Katholiek Orgaan voor Amersfoort en Omstreken (ANTOORBOEKEN N.V. Middenstands-Bank Bel dan op No. 42 Abonnementen kunnen élke week ingaan, doch opzegging van abonnement moet geschieden voor den aanvang van een nieuw kwartaal. Prijs per 3 maanden f 1.00. Buiten Amersfoort f 1.10 De Eembode Advertentiën 25 cent per regel. BOlgke tarieven voor handel en nijverheid b$ geregeld adver teer en. Advertentiën moeten Dinsdag en Vrijdag vóór 6 uur in den morgen zjjn bezorgd. Kantoor en DrakkoriJ Lingegracht 28 te Amersfoort - Telefoon 314 Vijf en veertigste Jaargang Pinckllnt eiken DJntdag. en Vrlldefmlddai Post-firo no. 44234 Dinsdag 8 Dec. 1931 - No. 72 eiken val weer opslaan, eiken tegenspoed als eenen tegen en elke mis lukking als eene les te beschouwen, dat is de weg om den prijs te behalen Oud-Amersfoort door A. P.- van Deurden. Wij moeten nu ook zien, hoe men telken jare te werk ging, om aan Amers foort een stel goede raadsleden te bezorgen. Men kende toen nog geen kiesvereeniging, geen circulaires vol beloften, geen propagandisten, en al den rompslomp, die nu eene verkiezing voorafgaat. Hoe de verkiezing voor de besluurs- collegiën in 1500 plaats had, willen wij hier aan ons verder verhaal even vooraf laten gaan. Wij putten die bijzonderheden uit een verklaring van 5 Februari 1578. Peter van Westrenen Meeuwszn, oud 71 jaren, oud burgemeester, Andries Poulsen, oud burgemeester, oud 84 jaren, Steven van Zijl, vroeger schepen, oud 68 jaren, Anlhonis Brand, raad, oud 66 jaren, Herman Botter, ook 66 jaren, Jan Stevens van Bronkhorst, oud schepen, 71 jaar, Jan Pylloud, secre taris, oud 88 jaren, Evert Jansen, oud deurwaarder, samen vormende een eer biedwaardig gezelschap verklaren onder; eede, dat voor 1543 op H. Driekoningen avond ongeveer 50 der voornaamste, rijkste, verstandigste en vreedzaamste burgers te samen traden, daartoe door den Magistraat benoemd, zij gingen naar het stadhuis op het Hof en gingen daar loten. Daartoe waren er evenveel balletjes van potaarde gemaakt, als er personen tegenwoordig waren. In der tien van die balletjes waren ijzeren teerlingen verborgen. Iedereen haalde er een balletje uit. Wie daarin een teerling vond, bleef op het stadhuis. Deze waren van stonde af aan ge rechtigd verder te gaan kiezen; zij deden daarop eed om nog verdere leden te assumeeren. Aldus kwam het bestuur tot stand; jaarlijks werden ook twee burgemeesters gekozen. Verder waren er nog 18 burgers uit de bur gerij gecommitteerd, zoodat het bestuur uitgebreid was en ingewikkeld samen- Ïesteld. De schepenen hielden eens in e week, Woensdags, zitting voor bur gerlijke zaken, de geheele raad sprak het vonnis in crimineele zaken uit. Het was dus een soort jury. Van deze gerechtszittingen in burger lijke en strafzaken stammen dus de per kamenten overdrachten, reeds vroeger vermeld. Waaruit wij voor de oude topografie der stad van 1360 tot later verschillende waardevolle gegevens kunnen vinden. 1360 16 April op St. Tiburcius- dag verklaren de schepenen dat Symon heer Lubbertsone aan Gerrit van Renen „ten eersten brande toe" verpachten eene hofstede aan de Broijelslraat. Hierbij willen wij wijzen, dat men des tijds tot nadere aanduiding, van den dag van 't jaar gewoonlijk den heilige aanhaalde, die in den kalender als patroon aangegeven was. Verder is nog opmerkelijk, dat hier gesproken wordt van Simon heer Lubbertsone en de eigennaam van der Mathe weggelaten werd. Dit gebeurt dikwijls. Ook spreekt men van eene verpachting „tot den eersten brande toe". Brand kwam bij de vele houten huizen met rieten daken zooveel voor. dat men voorschreef dat de pacht op hield bij het ten ondergaan van het gebouw door vuur. Brand was een ramp. Wie dat overkwam werd voor een deel of geheel ten gronde gericht. Het in leen uitgeven van een stuk land kwam veel voor. Zoo krijgt de stad Amersfoort van Johan Bisschop van Utrecht het gerecht c,s. van Ran denbroek te leen anno 1349 en even zoo in 1363 de hofstede te Coelhorst. Wij zullen nog eenige akten aanhalen. Wij wijzen er op, dat de indeeling der stad, de namen der straten, in al die eeuwen nog niet veel veranderd zijn. In 1367 op St. Maria Magdalena- avond draagt Gode [van den Bijlaert aan Gerrit den Smid van Baarn op: eene hofstede aan de Krommestraal. Deze oirkonde doet zien, dat men den ouden vorm „hofstede" uit den eersten tijd der vestiging nog gebruikte voor een huis midden in de stad. Ook in 1372 spreekt men daarvan in de Langestraat, alsmede in 1377 op St. Geertruidendag; in 1378 op Woens dag na H. Kruisvinding wordt de eigen- JOH. DE HEER VARKENSMARKT TEL, 1309 AMERSFOORT Piano's - Orgels - Radio De garantie van ons huls la voor U dom van eene „hofstede" buiten de Havikertoren op Bloemendal vermeld; in 1380 in de Broyelstraatin 1381 wordt een verpachting vastgelegd op; Zondag na Servaasdag, weer „ten eer sten brande toe" buiten den Vietoren de Teut. 1386 eene hofstede aan de Lange straat; 1387 eene rente uit een huis op de Visscherij; 1388 een huis buiten de Roode Poort, 1388 kapel gesticht op den Pothof op den Kamp, 1388 twee stukken land in hetNyelant, 1388 een huis buiten den nieuwen muur in den Pothof; 1389 eene hofstede aan de Sluis aan den kant van den Rooden Toren; 1390 een rente uit het erf buiten de Rooden Toren, genaamd de Colland 1391 een hof in den Koekamp; 1393 een hofstede in de Teut; 1395 eene hofstede bij het Spui, 1395 land bij Isselt; 1396 een hof in de Breulstraat 1398 een hofstede op den Kamp in de St. Jansstraat; 1399 't nieuwe gast huis aan het Spui, 1399 de bisschop Utrecht geeft aan de stad in erf pacht zijn tollen, koppel en gruis. Ik merk hierbij op, dat koppel hier een soort belastingheffing beduidt. Waar men de naam Koppelpoort steeds wil toeschrijven aan een stel poorten, ge loof ik dat men eerder aan dat recht van koppelheffing moet denken, dat de stad voor 250 fransche schilden 'sjjaars van den Bisschop kreeg. Daar over zijn zelfs drie acten aanwezig. uitgekeerd, aan ongeveer 350 instel lingen op het gebied der KmderverJ; Tging. Wat ieder Nederlander behoort te doen: Weldadigheids-postzegels gebruiken voor zijn gewone correspondentie, ge durende 1 maand, te beginnen 10 Dec. a.s. Weldadigheids-postzegels aankoopen voor zijn postzegel-verzameling, zoo- el in gewone tanding als in roltanding. Weldadigheids-postzegels plakken op de prentbriefkaarten die voor hetzelfde doel worden uitgegeven, slechts 35 cent per 6 stuks kosten en onmisbaar zijn voor correspondentie met Kerstmis en Nieuwjaar. Katholieke Gemeenteraadsleden. Te Utrecht is opgericht een gewes telijke (Utrechtsche) verecniging van R. K. Gemeenteraadsleden. Tot voor zitter werd gekozen J. G. Suring te Maarssen, tot secretaris mr. E. van de Weijer te Rijsenburg—Driebergentot penningmeester Stokman te Wijk bij Duurstede en tot bestuursleden Bekker, weth iuder van Utrecht en de Wit van Achttienhoven. MIJNHARDT's Hoofdpijn-Tabletten 60 ct. Kiespijn-Tabletten 60 ct. Lnxeer-Tabletten 60ct. Zenuw-Tabletten 75 ct. Maag-Tabletten 75 ct. Bij Apoth. en Drogisten Binnenland Een n Bij de uitgevers J. J. Romen Zoon te Roermond gaat verschijnen een nieuwe Bijbelsche Geschiedenisin groot formaat Prof. Jos Keulers van het Seminarie Ie Roermond bewerkt de tekst, terwijl Jos. Speybrouck de teekeningen voor de illustratie verzorgt. Uit de proefaflevering blijkt dat het een prachtwerk wordt; een uitgave sinds lang door velen met verlangei verbeid. In deze Bijbelsche geschiedenis wordt zoowel de tekstverklaring als de op lossing van zakelijke, geschiedkundige en godsdienstige moeilijkheden volgens den hedendaagschen stand der Katho lieken wetenschap gegeven. De platen van den vlaamschen kun stenaar Jozef Speybrouck zijn zeer schoon. Deze Bijbelschiedcnis is met recht een boek voor het katholiek gezin. De uitgave geschiedt in afleveringen it f 1,62s. Compleet is de prijs f32,50 Mogen velen tot inteekening bij hun boekhandelaar overgaan. Weldadigheids-postzegels en brief kaarten voor het misdeelde kind. Wat ieder Nederlander behoort te weten Dat van 10 Dec. tot en met 9 Jan. a.s. worden verkocht de weldadigheids postzegels en prentbriefkaarten ten be hoeve van het misdeelde kind, d.w.z. ten behoeve van alle instellingen, die verzorgen zieke, zwakke, blinde, doof stomme, achterlijke, gebrekkige ver- alle gezind- waarloosde kinderen ten, d. w. z. 50.000 Nederl. kinderen beneden de 19 jaar. Dat de weldadigheids-postzegels ge heel volwaardig zijn als gewone post zegels, steeds geldig blijven, ook bruik baar voor briefwisseling met het buiten land en dat de toeslag op iedere postzegel slechts hoogstens 4 cent bedraagt, dus binnen ieders bereik is. Dat reeds zeven jaar dergelijke post zegels worden uitgegeven, in welk tijd vak meer dan 1700.000.— kon worden In alle liniaturen „nationaal" losbladige boeken Allsenverkoop voor Amersfoort KANTOORBOEKHANDEL «F.A.TULP» Langeitr. 66 t.a. Krommestr. TEL 326 Kerknleu w» Aartsbroederschap der H. Familie Amersfoort. 29 Nov. 1896-29 Nov. 1931. Een nabetrachting. De leden van de Aartsbroederschap hier ter stede zullen wel zelden of wellicht nooit dagen beleefd hebben zóó rijk aan intens Christelijke vreugde, als die vanaf Donderdag t.m. Zondag 26—29 Nov. Ze vierden feest en wel het 35- arig bestaan onzer Broederschap. Kon 5asioor Kleve, z.g. bij het le jaarfeest der oprichting met recht zeggen „Gratias agamus Domino Deo nostro", „danken wij den Heer onzen God", met volle gerustheid kon heden, bij de 35-jarige stichlingsherdenking, onze Directeur en tevens leider van al onze ook bij het Triduum behoorcr.de oe feningen er aan toevoegen „Dignum et justum est", (want) „het is passend en rechtmatig". Het mosterdzaadje toch, in 1896 uit gezaaid is thans, in 1931 een boom geworden, zijn takken uitspreidend in de richting van de vier parochiën hier ter plaatse. Mochten toch nog velen besluiten kunnen, ook te komen schui- zich voegen bij de plm. 400 leden, die daar reeds plaats vonden. Onze Triduuni-oefeningen begonnen reeds 'smorgens om 6 uur met een H. Mis en onderrichting er., trots de koude Oostenwind en de felle mist waren verreweg de meeste leden aan wezig, terwijl 's avonds in 't Lof en predikatie bijna niemand ontbrak. Wat een ijver! Wij, leden der Aartsbroederschap, behooren ons te spiegelen aan Je Leden der H. Familie te Nazareth, Jezus, Maria en Jozef. Hunne deugden werden ons ten voorbeeld en ter na volging gesteld. Vooral hadden wij, ons, zoo vermaande men ons toe te leggen op nederigheid, vroomheid offervaardigheid. Wat zou onze heden- daagsche, treurige wereld er geheel anders uitzien, wanneer het beoefenen van deugden en daarbij vooral het brengen van offertjes, wat meer praktijk werd gebracht Op Zondag 29 Nov., len Zondag d. Advent, precies gelijk als bij de oprichting in 1896, 'smorgens om 6 uur had de generale H. Communie der leden plaats. Onze volijverige Direc teur bereidde ons nog eens extra voor. Aandoenlijk te zien, hoe devoot hier allen aan deelnamen en zelfs ouden van dagen" niet ontbraken. Onze „overleden leden", voor wier eeuwige rust de H. Mis werd opgc dragen, waren niet vergeten, zoomin als de „aspiranten", die reikhalzend oag, het oogenhlik, waarop zij zouden worden ingelijfd als leden van de Aartsbroederschap der H. Familie. Het toppunt van onze feestvreugde werd bereikt in het plechtig Lof om 5 uur. 't Aangegeven programma werd gevolgd. De ïeestpredicatie van onzen onvermoeiden leider zette ons, zoo npgelijk, in nog meer vuur, wat b«eek bij het „uitgalmen" van ubellied ter cere der H. Familie. Jaarna trok een 45-tal nieuwe leden, voorzien van brandende kaarsen pro- cessiegewijze naar het Altaar, deden aldaar de opdracht, werden door den Directeur ingezegend en met lint en medaille omhangen. Onmiddellijkhierop volgde een 5-tal Zilveren Jubilaressen, die dus reeds 25 jaren het Vaan van de Aartsbroederschap gevolgd hadden en daarom met de Zilveren medaille getooid werden. Vervolgens had de vernieuwing der beloften door de oude leden plaats en werden wij allen door den Weleerw. leider recht hartelijk gelukgewenscht. 't Oude „lest best" kwam ook hier in toepassing. Een schitterende pro- cesste, een groot aantal bruidjes, een overvloed van bloemen en bloemstuk ken, een talrijke schare geestelijken, koorknapen, ieden enz., benevens Vaan- en banierdragers kortom, met a'le luister werd 't Allerheiligste, de Heer der Heerscharen het bedehuis rondgedragen. Ten slotte werd een plechtig Te Deum, U, o God I loven wij, uitgejubeld. Mochten alle leden onzer heden zoo bloeiende afdeeling der Aartsbroeder schap vooral de woorden van de laat ste strophe van genoemd gezang n.L: Ir. te, Domine speravi, non confundar in aeiernum", Op U, o Heer! hebben wij onze hoop gesteld en in eeuwig heid zullen wij niet beschaamd worden", tot de hunne maken! Dat geve de goede God! X. -j- Pastoor Heijmeriks. Te Vierakker overleed in den ouder dom van 72 jaren Pastoor N. R. J. Heijmeriks. Z.Eerw. ontving de H. Priesterwijding op 15 Augustus 1885, was daarna assistent te Maurik en werd 5 januari 1888 benoemd tot rector op Huize Suidra te Vierakker. In die functie bleef hij, tot zijne benoeming als pa stoor van Vierakker in April 1899 volgde. Vele jaren was hij ook inspec- van het katholiek onderwijs. voor Amersfoort en Omstreken AMERSFOORT. Lange dracht no. 4 - Telefoon no. 304 en 697 Deskundige voorlichting bg den aan- en verkoop van Effecten Verhuring van Lips Safe-loketten Verzilveren van coupons Handelscredieten Incasseeringen Spaar-deposito's rente 3pet. verzekeren van den niet benutten Rijks- grond aan de Daam Fockemalaan voor den bouw van haar onderwijsinrich tingen en de Gemeente zou dan op haar beurt van de stichting koopen het terrein aan de Barchman Wuijtierslaan Het duurde echter geruimen tijd eer de Haagsche' departementen alles z'n beslag had. Er moest een wets voorstel betreffende den verkoop bij de Staten Generaal worden aanhangig gemaakt enz. zelfs op dit oogenblik zijn alle formaliteiten nog niet geheel en al vervuld. ander was nochtans geen reden om met het ontwerpen der plan- in te wachten. Nu deze zijn voltooid en goedgekeurd i de aanbesteding is geschied, hoopt en spoedig met den bouw aan te vangen. Er worden gebouwen opgetrokken voor de St. Agnes Kweekschool voor Onderwijzeressen, welke nu in de voo,KANTOORMEUBELEN SCRHIJFMACHINES hebben wij boven onze zaak SPECIALE TOONKAMERS Fa. H. ELZEHAAR LANGESTRAAT 84 TEL. 528 Hebt U een Taxi of auto noodig Amersfoort BERICHTEN UIT AMERSFOORT Stichting O. L. Vrouw ter Eem. In een vorig nummer konden wij mededeelen, dat de bouw van de Stich ting O. L. Vrouw ter Eem, Daam Fockemalaan, was opgedragen aan de aannemersfirma IJland en Borst te Amsterdam. We vermeldden daarbij, dat de bouwplannen waren ontworpen door onze stadgenooten, de architecten Herm. Kroes en Zoon, met medewer- den bouwkundige Koldeweij te Voorburg. Het bouwterrein, gelegen Daam Fockemalaan links tegenover de PrinsFrederiklaan, is ruim elf H.A. groot. Deze grond was vroeger een deel van het bezit van 't gemeentelijk grond bedrijf. In 1918 kocht het Rijk het terrein van de gemeente en bestemde het voor den bouw van een tweede Rijksop voedingsgesticht. Van dien bouw kwam niets, en sinds lag het rijksterrein on gebruikt en renteloos. In 1916 had de O. L. Vrouwestichling (Congregatie der Eerw. Zusiers van O. L. Vrouw) den eigendom verkregen van een groot terrein, gelegen Berg Noord, en strekkende van de Prins Frederiklaan tot aan de Barchman Wuytierslaan. De stichting wenschte die grond te bestemmen voor den bouw van onderwijsinrichtingen. Door het vastgestelde uitbreidingsplan der ge meente werd het teriein minder geschikt en zoo bleef het jaren onbenut. Alleen de Kath. Voetbalvereeniging had er een geschikt speel-veld aan. Toen de bouw van i meentelijk gymnasium urgent werd geacht eit van gemeentewege werd uit gezien naar een geschikt terrein ervoor, viel de aandacht op den grond aan de Barchman Wuijtierslaan. Er werden onderhandelingen gevoerd, die leidden tot de volgende regeling' Heerenstraat is gevestigd, stichting van een Industrie- en Huis houdschool, en voor de stichting van een Hooger'e Burgerschool voor Meisjes. Daarbij hooren dan de internaat-ge- bouwen, het klooster als woonstede der Eerw. Zusters en ten slotte de kapel of kloosterkerk, het middelpunt van alles wat daar onder den goed gekozen naam van „Stichting Onz< Lieve Vrouwe ter Eem", wordt opge trokken. De toren der kloosterkerk is ge projecteerd ter hoogte van ruim 40 Meter. De frontgevel-breedte van den hoofdbouw meet ongeveer 140 Meter met zijgevels van 82 en 64 Meter. Waar de aanneemsom van ruim f800.000 niet betreft de aanleg van centrale verwarming, sanitaire instal laties, liften, huistelefoon en het ge heele schilderwerk, kan men nagaan dat de kosten der stichting, geheel voltooid, het millioen vèr zullen over schrijden, waarbij dan nog moet wor den geteld de koopsom van het bouw terrein, waarmede ongeveer twee ton is gemoeid. Men wil den bouw in anderhalf jaar tijd voltooien. Uit de bestekken zijn als interes sante gegevens op te diepen, dat voor den bouw noodig zijn 4500 M3. beton; "80.080 Kg. ijzer voor beton; ruim 27.000 natuursteen; ruim 10.000 Kg. balkijzer, enz. enz. De internaatsgebouwen zullen ruim 200 leerling-kamers bevatten plus eet zalen, badkamers, conversatie- en ont spanningszalen Concert. De wereld-vermaarde claveciniste Wanda Landowska zal van 5-20 Dec. een tournée in ons land maken. Haar optreden in Amersfoort is vastgesteld op Vrijdag II December in Amicitia. uitzagen naar den avond van dezen De stichting zou zich den eigendom Verkooping. Vrijdag 18 December 10 uur zullen op het terrein van de Wagenwerkplaats der Spoorwegen te Amersfoort publiek worden verkocht partijen eiken-, gre nen- en vurenafbraak, waaronder eier- bakken, afkomstig van spoorwagens enz. aanwezig op het terrein voor noemd. Sport. Vrijdag as. (11 Dec) des avonds 8 uur hoopt de onderafdeeling Athle- tiek, der R. K. Gymn. Vereeniging St. Hubertus, onderlinge wedstrijden te houden, dezen bestaan uit 1. Vijfkamp in: 1. Hoogspringen met aanloop2. Hoogspringen zonder aan loop; 3. Verspringen zonder aanloop; 4. Mastklimmen; 5. Barière sprong. 2. Vrije oefeningen. 3. Hindernisloop. Wij maken van dezen gelegenheid gebruik om allen R. K. jongens boven de 14 jaar die zich voor de Athletiek sport interesseeren zich bij den secre taris der Athletiek afd. op te geven als lid. De oefeningen worden gehouden eiken Vrijdagavond van 8.30 tot 10 uur in de zaal der R. K. U.L.O.-schooI aan de Weslsingel waar tevens gelegen heid is zich op te geven als lid. Wij verwachten, dat velen aan onzen oproep gehoor zullen geven en ver wachten u Vrijdag a.s. HET BESTUUR der afd. Athletiek. De Congregatie van O. L. Vrouw, im een eeuw geleden te Amersfoort gesticht en sindsdien onafgebroken x daar zetelend, breidt hare werkzaam heden op het gebied van opvoeding en onderwijs meer en meer uit. Zoowel in Amsterdam als in de Drentsche Venen, op Java en in Noor wegen werden huizen geslicht, en op velerlei terrein van opvoeding, onder- wijs en verzorging wordt met vrucht J gewerkt. In onze omgeving heeft de Congre gatie een rusthuis le Lage-Vuursche, en is zij voorts gevestigd te Baarn, Bussum, Hilversum, Utrecht, Nijkerk J en Soest. In Amersfoort bestuurt zij drie scho len voor lager onderwijs en een voor uitgebreid lager onderwijs in de Muur huizen een groote school voor lager onderwijs aan de Paulus Borstraat, t een lagere school aan de Tollenslaan,leen schuur van den timmerman Mon- vier scholen voor voorbereidend on- tauban in brand. Dank zij den gunstigen derwijs, een kostschool voor jonge wind kon de woning gespaard blijven, dames en een opvoedingsgesticht aan De kippen werden gered, maar eenige den Ouden Soesterweg. I konijnen en vier fietsen gingen verloren. Werkloosheid. Volgens de laatst verstrekte opgave waren hier ter stede ingeschreven 430 werkloozen. In dezelfde week van het vorige jaar was dat getal 374. De 430 werkloozen behooren tot 85 vakken. Er waren onder hen 34 grond werkers, 90 losse arbeiders, 22 opper lieden en 37 schilders. Brand. De brandweer werd gealarmeerd vo brand aan het Monnikenpad. Daar w

Historische kranten - Archief Eemland

De Eembode | 1931 | | pagina 1