I'
Katholiek Orgaan voor Amersfoort en Omstreken
H. ELZENAAR
Bel dan op No. 42
Abonnementen kunnen elke week ingaan, doch
opzegging van abonnement moet geschieden
voor den aanvang van een nieuw kwartaal. Prijs
per 3 maanden f 1.00. Buiten Amersfoort 1.10
De €embode
Advertentiën 26 cent per regel. Billijke tarieven
voor handel en nijverheid bfj geregeld adver-
leeren. Advertentiön moeten Dinsdag en Vrijdag
vó&r 8 uur in den morgen zijn bezorgd.
Kantoor en Drukkerij Langegraeht 28 te Amersfoort - Telefoon 314
Vier en veertigste Jaargang
VeracHIJnt eiken Dinsdag- en Vrijdagmiddag Post-giro ne. 44234
Dinsdag 20 Juli 1930 - No. 33
Durf te leven Kwel u niet met te
veel gedachten.
Werk uw werk en zing uw lied
onder blij verwachten I
De Geneslet.
Binnenland
MOTIE.
De leden van het hoofdbestuur
den Ned. R. K. Onderofficiers-Bond
„Sint Martinus", op 16 Juli 1930 in
vergadering bijeen te Amerstoort;
kennis genomen hebbende van de
door den leider der neutrale Onder-
officiersvereeniging „Ons Belang" ter
algemeene vergadering van 12 Juni 1930
uitgesproken openingsrede;
constateeren
lo. dat een deel der onderofficieren,
confessioneel georganiseerd, door be
doelden leider op zeer minderwaardige
wijze werd bejegend;
2o. dat deze bejegening een gevolg
is van de in „Ons Belang" heerschende
opvatting, dat niet neutraal georgani
seerde onderofficieren als minderwaar
dig mogen worden aangemerkt;
3o. dat de neutrale organisatie „Ons
Belang" zeer ten onrechte wordt be
schouwd als een vrijplaats tot het on
gehinderd beleedigen van collega's, die
zich uit volle overtuiging principieel
organiseeren
4o. dat het „eerbiedigen van eens
anders overtuiging" voor de leiding
van „Ons Belang" een holle fraze is;
5o. dat de leiding van „Ons Belang"
een gevaar is voor de saamhoorigheid
en onderlinge goede verstandhouding
in het korps onderofficieren, zoolang
niet wordt afgezien van het aankwee-
ken van verdeeldheid tusschen neutraal
en confessioneel Reorganiseerden
- protesteeren tegen de zeer minder-
waardige bejegening en beleediging der
innigste en heiligste overtuiging den
leden van „Sint Martinus" aangedaan
dringen er bij alle R. K. Onderoffi
cieren met klem op aan krachtig stel
ling te nemen tegen bedoelde uitla
tingenvan den leider van „Ons Belang",
door massale aansluiting bij den Ned.
R.K. Onderofficiers-Bond „Sint Marti
nus"
besluiten deze motie ter kennis te
brengen van den Minister van Defensie,
de R.K. Fracties van Eerste en Tweede
Kamer der Staten-Generaal en Ie pu-
bliceeren in de pers en het orgaan van
den Bond; en
gaan over tot de orde van den dag.
LEGEROEFENINQEN.
r Omtrent de van 22 t./m. 24 Sep
tember a.s. onder leiding van luitenant-
generaal E. F. lnsinger, commandant
van het veldleger, op de Veluwe Ie
houden legeroefeningen, is het navol
gende bepaald.
Aan deze oefeningen nemen deel
de Iste divisie (regimenten grenadiers
en jagers, 4de, 10de, 15de en 22ste
regiment infanterie, het 5de en het
I8de regiment infanterie, het 2de, 5de
en 6de regiment wielrijders.fde regi
menten huzaren, het korps rijdende
artillerie, 1 compagnie pioniers, 1
batterij van 6 veld en van mortier van
8,1 compagnie luchtafweer-mitrailleurs,
benevens het benoodigde personeel
van den geneeskundigen, den veteri-
nairen dienst, den motordienst en der
intendancetroepen.
Er wordt een blauwe en een roode
partij geformeerd.
s De blauwe, onder bevel van
k neraal-majoor jhr. W. Röell, wordt van
22 op 23 September gelegerd in het
rayon Voorthuizen, legerplaats bij
Harskamp, Ede en Barneveldde roode,
onder bevel van kolonel K. van Drunnen,
commandant der VlIIste infanterie-bri-
gade, in het rayon Amersfoort, Utrecht,
Zeist en Doorn. Van 23 op 24 Sep
tember zal de oorlogstoestand zonder
onderbreking voortduren en zal de
legering alsdan zooveel mogelijk de
werkelijkheid nabij komen. De troepen-
commandanten zullen tevoren niet be
kend zijn met de plaatsen, waar d<
troepen alsdan zullen worden gelegerd.
De inkwartiering geschiedt zonder
voeding en eventueel aanwezige ruimte
u in karzernes, barakken en kampen moet
'ten volle worden benut.
Als boofdscheidsrechter treedt op
generaal-majoor F. J. Quanjer, com
mandant der IVde divisie, en meerdere
scheidsrechtersstaven,
KANTOORBOEKHANDEL
F. A TULP
68 Lo. Krommestrait TEL. 326
WERKBLOC's
200 VEL PRIMA PAPIER I
30 CENT - 55 CENT
SOBRIETAS
De Federatie Sobriëtas houdt op
15 Augustus te Utrecht een bijeenkomst,
waartoe zijn uitgenoodigd al de Be
sturen van de afdeelingen van de
Gewestelijke en Diocesane Commissies
en Bonden en der aangesloten secties.
Bovendien zijn de vergaderingen toe
gankelijk voor alle belangstellenden.
De bedoeling van deze bijeenkomst
s te bespreken de zoogenaamde
Nieuwe Richting in Sobriëtas" en
maatregelen te nemen tot meer intense
propaganda in geheel het land. De
vergaderingen worden gehouden in de
groote zaal van Tivoli van 11 tot I uur
en van 3 tot 6 uur.
In de eerste vergadering wordt door
den Secretaris der Federatie Sobriëtas,
den WeiEerwaarden Heer C. J. J. Ter-
wisscha van Scheltinga gesproken over
de Nieuwe Richting, de middagver
gadering heeft als hoofdpunt een rede
van den ZeerEerwaarden Pater J, Ja
cobs, M.S.C. over de Nieuwe Richting
in de praktijk.
Er is blijkens ingekomen berichten
in den lande veel belangstelling voor
dezen dag, waarvan verwacht wordt
een krachtigen stoot tot hernieuwde
actie.
MOND- EN KLAUWZEER
In antwoord op gestelde vragen heeft
de Minister van Binnenlandsche Zaken
en Landbouw geantwoord:
Behalve niet gunstige gevolgtrek
kingen naar aanleiding van de inder
tijd in Nederland verrichte proefne
mingen, zijn den ondergeteekende om
trent de werking van het Malafto ge
gevens van tateren datum uit het bui
tenland bekend.
Volgens prof. O. Waldmann, direc
teur van het mond- en klauwzeerin-
stitunt te Riems in zijn nota aan
de vergadering van het Internatioaaal
Veeziekten-Bureau 1920 te Parijs
is het bewezen, dat het Matafo geen
enkele specifieke werking bezit.
Ten aanzien van de ir. Spanje plaats
gehad hebbende proefnemingen werd
van den directeur van het Internatio
naal veeziekten-bureau vernomen, dat
de commissie, die met het onderwer-
pelijke middel gewerkt heeft, over de
werking een vage conclusie formuleerde
waarbij intusschen naar voren kwam,
dat het voorbehoedend vermogen van
het Matafto als twijfelachtig beschouwd
moest worden.
Het middel is in Spanje niet offici-
ëel geregistreerd, zooals de wetgeving
aldaar vereischt.
De Minister zal nader overwegen,
zulks in het algemeen belang en dat
van de veehouders in het bijzonder,
of e nin hoeverre hij gevolg kan geven
aan het algemeen advies van het meer
genoemd internationaal bureau, om niet
toe te laten de aanwending van zoo
genaamde specifieke geheimmiddelen
tegen mond- en klauwzeer, indien hun
afdoende gunstige werking weten
schappelijk niet is vastgesteld.
De Om me dracht of
O. L. Vrouwenvaart te
Amersfoort
door A. F. VAN BEURDEN.
De prachtige Amersfoortsche O. L.
Vr. toren, zichtbaar overal vanaf de
Veluwe en in het geheele Sticht, staat
als een antiek bouwwerk van den eer
sten rang, goed onderhouden, welbe-
waard als een wachter boven zijn stad.
Wel is de tijd lang voorbij, dat hij
in zijn reuzenmuren, als in een kapel
het wonderbeeld van O. Lieve Vrouwe
omsloot, dat „uutten water" opgehaald,
daar een eereplaats gekregen had. Vrome
bedevaartgangers ter ommedracht of
Vrouwen vaart hadden vanaf 1446 stuiver
bij stuiver gelegd en goudgulden bi
goudgulden geofferd, om dit monumen
t>p te trekken en in de Meimaand, ge
wijd aan de Moeder des Heeren, trokken
zij van alle steden en dorpen naar
Amersfoort, van uit Holland en Zee
land, van het land der Friezen en
Twenthen en nog verder uit het Zuiden
om hier hunne „devotie" te doen.
Ook verrees er eene groote kapel,
die tegen den reuzentoren aangebouwd
werd, een poort en straatweg vrijlatend
door een overspannend gewelf.
Het beeldje siond in den toren boven
een altaar aan den Westkant, waar
thans nog de rest van een gebeeld
houwd engeltje zichtbaar is en de
bedevaartgangers beklommen in lange
rijen opvolgend van onder af een trap,
die hen op gang met balustrade voerde,
recht tegenover het beeldje.
De Vrouwenvaart groeide en bloeide,
bracht leven en veel voordeel in de
stad en de Magistraat nam in zijne
zittingen allerlei maatregelen, om de
bedevaartgangers te trekken en te be
schermen.
Het Stadsbestuur kondigde den II
Mei 1545 publiek het volgende van de
puie van 't stadhuis af: „Zondag toe
comende zal men met Gods wil dragen
dat beelt van Onzer Lieve Vrouwe
alhier binnen onzer stadt ter eeren
Goidts ende sijne gebenedide Moeder.
Des, soo geelt men vrijgeleide aan de
bezoekers en pelgrims binnen derstads-
vredecruijsen en daarbuiten binnen des
Stichtspalen".
Er werd dan veel was, goede witte
en gele bijenwas, geofferd om daarvan
kaarsen te maken, die door kleinhande
laars aan de pelgrims verkocht werden.
Om de kaarsen en het was op goede
maat en gewicht te houden, werd be
volen, dat men de was stempelen zou,
ieder met zijn eigen merk in stukken
van 2 lood, 4 lood, 6 lood en zoo
opgaande. De O. L. Vrouwenkerkmees
ters zouden daar op toezien. Alleen
voor eigen deur, niet op andere plaat
sen, mocht dit verkocht worden.
Ter bevordering van de zindelijkheid
der straten op den dag, dat de O. L.
Vrouweprocessie trok, werd bevolen,
dat alle hout, dat op de Cingels lag,
weggenomen zou wordendat de drek
weggevoerd zou worden. De gilden
moesten in het harnas gaan en mee
trekken. Ook de broederschappen. Allen
zullen de door de O. L. Vrouwekerk
meesters opgegeven orde stiptelijk vol-
;en. En de Vrouwenvaart werd telken
are afgekondigd en gehouden onder
enormen toeloop van de Veluwe. Maar
de strijd tegen Spanje ontbrandde, die
langzamerhand voor de Generale Staten
het karakter aannam vaneen strijd
tegen den godsdienst der Koningsge-
zinden. Waar men niet goedsschiks
eene omzetting wenschte, ging dat met
den sterken arm. Maar men kon wel
BERICHTEN
UIT
AMERSFOORT
nog. Het gereformeerde Stadsbestuur
schreef op 2 Mei nog een vrijgeleide
uit, ingaande Maandag na 2 Mei,
eindigende Pinksterdagavond voor de
genen die naar de Vaart kwamen. Wel
nam men later allerlei besluiten van
Overheidswege om de ommegangen
en bidwegen te vernietigen, maar een
volksgebruik, vooral een godsdienstig
gebruik, vernietigt men niet door dreigen
en straffen.
Zelfs in 1718 op den 16enMei, dus
anderhalve eeuw na het verkrijgen der
volkomen overheersching in religie
zaken, vaardigde men nog een ge-
meentebesluit uit om „den ommegang
der Papisten" te stuiten; zelfs had
men den weg, die de bedevaarlsgangers
bij hun biddend voorttrekken naar oud
gebruik op het O. L. Vrouwenkerkhof
namen, met hekken afgesloten en be
lemmerd. Maar de Roomschen ter stede
en uit het ommeland bleven vertrouwen
stellen in de Beschermster van Amers
foort en trokken nog lange jaren.
Het totale inbeslagnemen der goede-
n aan de O. L. Vr.kapel verbonden,
het verdwijnen der kapel zelf, de ver
andering van bestemming van den
alleenstaanden toren, het wegtrekken
van vele Katholieken, die den dwang
moede waren en elders woning zoch
ten, het onttrekken van vele bestaans-
bronnen en de daardoor gevolgde ver
arming der Roomschen, de boeten en
s'raffen opgelegd aan hen, die de plich
ten van hun godsdienst vervulden, de
toestand van achteruitzetting en daarop
gevolgde moedelooze berusting, werkte
langzamerhand dóór en deed de Bede
vaart en ommedracht verdwijnen. Ze
leeft nog in de vrome herinnering voort.
Enkele jaren geleden, zei men, dat er
nog vromen waren, die den weg ken
den en in stilte hun pelgrimage deden
langs het Singel door de Kamperbinnen
poort, door de Langestraat, driemaal
om het O. L. Vrouwenkerkhof, verder
door de Langestraat, Kamp, St. Jans
kerkhof, Weeshuis terug O. L. Vrouwen
kapel.
GEMEENTERAAD.
In de op Dinsdag 29 |uli 1930 des
avonds om zeven uur te houden ge
meenteraadsvergadering zal worden
behandeld
Onderzoek geloofsbrieven Y. Baan.
Ingekomen slukkenen mededeelingcn.
Voorstel W. J. Bulselaar over Ie
plaatsen als onderwijzer van school
No. 6 naar de 1 September te openen
school No. 2.
Voorstel B. A. van Proosdij eervol
Ie ontheffen van de lijdelijke waarne
ming der betrekking van leeraar in de
oude talen aan het Gymnasium.
Stichting van een school voor ge
woon lager onderwijs in het Arnhem-
schewegkwartier.
Wijziging verordening heffing belas
ting openbare vermakelijkheden.
Wijziging verordening heffing markt
en' weeggelden.
Wijziging Raadsbesluit betreffende
verbetering van de Eem.
Invoering van een baatbelasting
(bettermenttax) voor de gronden ge
legen aan de Gasthuislaan.
Aanleg van wegen op terreinen tus
schen Leusder- en Woestijgerweg.
Vaststelling heffing van rechten als
bedoeld in art. 21 van de Besmettelijke
Ziektenwet.
Herstelling van diverse gemeente
eigendommen, die bij den laatsten storm
beschadigd zijn.
Verstrekken van vacantie-
dagenbons aan de bouwvakarbeiders,
geplaatst bij de werkverschaffing.
Wijziging minimumhuur perceel Ber-
nulfusstraat No. 6.
Advies naar aanleiding van een
schrijven van de afd. Amersfoort der
Jongeren Vredesactie, waarin wordt
aangedrongen zich tot den Minister
van Defensie te wenden met de mede-
deeling, dat niet kan worden gedragen
de verantwoordelijkheid om de bevol
king te beschermen tegen gasaanvallen.
Aangaan van een overeenkomst met
de Amersfoortsche Radio-Centrale voor
het inrichten van een alarmeerinrich-
ting ten dienste van brandweer en
politie.
Aanbrengen damwand langs de Eem.
Aanschaffing auto ten behoeve van
de gemeente-reiniging.
Rekening van het Burgerlijk Arm
bestuur 1929.
Afkoop van rechten van uitgang.
Aankoop perceel Molenstraat No. 10.
Ruiling van grond met de stichting
,Het Leger des Heils".
Verhuring aan C. R. v. Drie Jr. te
Hoogland van tuingrond aan den Hoog-
landscheweg.
Bestemming gedeelte terrein Oskam
voor speelterrein.
In de laatst gehouden vergadering
der Oranje-vereeniging werd bepaald,
dat als overgang van den historischen
naar den reclame-optocht eenige gilden
zullen worden uitgebeeld.
De heer Rijke vestigde bij die ge
legenheid er de aandacht op, dat
Amersfoort gedupeerd wordt door het
feil, dat de Amsterdam-Rijnverbinding
niet via onze stad wordt geleid. Hij
achtte het nu het juiste moment om
door een of andere voorstelling nog
te trachten de attentie van de overheid
te trekken, in de hoop, dat alsnog een
voor Amersfoort gunstige beslissing
zal worden genomen.
De heer Kramer achtte het beter dat
men na het voorstel van den minister
goed zal doen de aandacht te vestigen
op een verbinding van Amersfoort met
de Zuiderzee of Amersfoort met den
Rijn.
Zaterdag 3 Aug. is op Birkhoven
KAPELAAN H. J. J. M. VAN STRAELEN
Geestelijk Adviseur van den Ned. R. K. Bond van Onderofficieren St. Martinus.
ique. Er is naarjge-
streefd zooveel mogelijk afwisseling in
het programma te brengen.
Het springconcours blijft gehand
haafd. Daarnaast de hordenren. Deze
werd uitgeschreven voor officieren en
heerrijders. De liefhebberij in renrijden
over hindernissen neemt toe.
Als een novum vermeldt het pro
gramma een ren op korten afstand,
voor hitten loebehoorende aan personen,
welke deze in hun bedrijf gebruiken.
Gebruik van karwats en sporen zal
niet zijn toegestaan, terwijl dieren, die
in minder gunstige conditie verkeeren,
in geen geval mogen medeloopen. Alle
kans op buitensporigheden wordt hier
door weggenomen.
ST. MARTINUS.
In een gehouden hoofdbestuursver
gadering van den Ned. R.K. Onderoffi
ciers-Bond St. Martinus" had een tref
fende plechtigheid plaats.
De tot aalmoezenier in de Ie Mil. Afd.
benoemde Kapelaan J. J. Brouwer, die
ruim 13 jaren geestelijk adviseur was
van St. Martinus, nam afscheid van het
Hoofdbestuur. De heer van 'tWalder-
veen, voorzitter, vertolkte in gevoel
volle woorden de sympathie van H.B.
en Bond voor den scheidenden adviseur,
hem dankende voor het vele wat Z.E.
deed in het belang der organisatie en
deszelfs leden. Spreker hoopte dat St.
Martinus bij hem steeds in aangename
herinnering zal blijven en dat de be
langen van den Bond In voorkomend
geval door Majoor-Aalmoezenier Brou
wer niet vergeten zullen worden.
Als blijk van dank en sympathie
werd hem aangeboden een ets van
Harting, voorstellende een hoekje
oud Amersfoort.
De scheidende adviseur dankte harte
lijk voor de medewerking van
zoo ruimschoots ondervonden,
de verzekering gevende dat de belangen
van bond en leden, waar noodlg en
mogelijk, door hem steeds zullen
worden gediend.
De aangeboden els werd als blij
vende herinnering aan de p
samenwerking gaarne aanvaard.
De door den Aartsbisschop nieuw
benoemde Geestelijke Adviseur Kape
laan H. J. J. M, van Straelen, werd
met een toepasselijk woord als zoo
danig geïnstalleerd, waarbij op hem
beroep werd gedaan tot mede
arbeid aan verbreeding en verdieping
der organisatie.
Kap. van Straelen zal het als een voor
recht beschouwen het adviseurschap
van St. Martinus te kunnen aanvaarden
omdat hij de R. K. Onderofficieren
kent als degelijke katholieken waarmede
de samenwerking gemakkelijk zal vallen.
Spreker hoopte zijn beste krachten
gedurende vele jaren aan de belangen
van bond en leden te kunnen wijden.
Ook staat op het programma een
behendigheidsconcours voor auto's, be
stuurd door dames.
Nadat met deze auto's daags te
voren een afstandsrit zal zijn gereden,
zullen de dames op Birkhoven het
bewijs moeten leveren van haar behen
digheid in het overwinnen van allerlei
obstakels en moeilijkheden. De K.N.A.C.
zal de speciale organisatie van dit
nummer voor haar rekening nemen.
De oprichting van een comité van
aanbeveling uit de burgerij is in voor
bereiding. Dit comité stelt zich ten
doel de concoursen-hippique, welke
door „Eemland" worden uitgeschreven
te steunen.
HUISHOUDSCHOOL.
De volgende getuigschriften zijn uit
gereikt aan leerlingen der Industrie-en
huishoudschool
Getuigschrift: Huishoudkundige
L. Ahn; M. C. Alma, Utrecht; L.
Badings; W. H. Boeve, Bilthoven; A.
M, Duyfjes, Treebeek (L.); A. R. j. E.
Eskes; j. Fikkert, Bilthoven; H. A.
Kets, Veenendaal; A. A. Kleber, J. H-
LangelaarPh. QuantA. J. Radema
ker, Bilthoven B. O. Schimmel, Scher-
penzeelA. W. SmitS. C. Verschoor,
Nunspeet; M. M. Wesseling; J. Kui
pers, BarneveldC. A. H. RottingH.
E. C. Gratama, HoogeveenC. M. de
Grooth, AppingedamJ. M. C. W.
Mijnlieff, Tiel; M. C. M. v. Wayenburg.
Getuigschrift: Hulp in de Huis
houding
J. E. v. Kolfschoten, Woudenberg
J. A. M. P. Schuts.
Getuigschrift CostuumnaaienH. G.
HuismanH. W. KolkmanJ. v. Sloo-
ten, Nijkerk; D. Westerlaan; H. Blok;
A. C. Boshuizen; M. v. Lunteren,
Woudenberg.
Getuigschrift Hulp in het gezin: E.
v. Buren, A. Fliek, C. Kaal, G. D.
Koenen, M. Mljnten, P. E. v. Nimwe-
gen, H. Ockhuisen, J. O. de Vrije, C.
W. v. Wijland, C. H. C. v. Zanten, C.
H. v. Zuylen.
Kantoorboekhandel
Kantoormeubelen
Schrijfmachines
Langestraat 84 - Telef. 528
Speciaal adres voor Uw Kantoor-
School-, Schrijf- en Teekenbenoo-
digdheden. - Advertentie-Bureau
Hebt U een
Taxi of aulo noodig
Amersfoort,
Door den Centralen R. K. Midden
stands-Raad zullen op 15 en 16 Oc
tober te dezer stede studiedagen wor
den gehouden waar aan de orde zullen
worden gesteld de vraagstukken van
den gecombineerden inkoop, saneh-
werking ten aanzien van den verkoop
enz.; en de positie van het midden-
standsbedrijf in de moderne bedrijfs
ontwikkeling.
In de Singelgrachl is verdronken
een 63-jarige koetsiersknecht, v. L.,
genaamd.
In een bestuursvergadering van den
Amersf. Bond v. Lich. Opvoeding is
tot secretaris-penningmeester gekozen
E. Hogewind, v. Oldenb.laan 30.
De heer Hogewind treedt tevens op
alssecretaris der Exploitatie-Commissie
„Birkhoven".