Katholiek Orgaan voor Amersfoort en Omstreken VULPENHOUDERS italfano N.V. Middenstands-Bank SPECIALE TOONKAMERS Fa. H. ELZET7AAR Bel dan op No. 42 Amersfoort. Abonnementen kunnen elke week ingaan, doch opzegging van abonnement moet geschieden voor den aanvang van een nieuw kwartaal. Prijs per 3 maanden f 1.00. Buiten Amersfoort 1.10 De Ecmbode Advertentiën 26 cent per regel. Billijke tarieven vóór handel en nijverheid bij geregeld adver teer en. Advertentièn moeten Dinsdag en Vrijdag vóór 8 uur in den morgen zijn bezorgd. Kantoor en Drakkerl] Langegricht 28 te Amersfoort - Telefoon S14 Verschijnt eiken Dinsdag- en Vrijdagmiddag Post-giro no. 44234 Vijf en veertigste Jaargang Dinsdag 27 Oct. 1931 - No. 60 Onze gevoelens worden gemakkelijk besmettelijk de verstandelijke gaven nimmer dientengevolge treffen wij vele stervelingen met gelijk gezinde gevoelens, maar weinige met de zelfde verstandelijke gaven. Wenschen en Wenken „Het groote probleem is: Hoe moet op de grondslagen van Qods wet de samenleving na het liberalisme worden opgebouwd? De vraag was vroeger niet volledig te beantwoorden, doch na de Encycliek kunnen we het zeg gen. In „Quadragesimo Anno" vinden wij in details uiteenzetting en ant woord." „Trots alles moeten we blij zijn in dezen lijd te leven, want is deze groot en consequent in het kwaad, dan moeten we daar het consequent goede tegen over stellen. Het schijn-christendom wordt vervangen: als de godsdienst niet goed is voor de maatschappij, dan is hij ook niet goed voor de huis kamer. Wij hebben aan te toonen, dat de godsdienst goed is èn voor de huiskamer èn voor het maatschappij leven." „Hoe komt het, dat we op godsdien stig gebied niet vooruit zijn gegaan, en in het maatschappelijk leven niet voor uitkomen? De meesten van de afge- dwaalden hadden we kunnen behouden, als we hadden kunnen bewijzen, dat wat zij in het socialisme zochten, ook bij ons was te vinden." (Mr. VAN SCHA1CK.) Heksenprocessen in Eemland. II. In ons Innd had het laaislc dood vonnis wegens hekserij in 1597 jdauts, toen Marrigje Arriëns te Schoonhoven eerst geworgd en daar na tot ascli verbrand werd. Voor Kernland was twee jaar te voren in Utrecht een merkwaardig proces gevoerd, dat met doodvon nissen eindigde. Ik zal het dus in het kort meedeelen. In de oude Bis schopsstad werden liL Anton Bulk, Maria Burkens, Volkert Hendriks en zjjn dochter Hendrikje, allen uit Hoogland, levend verbrand. Het meisje was 17 jaar oud en had een jaar te voren ook al haar moeder als licks zien verbranden; thans (1595) moesten haar broertjes van 8, 13 en 14 jaar getuigen zijn van den vuur dood van hun vader en hun zuster, waarna zy tot bloedens toe gegee- seld werden om de booze geesten er uil te drijven. De vader was, evenals de kinderen, meermalen op de pijn bank gelegd, beschuldigd van de on mogelijkste misdrijven. Zij hadden bijv. in tegenwoordigheid van den duivel als katten poot aan poot ge danst op een bleek l>ij Amersfoort; zij liadden zich in weerwolven ver anderd en toen achter de koeien ge jaagd en haar gebeten. Eén der kin deren had verder nog bekend boter idt een sloot gekarnd te hebben, die zijn vader met een lepel in den !>«>- lernnp had gedaan. Ken ander kind had beleden melk uit een bies getapt en van den grond opgeschept te hebben, terwijl een derde gezegd had, melk gehaald te lieiiben uil hel l»eft van een mes, dal hij in een boom had gestoken. Hel meisje luid bekend, dat zij het door hulp van den booze zwaar had doen hagelen. „Wesende," zoo zegt het .slot van het vonnis, „wesende alle die voorsegdc feiten seer leelick endo nfgryssclick ende gcensinds te gedoegen in landen, daer die vrees (iodts ende Justitie pluels hebben. Maar met de volgende eeuw (de 17e) brak, althans voor ons land, een milderü Hjd aan. Wel wordt in 1601 te Zierikz.ee een vrouw van hekserij aungeklaiigd, doch zij wordt niet ge dood, alleen verbannen; wel wordt in 1607 te Gnrkum nog een licks ten vui'c veroordeeld, doch in hooger beroep vrijgesproken. Ook de pro cessen in 1610 te Goeree en Schie dam aanhangig gemaakt, eindigden met volledige vrijspraak. Dit is in ons land het laatste hek senproces geweest; in het buitenland bleven de doodvonnissen evenwel langer bestaan, maar zijn ten laatste JOH. DE HEER VARKENSMARKT TEL. 1309 AMERSFOORT Piano's - Orgels Radio ook daar uit de rechtsprauk ver dwenen. Zelfs liaarn heeft zijn heksenpro ces gehad. Wy lezen iu 't Latynsehe dagboek van den Utrechtschen ge leerde Buchellius (1565 tot 1741) van een proces uit 1598, dus kort na dat van Hoogland. Hij schrijft: „Op den 5 Juli 1598 is in de open bare zitting van het gerecht te Utrecht een vrouw vail loovery be schuldigd. llet was een zekere Anna, uit Baarn. Zy was zeer rijk voor den boerenstand. De hoofdinhoud van de beschuldiging was: 1. Zy had door haar tooverkunst vijf jaar lang van een brouwer te Amersfoort telkens het bier bedor ven, zoodat de man aan den rand van zijn finaiicicelen ondergang was gebracht. 2. Zij liad door haar tooverkun- sten een meisje op afschuwelyke vyze laten lijden, en een andere rouw een tijdlang onder den in- locd gehouden van een wonder-1 baarlijk tooveraiddel. 3. Zy had ook de koeien van men sehen uit de buurt betooverd (zoo dat zy öf geen melk meer gaven, óf stierven). 4. Zjj had ook andere wonderlijke dingen verricht, die 's mensehen be- •atting te boven gaan." (Men ziet: het is een zeer vage beschuldiging, evenals no. 2.) „Daar haar verdediger Petrus Ve- dius haar te vergeefs rechterlijken bijstand verleende (hy kon liaur niet vrijpleiten)werd besloten, dat zij zieli in boeien voor het gerecht zou den verantwoorden." ut zoover de eerste aanteekening haar tijdgenoot. Waarschynlijk hebben de rechters ditmaal ver draagzamer begrippen dan die van 1595 gehad; althans op zulke vage beschuldigingen zyn ze niet inge gaan en hebben zy Anna Laurentia uit Baarn vrijgesproken. Ten minste dit blykt ons uit een tweede aantee kening uit zyn Dagboek: „Op 5 Aug. 1598 (dus een maand ,i het voornoemde proces) ben ik lar Baarn gereisd om myn rent meester te bezoeken, waar men mij allerlei wonderlijke dingen verhaal de van zekere toovenuurster, Anna Laurentia geheelen, die kort te vo door het gerecht van Utrecht alle rechtsvervolging was ont slagen. „Verschillende mcnschcn klaag den lil. over allerlei schade en ver liezen, die zij dagelyks door liaar tooverkunsten leden. ,Ik heb een meisje te Baarn ge il. «lat, naar gezegd wordt, door haar loovermiddclen lam was gewor- 1. en er was niemand in Baarn en den omtrek, of by was van plan tegen haar en haar huisgezin aanklacht in te dienen. „De Banrnaars zeiden openlijk, dat rechters zich door goud hadden laten omkoopen en dat zy haar daar om in vryheid hadden gesteld. De Baarnaars voegden er by, dat al hun arbeid vruchteloos bleef door haar duivelskunsten. Ook beschouwde haar man en haar dochters, welke laatste schoon van gestalte waren, als medeplichtig aan haar zwarte kunst." >1 zoover de laatste aanteekening. il onze vrijgesproken heks voort aan in Baarn geen prettig leven heeft gehad, laat zich denken. Lees u bij' maar eens „De Heks van de Amen foorier beide" van 11. A. Banning (in dertijd Redacteur der Katli. Illuslr.). waarin hy ons het lijden van Socslcr vrouw afschildert, die - - 60 jaar geleden van loovery werd verdacht en als toeverheks werd be handeld. T. PLUIM. Hierop letten! Poeders en tabletten zijn alléén echt, als de verpakking voorzien is van den naam Mijnhard!. Let bij het koopen daar speciaal op, want dit alleen garandeer! U de echtheid. MET EEUWIGDURENDE GARANTIE (GRATIS REPARATIE8) VAN f 10.50 AF ALLEENVERKOOP KANTOORBOCKHANDEL kS F. A, TULP pi Langestr. 65 to. Krommestr. TEL 526 Uit de Land en Tuinbouw-wereld. (Nadruk verboden.) ONKRUID ONDER BESSEN- STRUIKEN. Wie gaarne op een gemakkelijke wyzc het onkruid onder de hessen wil vernietigen, wie zyn hessen zoo veel mogeilijk vrij van ongedierte wil houden, dien raden wc aan de bessen in den stamvorm, dus als stammetjes, te kweeken. Iemand vertelde: vroeger liadden we zoo lieel veel last van on kruid ouder onze bessenstruiken. We konden bet bijna niet baas worden. Kweekworlels, die de vorige eigenaar had laten zitten, hadden zich zoo dooi den grond verspreid, dat wy ze haast niet konden krygen. Telkens zaten ons de scheuten in den weg. Op aan- ruden van een goed vriend hebben we de struiken langzamerhand opge ruimd en op een andere plaats nieuwe boompjes geplant; enkele gekocht, de niecsteu door stekken verkregen. Nu verleden jaar zagen we in onze boompjes rupsen en bastaardrupscn. Kwamen we maar even aan liet boompje, dan liet het ongedierte zich vallen. Toen we dat hadden opge merkt, wachtten we een dag, legden een oud laken om den stam en schudden zoo lang, tot we veronder stelden, dat ze zich allen liadden laten 'allen. Dal we de beestjes hebben ver- lietigd spreekt van zelf. Ze konden ui gemakkelijk op liet laken mcege- ïomen worden. Dat vernietigen, J.w.z. doodtrappen, gebeurde in liet kipjienhok, en die nog leefde, kwam vast in de maag van een kip terecht. Ook onze huurman had er last van. Ook hij schudde, doch ving op het laken maar weinig. Geen wonder: om zyn struiken kon liy liet laken wel leggen, maar tusschen de takken, dat ging moeilyk. WATERZOEKERS. Niet alleen in de Afrikaanschc 'oestijncn, maar ook in vele berg achtige streken is men zeer gelukkig plaats te kunnen vinden, waar op niet al te groote diepte water heeft. Zy, die nauwkeurig hekend zijn met de gesteldheid en ligging der ver schillende aardlagen in een streek, geologen dus, kunnen natuurlijk bij zoeken van geschikte plaatsen 't graven naar zulke waterbron- van grooten dienst zyn. Maar er zijn ook mensehen, die zonder eenige geologische kennis te bezitten, aan zeker gevoel hij zich zelf kunnen we- :n, of er hier of daar in den grond ,;ater is te vinden of niet. Zulke mcn schcn. hier of daar wandelende, zeg gen, boven water in den bencden- grond gekomen, met bepaalde zeker heid: „Hier moet water zijn, graaf maar!" En gravende, vindt men dan op die plaats, waar men 't nimmer zou hebben vermoed, wezenlyk wa ter. Zulke watcroiulerzoekcrs worden natuurlijk iu waterarmc streken hoog geschat, en dikwijls voor hun aan wijzingen goed betaald. In Frankrijk had men vroeger als bronnenvinder «ie Abbe Paramelle, die. met geologi sche kennis levens toegerust, schitte rende resultaten verkreeg, en er zeil een hoekje over schreef. HET MIERENVERSTAND. Het verstand der mieren werd door vroegere onderzoekers nog al hoog aangeslagen; o.a. zou dit blijken hier uit. «lat mieren uil hetzelfde nest el kaar zouden herkennen. Mat heeft volgens een Interen geleerden onderzoeker niets om liet lijf. Beiloel- de geleerde nam een groot aan tal mie ren uit één nest, die hy alle by elkaar verpletterde (erg zachtzinnig zyn dik wijls zulke geleerde onderzoekers niet!), zoodat hij een zeker vocht kreeg. Door dal vocht wentelde hy een mier uit een ander nest, die liij vooraf met alcohol en water belian- Bij hoest en verkoudheid tföei&aorri en te/ULot! deld had. Zy was niet alleen uit een ander nest, maar ook van een veel grootcr soort dan de gcdoodc. Nu •tte hy tien reus in liet nest van de eersten, waarvan er genoeg waren. De dikkerd werd heel vricndclyk ont vangen, juist of hy «laar thuis hoorde. Is dat verstandig? Dezelfde reus werd weer uit het nest genomen en terug gezel in zyn eigen nest. Wat gebeurde nu? Zyn soortgenootcn, die hem todi volgens hel oude geloof herkennen moesten, vielen als wilden op hem aan en sleurden hem liet huis uit. Was dat verstandig? JONGE DIEREN. Jonge dieren vereisehen veel zorg: hun ontwikkeling is nog niet voltooid, spieren en beenderen moeten nog ge- •ormd worden. Deze vorming dient zoo goed mogelijk te zyn. Het veulen iet immers een paard worden, ge schikt om aan bet doel, dal men zich •oorstelt, te beantwoorden; het kalf ■en koe, liet lam een schaap, en beide dieren beliooren te leveren, wat er billyk van verlangd kan worden. Vele dieren kunnen echter, als ze volwas sen zyn, niet aan de gestelde cischcn 'oldocn, en de oorzaak daarvan is eelal te zoeken in den opfok der jonge dieren. Vooral op twee zaken behoort daarbij gelet te worden, en wel op; beweging en voeding. Een be wegende spier trekt den voetlenden bloedstroom tot zich, en deze doet haar in dikte en lengte, cn daardoor kracht en geschiktheid, toenemen. Wie «leze waarheid niet kent, of haar te gering schat, door niet aan den eiscli van beweging te voldoen, zal by «len opfok zyncr dieren niet slagen. Doch ook de voeding vermag veel. Door het voeder moeten de stoffen aangevoeril worden, welke spieren en beenderen vormen. Nu is het hoofd bestanddeel der spieren: eiwit, hiervan weder de stikstof, en dat «Ier beenderen: kalk. Voor deze beide stoffen vooral moei dus gezorgd «len. Veel eiwit bevat liet gras van goe«l bemest land, dat in goeden toe stand verkeert. SPECERIJEN OF TOEKRUIDEN. Peterselie wordt al vroeg, einde Maart, uitgezaaid. Het zaad kiemt langzaam. Het duurt soms een maand, alvorens het opkomt. Door voorkiemen kan men het opkomen bespoedigen. Men zaait in rijen, die wel op 10 cM. afstand genomen kunnen worden. Het zaad moet dun in de rij komen, ieder plantje moet later op 5 cM. van een ander slaan. Als soort neemt men gewoonlijk de extra fijne krul, deze is sierlijker en fijner dan de gewone peterselie, die moeilijk van 'I onkruid de hondspeier- selie is te onderscheiden. In den loop zomer kan men nog eens zaaien en later, begin Augustus, in bak om met mooie plantjes den winter in te gaan. Peterselie is wel niet winter hard, maar op een beschutte standplaats komt ze toch vaak door den winter heen. In een bakje gaat 't beter. De doorwinterde peterselie kan voor 't volgend jaar alleen in den aanvang dienst doen, omdat ze spoedig in zaad schiet. Een afzonderlijke soort is de wortel-peterselie, die om den wortel wordt geteeld en in schijfjes gesneden in de soep dienst doet Het loof daarvan is daarvoor ook te gebruiken. Selderij. De gewone fijne snij- of struikselderij wordt op soortgelijke wijze behandeld als de peterselie. Dit toe- kruid moet evenals peterselie, in den tuin steeds voorhanden zijn. De afge sneden peterselie en selderij loopen opnieuw uit, hooger dan 10 15cM„ laat men ze niet worden. Om buiten te overwinteren, zaait men nog in Juni. In een bak kan men zulks nog Augustus doen. Tuinkers wordt veel op brood ge geten. Men zaait het vroeg in 't voor jaar zeer dicht. Het kiemt snel. Is 't 5 cM. hoog, dan wordt 't gesneden, waarna 't opnieuw uitloopt. Boonenkruid wordt in niet te groote hoeveelheid fijn gehakt, als toekruid bij tuinboonen gebruikt, zoowel het blad als stengels. Men zaait het als de tuin boonen beginnen te bloeien, d. i. April—Mei. In 't laatst van Juni kan men het opnieuw zaaien als toekruid voor augurken. Tegen den bloei kan men de plantjes bij den grond afsnij den, tot bundeltjes binden en droog bewaren, zonder dat het den geur ge heel verliest. B—r. voor Amersfoort en Omstreken AMERSFOORT. Lange Qracht no. 4 - Telethon no. 304 en 697 Deskundige voorlichting bjj den aan- en verkoop van Effecten Verhuring van Lips Safe-loketten Verzilveren van coupons Handelscredieten Incasseeringen Spaar-deposito's rente 3'/i pet. voorKANTOORMEUBELEN i SCHRIJFMACHINES hebben wij boven onze zaak LAN6ESTRAAT 84 TEL. 528 Binnenland Taxi of auto noodig VOOR HET BEHOUD VAN DE ZUIDERZEE. Waar naar aanleiding van gehouden besprekingen gebleken is, dat de aclie tot behoud van de Zuiderzee, te ver krijgen door niet algeheele dichting van den afsluitdijk, ter bevoegde plaatse zich dezer dagen te Haarlem een com missie gevormd, die onder den naam van „Open-Zee-Comité" alsnog zal trachten, het daarheen te leiden, dat in de uitvoering der Zuiderzeewerken een wijziging wordt getroffen. Met het oog op het groote risico volgens sommigen, aan de dichting van het laatste sluitgat, de Vlieter, in Aug. of Sept. 1932, verbonden, mag volgens hen, niet worden nagelaten een gun stiger oplossing te bewerken, bijvoor beeld door het bouwen van een brug 'er een zeker aantal kilometers. Binnenkort zal o.a. een request wor den gericht aan de Staten-Generaal terwijl door voordrachten in de groote steden de noodzakelijkheid van niet- algeheele afsluiting zal worden toege licht. De hoofdleiding van dit Open-Zee- Comité dat dus bedoelt, de Zuiderzee- kom in haar vollen omvang te behou den n.I. dat eb en vloed onbelemmerd hun loop behouden en de visscherij in haar geheel gespaard blijft, berust in handen van de initiatiefnemers, G. Sillevis hoofdredacteur van „De Vissche rij Courant" en S. ten Bokkel Huinink, aannemer van havenwerken te Haarlem. JEUGDWERK. Het werk voor de vrouwelijke jeugd in het Aartsbisdom Utrecht zal worden NATIONAAL STEUNCOMITÉ Prinses Juliana heeft in overleg met de Koningin het initiatief genomen tot het samenstellen van een Nationaal Comité ter leniging van den nood der slachtoffers van de crisis, voor zoover daarin niet op andere wijze wordt voorzien. Jhr. van Citters, zal als leider optreden. samengebracht in één groote Meisjes organisatie en aldus één beweging uitmaken. Deze ééne organisatie omvat twee groote groepen de K. J. M. voor meisjes van 12—16 jaar en deK.j. V. voor de oudere meisjes tol 25 jaar, die ieder als groep een eigen indeeling, eigen techniek en eigen bestuur hebben Maar deze beide groepen zijn weer zoo tot één geheel samengesmolten, dat inderdaad van ééne groote beweging, alle meisjes omvattende, kan worden gesproken. Alle verdere meisjeswerk de zuiver godsdienstige vereeniging uitgesloten wordt door deze organisa" heven, of liever wordt in meisjesorganisatie ingeschoven, zoodat we voor de vrouwelijke jeugd niet anders kennen dan de K. J. M. of K. J. V. R. K. VROUWENBOND. De aartsbisschop van Utrecht heeft benoemd tot geestelijk adviseur van den Federatieven en den Aartsdioce- sanen R. K. Vrouwenbond dr. P. H. M. de Jong, professor aan het Groot- Seminarie te Rijsenburg. Hebt U een BERICHTEN UIT AMERSFOORT PAROCHIE ST. ANSFRIDUS. A.s. Vrijdag, 30 October, des avonds om half 8, wordt wederom plechtig geopend het Jaarlijksch Triduum ter voorbereiding der parochieele toewij ding aan de Verheven Beschermster dezer parochie, de Moeder van Altijd- durenden Bijstand- Het Triduum zal gegeven worden door Pater A. Rottier. Opdat deze geestelijke oefening meer dan ooit zal wezen ook een geestelijke versterking der geheele parochie, wer den alle gehuwden en ouders uitge- noodigd, om te voren te komen bij wonen eene Conferentie. Deze Conferentie wordt gehouden de kerk en wel; voor de Mannen op Woensdagavond, 28 Oct., om half 8 (onmiddellijk na het Octoberlof van 7 uur); voor de Vrouwen op Donderdag avond, 29 Oct., om half 8 (eveneens i het Octoberlof). Geen der gehuwden, der vaders of moeders moge ontbreken bij die be langrijke „bespreking", zóó mogen wij ze noemen, daar het niet zoozeer een preek is, dan wel een ernstige causerie. VOLKSUNIVERSITEIT! DER GEMEENTE AMERSFOORT. In Amicitia had de opening plaats van het cursusjaar 1931—1932 van de Volksuniversiteit. Het Hartvelt-kwartet musiceerde voor treffelijk en een declamator gaf staal tjes van zijn fraaie dictie. Dr. Mledema toonde in zijn openings rede aan, dat het cursusbezoek zich stijgende lijn beweegt, terwijl er ook materieele vooruitgang is te consta- - teeren, getuige het feit, dat men een toestel voor alle soorten projectie heeft kunnen aankoopen. Thans staan wij voor de nieuwe cursussenvoor iederen cursus vóór Kerstmis zijn gemiddeld 44,(cursisten. De deelname.voor den muziekcursus, hoe interessant deze ook is, is het minst, terwijl de Esperanto- cursus door gebrek aan belangstelling geen voortgang zal kunnen vinden. Dr. Miedema deelde nog mede, dat werkloozen de cursussen geheel gratis kunnen bijwonen en dat het vraagstuk van de ontwikkeling der werkloozen nader bezien zal worden.

Historische kranten - Archief Eemland

De Eembode | 1931 | | pagina 1