Katholiek
Orgaan voor Amersfoort
Omstreken
en
CONKLIN
VULPENHOUDER
N.V. Middenstands-Bank
H. ELZENAAR
Bel dan op No. 42
i Hei Wiegekind
Abonnementen kunnen elke week ingaan, doch
opzegging van abonnement moet geschieden
voor den aanvang van een nieuw kwartaal. Prijs
per 8 maanden f 1.00. Buiten Amersfoort f 1.10
Kantoor en Drukkerij Lingegricht 26 te Amersfoort - Telefoon 914
Vier en veertigste Jaargang
De Gembode
AdvertenUtn 26 cent per regel Bülpke tarieven
voor handel en nijverheid bij geregeld adver-
teeren.
8 uur fo den morgen tjfn
Post-giro no. 44294
No. 92
VersekIJnt eiken Dinsdag- en Vrijdagmiddag
Dinsdag 17 Febr. 1931
Wie een mensch met karakter worden
wil, die moet er naar streven dat zijn
hart, ook in alle leed, God een vrien
delijk gelaat toone.
Hooggaande twisten
tusschen Amersfoort en Soest
over.... een korf bijen
DOOR T. PLUIM.
Als u dien titel leest, zult u het
misschien niet willen gelooven, en nog
minder als ik u zeg, dat die twisten
zóó hoog liepen, dat zelfs de Prinses
van Oranje, als Ambachlsvrouwe van
Soest er in gemoeid werd.
Maar ik heb zelf de oorspronkelijke
bescheiden gezien in het gemeente
archief van Soest. Die ééne korf heeft
bladzijden na bladzijden in de oude
Notulenboeken opgeëischt, zelfs werd
er een deurwaarder naar Amersfoort
gezonden, die weer uitvoerig verslag
uitbrengt. Ja, er werd zoowaar een
brief heel naar Cassel (in Duitschland)
gezonden, waar de Ambachtsvrouwe
tijdelijk vertoefde, en, om de deur dicht
te doen, benoemde Soest opzettelijk een
commissie, die op de plaats van het
delict een onderzoek moest instellen,
enz., enz., en dit alles om.... één korf
bijen.
Niet waar, daar wilt u toch wel iets
meer van weten en gaarne zal ik aan
dat verlangen voldoen, al zal ik de
notulen niet in haar breedsprakigheid
volgen.
Het was op 2 Sept. 1721, dat een
buitengewone raadsvergadering van
Soest werd gehouden, waarbij de Schout,
alle Schepenen en Raadsleden, ja zelfs
vele ingezetenen tegenwoordig waren.
Er moest dus wel iets bijzonders
aan de hand zijn. En dat was het ook:
althans men meende, dat Amersfoort
zich schromelijk aan de rechten van
Soest vergrepen had.
Op Soesterberg ter weerszijden van
den grooten heerweg vlak tegen de
grenzen van Amersfoort aan, lagen (en
liggen nog altijd) de dusgenaamde
„vakken", alle genummerd. Op die
vakken werden in de maand Augustus,
wanneer de heide dèèr in bruidstooi
stond, van heinde en verre bijenkorven
gebracht, waar dan het nijvere volkje
een rijken oogst van geurigen nectar
bijeen gaarde.
Nu was het van ouds gewoonte, dat
elke korf of immen aan den eigenaar
der statenplaats een stuiver betaalde,
het dusgenaamde „stuiversgeld". Het
vak no. 14 ging door voor een be
zitting van Herv. kerk van Soest, die
dus recht op het staangeld had. In dit
jaar (1721) schijnen op dat vak voor
het eerst bijenvolken geplaatst te zijn,
althans we hooren niet eerder van
een geschil. Zekere Thymen Aalbertse
uit De Bilt had er 18 stokken of kor
ven gezeten zou dus 18stuiver moeten
betalen.
Maar daar kwamen kapers op de
kust. Het gilde der bijenlieden te Amers
foort beweerde n.l.. dat vak 14 niet
aan de kerk van Soest, maar tot het
grondgebied der stad behoorde en dat
dus volgens hun gilde-pnvilegie het
stuiversgeld voor dat vak aan hèn toe
kwam. Onze Biltenaar wilde dat niet
toestemmen: hij had verlof van den
kerkmeester van Soest en alleen die
wilde hij betalen.
Maar.... nu liet het gilde op 25 Aug.
1721 één korf in beslag nemen en naar
Amersfoort brengen; tegen betaling
van 18 stuiver kon de Biltenaar den
korf terug krijgen.
Daar waren de poppen aan het dan
sen 1 Nauwelijks had men in Soest van
deze schending van grondgebied ge
hoord, of het heele dorp kwam in be
weging, alsof het zelf een korf met
bijen was: men duldde in geen geval
schending van grondgebied. Met dit
loifelijk voornemen werd dan ook de
buitengewone vergadering, die ik in
den aanhef noemde, gehouden en met
roerende eenparigheid van stemmen,
die een doorslaand bewijs van de
Soester liefde voor den geboortegrond
!;eeft, werd besloten, het er niet bij te
aten.
Op voorstel van den kerkmeester
Cornells van Altena benoemde men
een commissie om ter plaatse (dus in
vak no. 14) een onderzoek in te stellen.
Zitting kregen: de Schout, de Burge
meester (ook Buurmeester genoemd),
de kerkmeester, twee schepenen en zes
ingezetenen, benevens de Secretaris,
die als ridder van de pen het verslag
zou opstellen.
JOH. DE HEER
VARKENSMARKT TEL. 1309
AMERSFOORT
Piano- en Orgelhandel
Alleen betere merken.
Reeds den volgenden dag trok dit
dozijn mannen uit de élite van Soest
naar ik had haast gezegd, naar de
plaats des onheils, naar vak 14
bedoel ik, vermoedelijk wel op een
paar wagens
Na een nauwkeurig onderzoek werd
bevonden, dat vak 14 tot het grond
gebied van Soest behoorde. Alweer
eenparig volgde het besluit om een
request te zenden, niet aan het gulzige
gilde van Amersfoort, maar aan niemand
minder dan aan de ambachtsvrouwe
Soest, geboren Landgravinne van
Hessen-Cassel en Princesse van Oranje,
om bij haar de zaak te bepleiten.
De Soesters wijzen er op, dat ook
de rechten der Ambachtsvrouwe zijn
aangetast en verzoeken dus, soedigp
Haar antwoord aan den Schout Mat
thias de Sandra te zenden. En zij ein
digen eerbiediglijk: „Na toewensching
van Hare Hoogheid in de genadige
bescherming van den Almachtigen Godt
met haar Hoogheydts Hoogloffelijker
en glorieuse familie, zoo teekenen zij
met een diep respect en eerbied voor
U welgeboren, uit aller naam, J. van
Harderwijk, Secretaris."
En opdat de Prinses zou kunnen
zien, dat vak 14 wel degelijk aan Soest
behoorde, sluit het Gerecht (het Ge
meentebestuur) een verklaring in van
eenige bejaarde Soestenaren, die onder
eede willen bevestigen, dat de bedoelde
grond (vak -14) inderdaad aan Soest
toekomt.
Het blijkt nog, dat de commissie van
de 12 personen tijdens het onderzoek
op oudvaderlandsche wijze voor een
hartversterking had gezorgd: bij den
waard aan den Soesterberg Helmich
Schimmel had men n.l. voor tien gul
den verteerd.
Zeg niet, geachte lezer, dat alles
is de heele korf niet waard: tant de
bruit pour une ommelette. Neen, het
ging hier immers niet om de knikkers,
maar om het spel.
Men zat nu in Soest veertien dagen
lang in gespannen verwachting uit te
zien naar het antwoord der Prinses,
die tijdelijk heel in Cassel vertoefde,
In plaats van op Soestdijk.
Eindelijk op 15 Sept. kwam haar
schrijven in een heele folio-bladzijde
bewijs, dat ook de Ambachts-
de zaak niet als een kleinig
heid beschouwde en dat zij zich óók
in haar rechten gekrenkt gevoelde. De
Schout en het Gerecht worden door
Haar gemachtigd bij de Staten
Utrecht of bij de Gedeputeerde Staten
tegen het willekeurig optreden van het
Amersfoortsche gilde protest in te die
nen, met dringend verzoek het recht
der kerk te handhaven. De Prinses
hoopt, dat die klachten een gewensch-
ten uitslag zullen hebben. Let wel
het gaat niet tegen het stadsbestuur
van Amersfoort, maar tegen hetbijen-
lieden-gilde.
Soest juicht, bij dat antwoord! Er
wordt op 25 Sept. een protest van niet
minder dan twee folio-bladzijden vol
opgesteld, waarin het gilde gesom
meerd wordt den korf weer terug te
geven en de gemaakte onkosten te ver
goeden. Met dit gewichtig document,
lit vlammend protest, vertrekt onze
deurwaarder naar Amersfoort om het
Bestuur van het gilde het stuk te over
handigen.
Een uur later komt hij in Amersfoort
aan. Hij vindt den voorzitter of ouder
man van 't gilde niet thuis, doch leest
het stuk nu aan een der gildebroeders
voor. Maar den volgenden dag is het
Gildebestuur bijeengeroepen en nu be-
teekent de deurwaarder ook aan het
bestuur het protest. Voldaan over zijn
zending keert hij nu Soestwaarts.
Opnieuw zit men te Soest in gespan
nen verwachting: wat zal het gilde
doen? Als het eieren voor zijn geld
kiest, is de zaak afgeloopen, maar
anders staat natuurlijk een kostbaar
proces te wachten, want Soest wil en
mag zijn rechten niet prijsgeven.
Eerst na een dag of tien komt het
antwoord van het gilde binnen. Zal
het oorlog of vrede zijn? De missive
KANTOORBOEKHANDEL
41 P. A.TULPH
Lingestr. M to. Krommoitr. TEL 5M
ENDURA
Onbeperkte en voortdurende garantie
eens meer zoo'n handelskruistocht
i de Bolsjewlkl gepredikt. Sir
Henry Dcterding was de Peter van
Amiëns in dezen grootschen opzet.
„Koopt geen gestolen olie I" riep hij
met heilige verontwaardiging uit. Maar
een tijd later zat hij met de Russen
aan een conlerentietafel en liet verkla
ren: dat de kn
worden afgelast.
Een heimelijk vermoeden bleef er
bij ons dan ook zitten, dat dc door de
wordt geopend en men leest, dat het
gilde copie verzocht van het stuk, dat
de deurwaarder aan het gildebestuur
heeft voorgelezen. Dus al weer uitstel I
Nogmaals worden twee folio-blad
zijden volgeschreven en de deurwaar
der vertrekt opnieuw naar de verga
dering der gildebroeders. Hier wordt
het stuk ampel onderzocht, letter voor
letter, en de deurwaarder ontvangt ten
antwoord„De broederschap bezit van
ouds het onbetwistbaar recht op het
stuiversgeld ook in vak 14 en duldt
daar geen inbreuk op, willende het
recht door rechtsmiddelen handhaven",
m.a.w. desnoods door een proces.
"zoo: tóch oorlog! Misschien wrij-
de heeren advocaten zich al in de
handen om het zoete winstje, dat. hun
van deze bijen te wachten staat.
Maar zij hebben zich dan te vroeg
verheugd. Wat er achter de schermen
gebeurd is, of een Soester van invloed
de gildebroeders er nog eens op ge
wezen heeft, dat ze feitelijk tegen de
Princesse van Oranje en het aloude
recht ingingen en dat zij dus zeker
hun proces zouden verliezen, dat ver
melden de notulen niet verder, maar
wel, dat het gilde, ondanks de hooge
woorden van eerst, het hoofd in den
schoot heeft gelegd. 'tKon ook zijn,
dat ze op het stadhuis van Amersfoort
gehoord hebben, dat vak 14 van Soest
was.
Zij t&kenden reeds op 5 October
een overeenkomst met Soest van niet
minder dan bijna 3 folio-bladzijden
lang. (Alle stukken zijn nog in het rijke
gemeente-archief van Soest bewaard).
Wel zeggen de gildebroeders om
bonne mine au mauvais jeu" te zetten,
wel zeggen ze van hun goed recht van
eigendom overtuigd te zijn, maar ze
willen toch de zaak in der minne
schikken om kostbare rechtsgedingen
te voorkomen en „goede vriendschap
te cultiveeren", terwijl ze beloven alles
terug te zullen geven.
Soest had het pleit dus schitterend
gewonnen. Ik ben overtuigd, dat het
niet tegen een eventueele procedure
zou hebben opgezien, als het zoover
had moeten komen het wilde, al
lag dat Soesterberger vak no. 14 al!
Ultima Thule aan de uiterste gren-
ver van het dorp Soest he
wilde zijn grondgebied ongeschonden
bewaren.
Zie u wei, geachte lezer, in die ver
geelde archiefstukken ligt soms een
aardig brok leven verscholen, als is
het maar een onnoozele korf met bijen.
(Bovenstaande is een deel mijner
radio-rede van juli 1929, toen Soest
haar 900-jarig bestaan vierde. Ik had
de groote eer, ook H. M. de Koningin
Moeder als Hooge Ambachtsvrouwe
van Soest onder mijn gehoor te tellen
„(kondigde boycott ook niet tegen
alle wisselingen van de handelscon-
junchiur zou bestand zijn. Men hoorde
er trouwens al spoedig niets meer van.
En nu komt opeens de lijding, dat er
al een tijdlang door de bedoelde Aan-
koopvereeniging zelf Russisch graan
in ons land wordt gebracht. Tevens
hooren we, in v/elke bizonderc om
standigheden de boycott luidruchtig
werd uitgeroepen en thans stilletjes
is opgeheven.
Het ging hoofdzakelijk om den aan-
iop van gerst. Toendertljd was er
t Roemenië en Bulgarije even goed-
koope gerst te betrekken als uit Rus
land. Maar nu hebben Frankrijk en
België hun grenzen voor het Russisch
gewas gesloten. Daardoor is de vraag
naar gerst uit Roemenië en Bulgarije
jestegen, waarbij ook de prijzen om-
loog gingen. En daardoor is Russische
gerat naar verhouding veel goedkooper
geworden.
Wat moest er nu gebeuren? De
handhaving van het schoone principe
zou veel geld gaan kosten! En zóó
ver kan een principe niet reiken.
Mitsdien is de met veel vertoon van
zedelijke verontwaardiging tegenover
de Sovjets aangekondigde boycott
zonder eenig vertoon geliquideerd.
l „bloedgerst" komt met gro
bellieden ons land binnen. We
weten weer eens precies, wat de af
schuw voor de Sovjets bij de groote
zakenmenschen waard is. Dèarmee
zullen we het bolsjewisme in zijn ont
wikkeling niet belemmeren!
BERICHTEN
UIT
AMERSFOORT
voor Amersfoort en Omstreken
AMERSFOORT.
Lange dracht no. 4 - Telethon no. 304 en 697
Deskundige voorlichting bg den aan- en verkoop van Effecten
Verhuring van Ups afe-loketten
Verzilveren van coupons Handelscredieten Incasaeeringen
Spaar-deposito's rente 8'/« pet
Kantoorboekhandel
Kantoormeubelen
Een vergelijking met andere ge
meenten blijft trouwens altijd hoogst
moeilijk, omdat men met te veel bij
omstandigheden rekening moet houden,
zooals de classificatie voor de ge-
meente-fondsbelasting en voor de pcr-
soneete belasting, de schoolgelden,
straat- en rloolbclastlng, vermakelijk
heidsbelasting, zakelijke belasting op
het bedrijf, de tarieven voor gas, water
en electrlclteit, om niet te vergeten
wat een gemeente biedt aan natuur
schoon, goede ligging met gemakkelijke
verbindingen, woninghuren en zoovele
andere redenen, welke kunnen mede
werken tot de keuze van woonplaats.
Stellig zal een vergelijking der lasten
in vele gevallen ten ongunste van
Amersfoort kunnen" uitvallen, maar
evenzoo goed zal de vergelijking voor
Amersfoort in vele gevallen gunstig
zijn. Een goede bron voor het maken
van dergelijke vergelijkingen vinden
we in de jaarlljksche uitgaven van hct
Centraal bureau voor de statistiek.
J. HAARS.
QEMEENTERAAD.
Ungesirut 64 - Te lof. 626
Sped aal adres voor Uw Kantoor-
School-, Schrijf- en Teekenbenoo-
digdheden. - Advertentie-Bureau
Hebt U een
Taxi of auto noodig
Amersfoort,
Bloedgerst.
Dat was 't dramatische woord,
lezen we in „De Morgen", waarmee
indertijd werd geopereerd, toen men
den boycott tegen alle Russische graan
producten afkondigde.
Bloedgerst mocht men in geen geval
koopen. Daarmede zou men indirect
steun verleenen aan een regime van
bloed en terreur. Ja, ja, de handel was
toch niet zoo slecht, als men hem wel
eens afschildert. De principes van orde
en menschelijkheid bicken bij hem ook
in groote eere te zijn. Hij zou een
boycott organiseeren, waardoor de
Russm met hun graanproducten
zouden blijven zitten. In ieder geval
zouden we in ons land ons niet mede
plichtig maken aan 't op de been hou
den van het verfoeide regime. Van tal
van zijden werd dit voornemen toege
juicht. Dat was nog eens daadwerke
lijke bolsjewiekenbestrijding! Leve de
mannen die het principe stellen boven
alles I
Wij hebben de aankondiging van
dezen boycott aanstonds met eenig
scepticisme begroet. Er was immers al
DE GEMEENTE-BELASTINGEN TE
AMERSFOORT.
Nu bij Kon. besluit de door den
Raad vastgestelde belastingverordenin
gen zijn goedgekeurd, is het niet on
dienstig, eenige beschouwingen t<
wijden aan het nieuwe belastingstelsel
in vergelijking met het bestaande.
Wel zijn de nieuwe belastingveror
deningen door B. en W. in hun uit
gebreid voorstel aan den gemeenteraad
omstandig toegelicht, maar niet ieder
is in de gelegenheid dit omvangrijke
stuk met al zijn technische bijlagen te
lezen en eventueel te bestudeeren.
Toch, nu op I Januari j.l. de nieuwe
regeling der personeele belasting in
werking is getreden en op 1 Mei a.s.
de gemeentefonds-belasting met op
centen in plaats der bestaande ge
meentelijke inkomstenbelasting in wer
king zal treden, wordt er in vele
kringen onder de ingezetenen over het
nieuwe belastingstelsel gesproken. Daar
is natuurlijk niets op tegen, mits die
besprekingen maar geschieden met
kennis van zaken en daar schijnt
somtijds nog al eens iets aan te haperen.
Als men, om een enket sprekend voor
beeld te noemen, hoort vertellen, dat
Amersfoort 151 opcenten op de per
soneele belasting gaat heffen en een
andere met name genoemde gemeente
geen opcenten op die belasting heft,
dan is men spoedig geneigd acli en
wee te roepen over dat groote verschil.
Beziet men dan echter de zaken nauw
keurig, dan bemerkt men twee belang
rijke punten, die een heel ander licht
werpen op dit verschil.
In Amersfoort worden namelijk de
opcenten progressief geregeld, en wel
van 71 tot 151, zoodat de minder
draagkrachtigen belangrijk minder be
last zijn dan de hooger aangeslagenen,
terwijl in die andere gemeente alle
grondslagen der personeele belasting
met 105 pet. zijn verhoogd.
Wel| worden dus in die gemeente
geen opcenten geheven, doch daaren
tegen is de hoofdsom zoodanig hooger
gesteld, dat het weinig verschil maak»
met gemiddelde van de hoofdsom plus
opcenten te Amersfoort.
Burgemeester en Wethouders, gezien
de Verordening, tot bestrijding van den
bastaard-satijnvlinder, schrijven voor,
dat leder eigenaar, bezitter ot gebruiker
van gronden, dc nesten der rupsen van
den bastaard-satijnvlinder welke zich
In de boomen, struiken, heggen of
heesters op die gronden bevinden, uit
die boomen, stiulken, heggen of hees
ters binnen veertien
wijderen en daarna v
De Amersfoortsche Kunstkring orga
niseerde een lezing van Arn.Saalbom
over „het sociale element In de litera
tuur der laatste eeuw", op Donderdag
19 Februari a.s., des avonds 8 uur, in
het gebouw der Theosofische Veree-
niging, Regentesselaan. Entrée voor
niet-led<
De agenda voor de Openbare ver
gadering van den Raad der gemeente
Amersfoort op Dinsdag 24 Februari
vermeldt o.m.:
Voorstel van Burgemeester en Wet
houders om aan den heer J. P. van
Buytenen overeenkomstig verzoek eer
vol ontslag te verleenen als lid der
Commissie van toezicht op het Lager
Onderwijs.
Verzoek van het Schoolbestuur der
Parochie van den H. Henricus om de
benoodigde gelden beschikbaar
stellen voor het bijbouwen van
klasselokaal aan de R.K. Jongensschool
aan de P. Borstraat.
Toekenning van voorschotten op de
vergoeding ex. art. 101 der L.O. wet
19^0 aan besturen van bijzondere la
gere scholen.
Toekenning vergoeding voor vak
onderwijzers aan bijzondere lagere
scholen.
Toekenning der vergoeding ex art.
100 der L.O. wet 1920 (boventallige
leerkrachten) over het jaar 1929 aan
eenige bijzondere schoolbesturen.
Voorstel van B. en W. om aan Dr.
H. W. Schreuder overeenkomstig ver
zoek eervol ontslag te verleenen als
gemeente-geneesheer.
Verzoek van N. Hilversum om toe
kenning van een subsidie tot dekking
uan zijn stadsautobusdienst.
Voorstel het tolaal-credict ad f400.000
voor den bouw van het gymnasium
met f28.000 te verlagen.
Gerechtelijke ontruiming
perceel Barchman Wuytiersla
Aankoop perceel Hellestraat No. 86
van P. v. d. Berg voor f3000.
Verhuring bouwland op de Oroote
HoekaanTh.Hamersveld en A. Barfuss.
Verkoop bouwterrein Pullstraat en
de van Assenraadstraat 4535 M'
in Volkshuisvesting 11 voor f 23.500J
Verkoop bouwterrein tusschen Soes-
terweg en Ouden Soesterweg 8377 M'
aan „Goed Wonen" voor f37.700.
Overdracht van grond aan de Ned.
Spoorwegen in verband met het maken Mo*d«r*. <u do«i«n
vaneen viaduct c.a. aan den Soester- my.^wot yi houdt hm
wee nabij Birkhoven.
leden f0.50.
VREEMDELINGENVERKEER.
Hotel- en Pensiongids 1931.
We vestigen de aandacht van Hotel-
en Pensionhouders en van hen, die in
de vacantie hunne woning wenschen
te verhuren of te ruilen op de in dit
blad voorkomende advertentie, waarin
zij worden ultgcnoodlgd, de desbetref
fende opgaven, benoodlgd voor de
Hotel- en Pensiongids 1931, spoedig
in te zenden.
Door den architect T. Sikmawcrd
de Poort van Kleel namens den heer
W. van Beek aanbesteedhet bouwen
van een woonhuis met winkel en
garage Ie Hoogland. De uitslag was
"s volgt:
O. C. Hlcnckamp, Amersfoort f7919;
J. Pommer, Hoogland f75211; I. Blom,
Amersfoort (7073; Gcbr. Dcmmcr,
Nijkerk, 16979; J. jorna. Soest f6879;
J. v. d. Ham, Nijkerk f6710.
Het geselschap „Stille Om
gang", Afdccliug Amersfoort en
Omstreken, houdt eenc algemeene
■ergaderüig op Vrjjdag 20 Februari
dc* avonds 8 uur, in 't gebouw der
R.K. Werklicdcnverecniging.
Dc Agenda vermeldt o.m.: Jaar-
erslagen; rede Rector J. Bots te
A'dam; vaststelling Bedevaartspro-
grom; bestuursverkiezing.
Na afloop der vergadering is er
gelegenheid zich lot deelname bede
vaart op te geyen en lot betaling der
contributie.
De vergadering is ook toeganke
lijk voor niet-leden.
n U...M
eg
Onttrekking aan den publieken dienst
van de Molenstraat en gedeelten van
het Plantsoen West en verkoop van
bouwterrein in het HelUstraatkwartier.
