Katholiek Orgaan voor Amersfoort en Omstreken
ll
ll
NORA RADIO
N.V. Middenstands-Bank
H. ELZENAAR
Bel dan op No. 42
Abonnementen kunnen élke week ingaan, doch
opzegging van abonnement moet geschieden
voor den aanvang van een nieuw kwartaal. Prijs
per 8 maanden f 1.00. Buiten Amersfoort f 1.10
De €embode
Advertenlièn 26 cent per regel. Billijke tarieven
voor handel en nijverheid bg geregeld adver-
teeren. Advertenlièn moeten Dinsdag en Vrjdag
vóór 8 uur in den morgen zgn bezorgd.
Kintoor en Drukkerl| Langegncht 25 Ie Amersfoort - Telefoon 314 »e«chl|nt eiken Dinsdag- an Vrl|dagmlddag Poaf-glro no. 44254
Vier en veertigste Jaargang Dinsdag 8 April 1930 - No. 3
Men zoekt vaak zijn geluk, gelijk
men den bril zoekt dien men op den
neus heeft.
Katti. Radio Omroep.
Van het Doorluchtig Episcopaat werd
het volgende rondschrijven afgekondigd
Nu de maand April is aangebroken
en de Katholieke Radio Omroepstich-
ting evenals het vorig jaar weder deze
maand heeft uitgekozen voor een krach
tige propaganda, meenen Wij u te
moeten opwekken deze zooveel mogelijk
te steunen.
De Radio is tegenwoordig één van
de meest invloedrijke middelen, die
God ons gegeven heeft en het inen-
schelijk vernuft heefl uitgedacht om
de groote menigte te bereiken. Voor
de Radio bestaan geen afstanden; door
de Radio komt het gesproken woord
in alle huisgezinnen; de Radio over
treft op ditoogenblik reeds ieder ander
communicatiemiddel, omdat zij in on-
deelbaren tijd niet honderden, maar
duizenden omvat.
Wie den invloed kent van de pers,
begrijpt ook, wat de Radio teweeg kan
brengen in verstand en hart dergenen,
die naar haar luisteren.
Het is dan ook duidelijk dat voor
de Katholieke Kerk, de Radio van zoo
overwegend belang is. omdat zij daar
door meer dan ooit in staat gesteld
wordt de roeping te vervullen, die de
Christus haar oplegde toen Hij zeide
„Gaat en onderwijst alle volkeren,
predikt het Evangelie aan alle schep
selen." Nu immers kunnen de woorden
der H. Schrift nog meer tot werkelijk
heid worden„hun geluid werd ge
hoord in alle lauden, en hunne woor
den tot aan de grenzen der narde."
Van den beginne af hebben Wij dan
ook goedgevonden en aangemoedigd
het streven van een ommepstichting,
die de Katholieke Radio-uitzending in
Nederland ter hand zou nemen, om
daarmede voor onze geloovigen een
bron te zijn van ontwikkeling en ver
dieping van hun godsdienstig en maat
schappelijk leven en hen te behoeden
voor de gevaren, welke de niet-Katho-
lieke Radio ongetwijfeld dikwijls met
zich medebrengt, terwijl zij tevens het
middel is om de leer der Katholieke
Kerk en hare levensbeschouwing te
doen kennen aan degenen die buiten
haar staan.
In de enkele jaren dat de K. R.
onder u haar werkzaamheden verricht,
is het getal der luisteraars in ons land
op verbazende wijze toegenomen.
Weldra zal er geen enkel huisgezin
meer zijn, waarin de geluiden van de
Radio niet doordringen.
Het komt ons derhalve voor, dat
het op hel oogenblik meer dan duidelijk
is, dat alle Katholieken van Nederland
zich bij hun omroep moeten aansluiten,
waarom Wjj ook de actie, welke de
K. R. O. in deze maand ontwikkelt
op bijzondere wijze aan geestelijkheid
en geloovigen aanbevelen.
En zal dit Ons schrijven op de ge
bruikelijke wijze worden voorgelezen
op den eersten Zondag van April in
alle kerken en in alle kapellen over
welke een Rector is aangesteld.
Gegeven den 26sten Maart 1930.
J. H. G. JANSEN,
Vic. Cap. Aartsbisdom Utrecht.
L. J. A. H. SCHRIJNEN,
Bisschop van Roermond.
P. A. W. HOPMANS.
Bisschop van Breda.
A. F. DIEPEN,
Bisschop van 's Hertogenbosch.
J. D. J. AENGENENT,
Bisschop van Haarlem.
Amersfoort trekt ten
oorlog.
Door T. PLUIM.
(Slot.)
Op 21 Febr. 1482 vereenigden zich
weer eenige ruiters uit Utrecht en
Amersfoort en trokken 's avonds naar
Nijkerk. Zij werden hier binnengelaten
en het stadje bezet, zonder dat --
iemand het leven verloor.
Maar een groot gevaar bedreigde
Amersfoort op 20 Juni. De Hollandsche
bevelhebber Petit Salazar, de bondge
noot van den Bisschop, kwam op dien
dag met 1500 ruiters voor Anfersfoort
liggen. Hiervan zond Salazar 40 van
de snelsten naar Nijkerk (door zijn
tegenpartij, de Amersfoorters, bezet),
pm er runderen te halen. Doch de be-
KANTOORBOEKHANDEL
■8 F. A TULP
Langcstraat 06 to. Krommestraat TEL 920
KASTPAPIER
zetting van het stadje hield zich dap
per, ja, zij trok zelfs de 40 man tege
moet en doodde er 17 van, terwijl de
rest haastig op de vlucht sloeg. Het
schijnt, dat aan Salazar hierdoor de
moed ontzonk, althans „hij brack op
ende tooch wederom binnen Naerden".
Amersfoort kon dus weer gerust zijn.
Een nieuwe daad volvoerden de
Amersfoorlsche ruiters en burgers op
16 Juli 1482, toen zij Jan van Schaffe-
laar doodden. In onzen tijd schijnt men
een voorliefde er voor te koesteren om
alles wat naar heldenmoed zweemt of
wat eerwaardig schijnt, als „sprookjes'
te brandmerken. Maar de zelfopoffering
van Jan van Schaffelaar is ons door
een tijdgenoot, die een uitvoerige kro
niek over den Stichtschen oorlog van
1481—1484 schreef, wel degelijk als
waarheid vermeld, zooals ik u straks
zal laten zien.
De Bisschop had verboden
oproerige stad Utrecht van proviand te
voorzien. Dit verbod bracht de stad
meermalen aan den rand van een hon
gersnood. Met groote moeite en kosten
moest Utrecht op de Veluwe koren zien
te koopen en onder sterk geleide (soms
wel van 600 man) naar Utrecht trach
ten te brengen. Om deze transporten
in handen te krijgen, had de Bisschop
een soort van vliegend legertje gevormd,
dat op 't kasteel Rozcndaal bij Velp
ingekwartierd was en van daar uit de
transporten overviel.
Negentien van deze ruiters nu, waar
onder ook Jan van Schaffelaar. hadden
Jen toren en de kerk van Barneveld
bezet. Ue burgers van Amersfoort en
Nijkerk trokken er op af. want men
was blijkbaar bang, dat de transporten
'u handen der Bisschoppelijken zouden
allen. Gewoonlijk werd die proviand
eerst naar Amersfoort gebracht en van
daar naar Utrecht vervoerd.
Amersfoort en Nijkerk brachten daar
om eenige kanonnen naar Barneveld
en beschoten den toren, waarbij vier
of vijf ruiters gedood werden. De be
legerden begonnen nu aan overgave te
denken en wilden zich onderwerpen.
Maar de Amersfoorlsche burgers eisch-
ten, dat eerst één der ruiters, n.l. Jan
van Schaffelaar. uit de galmgaten van
den toren zou geworpen worden.
(Waarom de burgers van Amersfoort
juist op Jan van Schaffelaar gebeten
waren, blijkt uit de kroniek niet, ook
niet, dat hij de aanvoerder der ruiters
was,) Men weet, dat zijn wapenbroe
ders dien wreeden eiscli weigerden,
ma3r dat hij toen zelf uit den toren
sprong. „Doe (d.i. toen) seyde Jan van
Scaffelaer: Lieve gesellen, ic moet
urnrner (d.i. éénmaal toch) stervenic
en wil u in geenen last brenghen."
Hij viel echter niet dood, maar werd
op staanden voet afgemaakt, „so als
my gesegt is," eindigt de kroniekschrij
ver, die een zeer betrouwbaar man
blijkt. Er is dus geen enkele reden om
aan den heldendood van Jan v. Schaf
felaar te twijfelen.
En hiermede willen wij eindigen.
Gelukkig kwam de vrede spoedig tot
stand. Op 21 April 1483 toch hield de
Bisschop, David van Bourgondië, zijn
intocht in Utrecht, vergezeld van alle
ballingen en 300 man te voet.
Evenwel, deze verzoening duurde
slechts 14 dagen. Toen werden de
- opnieuw de baas in Utrecht
en Amersfoort, en brachten den Bis
schop gevankelijk naar de Eemstad,
„op een slechten (d.i. eenvoudigen)
waagen", zegt Van Beinmel, „en werd
eenigen tijd bij de Broederen in het
Minderbroedersklooster gebracht (later
de Stadsdoelen, naast het St. Pieters
gasthuis), waarom de plaats agter en
omtrent het klooster, Davidshof ge
naamd is".
Doch nu was ook het geduld van
den graaf van Holland ten einde. Hij
sloeg het beleg voor Utrecht en nam
de stad na heiligen tegenstand in, ter
wijl Amersfoort bij verrassing genomen
werd. Onmiddellijk werd nu de Bis
schop op vrije voeten gesteld en hield
opnieuw en thans voorgoed zijn
intocht in de stad Utrecht.
Zijn verdere regeeringsjaren waren
kalm en rustig, een ware herademing
steden
leed den 16 April 1496 op zijn geliefd
kasteel te Wijk bij Duurstede. Zijn
krachtig bestuur was een weldaad voor
het Sticht geweest.
In onze omgeving herinnert de „Bis-
schopsweg" van Eembrugge naar Bun
schoten nog aan zijn goede zorgen
voor het verkeer, evenals de „Bisschop
Davidsgrift" of Grebbe van Veenendaal
naar de Rijn.
Baarn, Maart 1930.
Hoogere
Meisjesschool.
Meer en meer wordt ingezien, dat
de doorvoering van gelijkvormig onder
wijs aan meisjes en jongens na het ver
laten der lagere school in vele gevallen
de opvoeding van het meisje schaadt.
Er werd niet voldoende rekening ge
houden met het essentieele verschil
tusschen de mannelijke en vrouwelijke
psyche.
Tot de erkenning van die fout ge
komen, hebben ervaren opvoedkundigen
zich bezig gehouden met de samen
stelling van een leerprogramma, meer
in het bizonder geëigend voor meisjes,
die de lagere scholen hebben verlaten
en niet speciaal universitaire studies
gaan volgen.
Het werkprogramma geve de eere-
■laats aan de talen: Nederlandsch,
;ransch, Duitsch. Engelsch en Latijn.!
Daarnaast kome een matige hoeveel
heid wiskunde, waarin eenvoudig boek-i
houden is opgenomen. Ook chemie en
natuurkunde krijgen hun plaats, waarbij
vooral rekening moet worden gehouden
met de practische toepassingen in het
dagelijkse!) leven. Geschiedenis en aard
rijkskunde en natuurlijke historie be
houden de rechten, die ze zich reeds
in ons middelbaar onderwijs hebben
verworven, terwijl aan teekenen en
kunstgeschiedenis ook de noodige aan
dacht wordt gewijd. Handwerklessen,
die zich over practischer zaken dan
pieterige poppenheinpjes uitstrekken,
worden in eere gehouden. Ook moet
een plaats worden ingeruimd voor de
hoofdzaken der voedingsleer, gezond
heidsleer en warenkennis. In de hoog
ste klassen moeten de leerlingen op
de hoogte gebracht worden van onze
wetgeving, waarbij vooral die gedeel
ten. die voor de vrouw van bizonder
groot belang zijn, naar voren gebracht
moeten worden. Van deze lessen moet
vooral gebruik gemaakt worden om de
meisjes op te wekken tot gemeenschaps
zin; om ze maatschappelijk te leeren
voelen.
Aan het einde van deze 4-jarige op
leiding moest feitelijk geen eind-examen
slaan, ten einde den grootst mogelijken
waarborg te krijgen, dat werkelijk ge
streefd wordt naar een zoo ruim moge
lijke opvatting der algemeene ontwik
keling en deze niet door een africhten
op examenvragen in gedrang komen
kan. Desgewenscht kan alleen een ver
klaring uitgereikt worden, dat de school
met goed gevolg is doorloopen.
Is deze vierjarige middelbare meisjes
school met vrucht doorloopen, dan zal
het jonge meisje vele wegen kunnen
inslaan.
Ie. De kleine groep dergenen, die
met de enkele verklaring van deze
school genoegen nemen, zal op de
zoo gevormde basis gemakkelijk voort
kunnen werken aan verdere zelfont
wikkeling.
2e. De meisjes, die op administra
tief gebied willen werken, zullenaan
dezen vierjarigen cursus, gevolgd door
een 1-jarige speciale „kantooropleiding"
(typewrite, stenografie, handelscorres
pondentie, boekhouden) meer steun
hebben dan aan het einddiploma H.B.S.
5-jarige cursus voor jongens.
3e. Voor alle takken van Nijverheids-
Onderwijs zal deze opleiding een goede
basis vormen.
4e. Voor dc studie voor apothekers
assistente, analyste, oplicienne en der
gelijke is ook een behoorlijke onder
grond gelegd.
5. Met weinig wijziging kan de, nu
in de M. S. v. M. met 5-jarige cursus
aansluitende, z.g. stoomcursus voor de
akte L. O. aan deze 4-jarige opleiding
passend gemaakt worden, waarbij door
de kortere vooropleiding tijd gewonnen
wordt door practisch werken.
6e. Voor alle taalacten M. O. staan
de wegen open, waarbij het groote
gemak en belang van het latijn op den
voorgrond zal treden. Ook in de studie
voor de acten M. O., geschiedenis en
aardrijkskunde, zal deze school grooten
steun geven.
7e. Voor werken op maatschappelijk
gebied zal deze opleiding, gevolgd door
de school voor maatschappelijk werk,
r ijfeld van groote waarde blijken.
Ten slotte blijft de groep van
vrouwen, die werkelijk zoo intellec
tueel zijn aangelegd, dat een academi
sche studie voor hen de absoluut aan
gewezen weg is. Ook voor hen zal
het belang van deze nieuwe opleiding
blijken. Een 2-jarige cursus, volgende
op den bovenbeschreven 4-jarigen, zal
waar reeds 4 jaar aan latijn gewerkt
werd, ongetwijfeld kunnen leiden tot
het staatsexamen, dat den weg naar
de universiteit opent.
„Electrische"
tien geboden.
1. Werk nooit aan voorwerpen of
leidingen (inzetten van stoppen, repa-
reeren van moeren e.d.), zoolang de
hoofdschakelaar is ingeschakeld.
2. Vul nooit een melkkoker, water
ketel of dergelijk toestel, terwijl het
ingeschakeld is.
3. Schenk nooit uit 'n waterketel,
melkkoker of dergelijk toestel, terwijl
het ingeschakeld is.
Gebruikt nooit snoeren, contact-
stoppen of andere electrische apparaten,
die niet geheel in orde zijn.
5. Wanneer ge ook maar de minste
prikkeling of schok gevoelt bij het
hanteeren v-n een electrisch toestel,
die u doet vermoeden, dat hel apparaat
onder spanning staat, waarschuw dan
uw eleclriciën, opdat deze het toestel
kan nazien.
6. Raak bij het in- of uitschroeven
van een gloeilamp nooit aan de metalen
huls van de lamp on kom bij het in-
stesen van een contactstop nooit aan
de pennen
7. Als ge nieuwe branders in een
straalkachel wilt zetten, oveituig u dan,
dat de contactstop uit de contactbus
is gehaald, dus heLgeheele instrument
stroomloos is.
8. Raak nooit onder spanning staande
geleiders aan en wees vooral in voch
tige omgeving (kelder, badkamer, e.d.)
voorzichtig met electrische toestellen
of leidingen.
9. Draag zorg bij het schoonmaken,
ooral met natte doeken, niet in de
nabijheid van electrische toestellen te
komen.
20. Kom vooral nooit aan onder
stroom staande toestellen of blanke
geleidingen, terwijl ge met de an
hand of eenig lichaamsdeel in contact
zijt met de aardleiding van uw radio
toestel, met de water- of gasleiding of
het telefoontoestel.
WISSELSTROOM-T OESTEL *r 1 A. S
MET LUIDSPREKER f lOÖ.»
PIANOHAND EL S. DUIJKER
Koffer-Gramaphoon vanaf F15.- Jt HAVIK 29 - TEL. 773
Are nagaan hoeveel een en ander
aan de boeren heeft gekost.
Verleden jaar om dezen tijd deed de
boter nog f 1.78; dat verschilt dus 21
cent per K.G.
Is een verdere daling soms ook nog
mogelijk?
Op deze vraag is geen antwoord te
geven. Prijsstijging zou alleen moge
lijk zijn als er een groote vraag naar
boter kwam.
BEKENDMAKING.
De Gedeputeerde Staten van de
provincie Utrecht maken bekend, dat
het verkeer met rij- en voertuigen over
het gedeelte van den weg Amersfoort
Bunschoten(Bunschoterstraatwegvan
den voormaligen Zeldertschen tol tot,
de Haarbrug onder de gemeente Hoog
land met ingang van 7 April 1930 tot
nadere aankondiging zal zijn gestremd.
Gedurende deze stremming kan het
doorgaande verkeer zoowel in de rich
ting Hoogland—Bunschoten als in de
tegenovergestelde richting plaats heb
ben over den Zevenhuizerweg.
Binnenland
BOTER.
ij de bespreking in de Tweede
Kamer werd opgemerkt, dat in de
zuivelbedrijven niet van een crisis kan
worden'gesproken. De bedrijven, waar
zoowel aan veeteelt en melkerij als
aan akkerbouw wordt gedaan, zouden
er niet zoo kwaad voorstaan als zui
vere akkerbouwbedrijven.
Maar wie 't verloop ook in 't buitenland
volgt, zag wel aankomen, dat de zui
vel er niet zonder kleerscheuren zou
afkomen.
Vooreerst wees de botermaikt, die
als wekenlang geregeld aan 't afbrokke
len is, er op dat de zuivelboeren aan
het kortste einde gingen trekken. Nu
is 't niet zoo heel erg, als een markt
eens wat stug is, maar als dat weken
lang duurt, dan wordt 't bedenkelijk.
De officieele boternoteering te
Leeuwarden, opgemaakt in overleg met
den handel en de vertegenwoordigers
van de zuivelfabrieken, viel verleden
week Vrijdag van f 1.73 op f 1.57. Dat
was dus een inzinking van 16 cent
per K.G. of 8 cent per pond.
In proeenten uitgedrukt beteekent
dit een afbrokkeling van ruim 9 pet.
Zoo'n daling op een product wil nog
al wat zeggen.
Onze totale boterproductie loopt in
't jaar op tot 85.000.000 K.G, Nemen
we aan, dat de productie over 't ge-
heele jaar gelijkelijk is verdeeld, dan
bedraagt de productie in één week
1.635.000 K.G. Zakt nu de boterprijs
in 1 week, zooals de vorige week, 16
cent, dan noteeren de zuivelboeren,
dus een mindere ontvangst var
j f261600, of ruim 2'/i ton. En nu kun-
voor Amersfoort en Omstreken
AMERSFOORT.
Lange dracht no. 4 - Telefoon no. 304
Deskundige voorlichting bjj den aan- en verkoop van Effecten
Verhuring van Ups safe-loketten
Verzilveren van coupons Handelscredieten Incasseeringen
Spaar-deposito's rente 4 pet.
Kantoorboekhandel
Kantoormeubelen
Schrijfmachines
Langestraat 84 - Telef. 528
Speciaal adres voor Uw Kantoor-
School-, Schrijf- en Teekenbenoo-
digdheden. - Advertentie-Bureau
Hebt U een
Taxi of auto noodig
Amersfoort.
CQLIERT COSTUMES
BERICHTEN
UIT
AMERSFOORT
Zaterdagavond bemerkten de buren
i een perceel aan de Van Bemmel-
straat brand. Aanvankelijk meende
men met een binnenbrand te doen te
hebben, zoodat de politie spoedig met
de „Minimax" arriveerde. De brand had
zich intusschen zoo uitgebreid, dat in
allerijl de motorspuit werd gealarmeerd.
Toch kon niet worden verhinderd, dat
het perceel geheel uitbrandde. De be
lendende huizen kregen veel water
schade.
Inzake de allegorische en reclame
optocht, welke op 3 September a.s. zal
worden gehouden ter viering van het
25-jarig bestaan der Oranje-ver. en het
50ste geboortejaar van H. M. de Ko
ningin, is een commissie benoemd,
welke bestaat uit de heerenv. Zwee-
den, als voorzitter der Oranje-Veree-
niging; A. F. van Beurden, S. Fennema,
A. Katerberg, B. Kramer, W. K. van
Rossum, T. Sikma, G. van Tellingen
en J. Fr. B. Weber, van wie de heer
B. Kramer voorloopig het secretariaat
op zich heeft genomen. Op voorstel
van den heer van Beurden zal nog een
historisch gedeelte aan den optocht
worden toegevoegd. De uitnoodigingen
voor deelname aan een en ander wor
den reeds binnenkort verzonden en
naar wij vernemen bestaat er voor de
afdeeling reclame reeds groote belang
stelling.
De leergangen van de Internationale
School voor Wijsbegeerte zullen aan
vangen op 31 Mei a.s. Prof. dr. H. J.
Jordan zal dan behandelen het onder
werp „Doel en weg".
Van 14—19 Juli houdt mevr. L. de
Hartog-Meyjes een reeks voordrachten
over „De vrouw", terwijl prof. dr. A.
H. de Hartog gedurende die dagen zal
behandelen „De Philosophie van den
Bijbel".
Henri Zagwijn zal op 19. 20 en 21
uli voordrachten houden over „De
Muziek", in het licht der anthropo-
sophie.
Van 2126 Juli volgt een reeks
voordrachten van Prof. Dr. Paul Hae-
berlin uit Bazel, onder den titel „Zur
Psychologie des Religiösen Lebens".
Mevr. Dr. J. van den Bergh van
Eysinga-Elias zal van 28 Juli—2 Aug.
de vraag behandelen „Wat beteekent
Hegel voor onzen Tijd", terwijl Jonk-
vrouwe Mr. B. Elias van 31 Juli—2
Augustus zal bespreken „De ontwik
keling van de verhouding tusschen
jeugd en ouders (het probleem van de
verhouding der generalies) in de hui
dige litteratuur".
De heer A. F. L. Laubel, groot
secretaris van het Grootoosten der
Nederlanden, zal op 4, 5 en 6 Aug.
behandelen „Doel en wezen der vrij
metselarij en van de Orde van Vrij
metselaren".
Dr. W. H. C. ten Haeff geeft op 7,
8 en 9 Augustus een inleiding tot de
parapsychologie, terwijl dr. J. L. Sneth-
lage tot onderwerp voor zijn van 11 —16
Augustus te houden voordrachten heeft
gekozen „Wereldbeschouwing".
Voorts vermeldt het programma nog
voordrachten van prof. dr. J. Clay van
18—23 Augustus en van dr.J. D. Bie-
rens de Haan een reeks voordrachten
van 25—30 Augustus over „De Cultuur
en haar werkkrachten".
Door de Architecten Herm. Kroes
en Zoon is te Utrecht aanbesteed de
bouw van een kerk en pastorie aan
het Boerhaaveplein aldaar. Hoogste in
schrijver was N.V. Provinciaal Bouw
bedrijf, Den Bosch f 154.000. Laagste
Gebr. van Lieshout, Helmond f 115.980.
Gegund aan laagste inschrijvers.
Ter gelegenheid van het 25-jarig
jubileum van de Industrie- en Huis
houdschool zal Donderdagmiddag te
3 uur in Amicitia een receptie worden
gehouden, terwijl op Vrijdag en Zater
dag a.s. in het schoolgebouw een ten
toonstelling wordt georganiseerd.
Na de Wasch
