Katholiek Orgaan voor Amersfoort en Omstreken CONKLIN VULPENHOUDER R. K. Spaarbank - Amersfoort H. ELZENAAR Bel dan op No. 42 Abonnementen kunnen elke week ingaandoch opzegging van abonnement moet geschieden voor den aanvang van een nieuw kwartaal. Prys per 3 maanden f 1.00. Buiten Amersfoort 1.10 De €ömbode Advertentiën 26 cent per regel. Billijke tarieven voor handel en nyverheid by geregeld adver teer en. Advertentièn moeten Dinsdag en Vry' vóór 8 uw in den morgen zijn Kantoor en DrakkerIJ Lingegrscht 26 te Amersfoort - Telefoon 314 Verschijnt eiken Dinsdag- en Vrijdagmiddag Postgiro no. 44254 Vier en veertigste Jaargang jEoBW Dinsdag 9 Dec. 1930 - No. 73 Geluk hebben kan ook de dwaas; tot gelukkig zijn wordt veel wijsheid en een rijke schat van deugd vereischt. Onderwils- vooruitgang In 1806 door A. F. van Beurden. Holland had een koning gekregen, nog wel de broeder van den alver winnaar Napoleon. Louis Napoleon bleek een goed vorst te zijn, begaan met de nooden van zijn volk, maar hij wilde niet dansen naar de pijpen van zijn grooten broêr en verdween later geluidloos, niet tot voordeel der lage landen. Hij keurde de maatregelen goed, die 7ijne Ministers en de Hoogmogenden namen in het algemeen belang en aldus kwam in 1806 ook een school reglement in werking, dat voor de geschiedenis van het onderwijs wel van belang is, daar dit op het keer punt staat van het doordringen der nieuwe richtingen in het onderwijs. Wij zullen het even inzien, zooals het in het land van Utrecht gold. Art. 1 zegt, dat geene aanstelling, beroeping of toelating tot schoolonderwijzer, huis onderwijzer, schoolhouderesse kan ge schieden, dan uit personen, die de algemeene toelating bezitten en de vereischte rangen volgens de publi catie der H. M. van 3 April 1806, met overlegging of vertooning daarvan aan den districtsschoolopziener of aan de plaatselijke commissie. De tot het aan stellen van onderwijzers gerechtigden behouden hunne keuze. Op vele plaat sen had de heer van het dorp nog recht van aanstellen. Bij art. 2 werd de aanstelling in Utrecht en Amersfoort bij plaatselijke reglement met inachtneming der schoolverordeningen geregeld. Art. 3 schrijft de wijze, waarop de onderwijzer in de kleine steden en op het platteland benoemd wordt, aldus a. Wie gerechtigd is tot beroepen vaneen onderwijzer geeft bij vacature binnen 14 dagen kennis aan den dis trictsschoolopziener met tractement en emolumenten. b. Zij die in de bladen de vacature bekend maken moeten daarbij voor waarden en tijd bepalen. c. De sollicitaties zullen door de bevoegde personen allen aan den schoolopziener gezonden worden die oordeelt of zij voldoende zijn. d. Wie voldoende geacht wordt, zal examen doen voor een gecombineerd College van de bevoegde personen en den Kerkenraad doen, wat het school onderwijs aangaat examineert de op ziener. e. De geschikste wordt hier aan gesteld als schoolonderwijzer, terwijl hij tot den post van voorlezer en voor ganger door den Kerkeraad benoemd wordt. f. alvorens in dienst te treden zendt hij zijn stukken aan den schoolop- Z'Bij art. 4. De beroeping en aan stelling der bijzondere schoolonder wijzers van de eerste klasse geschiedt door de Collegiere of personen vol gens de algemeene wet die op die scholen rechten kunnen doen gelden. Art. 5. Die van de tweede klasse, der schoolhouderessen en huisonder wijzers, geschiedt in de steden volgens plaatselijk reglement. Art. 6. Geen ondermeester mag op treden zonder goedkeuring van den schoolopziener of plaatselijke com missie. Art. 7. Wie zich niet behoorlijk onder- -werpt aan de wetten, een slecht zede lijk gedrag heeft, zijnen dienst onnut voor de jeugd maakt, middelen van toestaan blijft houden, die met zijn post niet strooken, de bevelen der meer deren niet volgt of die onbetamelijk bejegent, ernstige vermaningen niet aanneemt, dan kan hij van zijn post van onderwijzer, voorzanger en voor lezer geschorst worden voor zes weken, voor den tweeden maal afgezet worden. Art. 8. De schorsing of afzetting blijft voor de eerste klasse aan het schooltoezicht met ruggespraak met de gemeentebesturen, op voordracht der plaatselijke commissie. Art. 9. Van de andere door de stede lijke regeering. Art. 10. De onderwijzers zullen mogen blijven, voorlezer, voorzanger, collecteur van 's lands middelen, kun sten en wetenschappen beoefenen, JOH. DE HEER VARKENSMARKT TEL, 1309 AMERSFOORT Piano- en Orgelhandel maar niet collecteur zijn buiten hun standplaats. Art. 11. De gemeentebesturen enz. zullen gehouden zijn de tractementen te verbeteren en te verzekeren. Men zal de schoolgelden, waar ze te gering zijn, verhoogen ten bate van de onderwijzers, bij de maand te innen, op de niet betaling der schoolgelden toezien, geen tijdelijken in dienst nemen. Art. 12. Er zullen belooningen ge geven worden op voordracht van den schoolopziener aan- onderwijzers, die buitengewoon hun best doen. Art .13. Openb. onderwijzers, die hun betrekking altijd trouw bekleed hebben, zullen voor de verkrijging van eenig pensioen voorgedragen kunnen worden. Art. 14. Er zullen genoeg scholen zijn, maar door eene te groote ver menigvuldiging van scholen en onder wijzers zullen de gemeenten niet te zeer in hunne inkomsten besnoeid worden. Men zal de bijzondere scholen der 2e klasse tot een vast getal be palen en niet vermeerderen dan als de noodzakelijkheid gebleken is; geene in de kleinere steden en op het platte land oprichten dan na des schoolop zieners advies. Vrouwenschooltjes al leen ook na gunstig advies van den Districtsschoolopziener of Commissie. Het aantal dezer schooltjes moet niet onnoodig vermeerderd worden. Art. 15. Het onderwijs moet ook dus om niet gegeven kunnen worden aan de kinderen der armen. Wanneer de ouders de kinderen van school nemen, krijgen zij geen onderstand meer. Art. 16. Arbeids- en industrieschool moeten met armen en diaconiescholen verbonden worden. Art. 17. De gemeente zorgt voor het onderhoud van het mobilair der scholen. Art. 18. Wie volgens vorige wetten een volledig getuigschrift bezat is onderwijzer in den tweeden rang en kan overal solliciteeren. Art. 19. Eene acte als schoolonder wijzer kost na examen voor den 4en rang f2.10, 3en rang f5.—, 2en rang f7.10, len rang f10.Schoolhoude resse klein kinderschooltje f2.10, kost- schoolhouderesse f7.10, huisonderwijs f2.10, vreemde taal f5.—. Art. 20. Bijzondere schoolorde door schoolopziener goed te keuren. Art. 21. De schoolonderwijzer moet de ouders opwekken de kinderen naar school en de kerk te zenden. Art. 22. De onder school- en kerk tijd bij den weg loopende kinderen zullen gestraft worden. Art. 23. De stedelijke regeeringen zullen bij reglement alles vaststellen binnen 3 maanden. Art. 24. De commissie van onder wijs ontvangt voor buitengewone zit tingen vergoeding. Art. 25. Men zal de overtreders der wetten calangeeren. Art. 26. Een ieder zal dit reglement nauwkeurig observeeren. Gedaan te Utrecht 11 Nov. 1806. W. v. Dam v. Isselt. Men ziet in dit reglement al het dóórdringen der betere begrippen over onderwijs, maar men speurt er ook in zekere angstvalligheid om vooral geen oude rechten te verminderen. Langzamerhand werden ook die oude, remmende begrippen opgeruimd en kon het onderwijs zich langs lijnen van geleidelijkheid ontwikkelen. KANTOORBOEKHANDEL i «F.fl.TULPBi Ungestr. 65 to. KrommMtr. TEL ÏÏ8 ENDURA Onbeperkte en voortdurende garantie van 16 November—31 December 1829 en was dus nog geen momentopname zooals thans. Genoemd Koninklijk Besluit, alsmede de wet, die in 1879 dit K.B. verving, bepaalden, dat telkens om de 10 jaar een algemeene volkstelling zou wor den gehouden. Tot en met de 9e telling, in 1909, werd dienovereenkomstig gehandeld. In 1918 is hierin veranderiug ge komen. Het bleek, dat de meeste landen de telling niet hielden van het 9e op hef 10e jaar, maar van het 10e op het 11e jaar. Hierbij nog in aanmerking genomen den grooten papiemood in verband met de buitengewone toestanden, door den wereldkrijg veroorzaakt, werd be-r sloten de tellingen voortaan 1 jaaf later te houden. Het is immers van groot belang de gegevens van de telling hier te lande gehouden, te kunnen vergelijken met die van andere landen en wel over hetzelfde tijdvak, om meer nauwkeurige conclusies te kunnen trekken. De 10e telling is dus niet gehouden van 1919 op 1920, maar van 1920 op 1921. De 11e algemeene telling, met de 'j daaraan verbonden beroeps-, wotting* en bedrijfstelling zal derhalve gehou- den worden van 1930 op 1931. Voor deze telling is ook weer ge kozen den toestand, zooals die zal zijn op middernacht van oud- op nieuwjaar. Der Regeering lijkt dit tijdstip het meest gunstige om de navolgende twee redenen le. omdat zij meent, dat van oud- op nieuwjaar de meeste personen in hun werkelijke woonplaats aanwezig zullen zijn; 2e. omdat deze datum het voordeel oplevert, dat bij de invulling van den kop der kaarten door'het gemeentebe stuur en de bewerking der kaarten het Centraal Bureau voor de Statistiek Bureau voor de Statistiek de leeftijden der te tellen personen gemakkelijk kunnen worden berekend. Personen, die op 31 December 1930 zijn overleden en kinderen geboren op 1 Januari 1931, zijn dus niet ir telling begrepen. De eerste telling, in 1829, had tweeledig doel: le. het aantal inwoners van het Rijk het aantal alhier tijdelijk -*- Nationaliteit. Het is van groot belang te weten hoeveel en welke vreemde lingen zich in ons land hebben ge vestigd. Uit het feit, welke beroepen deze uitoefenen, valt at te leiden, welken invloed de vreemdelingen hebben in de verschillende beroepen en bedrijven. Blijkt nu, dat bepaalde beroepen bijna uitsluitend door vreemdelingen worden uitgeoefend, dan kan er aan leiding bestaan na te gaan In hoeverre hierin gunstiger omstandigheden voor onze landgenooten zijn te scheppen. *-•" (f de 7e telling (1889) waren in ons land aanwezig: 28.000Duitschers en 3.000 Belgen; bij de 10 telling (1920) waren deze cijfers respectievelijk 57.000 en 30.000. Elfde Volkstelling. L Reeds in vroeger tijden werden, zoowel in ons land als daarbuiten, volkstellingen gehouden. Deze bepaalden zich meestal slechts tot een stad of een landstreek en dienden uitsluitend om het aantal in woners vast te stellen. De eerste algemeene volkstelling werd in ons land gehouden op grond van het Koninklijk Besluit van 29 September 1828. Zij werd gehouden in het tijdvak personen te bepalen 2e. gegevens op lijsten te verzamelen, welke moesten dienen voor de opma king van bevolkingsregisters. De eerstvolgende tellingen beoogden ook uitsluitend deze beide doeleinden. Langzamerhand is echter het hoofd doel der volkstelling geworden het verzamelen van statistische gegevens. De gegevens, welke voor de elfde volkstelling door middel der telkaarten worden gevraagd, betreffen o.a. Vragen I en IInaam, voornamen, ge boortedatum, leeftijd en geboorteplaats; vraag III: nationaliteit (landaard); vragen 1, 2 en 5 ged. samenwoning vraag 3burgerlijke staat vraag 4: godsdienst; vraag 5 ged. behuizing; vragen 6, 7 en 10: beroep; terwijl de vragen 8 en 9 in verband staan met de bedrijfsstatistiek. Bij vorige tellingen was het den ge meentebesturen ten strengste verboden de telkaarten vooraf, voor zoover doenlijk, in te vullen aan de hand van het Bevolkingsregister. Thans is echter aan de gemeente besturen opgedragen voor ieder, die in het Bevolkingsregister staat inge schreven op de telkaart de vragen 1, II en III. leder is nu verplicht de ingevulde antwoorden, zoo noodig, aan te vullen en te verbeteren en de overige vragen te beantwoorden. Omtrent de bedoeling van de overige vragen volgt hier nog een korte toe lichting. Binnenland NIEUWE SPOORLIJN. Er zijn plannen in voorbereiding, om Friesland een vaste verbinding te bezorgen met Noord-Holland over den nog te maken afsluitdijk en Wicringen heen. Tevens ligt het in de bedoeling op het eiland Wieringen een paar Stationnetjes te bouwen, en wel te Hippolytushoef en Den Oever. De dijk, die 'de afsluiting der Zuiderzee zal vounen, komt in Friesland uit op het dorp Ziirich, iets ten Zuiden van Har- llncen. WELDADIGHEIDSPOSTZEGELS. Evenals in voorgaande jaren zal de verkoop van Weldadigheids-postzegels en prentkaarten van 10 December 1930 tot en met 9 Januari 1931 worden houden. Hoewel het gebruik van deze zegels en kaarten in de laatste jaren belang rijk is toegenomen, is Nederland nog steeds ten achter bij andere landen, waar de winst op dezen verkoop be langrijk hooger is per hoofd der be volking. Een bewijs dus, dat het ge bruik hiervan bij ons nog lang niet algemeen genoeg is, De postzegels zijn in 4 soorten ver krijgbaar met frankeerwaarden van 1 5, 6 en 12'/, cent, die verkocht wor den voor 3, 8, 10 en 16 cent- De winst, die boven de frankeerwaarde wordt verkregen, komt ten goede aan vereenigingen van alle gezindten, over het geheele land verspreid, die zorgen voor misdeelde (zieke, zwakke, prae- tuberculose, achterlijke, zwakzinnige, verwaarloosde, misdadige, gebrekkige, blinde, doove, doofstomme) kinderen. Voor ditzelfde mooie doel worden eveneens twee stel briefkaarten ver kocht, een serie naar schilderijen van Maris en Neuhuys, een andere gekleurde serie naar ontwerpen van Edz. Koning. PROVINCIE UTRECHT. Ged. Staten stellen voor een geld- leening aan te gaan ten laste der provincie Utrecht van ten hoogste f 1.522.000, vermeerderd met de op de leening vallende kosten, tegen een onder controle Centrale acconntaatidlenet Ned. BMnnbesd Goedgekeurd bq Koninklijk Besluit dj. 14 Maart 1913, no. G3 De zittingen voor het inleggen en terugbetalen van gelden worden gehouden in het R. K. Spaarbankgebouw BREEDESTRAAT bij de LANGEGRACHT des ZONDAGS van 12 tot 1 uurWOENSDAGAVONDS van 7 tot 8 uur en VRIJDAGS van 10 tot 11 uur. Dadelijk ingaande rente 36/,0 pCt. Spaarbusjes gratis verkrijgbaar. Kassier: Amsterdamsche Baak. rente van ten hoogste 4'/a pCt. en een koers, die niet lager mag zijn dan 97 pCt. De leening zal dienen ter bestrij ding van de kosten verbonden aan de uitvoering van het wegenplan, verbe tering van de Eem enz. SEMINARIE. Er bestaan plannen, om eenigen iijd na de ingebruikneming van het nieuwe Klein-Seminarie van het Aartsbisdom, dat te Apeldoorn zal worden gebouwd, in de onmiddellijke nabijheid hiervan een afzonderlijk huis als philosophicum met twee-jarigen cursus in te richten. De onlangs te Apeldoorn gekochte grond biedt hier alle ruimte voor. Wat is Italiano eigenlijk? li Itatlano Is een combinatie vaii verschillende ge- neeskrachtlge ingrediënten, die In dé officiééls Seneeskunde bekend staan als de beste mld*' elen tegen hoest en verkoudheid.-Itallsnd V; staat onder voortdurende medischs contrOldh -v i EEN VERBETERING. Van al onze nieuwe wegen is die door het fort aan de Biltstraat mis schien wel het vurigst verbeid. Het is een kort stukje weg, slechts 350 M. maar hoeveel moeite heeft het niet ge kost Defensie en Waterstaat tot den aanleg te doen besluiten! Ontelbare adressen en requesten zijn over deze aangelegenheid verzonden; in de Ka mers is bij herhaling over den „doo- denweg" rond het fort geklaagd die een record aan ongelukken op zijn naam wist te vereenigen. Maar einde lijk kon de Genie met haar sloopings- werk beginnen. Toen het noodige was opgeblazenjen de puinhoopen||waren verwijderd, kwam Waterstaat werk. En hoe ziet nu djt peperdure wegje —- waaraan door de Genie in totaal voor f250.000 en door Waterstaat voor f 80.000 werd verwerkt, zoodat iedere meter ongeveer f 1000 kost eruit? de constructie werd Betonfun- deering toegepast, waaroverheen een hardasphaltdek werd gelegd, het eerste dat voor rekening van den Rijkswater staat is uitgevoerd. WEGEN. Doordat op het onlangs verschenen Rijkswegenplan 1932 de verkeersweg van Utrecht naar 't Gooi (Laren) voor komt, is de provincie Utrecht onthe ven van de verplichting tot verbetering van deze verbinding voor zoover op Utrechtsch gebied gelegen. De pro vincie bespaart zeker een millioen. Hiertegenover stellen Ged. Staten aan de Prov. Staten voor, eenige offers te brengen. Zij zouden den weg van de Klomp naar het Ingensche Veer, thans bij het in beheer en onderhoud, willen nemen en op het provinciaal wegenplan willen plaatsen. Voorts is een onderhandsche regeling met Maar tensdijk ontworpen voor den bestaan- den weg van Utrecht over Maartens dijk naar de grens van Noord-Holland voor zoover deze bij laatstgenoemde gemeente in onderhoud is. Volgens deze regeling zouden de tollen op dezen weg met 1 Januari worden op geheven. TE PAARD. De landelijke ruitersport, in vele streken van ons land tot grooten bloei gekomen, liet in Gooi- en Eemland nog weinig van zich merken. Wel werd voor enkele jaren door jongelui tot denboerenstand behoorend, woonachtig in Laren, Blaricum en om geving, een landelijke rijvereeniging opgericht, doch deze kon zich blijk baar niet handhaven. Thans meldt men de oprichting eener dergelijke vereeniging in de ge meente Hoogland bij Amersfoort; een flink aanfal leden' is reeds toegetreden. Als voorzitter fugeert de heer J. K. Knottenbelt te Hoevelaken (gemeente Hoogland), bekend als bestuurslid der Ruitersportvereeniging „Eemland". De heer C. Klerk, wachtmeester der Veld-Artillerie, woonachtig te Hoeve laken, zal als instructeur der jeugdige vereeniging optreden. Kantoorboekhandel Kantnnrmnubelnn Schrijfmachines Langestraat 84 Telef. 528 Speciaal adres voor Uw Kantoor- School-, Schrijf- en Teekenbenoo- digdheden. - Advertentie-Bureau Hebt U een Taxi of auto noodig Amersfoort BERICHTEN UIT AMERSFOORT CONGRES-GEBOUW. Sinds eenigen tijd was een combi natie hier ter stede doende met het ontwerpen van een plan tot stichting van een groot gebouw ter plaatse waar Amicitia zich bevindt en bestemd ir schouwburg-, bioscoop-, verga der- en congresgebouw. Deze combinatie heeft zich tot den Raad gewend met verzoek om rente- garantie voor een kapitaal van f240.000. De sociëteit blijft in het nieuwe gebouw gevestigd. De niet voor den bouw be- noodigde grond komt weer in ge- meentebezit. Het Araicitia-terrein is eigenlijk gemeentebezit, maar in voort- durenden erfpacht aan de vereeniging Sociëteit Amicitia afgestaan. gemeenteraadsvergadering nog aan de orde een voorstel tot aankoop van een paar huisjes aan de Kleine Haag, ten behoeve van een verkeersverbetering, voorts aankoop van een huis met grond aan den Arnhemschenweg, noodig voor de verbetering van den E. Meisterweg. Dan nog wordt een crediet gevraagd voor wegenaanleg Bankastraat en om geving en voorgesteld het terrein van de timmerfabriek Ons Belang te ver huren aan de firma Meursing. Ten aanzien van de electrificatie van het traject Amsterdam—Amersfoort kon door den Minister van Wat-er-staat nog niets met zekerheid worden mede gedeeld. De opening van het nieuwe gebouw van den Raad van Arbeid aan de Prins Frederiklaan, zal plaats vinden op 20 Dec. a.s. De Amersfoortsche Bestuurdersbond heeft tot den Raad het verzoek gericht te willen bevorderen dat de steun verlening aan werkloozen worde ver beterd. De bouw van 20 gemeentewoningen aan den Soesterweg is opgedragen aan den aannemer Joh. van Keulen. De aanleg van wegen op terrein Oskam aan den aannemer Heun.

Historische kranten - Archief Eemland

De Eembode | 1930 | | pagina 1