1
ELCK WAT WILS
Goedkoops Winkel
A. Hogenboom
- Banketbakkerij -
GASFORNUIZEN
Expositie bij
HENK VOS
ONDERZOEKT'
Evenals Qoud en Zilver
,Henckels' 200 jarig jW1"
Theo Groenhuizen
BUNNIK ZONEN
HOUTHANDEL
Groote
Opruiming
C. de Jager
Heeren Mode-artikelen
aanspreker en aanne
mer van begrafenissen
J.J.SmiUr
/KFcmsm 25
Klompen
A. C. beijer
P. v. d. Burg
W.v. d. Klashorst
Drukkerij De Eembode
Utrechtschestraat 8
heeft voor U op Luxe- en
Huishoudelijk gebied een
uitgelezen collectie
S. J. ROSIER
Zuidsingel 58, nabl] het Ziekenhui!
Iiihi- in Militiin klndiog n.ml
Scherp concur, prijzen. Prima stoffen
Elegante coupe en afwerking
SPECIALITEIT IN RIJBROEKEN
Langestr. 29 Tel. 200
W. J. Fijnenberg
Krommestraat 49 Amersfoort
Huishoudelijke Artikelen
Aanleg van Qas- en Waterleiding
Lood- en Zinkwerk
Sanitaire Werken
Eleclrische-, Oas- en Pelroteumtampen
Laat U bij ons KNIPPEN en
SCHEEREN, U is dan tevreden
en tevens vakkundig geholpen.
Nurtnsilon tn Piilaniiiawinkil
Adr, Verschuur
Krommestraat 52
in parapluie's en
wandelstokken
het bbstb adres
J. B. v. d. VAT
Utrechtschestraat 10 - Amersloor
MANUFACTUREN
Wollen Truien - Pull-Overs - Vesten
Wollen Kousen en Sokken
Extra aanbieding Lumber-jacks
Baby-artikelen
B. C. OVERMARS
ARNHEMSCHEWEO 34 - TI'.L. 648
E. NOACK's Fijne Vleeachwaren
Qelderache Rookworst thans 50 cent per pond
Runder Rookvleesch (muls) 30 cent per ons
Mager Ontbijtspek jo cent per ons
18 cent per ons
Versche Eieren 4'/2 cent
(Küppersbruch)
P. NIEROP Langestraat 90-92 Tel. 288
3 vlam f 72.- 4 vlam f 78.-
Kolenfornuizen worden ingeruild.
beveelt zich beleefd aan voor het
maken en vernieuwen van matrassen
Stoffeerwerk en Behangen
van kamers. Concurreerende prjjzen
Vlugge en nette bediening
Bloemend.straat no. 1
Amersfoort. Tel. 606
rtsai
de Kwaliteit van de
Artikelen in onze...
dragen al onze Staalwaren een keur, merk en meesterteeken
TWEELINGMERK
jllf De staalwaren met 200 jaar jZIT
M wereldreputatie
l tr Koopt uw staalwaren in jür
/n een speciaalzaak ill
Langestr^^38 Amersfoort
SOESTERWEG 1 t/o HET OUDE STATION AMERSFOORT
ZAGERIJ, SCHAVERIJ en TIMMERFABRIEK
Groote voorraad hout ook in triplex, scherp concurreerend
Langestraat 19
*s?>\4»" .6»"
P Y-®
a\\® vN V® O0Ï 1®°
ONDER CONTROLE VAN DR. V. HAMEL ROOS HARMENS TE AMSTERDAM.
J. H. Huurdeman
Kamp 32 - Amersfoort
Beleefd aanbevelend
Massa's Schilletje.
inUurwerken GoudenZilver
Groote afslag voor
Wilgen en Peppelen
Aanbevelend,
G SCHIMMEL
VIIVER 10. nabij den Hof, A'foirt
Timmerman - Metselaar
Telefoon 370
Alle reparaliewerk wordt door ons
CONCURREEREND en VAKKUNDIG
uitgevoerd.
Bevceld zich aan voor onderhoud van
woningen en gebouwen, tegen nader
overeen te komen condities.— Adres:
KROMMESTRAAT 58a-58b.
AMERSFOORT
Tandheelkundige
MUURHUIZEN 29 - AMERSFOORT
TELEFOON 970
Spreekuur van 9-12 - l'/i-é
Zaterdags van 34
Woensdags- en Vrjjdagsavouds
van 79 uur.
Wie GOEDKOOP
Rund-, Paarden en
Varkensvleesch
wil ETEN moet de slagerijen van
niet vergeten
Doet Uw voordeel 1
LEUSDERWEG 76
KROMMESTRAAT 37
SOESTERWEG 236
TELEF. 300.
Uk dagelijksche.vMd rame drank
Uw geneesmiddel
tnj darm stoornissen! f'
KRAEPEllENSMOLM
Apoth.Hoflev. ZEIST.
Langegracht 28 Tel. 314 Amersfoort
Aanbevolen adres voor de levering van
alle drukwerken voor het vereenigings-
leven, den handel en de industrie
Plaatsing van advertentiën in alle cou
ranten tegen uitgeversprijs. Levering
van boeken en tijdschriften
2 DE GILDEN
De Gilden van Neringen en Ambach
ten beleefden haar bloeitijd van de
tweede helft der 14e tot in het begin
der 16e eeuw. Amsterdam had er vijftig,
Den Haag veertig, Delft dertig, Utrecht
had er omstreeks 1360 twaalf en tegen
1600 aan omstreeks dertig. Ook Deven
ter bezat zeer vee! Gilden.
Vooral in Brugge, Gent en Antwer
pen hadden de Gilden veel macht.
Daar hadden zij zelfs mee te spreken
in het stadsbestuur. Er is dus niets
nieuws onder de zon.
In Lubeck waren 70, in Keulen 80,
in Hamburg 103 Gilden, welke't allen
even druk hadden. De Neurenberg-
sche lakenbereiders bezaten zelfs
eigene wijk.
Metselaars waren er veel, wat niet
verwonderen mag, wanneer we denken
aan de Kathedraal van Sint Jan en al
die andere heerlijke kerken, welke in
die tijden gebouwd zijn (Noem den
tijd, waarin men zoo bouwde, maar
duistere middeleeuwen!)
Ook de mctaalbeweikers, de zonen
van St. Eligius, waren zeer in tel, daar
zij voor de harnassen der ridders had
den te zorgen. De bouwlieden vooral
werden beroemd en trokken in grooten
I getale rond van stad tot stad. Om dit
trekken te regelen, werden zij in een
„nationalen bond" (zouden wij zeggen)
georganiseerd. Er waren namelijk vier
hoofdhuiten in het Rijk opgericht, wier
werkkring zich over bepaalde land-
streken uitstrekte. Men vond ze te
iWeenen, te Zurich, te Straatsburg en
te Keulen. Alien moesten hier te lande
gehoorzamen aan de Keulsche hoofd-
hut en er den tienden penning aan
betalen.
Wie meester wenschte te worden
moest de gildeproef doorstaan, op
dezelfde wijze als nu nog degenen, die
meesier worden in de rechten of in
een anderen fak van wetenschap doc
toreeren, een proefschrift moeten in
leveren.
Deze meesterproef kweekte liefde
voor het ambacht. Elkeen zochl iets
waarlijk kunstigs voort te brengen. Men
ziet het aan de bouwwerken en meu
belen van dien tijd. Kathedralen, koor
stoelen en slaapsteden: alles munt uit
door schoonheid en sterkte en tevens
door doelmatigheid. Maar de meesters
bleven eenvoudig, ook al waren zij de
grootste kunstenaars.
Adam Krafft wordt steenhouwer,
Peter Vischer ketelmaker genoemd.
Nog bewonderen wij de kunstzinnig
vervaardigde vaandels, de rijke priester
gewaden, de kunstig bewerkte reliek
schrijnen, het heerlijke smeedwerk van
Aert van Maastricht, die de doopvont
der Sint Janskerk fabriceerde, de kleu-
I rige glasschilderingen der kerkramen.
Er was liefde voor het vak, er werd
met liefde gewerkt. Dit zal ten allen
tijde den Gildenlijd nagegeven moeten
worden.
De verhouding der Gilden legenovër
het Stadsbestuur was deze:
De Gilden waren aan de Stedelijke
Overheid gehoorzaamheid verschuldigd
en moesten haar alle staten ter goed
keuring voorleggen. Jaarlijks werden
eenige meesters gekozen, om ten stad-
huize rekenschap te geven voor de
raadsheeren der stad.
Wanneer er tusschen de gilden on
derling oneenigheid ontstond, waren
burgemeester en schepenen daar, om
de zaak te vereffenen. Ook hielden
stadsbestuur een overheden ooit onder
ling raad, om de prijszetting en andere
zaken na te gaan.
In het eigenlijk inwendig bestuur
was de macht der dekens, om zoo te
zeggen, onbeperkt. Vandaar de naam
van „vrije gilden".
Men moet nu echter niet meenen,
dat het eerste doei der middeleeuwsche
gilden was, onderhoud en verdienste
van meesters en gezellen te regelen,
't Waren broederschappen, nauw ver
bonden vereenigingen, welker leden
elkander zouden steunen en bijstaan
in alle gemeenschappelijke belangen
des levens. Zij moesten onderling de
broederlijke liefde onderhouden, elkan
der liefdediensten bewijzen en levens
lang onderstand verleenen. Zij moesten
vriendelijk zijn en eerlijk.
De schulden, welke 't ambacht be
troffen, welke de eene Gildebroeder
bij den ander had, moesten op last
't Gilde voldaan worden.
'sGravenhage hadden de voor
naamste gilden in vroeger tijden in de
Sinte Jacobskerk hun bijzonder altaar.
Priester of Kapelaan tot verrichtinge
van den godsdienst, jaargetijden of
andere kerkplichten.
Zoo vond men ook te 'sHertogen-
bosch aan eiken pilaar der Sint Jans
kerk het altaar van dezen of genen
Schut-Heilige. Men kan nog aan de
voetstukken der pilaren zien, dat er
in vroeger lijden een altaar tegen stond
en in een der kapellen achter 't hoog
altaar ontdekte men muurschilderingen,
welke er ten duidelijkste op wijzen,
dat daar het visschersgilde gevestigd
was.
Op zekere dagen moesten de leden
in de kerk voor 't zelve altaar ver
schijnen en in 't offerkistje, dat aan of
op 't altaar was gehecht of geplaatst,
eenen pennink tot behoef van 't gilde
geven.
Zóó was 't ook in Amsterdam en
elders.
Het gilde had zijn vaste plaafs in
de omgangen vaii het H. Sacrament.
In den Lieve Vrouwe-omgang van
'sHertogenbosch gingen de gilden en
ambachten achter hunne rijke vaandels
en prachtig uitgedoste dekenen. Lange
mantels golfden van hunne breede
schouders.
Bij de bestorming van de uit den
Stillen Omgang zoo bekende Heilige
Stede te Amsterdam, werd deze ver
dedigd door de „overwlven" van het
Sacramentsgi'de, „de alderrijckste uit
de stad".
Alles ademt dus godsdienstigheid
de gilden zijn in en in godsidenstig.
Kerk en werk reiken elkander de hand.
Op de zedelijkheid werd streng toe
zicht gehouden. Nooit wordt een man
in 't gilde toegelaten, die in onwettige
verbintenis leefl.
Traagheid en afwezigheid bij nacht
uit het huis des meesters, onzedelijk
heid en spel waren bij gezel en leer
ling reden genoeg, om te worden af
gewezen. Wie een onteerende straf
had ondergaan, werd in de werkplaats
niet geduld. Den meester, die zich
aldus vergrijpt, zullen dekenen en ge
zworen opzieners het ambacht ver
bieden terwijl hij, die zijn huisvrouw
een slechte behandeling doet onder
gaan of die kwaden arbeid levert, uit
het gilde kan worden gezet.
Gewicht en kwaliteit moesten deug
delijk zijn, de prijs werd voorgeschre
ven b.v. bij de bakkers werd dit door
van stadswege aangestelde „weghers"
nagegaan. Te licht brood werd „ent-
wien" gesneden en aan 't gasthuis ge
schonken, terwijl de schuldige bakker
werd beboet.
Het vleesch werd gekeurd door zoo
genaamde „vinders". De loonen der
wevers werden door het gerecht be
paald. De verschillende bewerkingen
stonden onder toezicht der stad.
Daarvoor werden vier personen op
Goeden Vrijdag door 't Gilde gekozen
en beëedigd die den naam ontvingen
.wairdeyns".
Wordt vervolgd.
