoogmoedig en dwaalt van de werke lijkheid weg: en dc hand verliest haar bezieling cn geest onder dc beuzelarij en. In de 19e eeuw vooral wordt dc ont werper de tusschenpcrsoon tusschen doel en stof. Tol haar beider schade cn schande. Wat gebouwd, gesmeed, ge timmerd, geweven, gedreven, gebeiteld of gesneden moet worden, wordt mi ontworpen, d.w.z. getockcnd. De ambachten zijn aan al dit geloe- ken ten gronde gegaan. De ontwerper stelde zich wel den strijd tusschen geest cn stof voor. maar hij streed den strijd zelf niet. Al teeke nend verloor hij het werkelijk begrip van het doel cn van dc materie. In plaats daarvan ontstond bij hem dc zucht schoonheid, die, beleden ais eer zichzelf staand begrip, het ambacht rechtstreeks naar dc karakterloosheid voerde. Schoonheid moge vaak het gevolg zijn van het juist verwerken der eischcn, door doel en stof gesteld, zij verliest haar inhoud en wordt leeg, zoodra zij het verband met de werkelijkheid ijest. Van leder der prachtige ambachten zou dit proces van verwording door treffende voorbeelden Ie bewijzen zijn. Met veel inspanning moet worden ge tracht de ware opvattingen weer in allo hebt IJ een Taxi of auto noodig Amersfoort ambachten door te voeren. Want al ver anderen dc tijd cn dc methoden van ton- pussing, zou blijft het grundbcglnse toch onaangetast. Amersfoort In de jongste vergadering van den •nsd van Amersfoort deelde wethouder mede, dat binnenkort nadere verbend li le Amersfoortscbe architecten aart plannen zouden hebben De architecten hebben echter geoppeid tegen de opdracht, baar is, stuk, terwqi niet gevergd I s In te «enden. Zenuwstillend cn Zenuwsterkend Is de werking van Mljnhardt'a Zonuwablolten Glazen Buisje 75 et. BIJ Apoth. cn Drogisten 36 Uit droeve dagen. Suxy vertalende had de weduwe Bo'ju met Albert den weg naar hare woning ingeslagen, hetzelfde huisje, waar tusschen den Bamioyaard cn Jacques de annslng was beraamd ge worden, welke bet uitgangspunt van ons verhaal geweest is. In hare afwez-gbeid bad de mars- kraamster eene oude vrouw vso hare kemiis met de bewaking van hare wooing belast. Het geroofde kind werd aan die vrouw toevertrouwd en na rqp overleg had de weduwe Botju zich op g begeven om naar het kasteel van e gaap, waar zq een lang onder- tioud had met r»q heer en mevrouw de la Vierre, wie zq echter slechts ten deele baar geheim toevertrouwde. Ver heugd over de toezeggingen, welke haar gedaan waren voor den dag. waarop zq zou goedvinden openhartig te spreken, spoedde zq zich Daar Om den graaf van Woulsort Maubeuge te voeren, moesten de noyaard en diens metgezellen een weg volgen, die op korten afstond lar dc woning van Hubert Defiéoe li den Gevloakten Viersprong sneed largs kei huis van de weduwe Botju voerdeAnioine deed dit zqo broeder opmerken. Het transport reed Fiorennes waar verscheidene gendarmen die •Tc deur hunner kazerne stonden, bicdig groetten, In den waan dat het ien« expeditie gold, igenten van het nieuwe Eenige n>qien verder nryiard een vrouw op die op korten afnnnd voor hen uitging. Kqkle riep hq uit, sdaar gaat oude kennis, moeder Boijule Hq zette zqn paard aan en in een hq de oude vrouw Inge- weg b Bief ti oogwenk had haald, die, hem ziende, de grootste ODtsteltenis deed b ijken. »Dat is een gelukkige ontmoeting riep hq hsar toe. »Gq ztyt nog aliqd dezelfde, oudje; Ik, ziet pij ben in rang gestegen, ik ben thans kapitein bq de ipenbare macht, de boosdoeners aar- Ie justitie overleverende. Komaan, zq» dicht bq uw huis, ik weet, dat gq aliqd eenige fl-sschen jenever In voor. raad hebt, gij moet ons onthalen.i •Ik ga niet haar huis,. gaf de ouw kortaf ten antwoord. Ook goed; dan zullen wq uwe dcui len trappen en uw vocht tocb de iodige eer aandoeD.» De vrouw weid doodsbleek. «Alles lig' in mqn huis overhoop, ernam zq, wacht even, ik zal vooi Itgaan,» «Dar klinkt verdacht, wat gq daar i g gq wilt iels doen verdwqnen gQ vreest, dat wq het u zullen .telen. Dat is belcedigend voor ziet gqi Ahal daar ia uw stulp Kijk! dr -ur staat rprngq *qt dus niet alleen Is Op d r oo de» zette de vrouw het et eene vlugheid, die s voor haar leeftijd, icrrast drerf de Ban- noyaard zqn paard voort en kwnm juist o het huisje, toen dc marskraamster iar birnen ijlde. Hq sprong van zijn paart! en volgde baar. •rwerp, dat zqn oogen trof, was Albert, die in bet voorverlrrk speelde, terwqi een oude vrouw voor het rasm zat te brrien. Ahariep bq met een donderende Hem uit, »ik bfg'qp alles I Gq zqt het. die te Suxy waart, gq zqt het die hem otis ontstolen hebt Ik wil u niel langer op mg» weg ontmoeten, ver- foeieljkc toovezheksl» En een der beide In zqn gordel stekende pistolen gapende gaf hq vuur. Ken doordringenden gil slakende zonk •Is weduwe Borju neder. Ju>5t hield het voertuig, wanrln de o gelukkige graaf de Tavanes g -bonder lag, voor de deur stil. VIL De kleine stad Fiorennes telde des <qds onder het getal barer inwoners een man, op wiens geboorte b'nner hare muren zq zich verhoovaardip.de: het was Jean Ncfil P.iquot, pn fessor aan de universiteit van Leuven, lid der academie van Brussel, cx-raadshecr er Historiograaf van ds keizerin Maria- Theresia, schrijver, nnder andere wcr ken, van een zwaarlijvige letterkundige geschiedenis van de zeventien provin- der Nederlanden. aaruit valt gcm^kk-iqk *f tc leiden fel zflne droefheid moest geweest zq» toen hq de Frarsche overheerschiog de Oosternijkscbe in Belg 6 vangen. Het zien van een der nieuwe overweldigers vertoornde hen n-Noal Pequot had een broeder c was in de abdq van Waul- hq dien dag ten eten ge- 1 was. Daar hq in weerwil von eventlg jaren nog krachtig was. hq den tocht te voet af te Hq verliet juist zqne woning weg te begeven, toen ibqkwam, waarin de gi de Tavanes gebonden log en ieder ander was hq door het zien der ruiters, die hem -illen, die deo wagen hq zich afgevraagd ler wjs van dat i oort en van «elke be'chuld'gd kon zijr zooveel voorzorgen vervoerde. Toevallig kwam de brigadirr gendarmerie sanwant Frukrqk alles willende nnvolgcn, had het niei bestuur zich gehaast zijn stelstei van gendarmerie In te voeren. De heer Puquot hit ld deu brigadier staande en vroeg hem naar de gevangene, doch kreeg ten antwoord, dat hq er niets van wist. sHoel» riep de oude prclessor uit, »g§ hebt geen onderzoek gedaan i hetgeen die lieden zqn en wat zq komen doen?» 'Ocbl mqnhcer, gq weet positie wq hebben niets te zeggen. H >qke rechteriqke gezag is in d van Framch* politieagenten, over bat algemeen geheime agenten, die buiten) handelen en die wij zelfs niet kennen. Van dat soort zijo waarschijn lijk degenen, die daar siraka voorbij gekomen zqn.» Op dat oogenblik kwam een boer tl: heer Psquot bqoa ademloos tege. moet lonpeu en overhandigde hem een liefje. De grqsaard liep het met ontsteltenis aor en reikte het toen met bevende ind aan de brigadier over. Deze brief, welke van rijn broeder hem de roofpanq, waar- het tooneel gewe ontvoering van d en ried hem aan niet te komen uit vreez de bandieten onderweg te ont moeten. Trien de brigadier Ruclou den brief dezen had, zeide bq tot deo heer -quot; «Zulk een trek van stoutmoedigheid renst aan het ongelocliqkc.» •Op eik ander tqdstlp ja,« hernam e oude heer, »ma»r het gedrag van die boosdoeners bewqst juist, dat *q nauwkeurig bekend zqn met dc onge- rijnule positie, waarin gq vtrkeart door het bestaan van eene geheime eu Fran- tcbe politie naast de uwe. (Wordt vervolgd.)

Historische kranten - Archief Eemland

De Eembode | 1929 | | pagina 1