Katholiek Orgaan voor Amersfoort en Omstreken m f. tulp m CONKLIN VULPENHOUDER R. K. Spaarbank - Amersfoort H. ELZENAAR Bel dan op No. 42 Abonnementen kunnen elke week ingaan, doch opzegging van abonnement moet geschieden voor den aanvang van een nieuw kwartaal. Prgs per 8 maanden f 1.00. Buiten Amersfoort 1.10 Kantoor en Drukkerij Langegracht 28 te Ameriloort Telefoon 314 Vier en veertigste Jaargang Verschijnt eiken Dinsdag- en Vrijdagmiddag Fort-giro no. Dinsdag 13 Jan. 1931 - No. 82 Een der wonderlijkste tegenstrijdig heden, den mensch vaak eigen, is zeker dat hij anderen steeds datgene als leuze voorhoudt, waaraan hij liefst niet herinnerd wordt, zoodra het hemzelf betreft. Amersfoort In 1849 door A. F. VAN BEURDEN. I. Nu Amersfoort zich naar alle kanten uitbreidt, groote wijken verrijzen, waar vroeger alleen hakhout en zandduinen te vinden waren, tal van villa's de hellingen van den Berg bedekken of stout te pronken staan op den top der heuvelen in het stralend zonnelicht. Wanneer men die voortdurenden groei I gadeslaat, en het reusachtige verkeer overal zijn wegen ziet zoeken, gaan de gedachten wel eens terug naar het provinciestadje van tien, twaalfduizend zielen met zijn bijna huizenlooze om geving, met zijn ouderwetsche gebou wen, stegen en steegjes, waarbpven de Lange |an onbewogen en rustig stond, op het hem voorgeschreven tijd en uur zijn liedje zingend. Het is wel eens leerrijk terug te blikken in het vroegere leven van de stad, het eenvoudige, rustige verkeer voor den geest te halen zonder trei nen, motoren, auto's en vliegmachines, en te denken aan het meer intiemere leven in dit soort steden, waar men elkander van huis tot huis en van per soon tot persoon kende, waar men sterk hechtte aan oude gewoonten, zeden en gebruiken en men niet van nieuwigheden en buitenissigheden hield. Niet dat de toestanden geheel naar den eisch waren; maar de eene ver betering bracht noodzakelijk de andere voort, het eene vooruitstreven het andera. Het onderling vertrouwen was echter nog weinig geschokt, de tevre denheid en berusting bestond nog overal in grootereh omvang, de een liet nog plaats voor den andere. Veel is er vooruitgegaan, veel verbeterd, maar veel is ook teruggeloopen, ver slechterd. Naast groote overwinningen is er ook groot verlies te boeken. Een eenvoudig beeld te ontwerpen aan de hand van goede gegevens van het leven van een 80 jaar terug, heeft zijn aan trekkelijkheid, als bovengezegd omdat men daardoor ook den vooruitgang van Amersfoort peilen kan en omvat ten, hetgeen geschieden zal in de volgende regelen over 't jaar 1849 dus 80 jaar terug. Wij willen eerst eens zien hoe de stad van nieuws voorzien werd. Als grooter bladen kwamen bij enkele beter gesitueerden of kooplieden. Het Han delsblad of de Ulrechtsche Courant. De meesten deden het met het plaat selijk blad. Het menschdom was torn nog zoo nieuwsgierig niet als thans. De Amersfoortsche Arrondissements bode, klein van formaat, was officieel door de Kennisgevingen van B. en W. op de eerste bladzijde, prijkende met een half kolommetje advertenties en werd legen den prijs van f 3.60 'sjaars elke week door den uitgever van -Bommel van Vloten bij zijn paarhonderd abon- nés des Dinsdags op tafel gelegd. Dat was voor dien tijl niet duur. 1848 was het revolutiejaar geweest van het streven naar de republiek onder de leuzen van: vrijheid of de dood. De revolutie was in Duilsch- land door kartetsen onderdrukt, maar in Amersfoort ging het leven zijn rustigengang Men betaalde niet te veel Rijksbelasting, maar men deed wel allerlei heffingen van gemeentewege. Om aan de noodige gelden tot dek king der gemeente-uitgaven te komen, hief men brandgeld, kleppergeld, lan- taarngeld, have-, kade- en tonnengeld, marktgeld of botergeld en tal van andere gelden, zoodat er van eenvoud en eenheid in het belastingwezen nog weinig sprake was. Men kende in die dagen de zwaar wichtige grootsch opgezette en dikwijls erg wijze hoofdartikelen van onzen tijd nog niet. In kleinen druk werden de verschillende nieuwstijdingen ge plaatst in twee kolommen, die van Amersfoort voorop, dan die van Utrecht en vervolgens die van andere plaatsen, waarvan een belangrijk deel uit het Handelsblad overgenomen werd. Want de litteraire eigendom was toen nog niet beschermd en de schaar JOH. DE HEER VARKENSMARKT TÉL, 1309 AMERSFOORT Piano- en Orgelhandel ranten nog dwars zegel van een cent of meer, eder exemplaar moest voorzien zijn en dat men dan ook op alle exem plaren vindt. Dat zegel was kostbaar, lastig, tijdroovend en ouderwetsch al in dien tijd. Het hield de algemeene ont wikkeling tegen. Daar het blad bestemd wasvoorde kantons Amersfoort, Rhenen en Wijk bij-Duurstede, dus voor 3/4 van het Sticht, had men ook agenten te Rhenen bij gebr. Taais adres Wolters, te Wijk bij-Duurstede bij W. F, Stamrood, terwijl men zich te Amersfoort, behalve bij den uitgever v. Bemmel, ook bij den Postdirecteur kon abonneeren. Het postkantoor had destijds geen grooten omvang; de brieven kwamen per postkoets, die van Deventer en Apeldoorn kwamen des nachts te twee uur aan. Voor de tweede verzending naar Utrecht en Holland konden de brieven tot 2 uur 's nachts in de bus geworpen worden. Gefrankeerde en aangeteekende brieven werden tot 's nachts I uur aangenomen. Het kantoor was met verschillende poozen opengesteld, 's winters 's mor gens van 8-9, 's middags van 12—2, 's avonds 5—7 en 's nachts van 112 uur. Vooral dat laatste doet eigen aardig aan d<*s zomers van 7 8 'l„ van ll'/j—'i'/a'. Verder 'smorgens iets vroeger als 's winters. Het jaar tevoren in 1848 waren er '9 jongens 168 meisjes geboren, bijna evenveel. Er waren 168 mannen en 171 vrouwen overleden. In dien tijd bestond er in de groote St. Joriskerk in Februari nog een oude gewoonte „het boonentrekken," waar tegen sommige zeer te velde trokken. De verbinding met Utrecht, de hoofd stad, was en bleef door wagendienst in stand. Den 15 Maart 1849 werd door A. van Nimwegen, ondernemer, een geregelde postwagen-onderneming gesticht, die geregeld ten huize van Mej. de Wed. de Jong op de Varkens- markt uit het logement de Roode Leeuw, des avonds te half zeven met een wagen zou vertrekken, om tijdig genoeg aldaar aan te komen om met de schuit naar Leyden, Delft en 's Gra- venhage te vertrekken, tot aan het logement het Vergulde Poortje op de vcude, directeur J. C. Wolff. Van Utrecht 's morgens om half-8 terug en te Amersfoort half tien. Wordt vervolgd. Binnenland KANAAL AMERSFOORT—WAGENINGEN. Ged. Staten van Utrecht vragen den Staten hun een crediet van f 10.000.— te geven om een onderzoek in te stellen of het mogelijk en gewenscht is, de verbetering van den waterstaatkundigen toestand van de Geldersche Vallei ge paard te doen gaan met den aanleg van 'n scheepvaartkanaal van beperkte afmetingen van de Eem bij Amersfoort -ngr den Neder-Rijn. Op die wijze zouden dan zoowel de agrarische als de industrieele be hoeften van de betrokken streek be vredigd kunnen worden. Ten einde bij het onderzoek omtrent bovenvermelde punten de noodige samenwerking van deskundigen van verschillende richtingen te verkrijgen, stelden Ged. Staten van Utrecht aan hun Geldersche ambtgenooten voor, dit onderzoek op te dragen aan een commissie, welke de verbetering van de Geldersche Vallei uit 'n meer al gemeen oogpunt zou beschouwen, dan t nu toe is geschied. Aangezien het hier gaat om een groot inter-provinciaal streekbelang, gaven zij daarbij in overweging aan den minister van Binnenlandsche Zaken Landbouw te verzoeken, het initia tief tot het instellen van zoodanige commissie te nemen. KANTOORBOEKHANDEL Ungcstr. 60 to. KrommMtr. - TEL. 926 ENDURA Onbeperkte en voortdurende garantie Kerknieuws PAUSELIJKE ZENDBRIEF OVER HET HUWELIJK. Deze encycliek houdt zich bezig met de voornaamste problemen van het moderne huwelijk. Na een inleidend hoofdstuk den oorsprong van het huwelijk uit God en de daaruit voortvloeiende con sequenties, komt het eerste hoofdstuk over de opvattingen van Augustinus, dat de hoofdzaken van het huwelijk nakomelingschap, en trouw zijn, en in aansluiting hiermee een korte uiteen zetting van de Christelijke geloofsleer. Het tweede hoofdstuk behandelt de tegenwoordige opvattingen over de verhoudingen buiten het huwelijk. Ge constateerd wordt, dat geen buiten echtelijk verkeer geoorloofd is. Het huwelijk in kameraadschap en derge lijke verhoudingen worden eveneens verworpen. Ook elk misbruik van het huwelijk, zooals geboortebeperking en elke vernietiging van het ontstaande leven, wordt als in strijd met de wet ten Gods en als tegennatuurlijk afge wezen. De Encycliek keert zich voorts tegen alle verkeerde opvattingen. Uit voerig worden behandeld en verwor pen de. verwereldlijking van het huwe.. lijk, het ongerechtigd en lichtzinnige tot stand brengen van een huwelijk en in het bijzonder de moderne echt scheidingsprocedure. De Encycliek wijst in bijzonderheden niet slechts op de gevaren, die door de echtscheiding voor het gezin ontstaan, maar ook op de gevaren voor den staat en de maat schappij. Het derde hoofdstuk handelt over de middelen, die aangewend dienen te worden om verbetering in de misstan den te brengen. Naast de middelen van religieuzen en zedelijken aard in directen zin, worden ook sociale en politieke maatregelen genoemd. De Encycliek wijst nadrukkelijk op de economische verhoudingen, die niet in de laatste plaats schuld zijn aan de ontaarding van het huwelijksleven. In verband hiermede wordt gewezen op de beteekenis van een vreedzame samenwerking tusschen kerk en staat in het algemeen en speciaal op het gebied van de hervorming der huwe lijks-wetgeving, om een verder verval van de echtelijke gemeenschap tegen te gaan. PASTOOR GROOTHUIS f In den ouderdom van 81 jaar over leed te Enschede de Zeereerw. heer Gerardus Groothuis, pastoor der pa rochie van den H. Jacobus den Meer deren, aldaar. een smid ingeroepen, die de IJzeren pennen doorzaagde, zoodat zij uit hef paardenlichaam konden worden ge trokken. Eerst daarna gelukte het, 't zwaar gewonde dier, waarvoor aan stonds de hulp van een veearts werd ingeroepen, weer op den weg te krijgen. Burgerlijke Stand. GeborenPeter en Jan, z.'s v. 'M. Heijen T. Apeldoorn Henriette, d. van H. C. Emondt Fauel P. D. S. Witsen Elbertus, z. v. H. Pol en A. Top Gerritje. d. v. G. v. Root- selaar en A. van de Kuilen Willem, z. v. A. Evers en A. van Beek Aleida, d. v. L. Hoorweg en A. Tom Evert,van A. Wallet en G. van den Brink Aaltje, d. v. H. Huijsmanen M. Groeneveld Gerritje, d. van G. van Ee en W. M. van Wolfswinkel Cornelus Peter, z. v. St. Koelewijn en R. Duijst Heintje, d. van A. ■T Davelaar en D. van Huigenbosch Albertus, z. v. M. Duits en A. Snltselaar Aaltje, d. v. E. Kuijt en G. Righolt. OndertrouwdH. W. Velis en G. van Esveld W Snellen en E. Morren. GehuwdC. Derks en C. F. Wijn- maarts. OverledenEverdina Maria üjijpers 56 j., gehuwd met E. Groene- woud Jannetje Nijhof 76 jaar, wed. van W. van de Vis Gerrlt Winters wijk 78 jaar weduwn v. T. v. Esveld. Hoogland j> Op het terrein van Veldhuizen zijn eenige oude munten uit de 16e eeuw gevonden. Men was bezig met het Afgraven van een walletje, en slootte toen op een bruin-geel aarden potje, dat hierdoor brak. Het urntje bleek bij nader onderzoek 41 munten te bevatten n.l. 1 gouden ter grootte van een rijksdaalder en ter dikle van een 'lubbeltje, 31 zilveren ongeveer zoo 'root als een rijksdaalder benevens 9 jleinere zilveren munten, die ongeveer "de afmetingen hebben van een gulden. De munten zijn uit de jaren 1560, 1562, 1567, 1568, 1569 en 1570. Zij dateeren dus allen uit den tijd van Karei V en Philips 11. onder controle Centrale acconnteatidieast Ned. Boerenbond Goedgekeurd bi] Koninklijk Besluit CA. 14 Maart 1913, do. 68 De en^er^ri^^v^ g^eldcn des ZONDAGS van 12 tot 1 uur; WOENSDAOAVONDS vu 7 tot 6 uur en VRIJDAGS, van 10 tot II nar. Dadelijk Ingaande rente 3'/,0 pCt. SpaarbuSjes gratis verkrijgbaar. KassierAmaterdamscbe Bank. VOLKSUNIVERSITEIT A FOORT UTRECHTSCHEWEG 255 Jl TELEFOON 363 Inschrijving voor onderstaande cursussen op MAANDAG 12, DINS DAG 13 en WOENSDAG 14 JANUARI in het gebouw van de Openbare Leeszaal, Muurhuizen 9 te Amersfoort. CursussenL. C. Th. Bigot «Psychische verschillen". den Hollander: «Richtingen en Stroomingen van het heden- daagsche religieuse leven". W. Mackenzie: «Moeilijkheden in de opvoeding van de rjjpere jeugd". Otto van Tussenbroek: Énkele dagen in Parjjs en omstreken. Verschillende groote mahnen van onzen tijdMussolini, Clemenceau, Mac Donald, Streseman, Walther Rathenau. Verder t Voortzetting cursus Esperanto. Vraagt gratis uitvoerig programma in de Openbare Leeszalen en bij de Heeren Boekhandelaren. leden: Cornelis v.Wegen,80jr.,wedr. v. R. v. Nimwegen. Op den openbaren weg te Stouten- burg is gevonden, een kinderbedje. In lichtingen bij H. Kuijt Johz. te Stouten- burg. Uit den Omtrek Barneveld Bij een wilde zwijnenjacht in Staatsbosschen, onder Barneveld, had een Amstcrdamsche jachtliefhebber het geluk een zwijn ie schieten, welk beest echter bleek een tam varken te zijn, dat een bewoner dier streken, na het met kachelglans te hebben laten zwart maken en van (kunst)slaglanden voor zien, dien morgen had losgf'iten. Dat door ingewijden om de goed geslaagde grap niet weinig werd ge lachen, spreekt van zelf. Toen de landman Franken, zich met een kar in de Willielminastraat bevond, liep een wiel van het voertuig af, waardoor de kar op zijde sloeg en het paard schrok en dientengevolge over het van pennen voorziene ijzeren tuinhek van vleeschhouwer Wijngaards sprong. Aangezien de hoogte van het hek de lengte der paardenbeenen over trof, drongen de scherpe pennen diep in het dierenlichaam door, waardoor het beest als het ware gespietst was. Nadat eerst met man en macht tever geefs beproefd was het dier mei hef- boomen op te tillen, werd de hulp Het Bestuur van het Waterschap „Beoosten de Eem" zal bij inschrijving verhuren 6 perc. Grasgewas. Nader omschreven bij aanplakbiljetten. De inschrijvingsbriefjes in te leveren vóór 21 Januari 1931 bij den Secretaris van het Waterschap te Bunschoten. Burgerlijke Stand. Geboren: Christina Margaretha, d. W. Kleinveld en A. Hoefsloot Aleida Theresia, d. v. C. van Dijk en G. van de Burgwal. Ondertrouwd M. van Burgsteden en A. van Dijk N. J. Westhof en A. W. Sleeking. Gehuwd: j. B. Mayer en M. Koller A. Huyskes en G. Smink C. Smir.kenJ. Traa. Overleden Willum Koller, 77 j. wed. v. Maria Ter Plaat Karei Jan van Dijk, 79 j. echtg. R. Rijnders. Leusden Burgerlijke Stand. Geboren: Coenraad Petrus en Wil helmus Joannes, zs. v. J. Herder en G. R. Stalenhoef Hendrik Karei, z. v. J. v. d. Vis en G. Termaaten. OndertrouwdA. v. Beek en B. Spijker. Ni| kerk De Geldersche Electriciteitsmaat- happij zal de vastrech(tarieven tegen Mei verlagen. Met het oog op de leve ring van gas door de steden aan het platteland heeft de P.G.E.M gemeend de tarieven zoodanig te herzien dat ook de kleinverbruikers kunnen gaan profiteeren van de vastrechltarieven. Ook voor winkels en Cafê's zullen deze tarieven worden hierzien. Een verbruiker met een woning b.v. van 7 vertrekken belaalt thans aan vastrecht 141.70; dit zal dan worden ongeveer f 34. Het groote voordeel be staat hierin, dat vastrechtgebruikers dan kunnen gaan profiteeren van de 4 ct. K.W. uren. Dit was tot op heden slechts mogelijk voor verbruikers met kook-recht. Voor de P.G.E.M. beteekent dit een ontvangst van een belangrijk bedrag minder dan thans, doch doordat er meer stroom zal gebruikt worden, wordt dit bedrag op deze wijze weer ge vonden. Stoutenburg Burgerlijke Stand. GeborenGerarda Hendrika, [d. v. L. Smit en W. Bakker. Ondertrouwd H. Brans en J. v. Donselaar. Over COLIERT CCSTUKU BERICHTEN UIT AMERSFOORT POLITIEKE PROPAGANDA. Op Woensdag 21 januari en Woens dag 4 Februari zijn voor de Propa- gandaciub der R. K. Kiesvereeniging aderingen belegd. ..'oensdag 21 Januari komen de pro pagandisten bijeen in het gebouw St. jozef, om 8 uur. De Zeereerw. heer Pastoor Hooyman heeft zich bereid verklaard in deze samenkomst het woord te. voeren. De leden worden uifgenoodigd personen, die voor het politieke propagandawerk wat gevoe len, mede te brengen. Het bestuiir van de R. K. Gymnas- tiekvereeniging „St.l Hubertus" maakt bekend, dat op 25 Januari a.s. een feestavond in St. Aechten zal worden gehouden voor leden van 16 jaar en ouder met hunne ouders. Aanvang half 8, zaalopening 7 uur. Toegangskaarten alleen te verkri' op Zondag 18 Jan. a.s. tusschen 1 1 uur, bij den heer Smeeing, Havik 43. Leden zonder toegangskaart, welke kosteloos verkrijgbaar zijn, zullen niet worden toegelaten. Ouders hebben te vens recht van toegang op vertoon van deze kaart. HET VERKEER. Burgemeester en Wethouders hebben bepaald, dat met ingang van 1 Febr. r Gesloten zijn voor het berijden in ééne richting met alle motorrijtuigen: a. Groote Haag vanaf Arnh.weg; b. Scherbierstraat, Valkestraat, Stoo- vestraat en Nieuwstraat vanaf Muur- huizen; c. Muurhuizen vanaf Nieuwstraat tot Langestraat d. Krankeledenstr. vanaf Langestr.: e. Lieve Vrouwestraat vanaf Lieve Vrouwekerkhof; f. Langegracht vanaf Zwanenhals- steeg tot Langestraat; g. Krommestraat vanaf Achter het Oude Stadhuis tot Langestraat, met uitzondering op marktdagen tot des namiddags 1 uur; h. Groenmarkt vanaf perceel no. 3 tot Langestraat; i. Muurhuizen vanaf Kerkstraat tot Langestraat Kantoorboekhandel Kantoormeubelen Schrijfmachines Langestraat 84 - Tftlef- 528 Speciaal adres voor Uw Kantoor- School-, Schrijf- en Teekenbenoo- digdheden. - Advertentie-Bureau Hebt U een 1; Taxi of auto noodig Amersfoort. j. Vijver van den Hof; k. van Persijnstraat vanaf Wijersstr. Gesloten zijn voor het berijden met rijwielen de Langestraat des middags van 12 uur tot 1.30 uur en des na middags van 6 uur tot 10 uur. LOOP DER BEVOLKING IN 1930. Werkelijke bevolking op 1 Jan. 1930: 18494 m., 19183 v., 37677 totaal. Vermeerdering door geboorte 393 m., 364 v., 757 totaal. Totale vermeerdering 2066 m.,2156 v., 4222 totaal. Vermindering door overlijden 128 m., 136 v., 264 totaal. Vermindering door vertrek 1502 m., 1599 v., 3101 totaal. Totale vermindering 1630 m., 1735 v., 3365 totaal. Verschil tusschen vermeerdering en vermindering 436 m.. 421 v., 857 totaal. Werkelijke bevolking op 31 Dec. '30 18930 in., 19604 v., 38534 totaal. Meer geboren dan overleden 265 m., 228 v., 493 totaal. Meer gevestigd dan vertrokken 171 m., 193 v., 364 totaal. Voltrokken werden 289 huwelijken, waarvan 157 kerkelijk ingezegend. Ingeschreven werden 4 vonnissen tot huwelijksontbinding. Zondag a.s. 18 Januari, 's avonds 7 uur precies, wordt in het gebouw St. Aechten het eerste volksconcert voor dit jaar, gegeven door de bekende orchest-vereeniging St. Caecilia. Het programma biedt deze keer veel afwisseling; over het muzikale gedeelte behoeven we dit maal weinig te zeg gen: zooals altijd goed verzorgd. Het lijkt ons 'n gelukkige gedachte ter afwisseling te laten optreden het bekende Arnhemsche Duo v. Vorselen, dat op meerdere plaatsen van ons land groot succes heeft geoogst. Een avond dus, die men niet mag verzuimen; voorziet U tijdig van toe gangskaarten k 50 cent.

Historische kranten - Archief Eemland

De Eembode | 1931 | | pagina 1