m
die
kou
Katholiek Orgaan voor Amersfoort en Omstreken
jtoliano
NIEMEIJERï
FR1ESCHE HEERENBAAI
=JÖ
Koopt uw Schiijftiachine
Abonnementen kunnen elke week ingaan, doch
opzegging van abonnement moet 'geschieden
voor den aanvang van een nieuw kwartaal. Prijs
per 3 maanden f 1.00. Buiten Amersfoort f 1.10
De €entbode
Advertentiën 2A cent per regel. Billijke tarieven
voor handel en nijverheid bij geregeld adver
teer en. Advertentièn moeten Dinsdag en Vrijdag
vóór 8 uur in den morgen tijn bezorgd.
Kintoor en Drukkerij Langegracht 28 te Amersfoort - Telefoon 314
Drie en veertigste Jaargang
Verschijnt eiken Dinsdag- en Vrijdagmiddag Post-giro no. 44234
Vrijdag 18 Oct. 1929 - No. 58
Epistel en Evangelie.
TWEE EN TWINTIGSTE ZONDAG
NA PINKSTEREN.
Les uit den brief van den H. apostel
Paulus aan de Philippijnon; I, 611
Broeders! Wij vertrouwen in den
Heer Jesus, dat Hij, die een goed werk
in u begonnen heeft, het voleindigen
zal tot op den dag van Christus Jesus;
gelijk het billijk is, dat ik dit gevoelen
heb ten aanzien van u allen, omdat ik
u in mijn hart draag, en gij allen, zoo
wel in mijne gevangenschap als in de
verdediging en bevestiging des Evan
gelies deelgenooten zijt van mijne
vreugde. God toch is mijn getuige,
hoezeer ik u allen lielheb met de
teedere liefde van Jesus Christus. En
dit bid ik, dat uwe liefde meer
meer overvloedig moge worden
kennis en in alle oordeel, om Ie toet
sen wat het beste is, opdat gij rein en
zonder smet moogl zijn tegen den dag
van Christus, vol zijnde van vrucht der
gerechtigheid door Jesus Christus tot
eer en lof van God,
EVANGELIE
volgens den II. Matthotls; XXII, 15-21.
In dien lijd gingen de Pharizcën heen
en beraadslaagden, ten einde Jesus in
zijne woorden te vangen. En zij zonden
hunne leerlingen met de Herodianen
tot Hem, zeggende: Meester! wij weten
dat Gij de waarheid spreekt en den
weg Gods naar waarheid, leert en
niemand ontziet, daar Gij op den per
soon der mensehen niet let. Zeg ons
derhalve wat U dunkt: is hel geoor
loofd den keizer cijns Ie betalen of
niet? Jesus nu, hunne hoosheid ken
nend, zeidc: Wat stelt gij Mij op de
proef, huichelaars? Toont Mij den
cijns-penning! En zij loonden Hem
ceuen ticnllng. En Jesus zcldc lot hen
Van wien is dit liet beeld en hel op
schrift? Zij zeiden Hem: Van den
keizer. Toen sprak Hij tot hen: Occft
dan den keizer wat des keizers, en
Gode wat Godes is.
Liturgische Kalender.
Week van 20—26 Oct.
Zondag 20 Oct. 22e Zondag na Pink
steren, Tijdeigen, Mis Si iniquilatcs,
2e geb. H. Joannes Canlius, 3e uit de
Mis tot Geloofsvoorlplanling (bij Volicf-
missen).
Maandag 21. II. Ililarion, 2e geb.
II.H. Ursula, enz., 3e A cunctis.
Dinsdag 22. Mis als Zondag zonder
Gloria, 2e A cunctis, 3c naar keuze.
Woensdag 23. Mis als Zondag zon
der Gloria, 2e A cunctis, 3e naar keuze.
Donderdag 24. H, Raphaël, Credo,
Vrijdag 25. H.H. Crysanthus en Daria,
2e en 3e geb. als Woensdag,
Zaterdag 26. Mis van de Vigilie H.H.
Simon en Judas (27 Oct.) zonder Gloria,
2c geb. H. Evaristus, 3e Concede.
Evangelievt-rklnring.
22ste Zondag na Pinksteren.
Er bestond destijds een geschil of de
Een oude Baarnsche
oplichtersbende.
dook T. PLUIM.
Neen, gelukkig, het is geen oplich-
tersgilde uit Baarn, maar een hoog
gezelschap, dat in Baarn opereerde
en... cr zijn rechtmatige stral vond.
't Schijnt den lezer misschien al te
romantisch toe, het volgende verhaal,
maar ik heb er heusch geen woord
van gefantaseerdde stof liet) ik dezer
dageiieerlijkgevonden ten Rijksarchicve
in Utrecht eri wel in „de Crimiueeie
Rol van 't Hooge Gerecht van Baarn,
c.a." 1677—1693, dus zoo officieel
mogelijk. Ter inleiding en beter bc-
grio een korte toelichting.
Prins Willem lil, die in 1674 Socst-
dijk had gekocht en er een jachtslot
liet bouwen, ontving kort daarop Baarn,
Soest en Eenines als Hooge Ambachts
heerlijkheden. Hij werd bijna onbe
perkt gebieder in die plaatsenzelfs
de geheele rechtspraak kwam in zijn
handen, tot het vellen van doodvon
nissen toe. Hij stelde nu daarvoor het
bovengent einde „Hooge Gerecht van
Baarn en onderhoorige dorpen" in en
liet aan den Brink een „Rechthuis"
bouwen met een „gevangenkelder" die
in het Hotel Central nog aanwezig is.
Als voorzitter van zijn Rechtbank be
noemde hij een „Drossaard", die den
cisch stelde, terwijl de schepenen (óók
door den Prins gekozen) na dien eisch
liet vonnis «clden. Meestal ging er van
dien eisch nog wel wat af, al zijn -
ook doodvonnissen voltrokken.
En nu begint mijn verhaal.
't Is alles toch zoo duur vnndaaRl
.Moe kom 'k toch rond?" dal is 'n vraag,
Die haasl elkeen zich stellen tnocl,
Al heeft hij 'I schijnbaar nóg zoo gocdl
Maar wie slechts mijn Melange kent
Die klMgt niet meer
die wordt verwend ff
DE, KOOIJ BOTER
Kspelweg 79 Telef. 988 Amersfoort
Roomboter onder RljKscontrdle 1MB
MELANGE volgens voorschrif! Rijkskeuringsdienst.
Wanneer tullen wij bij J het bekemle fijne
Rootnk«a»je (ratio thuis bezorgenBel ons even op!
Joden al dan niel gehouden waren aan
den Keizer schatting te bclalen. De
Farizeërs hielden het er voor dal de
joden, als het volk Gods aan den hoi-
dctischen Keizer geene schalling ver
schuldigd waren; de Herodianen, die
Herodes, een gunsteling des Keizers,
waren toegedaan, beweerden dat ieder
den Keizer schalling moest betalen,
Dit twistpunt nu kwam den Farizeërs
als een geschikt middel voor om Jezus
in zijn woorden Ie vangen door Hem
een beslissend antwoord over dit be
langt ijke punt Ie vragen Ze stelden
hun aanslag zeer listig te wetk, Ze
gingen niet zclven, maar zonden hun
ieetiuigcii om allen schijn van list weg
te nemen; ze zonden mei hen gelijk
tijdig de Herodianen, de voorstanders
ichatling. Om des Ie stelliger een
opcnhaiiige uitspraak uil Jezus mond
Ie verkrijgen, lieten ze de leerlingen
eerst zeggen: ..Meester wij welen dal
Gij "preclit zijt en den weg Godananr
waarheid leert en dal Gij U nan nie
mand stoort". Ja, dat hadden dc Pha-
rizeën reeds zoo dikwijls ondervonden
als Jezus ten aanhoore van liet gan-
sclie volk hun onoprechtheid, schijn
heiligheid en huichelarij aan de kaak
gesteld had. Maar die oprechtheid des
Heeren was voor hen juist de steen
des aanstoots geworden juist die op
rechtheid des Heeren had hen tot Zijn
bitterste vijanden gemaakt. En nu lieten
ze liet wederom voorkomen alsof ze
zich verheugden over die schoone
deugd! Die huichelaars,
„Zeg ons, dan wat dunkt U? Is het
geoorloofd den keizer schatting Ie be
talen of niet." Indien Hij verklaart,
zoo dachten ze, dat we schalling moeien
betalen, dan zal Hij het volk tegen
zich krijgen; indien Hij verklaart dat
we daartoe niet gehouden zijn, dan
zullen de Herodianen Hem beschuldi
gen als een oproermaker tegen dc
Het was in den avond van den len
Dec. 1693, dat bij een waard te Naar-
ziclt noemende Luitenant en geboren
in Badorf bij Hamburg. Dc andere
was Jacob Frits, zich uilgevendc voor
Corporaal en in Potsdam geboren. De
waard voldeed gewillig aan den wensch
van dit hoog militair bezoek; hij ont
haalde ze zoo goed hij kon, en wees
•c toen hun nachtverblijf aan. Hij ver-
Hoedde niet, op welke boozc plannen
zijn gasten broeiden; hij had niet ge
zien, dat ze, op een paar goudstuk
ken na, zonder geld waren en hij wist
ook niet, dat de heeren er op bedacht
waren geld te krijgen, natuurlijk door
bedrog.
Het gebrek aan specie hield hen
beide nog eenigen tijd wakker, want
zij zagen nog geen behoorlijk middel
om hun beurs te spekken: maar legen
middernacht kwamen ze op een goeden
inval en sliepen toen gerust in.'sMor-
gens toch kochten ze In 't stadje acht
roode langwerpige doosjes, om „daar
mee de lieden te bedriegen en te be
stelen", en sloten zich toen in hun
kamer op. Laten wc eens onbeschei
den door 't sleutelgat gluren.
Zij nemen twee doosjes, vullen het
eene met waardelooze Engelschc geld
stukjes, en in 't andere doen zij stuk
jes tin en lood. Nu nemen ze een rood
bandje, binden het er kruislings over
en onze „Luitenant" drukt er zijn lak-
stempel op.
Nog een lijdlang blijven ze in Naarden
genieten, betalen hun vertering en gaan
KANTOORBOEKHANDEL
F. TULP
Lingtitrul <5 t.o. Kromm«»tr..t TEL. 32*
FOTO-ALBUMS
VULPENHOUDERS
MATADORDOOZEN
wetten des keizers.
Doch Jesus toonde hun weder voor
dc zooveelste keer dat Hij hun meer
dere was en hunJoclcg doorschouwde.
„Wat beproeft ge Mij. huichelaars."
„Toont Mij den cijnspenning." Op dien
cijnspenning stond de afbeelding des
keizers en zijn naam, ten tccken dus
dat do keizer op dal oogenblik inder
daad gezag over hen voerde. De cljns-
penning zelve met de beellenis des
keizers was het bewijs dal zc onder-'
worpen waren aan den keizer." „Welnu,
zegt Jezus hun, geelt dan ook aan den
keizer wal den keizer toekomt." En Hij
voegde er bij .,en aan God, watOod
ookumt."
Leeren wc hieruit vooreerst om op
mze hoede te zijn voor de slrikvragcn
der Pharizeën, die heden ten dage nog
huil navolgers hebben, en alles be
proeven 0111 in gezelschappen of door
verderfelijke boeken en dagbladen dc
vromen en eenvoudigen tc misleiden
en tot twijfel fe brengen. Wcesl daar
>or op uwe hoede.
Vervolgens geven wc den keizer wal
des keizers, en God wat Godes is:
Gehoorzaamheid, eerbied en trouw aan
hel wereldlijk gezag, maar in overeen
stemming met het woord des H. Geesles
dat wij God meer moeten gehoorzamen
dan de menschen, Denken we hierbij
aan Mexico, vooral op dezen dag van
liet feest van Christus Koningschap,
waar zooveelen moedig den dood zijn
ingegaan met de kreet op de lippen
Is het ook
voor U weer
de tijd van
verkoudheid
en hoest?
Leve Christus Koning, omdat men
God meer moet gehoorzamen dan de
menschen.
DE REIS NAAR ROME VAN HET
R, K. WERKLIEDENVERBOND.
Van 4 Oct. tot 14 Oct. is door de
Centrale Reiskas. onderafdeeling van
het R. K. Wcrlledenvcrbond, een Rome
reis gehouden, die onder leiding van
met nog twee anderen tegen invallende
schemering op stap, hun neus vol
gende. 's Avonds om een uur of negen
bereikten ze de Hooge Vuursche en
besluiten daar te overnachten. Dc lier-
berg ziet er ruim en zindelijk uit en
een raam met brood er naast bewijst,
dat de waard, Gcrrit Anstinck ook
bakker is: wat willen zc nog meer?
Zc treden binnen, bestellen avond
en en een bed, en slaan de volgenden
morgen bijtijds op om verder te gaan.
Maar.... nu zullen dc doosjes hun
dienst doen. Ze vragen heel royaal de
kosten van hun verblijf, en de „cor
poraal" werpt op de tafel een partij
„Hamburger dubbeltjes". Maar de
waard kent die munt niet en verzoekt
ander geld. „'t Spijt ine", antwoordt
de Luitenant, „maar ik heb geen ander
geld dan goud: kom, ik wil jouw so
lang gout te bewaren geven; als ik
weer voorbij kom, sal ik jouw ander
geit in de plaats geven." Nu vertoont
dc Luitenant zijn eenigen schat: twee
dubbele en twee enkele rijders; doet
ze in een der lecge doosjes, en ver
zegelt dat op dezelfde wijze als in
Naarden. „Ja, dat is goed geld, denkt
de waard, en het is veel te veel voor
de vertering; daaraan heb ik dus een
goed onderpand." Maar vingervlug als
een goochelaar verwisselt dc Luitenant
snel het doosje met een ander en geeft
dat aan de vrouw. Zij houdt het gelag'
van den inhoud(?) af en betaalt nog
15 gld aan schellingen terug!I
Maaronze voorzichtige vrouw
krijgt half berouw; zij wil eerst eens
zien, wat er in '(doosje zit. O weel
Binnenland
daai heb je de poppen aan het dansen
De korporaal raadt het haar dan ook
af, waarom zou ze wantrouwend
zijn? Maar de Luitenant staat het loer
hij wil het dochtertje 't doosje aan
haar vader in de bakkerij laten bren-
jen om het te onderzoeken. Maarzoo
landig Is hij, dat hij 't waardelooze
doosje vlug weer verwisselt en de
waard het goud in het echte doosje
Ie zien krijgt. De man is tevreden en
de Luitenant lakt liet weer dicht, want
hij wil, als hij terugkomt, 'I doosje on
geschonden bewaard zien. Terwijl hij
nu 't lak laat branden, laat hij plotse
ling 't doosje vallen, en roept uit: „Au,
daar brand ik mijn vingers aan het
druipende lak". Maar meieen bergt hij
het eclite doosje weer op en geeft 't
valschc er voor in de plaats, zonder
dat de bakker iets van het bedrog
merkt heelt.
Hierop verlaten de vier gasten de
herberg en vertrekken weer, zooals
later blijkt, naar Soest.
Maar de vrouw bleef ongerusi; 't
was, of zij bij intuïtie voelde, dat ze
bedrogen was. Zij ging daarom mei
het doosje naar haar buurman Cornells
Rcijn, den waard in het Groencwoud,
die cr een minuut of 10 er van daan
woonde, achter den huidigen tol. (Het
huis is een jaar of 20 geleden afge
broken). Hier vond de vrouw Iwee man
nen aan den haard, want liet was vrij
koud, het waren Cornelis Bouwman
en Oerrit Wicherts. De vrouw vertelde,
wat zij vreesde, en verzocht nu aan
Oerrit om het doosje te openen; maar
die weigerde: ze moest 'tzelf
VOOR FIJNPROEVERS
dc heeren H. Vcnings (Amersfoort) en
H. van Borien (Blerick) tot een succes
geworden is. Daaruit is de mondigheid
eens Ie meer gebleken van deze orga-
nisalie, die zich een hoog en nobel
doel steilDc R. K. Arbeiders het ge
not en hel nut van een vacantiercls te
verschaften in christelijken geest, in
contrast met nculrale rcisvereenlglngen,
Dc route ging van Roosendaal via
Antwerpen, Brussel, Jemelle, Basel, door
het wonderbare Zwitserland (waar op
de terugreis een tochtje gemaakt werd
op het Vicrwaldsliittcrmecr met een
dagje genieten te Luzcrn), naar Genua,
waar 'n nacht cn een morgen gerust
werd om Zondagavond tc Rome te
arriveeren. Van Maandag tot Vrijdag
werd hel drievoudige Rome bezocht,
onder de bekwame cn ervaren leiding
der heeren Venings en van Borren.die
dc deelnemers volop genieten deden.
Het hoogtepunt vormde de pause
lijke audiëntie, onder leiding van J—
ZecrEcrw. Pater Huismans.
Er werd nog in hotel Victoria ccn
feeslavond gehouden, die Nederlandsch
'erklicden gewoonte is, werd
doorgebracht.
Toen dc terugtocht aanvaard werd,
aren allen uitstekend tevreden over
de pelgrimsreis en het locristengenot
daaraan verbonden. Het had natuurlijk
kort geduurd, maar de tijd van
's menschenleven is nu eenmaal kort.
Te Luzern werd aan het afscheids
diner nog eens dank gezegd aan dc
leiders door een der ouderen, die reeds
meermalen zulk ccn reis had meege
maakt cn die dus uit ervaring sprak.
hoopte dat zulk ccn tocht nog dtk-
op het program mochf Staan der
leiders en der deelnemers cn het in
stemmend hoera hield ccn goede be-
lolte In.
De dank Is alleszins verdiend, temeer
lar dc leiding, die toch zooveel
moeite cn opoffering vraagt, zonder
eenig winstbejag gegeven wordt, uit
een oogpunt van Katholiek apostolaat
onder ae werklieden, welk apostolaat
blijvende en vermeerderende vruchten
moge dragen.
doen, zei hl], dan konden ze met hun
drieën getuigen, wat cr in was ge
weest. De vrouw deed het en na
tuurlijk kwam nu het bedrog uithevig
ontsteld liep de vrouw naar haar man
terug, Die liet nu fluks een wagen
met drie paarden inspannen en reed
met Cornells cn Oerrit uit het Groene-
woud, zoo snel de holle zandweg het
toeliet, de bedriegers na. Zij vermoed
den, dat ze de richting naar Amersfoort
waren ingeslagen, want op Soestdljk
wist men hun ie vertellen, dat daar
een paar uur geleden vier mannen
waren gezien. Voort ging het nu
Soest in en al vragende hoorde men
dat dc bedriegers bij Evert Valck in
dc „Drie Ringen" (achter de kerk)
waren binnengegaan.
De Schout werd gewaarschuwd cn
de oplichters geknipt. Weldra zaten
zc in „de gevangenkeider onder dc
Ocrcchtskamer" op den Brink in Baarn.
Het Hooge Gerecht kwam samen,
onderzocht dc zaak en dc Drossaard
stelde op 20 Dec. 1693 den volgenden
eisch: legen „Peter Evers, zlcli uit
gevende voor Luitenant, cn Jacob Frits,
zicli noemende korporaal, belde
eerst gevangen In Soest, nu In d
gijzel cn onder de gcrcchlskamer alhier'
Zij zullen gebracht worden ter
plaatse, waar men recht doet (dat was
op den Brink), zullen daar publiek op
het schavot worden vertoond cn met
roeden gcgeeseld, waarna ze levens
lang uit deze provincie verbannen
worden."
Drie dagen daarna kwam het Gerecht
weer samen, en de Schepenen velden
of neemt een abonnement «oor ander-
houd van uw schrijfmachine bij
H. ELZETIAAR
KANTOORBOEKHANDEL
LANGESTRAAT 84 TEL. 528
het eigenlijke vonnis en wel:
Peter Evers en Jacob Frits (van dc
2 anderen wordt niet gerept) zullen
een uur lang voor de Ocrcchtskamer
(dus op den Brink) in 't openbaar len
toon gesteld worden, leder met de
helft der gevonden doosjes en het goud
boven hun hoofd of om hun hals,
waarna ze voor 10 jaren uit den lande
verbannen worden, Ingaande na één
etmaal.
U ziet, dc Baarnsche Schepenen
hadden den cisch van den Drossaard
wat verzacht, dc straf was tenminste
ntet zoo „gevoelig", als dc Drossaard
clschtc: Immers dc beul met de pijn
lijke gccsclroedcn bleet achterwege.
Men hield toen van snel recht, want
nog dezelfde dag werd het vonnis
uitgevoerd, immers we lezen In de
„Crimineclc rol" als slot:
„Op hoyden dato als boven (dat Is
dus 23 Dec. 1693) is dc sententie
datclyck ter executie gcstclt ende
voldaen.
In kennissc van mij, secretaris
Rob, Hoog."
Zoo konden dc „LullenanI" cn zijn
.Korporaal" Baarn op dien dag weer
verlaten, cn zoo gauw mogelijk naar
Holland of Gelderland uit te wijken,
want daar was men toenmaals reeds
In een „ander land".
BAARN, Oct. 1929.