N.V. Middenstands=Bank
Bél dan op No. 42
eKelloill»# i«b Mlfl-Jibnagnqoil «O
[ituq»tai<8
DE EEMBODE
'BgetmbnoQ
Katholiek Nieuws- en Advertentieblad
voor Amersfoort en Omstreken
Dinsdag 19 Maart 1929 No. 101
Twee en Veertigste Jaargang
I Abonnementen kunnen elke week ingaan, doch opzegging van abonne
ment moet geschieden voor den aanvang van een nieuw kwartaal. Prijs per
3 maanden f 1.00. Bulten Amersfoort f 1.10. Alzonderiljke n
KANTOOR LANGEGRACHT 28, AMERSFOORT. TELEFOON 314
DE EEMBODF. VERSCHIJNT DINSDAO- EN VRIJDAOMIDDAO
AdvertentlCn 25 ct. per regel. Billijke tarieven voor handel en nijverheid
bij geregeld adverleeren. Adverlentifin moeten Dinsdag en Vr^dag vóór
8 uur worden bezorgd. Een bepaalde plaats kan niet worden gegarandeerd
Een der malligheden van hel leven
7 Is, dal de menschen, die schimpen op
- .materialisme, vaak boven hun inkomen
leven.
Vertooning der
Verkiezingsfilm.
Op den vooravond van de vertoo
ning der verkiezingsfilm in onze stad
richten wij een laatste, dringende
noodiging tot onze Katholieke stadge-
nooten om Woensdagavond in liet
gebouw Sint Aechtcn of Donderdag-
1 avond iu het patronaat der St. Ansfri-
dusparochie deze film te gaan zien.
I: Deze film loont U in een honte rij
van beelden de veelzijdige ontplooiing
J van liet Katholieke leven in ons vader
land gedurende de laatste vijftig jaren;
deze film zingt waarlijk liet heldendicht
van de Roomschc Daad.
Een overzicht wordt U gegeven van
de talloozc werken, die reeds werden
opgebouwdals gij dit hebt aanschouwd
zult gij eerst recht de arbeid gaari
waardeercn van onze voormannen op
sociaal en poliliek gebied.
De film wordt aangekondigd als een
film van geestdrift en liefdemoge liet
zien van deze rolprent een ieder aan
sporen om mei ware geestdrill en lielde
1 zijn sleen bij Ie dragen ter versterking
van het Katholiek gebouw.
Wij rekenen op groote opkomst
stelt ons niet teleur.
Bijzonderheden over
Amersfoort
door A. F. van Beurden.
H. Geeslkapcl.
Heer Jacob van Hees, R. K. priester,
pastoor en notaris, oprichter en regent
van Sint Elizabeths gasthuis, begon 25
April 1568 de Heilige Geest Armen
school, omdat men tot de ervaring ge
komen was, dat de arme kinderen
slecht onderwezen waren in hun geloot,
hetwelk men door die school trachtte
te herstellen. Men gaf de kinderen om
I «niet boeken, papier, inkt en wal er
verder noodig was. Heer Jacob van
Hees werd daarbij gesteund door Jacob
van Hardevelt, Ruiger Poeit. Willem
Andriessen, Geurt Bolt en Geurt van
Westrehnen. De school werd gehouden
in de Kapel van den H. Geest en bleef
beslaan tot 1642.
Kolven.
9 Febr. 1652. De Regeerders ver-
bicden het kolven binnen de stad, hel
op stellen Ie gaan, mei kipsen Ie spe
len en met slingers Ie werpen op boete
van drie gulden.
Couranten.
13 Maart l682.lsgoedgevonden.dat
Joost Classchaert in liet toekomende
voor het leveren van de wekelijksche
ïfcouranten ten dienste van den magi
straat. zijnde de Haarlemsche en de
Amsterdamsche, Dinsdag en Zaterdag
van ieder twee exemplaren, zal ont
vangen 118 'sjaars.
(Jasthuis van SI. Elisabeth.
20 Juni 1664. De regenten van St
Elisabeths gasthuis, van ile Oodlskainei
in de Triesgensslraal, Valckcstraat en
St. Annakapcl, Jan Spruijt en andere,
zullen binnen drie maanden inventaris
en rekening Ier secretarie Inzeilden.
14 Nov. 1664. Men voldoet niet aan
hel bevel en geelt nu nog zes weken
tijd voor hel inleveren op een boete
van 25 gulden.
3 April 1665. Herhaling van het be
vel voor de achterblijvers,
4 Sept. 1665. Wordt aanbevolen aaa
het St. Elisabeths gasthuis eu aan de
ziekenmoeders van dc gereformeerde
religie, wekelijks hij te dragen I gl. en
10 st. voor Hendrik Lary en zijne kin
deren. den lijd van zes weken nadat
de laatste zal overleden zijn aan de
besmettelijke ziekte.
Grachten.
13 Juli 1657, De eigenaars der wer-
n of plaatsen voor hunne huizen op
Langcgracht en Havik, zullen deze da
delijk opmaken en verbeteren voor
Maandag, terwijl het gedeelte itissehen
Gerrit Jansen en dc Doodkist Dinsdag
klaar zal moeten zijn.
1788. Drie deurwaarders, twee exploi
ters, een voorganger der begrafenis-
drie groefbidders, twee wijndra
gers, een sleutoldrager der latijnsehe
scholen, zeven portiers, twee bierdra-
een aanplakker, een torenwachter,]
twee omroepers, de wnagwerkers, de
)Cr- en karlieden, de luntaarnviildcrsi
aanstekers, de nachtwakers, klee
fmannen en stille wachten en een
:hoonltouder van de wallen.
Huwelijken.
9 Januari 1756. De regeerders der
stad spreken zich uit legen de gemengde
huwelijken tussclien Roomschen en
Gereformeerden die wel niet geliei
tegengegaan kunnen worden. m3ar toch
gereglementeerd. Die regeling streed
direct met de Roomsehe belangen. Als
de Gereformeerde echtgenoot of echt-
genoote later eeuigc Roomschc hande
lingen zon plegen, werd haar hel bur
gerschap en zijne voorrechten ontno-
i en van het recht va-i inwonen
allen verklaard. De Gereformeerde
partij zou schriftelijk bewijs krijgen,
dal zij niet gehinderd zou worden zoo
wel binnen- als buitenshuis. Voor de
Roomsehe partij werd niet gezorgd.
De kinderen moesten Gereformeerd
opgevoerd worden op straf als voten.
Niemand zal een dergelijk kind Rnnmsch
mogen doopen of doen laten doopen
op boete van 150 gulden, '/a voor don
officier, voor het Burgerweeshuis
en stadskinderhuis, V, voor den aan
brenger wiens naam geheim blijft.
JezuUen.
31 Dec. 1666. Over hel retpiesl van
Nikolaas Simonsz van Velsen zijn
zoon Simon van Velsen, priester, ver
laten hebbende de orde der Jezuilcn,
verblijf te vcrlecnen, zal nader beslist
worden.
II Maart 1667. Gehoord de verkla
ringen van Simon van Velsen zoon van
Claas Simons v. Velsen, brouwer, nc-
cordceren het verblijf. In marginc in
het register aangeteekend.Nota bene
niet uyttegcvcn als tot nader order".
19 Aug. 1667. Dc Regeerders onder
handeld hebbende over het weren van
ccntge Roomschc Paapsche superstitiën
bij de hecren gecommitteerden van den
kerkenraad, soo aan hun opgegeven
als ook aan de heeren borgemeesteren,
maken een nieuw reglement legen dc
Roomschen: de overigheid der gilden
moei gereformeerd zijn: de vrou
der bierdragers zullen nagegaan wor
den. dal zij hunne mannen niet lastig
vallen over 't kerkgaan: Itc-t zieken
huisbestuur zal omgezet worden
zal dc vermeerdering der papen tegen
gaan; ook de dopjes: men zal de
buitenlieden beletten dc missen hij k
wonen, ook het te beevaart gaan der
papisten enz. enz.
Binnenland
Uit droeve dagen.
Gelijk wij weten was de heer Dnrel
vrijgezel en bezitter van een tamelijk
aanzienlijk vermogen, maar hij had
nichten en neven, die zijne geldelijke
ondersteuning behoefden; ware dit niet
het geval geweest, dan zou hij zich
ongetwijfeld voor Albert de grootste
offers getroost hebben. Toen de zoon
van den graal de Tavanes den ouder-
tm van lien jaren bereikt had, be-1
lot hij niettemin in hem ten zijnen
'koste te laten leeren en deed hem inet
toestemming van Hubert in den kost
bij den pastoor van Silenrieux, bij wien
hij vier jaar bleef.
In dien tnsschentijd maakte Hubert
Defrêne, zich op zekeren dag naar de
markt van Hoey begevende, kennis
met een zekeren Monthulet die destijds
de hoeve van de Waide bewoonde. Zij
deden nog al groote zaken met elkan
der en den pachter verzocht den vee
handelaar hem eens te komen bezoe
ken, als hij weder in die streek kwam.
Weinig tijds daarna bracht Hubert hem
een bezoek en vernam nu van hem.
dal hij, zijne kinderen uitgehuwelijkt
f en een genoegzaam vermogen vergaard
liÉbbende om voortaan van zijne renten
te kunnen leven, zijne hoeve trachtte
over te doen, waaraan hij nog ver
scheidene jaren hour hail. Geheel ver
vuld van het plan om de Waide over
te nemen, keerde Hubert naar luiis
terug en na er lang eu dikwijls met
zijne vrouw over beraadslaagd te heb-
ken, werd hel pleit beslist; met de
volgende Kerstmis verliet hij voorgoed
liet tand van Namen om zich met zijn
gezin in het land van Luik te gaan
estigen.
Ofschoon eerst ter nauwernood 14
jaar oud, had Albert bijna zijn gehceleu
wasdom bereikt. Van een slanke en
fiere gestalte, schoone en voorname
wezenstrekken, verhoogd door prachtig
zwart hoofdhaar en schrandere, donkere
oogen, maakte hij op iedereen een
gunstigen indruk. Intusschen veroor
zaakte hij den waardigen pastoor, die
zich met zijne opleiding belast had,
veel hoofdbreken, niet dat hij een
slecht karakter hart bezatintegendeel,
hij was de goedheid en dc edelmoe
digheid zelve, maar met zijne studie
wilde hel niet vlotten en hij legde
vooral den grootstcn tegenzin aan den
dag voor het Latijn, een vak. v,
mede zijn meester hem hoofdzakelijk
wilde bezighouden De aankomende
knaap hield meer van lange omzwer
vingen door de bosschen, het klimmen
Holiand-Belgie.
De groott mogendheid-politiek van
België, Met hare ondubbelzinnige ge
varen voor Nederland, wordt hier te
lande door de volksziel als een bedrei
ging aangevoeld, vooral ook in liet
licht van verschillende historische lei-
Na den grooti n oorlog is ernstig wan
trouwen gerezen tegen tie buitcnland-
sclic politiek van België. Het rneesl
levendige fragment was de publicatie
ouwelijke nota van liet Bel
gische ministe ie van biiitenlandsche
zaken, waarin zonder omwegen gezegd
wcrd.datde (zoogenaamde) „terugkeer"
der (Nederlandsclie) Provincie Limburg
lot hel (zoogenaamde) moederland door
de Belgische agenten (nota beneBel
gische agenten in ons Limburg!) moest
worden voorbereid.
Men zou desnoods geneigd zijn over
dit alles de spons te halen, indien zulks,
in liet licht der latere jaren, viel Ie be
schouwen als een incident van tijde
lijke» en voorbijgaande aard. De Neder-
landschc openbare meening in haar
lireede lagen aan elke twistziekte
gepeenl, zou vermoedelijk de jongste
zaak minder tragisch hebben opgeno
men, wanneer na 1919 nog niet meer
ware voorgevallen.
Hier echter ligt, wellicht nog i
dan in de annexatie-campagne (offici
eel door België geloochend èn toege
past) de kern der kwestie. We laten
de kwajongensstreken van aanplakke-
rijen in Limburgsche, Brabantsclie en
Zeeuwsche gemeenten ei op de sluis
muren te Neuzen eu papierljeswerpe-
rijen bovftn Maastricht buiten het ge
ding. Zij vormen elementen van dap-
in de boomen om vogelnestjes ui
halen en vooral van soldaatje spelen
mei zijne makkers, want naar men
weet verving onder liet keizerrijk dat
spel alle andere bij de kinderen.
Toen hij vernam dat zijn pleegvade
die streek ging verlaten om vijflier
uren verder te gaan wonen, smeekti
hij hem mede te nemen, maar de heet
Durel, daarover geraadpleegd, was var
oordeel, dat hij nog iiiet genoeg ge
leerd had. Hij bleef derhalve. Intus
schen merkte de goede oude priester
op, dat hij van lieverlede in een diepe
droefgeestigheid verzonk en zijne ge
zondheid zichtbaar verminderde. Hij
verklaarde dan ook eindelijk dat hij
hel niet met zijn geweten kon overeen
brengen zijn kostleerling langer in zijn
huis Ie houden en na een hartelijk
afscheid genomen ie hebben van den
pastoor en den heer Durel, die hein
het portret zijner moeder ter hand
stelde, spoedc hij zich naar dc Waide
tot de familie Delrêne.
XII.
Nauwelijks was Albert eenige dagen
ten huize zijner pleegouders terugge
keerd, of hij verklaarde dat hij deel
wilde nemen aan den gemeenschap-
pelijken arbeid en in weerwil van het
perlieid, die ophouden, zoodra de hel
den ook inaar een flauw vermoeden
krijgen, dal dc Nederlandsche politic
in dc buurl kan zijn. Maar als men
iu België ook de latere jaren herhaal
delijk spreekt van „Limbourg cêdê" eu
van „nolre Escaiif.alsmen in de Bel
gische Kamer, als gold het de eenvou-
<z"gste en rechivaardigslezaakterwcreld,
boudweg zegt. (nog wel van socialis
tische zijde!!) dat in een dreigend
conflict inet Diiitscliland „het Belgisch
leger Nederlandse-li Limburg liecll Ie
bezeilen" als men een Vlaamsch sot ia-
list ui de Belgische Kamer den Minis-
van Oorlog hoort toevoegen, dal deze
(door liet aannemen der l.egerwel) niet
moet denken hel leger Ie kunnen ge
bruiken „voor liet innemen van Maas
tricht", als men denkt aan de „cischen",
die de Belgische bwitenlandschc poli-
luk te hooi en te gras jegens Neder
land meent te mogen stellen, enz., als
•li verder de groote geheimdoenerij
ii liet Fransch-Belgisch militair ac-
:>rd ziel, en als men dan al die fei
len en uitlatingen en gedragingen com
bineert. dan iieeft men de psycholo
gische verklaring, waarom ons volk van
Belgie niet veel goeds verwacht.
De buitenlandsche pclitiek van België
heelt een atmospheer geschapen,waarin
liet Nederlandsche volk voor zich. voor
de ongerepte handhaving zijner souve-
niteitsrechten en, In laatste instantie,
k voor zijn onafhankelijk bestaan
een gevaar ziet. Of dit gevaar er werke
lijk is, we zullen het in hel midden
laten, ofschoon we te dien aanzien
allesbehalve gerust zijn. Maar de atmos
pheer is er als de vrucht eener poli
liek, die dwars ingaat legen de met
den mond zoo luid verkondigde Vol-
kcnbonds-gedachten
voor Amersfoort en Omstreken
AMERSFOORT.
Lange Gracht no. 4 - Telefoon no. 304
Deskundige voorlichting bij den aan- en verkoop van Effecten
Verhuring van Lips safe-loketten
Verzilveren van coupons Handelscredieten ineasseeringen
Spaar-deposito's rente 4 pet.
MIJNHARDT's
Hoofdpijn-Tabletten. 60ct.
Laxeer-Tabletien 60 cl.
Zenuw-Tabletten.75 Ct.
Staal-Tabetten 90 cl.
Maag-Tabletten 75
Bij Apoth. en Drogisten
Amersfoort
Gemeenteraad.
De Raad der gemeente Amersfoort
zal Dinsdag 26 Maart des avonds om
uur vergaderen.
Aan de orde komt onder meer:
Benoeming lid Commissie van toe-
cht Lager Onderwijs.
Benoeming Directeur Bouw- en Wo-
ngtoezicht, Woningbedrijf enz.
Vaststelling verslag schoolvoeding
i kleeding.
Verbouwing schoolgebouw Punten
burgerlaan, ten behoeve van buiten
gewoon onderwijs.
Aanleg van een algemeene begraaf
plaats onder Leusden.
Overeenkomst met de N.V. Ned,
Thermo-Chemische fabrieken Ie Am-
erdam inzake destructie van algekeurd
e en vleesch.
Vaststelling instructies Directeur
Openbaar Slachthuis en hedrijfsper-
Tuekenning vergoeding ex artikel
100 der Lager Onderwijswet 1920 over
1927 aan het R. K. Kerk- en School
bestuur stad.
Rekening Gezondheidscommissie.
Instellen van beroep tegen het besluit
van Ged. Staten ingevolge artikel 38
der Wegenbelastingwel.
Onderhandsche verhuring van een
nabij de Dnam Fockemalaan gelegen
perceel grond aan de Padvinders.
Verkoop van aan de Dr. Heyelaan
gelegen grond groot pl.m. 2210 MJ.
voor f 3 per M'. aan Ir. E. J. Langelaan.
Door het gemeentebestuur werd
eene oproeping gedaan van gegadigden
voor het vervullen van de functie van
Directeur van den nieuwen dienst
Openbare Werken op eene wedde van
f6600—f7200 'sjaars.
Een 55-tal sollicitanten meldde zich
aan.
Uit deze werd in overleg met de
Commissie van Bijstand een 6-tal ge
kozen. dat het meest voor het vervullen
der betrekking in aanmerking kwam.
Ter benoeming als Directeur van
den nieuwen Dienst meénên li. en W.
te moeten voordragen C. B. v. d. Tak Jr.
bouwkundig Ingenieur te Rotterdam.
In Januari 1927 werd besloten de
school voor buitengewoon lager onder
wijs, thans gevestigd in het voormalig
Gymnasiumgebouw aan den Westsingel
onder te brengen in de zes lokalen
van liet schoolgebouw aan de Punten
burgerlaan, die vrij zouden komen als
gevolg van de overplaatsing van een
school voor gewoon lager onderwijs.
Sedert is de school voor het Centraal
7e en 8e leerjaar tijdelijk in die zes
lokalen gevestigd geweest. Nu die
school definitief in het gebouw aan
de Lange Beekstraat is ondergebracht
en de restauratie van den Noordwes
telijken vleugel van het schoolgeboi
Punteiiburgerlaan hare voltooiing nadert
kan tot uitvoering van dat besluit wor
den overgegaan.
B. en W. bieden daarom aan eei
plan tot verbouwing van het school
gebouw Puutenburgerlaan voor he
beoogde doel.
In hel gebouw is ruimte voor 4 les
lokalen en één lokaal voor houtarbeid.
Ook zal volgens het plan een bestaand
leslokaaUals keuken worden ingericht,
welke keuken naar het oordeel van
het hoofd der school noodzakelijk is.
Een lokaal voor kartonbewerking en
een spreekkamer zal moeten worden
bijgebouwd.
In elk lokaal zullen een handwasch-
H. ELZENAAR
Kantoorboekhandel
Kantoormeubelen
Schrijfmachines
Langestraat 84 Telef- 528
Speciaal adres voor Uw Kantoor-
School-, Schrijf- en Teekenbenoo-
digdheden. - Advertentie-Bureau
Taxi of au?o noodig
Amersfoort.
algemeen verzet daartegen zette hij zich
moedig aan hei werk. Er waren nog
geen drie maanden verlonpen, of hij
was grondig bekend met al de werk
zaamheden, welke een boerderij vor
dert en naar de eischën van lid oogen-
blik bestuurde hij den ploeg, bebouwde
den grond en verrichtte soms het werk
van herder. Om kort te gaan, hij had
zich in een waren boerenknecht her
schapen. terwijl hij evenwel liet hem
.ngeboren voorname uiterlijk behield.
Bij zijn komst op de Waide had hij
er de kleine Margarctlia, de kleine
gezellin 'zijner kindsche spelen, niet
aangetroffen. Hare ouders hadden tiaar
naar een oude tante gezonden, die Ie
Bergen woonde en zich belast had'
met haar onderricht Ie doen geven.
Toen zij Iwee jaar later terugkeerde,
was het een aanvallig meisje geworden,
die dc goede manieren der steden inet
de eenvoudigheden van het platteland
vereenigde.
Albert en Margaretha hadden elkan
der sedert hunne kindsheid lief, en de
scheiding had het gevoel van genegen
heid, dat hen verbond, slechts ver
sterkt. Toen zij elkander wederzagen
was de eene zeventien, de ander bijna
achttien jaren oud. Nu veranderde de
genegenheid van aardde vriendschap
werd liefde.
Een ding smartte Margaretha noch
tans geweldig. Sinds ecnigen lijd volgde
de jongeman de krijgsgebeurlenisscn
van den dag met aandacht, welke on
rustbarend werd voor degenen, die zijn
karakter grondig kenden. Hij dweepte
met keizer Napoleon en de overwin
ningen van Frankrijk verwekten in hem
een onbeschrijfelijke geestdrift. Hij sprak
van niets dan van veldslagen en
kennismaking met een oud soldaat
de republiek, die in de nabijheid
woonde, stijfde hem hoe langer zoo
meer in die krijgshaftige denkbeelden.
Vrouw Defrêne. die van een zeer
zachtzinnige, vredelievende geaardheid
was, smartte hel vooral die zucht te
zien ontwaken bij hem, dien zij als
haar zoon beschouwde en gelijk wij
gozicn hebben, sprak zij tegen hare
dochters haar leedwezen uit over d(
vriendschap van Albert met den oud
soldaat, toen plotseling de deur var
de keuken openging.
„Kijk, daar is Joris!" riep Margaretha
uit. „Wees welkom, Joris, en zei u bij
het vuur. Gij zult met ons avondmalen
en hier blijven overnachten."
De man tot wien het meisje deze
vriendelijke woorden richtte, was een|
grijsaard van minstens vijfenzeventig
Hebt 'I een
bak of gootsteen, een groole tafel en
de benoodigde kasten worden geplaatst.lj
Het reeds aanwezige houten hulp-:I
gebouw kan bestemd worden voor hel t
onderwijs aan de imbecielen, n I. één
lokaal voor hel geven van lessen en
het dubbele lokaal voor werkplaats.
De speelplaats zal geheel omgeven
worden door een muur, waarop een
hek van gaas, zoodal voldoende zorg
gedragen zal worden voor separatie
len opzichte van de aangrenzende
school voor gewoon lager onderwijs.
De school zal op dezelfde wijze als
met de reeds gerestaureerde openbare
lagere scholen is geschied voorzien
worden van centrale verwarming (ook
het hulpgebouw) en electrisch licht.
De kosten van het een en ander
worden geraamd op f30.000.
De Burgemeester van Amersfoort
brengt ter kennis, dat op de Leusden-
sche heide schietoefeningen met mitrail
leurs zullen worden gehouden op 19
en 27 Maart 1929, telkens van 19 00
lot 23.00 uur.
Het onveilige terrein zal door vlaggen
worden aangegeven op dezelfde punten
als zulks reeds plaats heeft bij schiet
oefeningen overdag, doch bovendien
zullen op die vlaggen en op de twee
vuurballen rood lichtgevende lantaarns
worden geplaatst.
Het plaatsen der lantaarns zal zoo
tijdig geschieden, dat iedereen de ge
legenheid heelt het onveilige terrein
nog bij daglicht te verlaten.
jaar, een type van die bedelaars, die
overal als gewijde gasten worden aan
gemerkt. Deze was vooral opmerkelijk
door zijne reinheid en de uitdrukking
van zijn gelaat, waarop eerlijkheid en
tevredenheid te lezen stonden.
Toen hij bij het vuur plaats geno
men had. vroeg men hem natuurlijk
vanwaar hij kwam en welk nieuws hij
medebracht.
„Ik heb gepasseerden nacht te
Tohogne gelogeerd", zeide hij, „en
iedereen verkeerde in den grootsten
angst voor den troep Duitsche boos
doeners, die de kerken, de kloosters,
de pastorieën, de eenzame hoeven en
molens plunderen. In den voorlaatsten
nacht hebben zij de gehuchten Herbet
en Hermanne bezocht waarvan de twee
voornaamste huizen hunner lang zul
len gedenken."
„Dat duuit reeds een maand lang",
sprak vrouw Defrêne, „en het is moete-
lijk te begrijpen, hoe men er niet in
slaagt zich van die mannen meester
te maken, die, naar het schijnt, slechts
met vijven of zessen zijn."
'■*-23
