Katholiek Orgaan voor Amersfoort en Omstreken
ÜHÉ]
R. K. Spaarbank - Amersfoort
H. ELZENAAR
Bel dan op No. 42
Abonnementen kunnen 'elke week ingaan, doch
opzegging van abonnement moet geschieden
voor den aanvang van een nieuw kwartaal. Prijs
per 3 maanden f 1.00. Buiten Amersfoort f 1.10
De Eembode
Advertentiën 2ö cent per regel. Billijke tarieven
voor handel en nijverheid hij geregeld adver-
t eer en. Advertentiën moeten Dinsdag en Vrijdag'
vóór H uur in den morgen zijn bezorgd.
Kantoor on Orokkerlj Langogracht 28 to Amersfoort - Tolofoon 314
Drie en veertigste Jaargang
Verschijnt eiken Dinsdag- en Vrijdagmiddag - Post-giro no. 44254
Dinsdag 23 April 1929
No. 7
Zichzelf te zijn is het eenige, wat
waarde heeft en het eenige wal zeker
voldoening geeft. Anderen dienen heeft
precies evenveel waarde voor ons wezenl
lijk geluk en ons hoogste welzijn, als
het werken aan ons eigen persoonlijk
welzijn. Niemand leeft alleen voor
zichzelf.
Amerstoortsch
Dlenstbodenrecht.
Door A. F. van Beurden.
Het dienstbodenvraagstuk brengt voor
menige huismoeder veel zorg. De mo
derne dienstboden vatten hare taak
dikwijls niet zoo ernstig op als de oude
vroegere getrouwen, die op den duur
een stuk der familie werden en die
sterk voor de belangen van het huis
gezin opkwamen, en de vrouw des
huizes krachtig steunden in hare vaak
zoo moeielijke taak.
Veel vrije tijd. weinig werk. veel
huur, veel afleiding en weinig sparen
wordt door vele dienstbaren als de weg
van 't geluk beschouwd, waarbij dure
kleederen ook nog moeten helpen.
Gelijkstelling van plichten en rechten
is een redelijke eisch. maar de eersten
geraken vaak in 't achterschip, zoodat
er ambulanlen gevonden worden, die
minstens eenige keeren per jaar haar
adres veranderen. Daarentegen zijn er
ook „dames", die er zich op kunnen
beroemen, aanhoudend nieuwe dienst
boden in huis te hebben, als gevolg van
hare minder beminnelijke eigenschap
pen en onhebbelijk optreden tegen
de dienstbare, wat voor den
goeden gang al even fnuikend is. We-
derzijdsche goede omgang en toege
vendheid voorkomt dergelijke toestan
den, terwijl goede leiding noodig is.
De dienstboden van vroegeren tijd,
zooals ze in de werken van onze oude
schrijvers geschetst worden zijn zeld
zaam geworden. De wereld draait te
snel. de toestanden zijn veranderd, leder
wil zijn eigen meester zijn. Wel be
staat er een dienstbodenrecht, dat echter
bij onwilligheid en een beetje handig
heid van den eenen of den anderen
kant. dikwijls ontdoken en krachteloos
gemaakt wordt. Als men de wet er bij
moet halen, is 't over 't algemeen toch
al te laat.
In oudere tijden, waar het recht bin
nen de muren, de stad dus, van Amers
foort beoordeeld werd, de klachten
door heeren onderzocht werden, die
de inwoners en hunne kinderen over
't algemeen persoonlijk kenden, was
het gemakkelijk de verhouding van
patroon en knecht, van dame en dienst
maagd in een reglement vast te leggen.
Wanneer dit overtreden werd, kon inen
beter en sneller wettige middelen aan
wenden. om nadeelige gevolgen te
voorkomen.
Aldus werden te Amersfoort na rijpe
deliberatie en overweging lOFebr. 1678
nieuwe artikelen vastgesteld, gelijk aan
die van Amsterdam en Utrecht, om alle
„inconvenienten te voorkomen".
Om een blik te gunnen op de wijze,
waarop de Amersfoortsche vroede va
deren de zaak regelden, geven we uit
die resolutie, uitgegeven en gedrukt bij
I No hot prooven von
K I MG pepermunt
I bljjft U do aangename,
I krachtige smaak in hor. 1
I innering.M
Joannes Clerck, 18 Febr. 1678, stads
drukker wonende op de Langestraat,
herdrukt anno 1709, de volgende uit
treksels.
De regeerders nemen in consideratie
de klachten die verscheidene ingeze
tenen uitbrachten, over degroote licen
tie. de ongeregeltheijt, liet quaet com-
portement of gedrag, dat toen door de
knechten, dienstmaegden en minnen,
gehouden werd tot groote vexatie van
hun meesters ol vrouwen.
Zij hebben tot voorkoming van zoo-
danigen last. het volgende geordon
neerd en gestatueerd
le. dat alle knechts, dienstmaagden
n minnen, die een handpenning r.nt-
angen hebben, gehouden zijn op den
goeden, overeengekomen lijd in hun
nen dienst te treden erl zich in dien
tijd tot een anderen te verbinden op
boete van twintig gulden cn verdere
strat. terwijl zij bovendien gehouden
zijn toch in dien dienst te treden.
2e De meesters en vrouwen mogen
evenmin die aangenomen huur opzeg
gen op strafte van 1 der jaarhuur
3e. De knechts, dienstmaagden en
minnen zijn gehouden binnen 2 dagen,
dus voor den derden dag in te treden
op straf van een gulden daags voor
iederen dag verzuim, in te houdet
door de meesters van het loon.
4e De dienstboden zullen hun dienst
getrouw waarnemen, hunne meesters,
vrouwen en familie met behoorlijk
respect be|egcncn en bedienen, in
stiiligheid, eerbaarheid en matigheid,
zoodal hunne meesters in hun handel
en wandel groote tevredenheid onder-
5e Wanneer zij niet voldoen, kan
de huur onmiddellijk opgezegd worden,
mits betalende het loon tot het einde
van liet halve vierendeel 'sjaars, en dit
zonder opgave van redenen. Wanneer
de dienstboden moedwillig of bclee-
digend optreden, moeten zij dadelijk
irt rekken.
6e. De dienstboden zullen
den tijd mogen gaan of wegloopen op
strafte van jaarloon.
7e. De dienstboden moeten hun hui
insiens li weken voor den vervaertijd
opzeggen en omgekeerd.
8e." De besteedslers en besteders
llen geen dienstboden verhuren, die
hun tijd niet uitgediend hebben en
geene onderhuren op boete van 20 gld.
De verhuis of vervaertijd was I Mei.
In 1681 had de Gemeente, die erg
et schulden bezwaard was, besloten
ook de dienstboden te belasten. Zij
moesten van hun niet groot loon ook
aan de gemeentelijke kas bijdragen,
wat in vele gevallen wel tot last der
meesters en vrouwen gekomen zal zijn.
De belasting bedroeg negen gulden
'sjaars, wat b.v. in het algemeen in
1749 volgens vaststelling door Stad
houder en Staten, behoudens uitzon
deringen, nog geheven werd.
7 Mei 1681 vond de Magistraat goed.
it men al de dienstboden binnen de
stad zou opschrijven. Dit wordt opge
dragen aan de stadsdeurwaarders en
Breunis Joosten, ieder voor de helft
van een kwartier der stad.
10 Sept. 1681 werd goedgevonden
dat des namiddags de taxatie der
dienstboden plaats zou hebben.
9 Juni 1684 zullen de dienstboden
met I Mei ingetreden, weer voor de
belasting opgenomen cn opgeschreven
worden.
De nood moet wel hoog gestegen
jn in de stad, dat men ook de dienst
boden belastte.
Sproeten komen vroeg in
het voorjaar, koop tijdig een pot
Sprutol. Bij alle Drogisten
Uit droeve dagen.
«Uitmuntend, mijn zoon, goed be
dacht! Maar hoe zijt gij op die inval
gekomen?"
„Niets eenvoudiger dan dat, die
torentjes zijn eertijds juist voor het ge
bruik bestemd, dat wij er nu van ma
ken zullen."
„Gezegend zij dan degene, aan wicn
wij ze te danken hebben.»
Laat ons nu gerust ons avondmaal
gaan gebruiken," hernam de jongman,
„daarna kan ieder zich naar zijn post
begeven."
„En de vrouwen?"
O! die zijn verwittigd en gerust
gesteld. Bovendien, Joris zal bij haar
blijven, en wij kennen hem als een
man, wien het niet aan talent ontbreekt
haar geest goed bezig te houden als
het tot treffen komt, en ik hoop dit
vurig, want mij dunkt dat wij bestemd
zijn die schurken een les te geven, die
hun den lust voor het handwerk wel
zal doen vergaan.»
XVIII.
De pachter Albert en de beide
knechts waren reeds te elf uren op
hun post, na overeengekomen te zijn,
dat die het eerste de aanvallers zou
Schoonmaak
geeft menige huisvrouw en dienstbode ruwe
en roode werkhanden. Deze worden wederom
spoedig gaal, zacht en blank door Purol
BERICHTEN
UIT
AMERSFOORT
- Voor April, Mei en Juni zijn op het
carrillon van den Lieve Vrouwetoren
'ezel bij heelslag Dans van |ac.
Ruygrok en bij h&lfslag Rondedans van
A. Tetterode.
Door het Drankweer-Comitê is aan
alle predikanten en geestelijken en
leiders van Jeugdorganisaties een aan
schrijving gericht om vóór 12 Mei,
hetzij in een preek of op andere wijze
op te wekken tot detr strijd tegen het
drankkwaad, zulks met hel oog op de
Blauwe Week, welke gehouden wordi
van Hemelvaartsdag tot den 2en Pink
sterdag.
De opbrengst van de Emmabloem-
collecte bedraagt f914 58.
De Amersfoortsche Bond vo<
Lichamelijke Oefening houdt zeswaï
doltochten voor de leerlingen der lagere
scholen en wel 18 Mei richting
Soesterduinen22 Juni richting Tree
kerbosch 13 Juli richtingLeusderheide
10 Aug. richting Hamersveld; 14 Sept.
richting Stompen; 12 Oct. richting
Stoutenburg.
Leerlingen, welke aan minstens 5
tochten deelnemen, ontvangen hiervoor
een diploma.
Vrijdag zullen de „Verdun"-film-
vertooningen aanvangen in Cinema
Royal aan de Langestraat. Deze film
wordt als een der beste vredes-films
beschouwd en door vereenigingen als
.Nooit meer Oorlog-Federatie" aan
bevolen.
De Orchestvereeniging „Sl. Cecilia"
geeft haar 11e Instrumentaal Volks
concert op Zondag 5 Mei 1929, des
avonds 8 uur. Entree 25 cent.
Kaarten verkrijgbaar en plaatsen
bespreken Zondagmiddag 5 Mei li
schen 12 en 1 uur in St. Aechtena
het Zand.
In „Het Boompje" werd de jaar
vergadering plaats van de Amersfoort-
zien naderen, terstond de anderen zou
waarschuwen en allen zich naar het
bedreigde punt zouden begeven,
Er verliepen twee uren, {waarin niets
de doodsche stilte kwam verstoren,
welke rondom de behuizing heerschte.
Hoewel de maan niet scheen, stelde
het licht der tallooze sterren toch
staat op tamelijk groeten afstand te
zien; doch naar het oosten strekte
zich een groote boomgaard uit waar
van de dicht opeenstaandc boomen,
ofschoon bijna geheel van bladeren
beroofd, een donkere massa vormden.
Aan die zijde hielden Albert en
knecht de wacht.
Het was omstreeks een uur na mid
dernacht. toen [de jongman dofte schre
den op het gras van den boomgaard
meende te hooren. Even daarna zag
hij inderdaad {verscheidene mannen
verschijnen, waarvan er twee een lad
der droegen.
Een stem mompelde half fluisterend
„Ik heb gisteren avond waargenomen
dat de achtermuur lager is dan de
overige en een klein dak er aan de
binnenzijde tegen aan gebouwd is:
daarlangs moeten wij binnendringen,
Zij liggen thans stellig allen in diepe
slaap, en gij zijt er zeker van, niet
waar, Baptiste, dat zij nog in dezelfde
sche Vrijwillige Burgerwacht gehouden.
De voorzitter de heer Q. H. J. Bon-
niet .verwelkomde de aanwezigen.
Aan de orde kwam de verkiezing
n twee bestuursleden wegens perio
dieke aftreding van de heeren Bonnier
en iVan Eimeren De heer Bonnier
rdt met algemene stemmen herko
zen. terwijl in de vacature, ontstaan
door het vertrek van den heer Van
Eimeren wordt gekozen de heer Th.
van Ouwerkerk. A!s technisch leider
van de oefeningen wordt benoemd de
heer H. van der Vlugt.
De heer H. van der Vlugt werd ge
huldigd Ier gelegenheid van het door
hem voor de tweede maal behaalde
Schutterkoningschap van Nederland.
Naar wij vernemen heeft 't Inlich-
lingsbureau voer Chilisalpeter te 'sGra-
venhage alhier een bijkantoor geopend
voor de provincies Utrecht, Gelderland
ten Noorden van de lijn Amersfoort—
Apeldoorn—Hattum, Zuid-Holland be
noorden de lijn Gouda - Leiden en
Noord-Holland voor de Haarlemmer
meer cn het Gooi.
Met de leiding van dit bijkantoor is
belast de heer P. H. Dohmen. Land-
bouwonderwijzer, vroeger hoofd der
gemeenteschool van Stoutenburg en
leider van tal van landbouwcursussen.
Aanvragen voor lezingen en voor
proetvelden kunnen worden gericht en
inlichtingen worden ingewonnen aan
het bijkantoor: Randenbroekerweg 3.
De heer Dohmen zal voorts iederen
Vrijdag van half-II tot half-1 uur zit
ting houden in Caté „De Keizerskroon"
te Amersfoort, voor het geven van be
mestingsadviezen enz.
Lijst van onbestelbare brieven en
briefkaarten, van welke de afzenders
onbekend zijn, le helft der maand April.
A. Brieven Binnenland:
1. Boekhandel Zuid, Amsierdam (we
gens port geweigerd).
2. Mej. M. v. Doorn, Amsterdam.
3. EindhovenscheDassenfabriek.Eind-
hoven.
4. E. Englander, Amsterdam.
5. Theo Hendriks, Groningen.
6. N.V. Olanda, Amsterdam (wegens
port geweigerd).
7. Reorganisatie-Commissie N. Z. B.
Zaandam.
8. Mevr. v. d. Wiel-Ruys, Utrecht
(wegens port geweigerd).
B. Briefkaarten Binnenland.
9. Mevr. Banders der Kinderen, Baarn.
10. I. Bos. Zeist.
11Mej. 'M. Ester, (p.a. Franken Tjeenk
Willink), waar?
12. üeurtsc—Nijverdal, waar?
13. H. Meyer, Den Haag.
14. Mej. R. Fijnenberg, Amersfoort.
15. L. Vlaar. Amersfoort.
16. Jet v. Zommel, Bussum.
C. Brieven Buitenland.
17. G. J. v. Gelder, Barcelona.
D. Brieikaarlen Buitenland.
i. Paul Lery, Dipl. Ing„ Berlin (we
gens port geweigerd).
onder controle Centrale ncconntantsdlenit Ned. Boerenbond
Goedgekeurd hij Koninklijk Besluit d.d. 14 Maart 1913, no. 68
De zittingen voor het inleggen en terugbetalen van gelden
worden gehouden in het R. K. Spaarbankgebouw
BREEDESTRAAT bij de LANGEGRACHT
des ZONDAGS van 12 tot 1 uur; WOENSDAGAVONDS van 7
o 8 uur en VRIJDAGS van 10 tot II uur.
pCt.
Dadelijk ingaande rente 3°/io
Spaarbusjes gratis verkrijgbaar.
Kassier Amsterdamsche Bank.
vertrekken slapen als toen gij hier
dienst waart?"
Ik herhaal u, meester dat wij even
zeker zijn hen in hun bed te vinden
als de kippen in hun hok: er is der
halve geen weerstand te vreezen.,
„Vreezengij gebruikt daar een woord
dat ik niet ken, Baptisle; maar ik heb
toch ook liever dat alles geleidelijk
gaat, zonder dat wij onze toevlucht
moeten nemen tot geweld. Mits wij
de kleine
Meer kon Albert niet verstaan: de
boosdoeners waren den hoek
huis omgegaan. Terstond snelde hij
naar de plaats waar Hubert Defrêne
de wacht hield en zij zagen inderdaad
de bandieten bezig hun ladder op te
rchten tegen den muur, dien zij voor
erklimming uitgekozen hadden,
et uur van handelen zal spoedig
slaan!" sprak de omstuimige jongling
,n blijdschap opspringende.
Den beiden knechts werd bevolen
zich naar het tegenoverliggend toren
tje te begeven en op het afgesproken
teeken te schieten, zoodat de aanval-
Jers tusschen twee vuren beklemd
raakten.
Toen de ladder geplaatst was, klom
hij, die de aanslag scheen te leiden,
ijlings de sporten op, na fluisterend
Kath. Radio Omroep.
Aan de Katholieken van Amersfoort
wordt medegedeeld, dat zij, die daar
voor in aanmerking wenschen te komen,
zich als week-abonné kunnen opgeven
van .De Katholieke Radiogids" (met
inbegrip van lidmaatschap van den
K.R.O.) tegen 16 cent per week.
Deze regeling is in hoofdzaak ge
troffen om ieder in de gelegenheid tc
stellen lid te worden van de K.R.O.
en lezer van haar orgaan, tegen zeer
gereduceerden prijs. Men kan zich op
geven bij de correspondenten en bij
M. A. van den Berg, agent Kath. Radio
Gids, St Bonifaciusstraat 27.
Aan de parochianen van St. Henricus
zij meegedeeld, dat Zondag a.s. de
propagandisten weder aan de kerk zijn
om na de H. Missen de inteekenkaar-
ten. die Zondag 21 April zijn uitge
reikt. in ontvangst te nemen.
M. A. VAN DEN BERG.
Correspondent.
De leergangen in de School voor
Wijsbegeerte aan den Doodenweg te
houden, zijn vastgesteld als volgt:
22 en 23 Juni. Ant. van der Horst
over „Twee muzieken".
15—20 Juli. Prof. de Hartog over
Kunst en Wereldbeschouwing".
15—20 Juli. Mevr. L. de Hartog-
Meyer over „Mythologie en Mystiek"
22—27 Juli. Prof. Jordan over „De
vorming van den mensch als taak der
wetenschap".
23—25 Juli. Dr. G. C. Hirsch
,De opbouw van het dierlijke orga
nisme en haar beteekenis
wijsgeerig denken".
29 Juli-3 Aug. B. de Ligt over
.Erasmus en de Vrede".
29 Juli—3 Aug. Dr. v. d. Bergh v.
Eysinga-Elias over „Oe aard van he'
denken van de Middeleeuwers, de Hu
manisten en die van het moderne den
ken sinds Kant".
5 10 Aug. Prol. G. v. d. Bergh v.
Eysinga over „Indische en Westersche
Theosofie".
6—7 Aug. Dr. Snethlage
nieuwe Amerikaansche psychologie van
Behavorism".
8—9 Aug. Dr. E. v. der Brugh over
„Humor".
12—17 Aug. Prof. dr. Th. Spoerri
te Basel over „Paradiso".
19—24 Aug. Prof. Paul Haeberlin te
Basel over „Zur Charakterologie".
21—22 Aug. Dr. Rombouls „Psycho
logie, Psychopatologie en Religie".
30 - 31 Aug. Dr. Bierens de Haan
Kantoorboekhandel
Kantoormeubelen
Schrijfmachines
Langestraat 84 Telef. 528
Speciaal adres voor Uw Kantoor-
SchO' >i Schrijf- en Teekenbenoo-
digdheden. Advertentie-Bureau
Hebt een
Taxi of auto noodig
Amersfoort
eenige woorden gewisseld te hebben
met zijne manschappen, waarvi"
twee hem onmiddelijk volgden.
Hij verscheen op den top van
Vier schoten knalden gelijktijdig. Hi.
viel voorover, gleed met het hooft
vooruit langs het dak naar beneden
en plofte op het steenen plaveisel
de binnenplaats neder, terwijl een der
beide mannen, die hem volgden, aan
den anderen kant op den grond tui
melde.
Eene nieuwe losbranding
eerste spoedig opgevolgd.
„Verraden! wij zijn verraden!,, lie
ten verscheidene stemmen zich hooren
.redt u!"
En allen die staande waren gebleven,
tarnen ijlings de vlucht; maar de
kreten, gzeiden dat meer dan een
hunner erustig gekwets was geworden.
Dit alles had plaats gegrepen in
minder tijds dan wij noodig gehad
hebben om het tc verhalen.
„Ziedaar een beleg dat even snel
verdwenen is als de kruitdamp van
onze geweren," sprak Albert lachende
„Laat ons spoedig naar beneden gaan
om kennis te maken met den hoofd
man der bende die, dood of levend,
ons niet kan ontkomen. Wat
over „Kuituur en wereldorde".
3 Sept. Prol. v. Hinloopen Lab-
berton over „De beteekenis der Hindoe
wijsbegeerte".
Radio-luisteraars worden uitgenoo-
digd wanneer hun radio-toestel in wer
king is. ramen te sluiten om hinder
voor de buren te voorkomen.
In plaats van A. Herschel is geko
zen tot bestuurslid van „Volkshuisves
ting" J. van der Plank
De directie van 't „Birkhoven-Hotel"
voornemens tijdens de wintermaan
den in het hotel een „hotel-vakschool
dames" in le richten.
De Vrijzinnig Hervormden zijn er
in geslaagd een fonds te vormen voor
het oproepen van een predikant hunner
richting.
K.R.O.-nieuw».
Zondag werd bij de R. K. kerken
aan de parochianen een kaart ter hand
gesteld betreffende de Katholieke Radio
Omroep.
De parochianen worden verzocht
deze kaarten ingevuld aan hunne pas
torie in de bus le werpen of (wel te
bezorgen: voor de parochie St. Ans-
fridus bij den correspondent K.R.O.
F. Letschert, Kapelweg 25; voor St.
Henricus bij den agent M. v. d. Berg,
St. Bonifaciusstraat 27 en voor de pa
rochiën O.L Vr. Hemelvaart en St. Fran-
ciscus Xaverius bij G. J. A. Verweij,
Krommestraat 27.
Zondag a s. zullen aan de uitgangen
der kerk propagandisten de nog niet
ingeleverde kaarten gaarne in ontvangst
gaat," ging hij voort, zich tot de
knechts wendende, „gij moet hier
blijven voor het geval dat die schur
ken mochten terugkomen om den
kameraad weg te halen, die daar aan
den voet van de ladder ligt."
Eerst begaven Hubert Defrêne en
Albert zich naar de keuken, waar de
vrouw van den huize hare beide doch
ters en de meid nedergeknield lagen
voor een kruisbeeld, terwijl de oude
bedelaar Joris ernstig zijn pijp rookte
bij een ketel dampende koffie, die
klaar gemaakt was om de bewoners
van de hoeve beter wakker te hou
den.
De verschijning der beide mannen
werd met een vreugdekreet begroet.
„Verlost!" riep Albert uit, „allen op
de vlucht, uitgenomen den kapitein en
een der zijnen, die in het zand ge
beten hebben 1"
„Is het mogelijk!" riep Margaretha
uit,„ en zoo spoedigmaar het is
alsof wij een-benauwden droom heb
ben gehad."
„Joris." beval Hubert, „neem de
lamp en vergezel ons naar de binnen
plaats. Een van hen die onder onze
kogels gevallen is, moet daar liggen,"
Wacht even," merkte Albert aan,
„hij is misschien niet doodik zal
mijn jachtmes medenemen om er mij
geval van nood van te bedienen."
XIX.
Toen zij op de binnenplaats ge
komen waren, riep de bedelaar, die
er op aangedrongen had de voorste te
wezen, zeggende, dat als er eenigen
stoot van den gekwetste le verwachten
was, het beter was dat hij die ont
ving, bij het zien van eene dankere en
heweginglooze massa, uit
„Daar ligt hij! Hij verroert zich niet
hij heelt stellig genoeg!"
Hubert Defrêne naderde den ge
kwetste, die met het aangezicht tegen
den gronJ lag, keerde hem om en
legde de hand op zijn hart.
„Het komt mij voor, dat hij nog
ademt." zeide hij. „Wat zullen wij met
hem aanvangen?"
„Goed dat hij nog leeft," hernam
Albert. „Een booswicht van dat slag
moet niet als een krijgsman op het
slagveld sterven: hij moet den dood
ondergaan op het schavot met al de
angsten en verschrikkingen, welke
dien vooraf gaan en vergezellen. Wij
moeten dus niets verzuimen om hem
in het leven te behoudent.
(Wordt vervolgt.)