Dc €embo(te
A. H. v. Nieuwkerk n.v.
PIIROL lijk aan gaatesMi
Kantoor en Drukkerij Langegracht 28, Amersfoort
DE EEMBODE verschijnt eiken Dinsdag- en Vrijdag
middag. De abonnementsprijs bedraagt één gulden
per drie maanden; buiten Amersfoort f 1.10, franco per
post. Abonnementen kunnen eiken dag ingaan.
Uitgave van de Katholieke Stichting De Eembode,
gevestigd te Amersfoort
Katholiek Orgaan voor Amersfoort en Omstreken
Vrijdag 8 April 1932
ADVERTENTlEN 25 cent per regel. Billijke tarieven
voor handel en nijverheid bij geregeld adverteeren.
Advertentiën moeten Dinsdag en Vrijdag vóór 8 uur
Telefoon 314
in den morgen zijn bezorgd.
Zes en Veertigste Jaargang - No. 3
Het St. Elisabeths Oast- of Ziekenhuis
Maandag 4 April was het 25 jaar geleden dat het Sr. Elisabeths Oast- of
Ziekenhuis aan de St. Andriesstraat werd ingewijd om op II April daarop
volgend In gebruik Ie worden genomen.
De Stichting Is ontstaan uit de in de St. Joriskerk gevestigde Broederschap
van de H Drievuldigheid, bezittende in die Kapittelkerk een altaar gewijd
aan de H. Drievuldigheid of de 21e Vicarie, gefundeerd in 1495 door Aleyt
Karmans en Griet Willas, genaamd het altaar der Weduwen
De leden dezer Broederschap wilden zich Ier eere Gods ook naar buiten
oefenen in de Christelijke deugd van barmhartigheid, gelijk blijkt uit een
Acte vervat in een registertje berustend in het Archief van het St. Elisabeths
Gast- of Ziekenhuis.
De instelling kon zich in den loop der eeuwen met groote moeite als
Katholieke Stichting handhaven,
y In 1880 werd de verpleging der zieken aanvaard door de Eerw. Zusiers
van St. Jozef. De Congregatie ontving destijds daarvoor totaal f 500.
In 1896 werd Dr. Jorissen aangesteld als geneesheer van het in de Muur
huizen gelegen oude Ziekenhuis.
In 1905 rijpte bij regenten het voornemen een nieuw ziekenhuis te bouwen,
en het oude gebouw, waarin men 3 eeuwen gehuisd had, te verlaten.
De heer C. T. van Beek. Regent-secretaris, had diverse perceelen grond
daarvoor afgestaan, waardoor het plan vasten voet kreeg en in 1906 besloten
werd een naar de nieuwste eischen ingericht Ziekenhuis te bouwen.
Dr. Jorissen gaf zich veel moeite voor het verwezenlijken van dit plan
17 Februari 1906 betuigden de Regenten hem dank voor de veie moeite,
zorgen en opofferingen, die hij zich in het belang van het nieuwe ziekenhuis
had willen geven en voor de keurige bewerking van het nieuwe reglement.
In plaals van het oude ziekenhuis was, onder architectuur van Herm. Kroes
n de St. Andriesstraat een nieuw gesticht verrezen.
Met de Eerw. Zusters van Liefde van den H. Carolus Borromacus te
Maastricht werd een overeenkomst aangegaan om hei Huis Ie bedienen.
Het Huis mocht voor de kapel een groote gilt van den heer J. A. Hamers
en van de Vereeniging van het H. Sacrament kerkelijke gewaden ontvangen.
In 1906 werd het nieuwe Reglement voor de Stichting vastgesteld en door
den Aartsbisschop goedgekeurd.
Het Gasthuis ontving begin 1906 ten legaat van 4000 gulden onder last
van uitkeering van Maria Walbertha van der Maalh en een gift van 1000
gulden van Mevr? Rikkers—Hamers.
Het bestuur was begin 1907 samengesteld als volgt: Voorzitter C. Th. van
Beek; vice-Voorzitter L. A. F. X. Fock; A. T. R. Vermolen, Secretaris; H
C. A. de Jong, Penningmeester en regent; J. A. Hamers; de dames F. G.
Thies-Lagerweij, M. F. Duchateau-Ruijten, M. C. L. Hamers-v. Beek, M. de
Wit-van Berkensteijn, Regentessen; J. W. Jorissen, directeur-geneesheer.
Het nieuwe ziekenhuis werd 11 April 1907 in exploitatie gebracht. He
oude huis aan de Muurhuizen werd gesloten en later verkocht aan de firmat
Wagenaar en Dieckerhof.
Bij de opening van het nieuwe Gaslhuis waren tegenwoordig: het Bestuur
der Gemeente en bijna alle gemeenteraadsleden, de Kath. geestelijken en
vertegenwoordigers van alle gezindten, vele burger- en militaire autoriteiten,
alle geneesheeren der stad en omgeving en vele genoodigden.
Het aantal patiënten steeg spoedig tot meer dan het dubbele.
De voorzitter der regenten, de heer Cornelis Theod. van Beek, overleed
28 Sept. 1908, en legateerde onder meer aan het Huis f20 000, een heeren
huis en twee woningen.
Aan het portret van President C. T. van Beek, geschilderd door A. Fock,
kunstschilder te Antwerpen, werd een eereplaals in de Regentenkamer gegeven.
De vergaderingen van het bestuur worden den 3en Vrijdag van iedere
maand gehouden in de Regentenkamer.
In 1912 werd hel gebouw uitgebreid. Als bijdrage voor de kapel séhonk
Mej. Brouwer Ancher in 1915 duizend gulden en Mevrouw Van Sonsbeeck
honderd gulden.
In 1916 werd Dr. Aghina als chirurg aan het Ziekenhuis verbonden en
kwam wederom een uitbreiding tot stand.
Een in 1919 aanvaarde rcglements-wijziging bepaalde, dat het bestuur zal
bestaan uit ten hoogste zeven mannelijke personenéén geestelijke en 6 leeken,
De tijdsomstandigheden waren toen niet gunstig. De exploit;
verlies van ongeveer f8200.
Later werd de inrichting nogmaals uitgebreid en verbeterd.
De nieuwste vindingen werden benut en toegepast. Het Regenten-college
streefde steeds naar verbetering en geen offers waren te groot wanneer de
eischen eener goede verpleging die vergden.
Als regenten vinden we vanaf 1878 genoteerd:
1878 |hr. Mr. H. J. L. van Sasse van Ysselt; 1878 C. T. van Beek, op
richter nieuwe ziekenhuis; 1890 J. A. G. de Jong; 1891 A. T. R. Vermolen,
1906 J. A. Hamers; 1906 L. A. F. X. Fock, Deken; 1906 H. C. A. de Jong;
1909 H. J. L. M. van Schevichaven, Maj.-Ing.; 1911 J. Th. H. Mingels, Kolonel;
1919 O. P. A. L. te Leuken, Notaris; 1923 A. F. van Beurden, Hypolheek-
(bewrarder; 1924 P. J. Hamers Wolters; 1927 Majoor H. Verberne.
Het college van regenten is thans samengesteld als voigt: Deken L. Fock,
voorzitter; A. F. van Beurden, secretaris; H. C. A. de Jong, penningmeester
G. P. A. L. te Leuken; P. Jos. Hamers Wolters; H. Verberne; 1 vacature.
Na het overlijden van Dr. Jorissen werd de directie tijdelijk waargenomen
door Dr. Aghina, waarna in de vacature werd voorzien door de benoeming
van Dr. Emile van Schoonhoven van Beurden, internist, op wiens initiatief
weer tal van verbeteringen zijn aangebracht.
Als een monument van Katholieke Charitas uit het verre verleden
geslacht overgedragen, werd de Stichting, door de offervaardigheid van velen,
meer en meer een zegen voor de lijdende menschheid.
Moge zij door de voorbede van St Elisabeth steeds meer in staat zijn aan
haar verheven doel te beantwoorden tot heil van zieken en lijdenden in lengte
van dagen.
e exploitatie gaf een
BERICHTEN
UIT
AM ER8POORT
„Pro Ecclesia
et PontlHce."
De heir S. Kraan, oud-voorzitter der
Kath. Werklieden Vereeniging, hier ter
plaatse, mocht van Z. H. den Paus
als hooge onderscheiding ontvangen
het eerekruisPro Ecclesia et Pontifice.
De zeer velen van onze stad en
daarbuiten, die den heer Kraan kennen, I
zullen zich van harte verheugen over'
dit blijk van waardeering, door onzen
H. V3der zelf gegeven.
De Oud-voorzitter van de Stands-
organisatie St. Jozef, heeft 20 jaren lang
als praeses de katholiek-sociale be
langen van zijnstadgenootenopeminente
wijze behartigd.
Hij heeft dit al die jaren gedaan,
zooals de Paus zelf in Zijn encycliek
„Quadragesimo anno" heeft neerge
schreven .Niet minder lof verdienen
de leiders der arbeidersvereenigingen,
die zoo onbaatzuchtig en alleen be
zorgd voor het heil der aan hen toe
vertrouwden, hun billijke eischen trach
ten te behartigen en ze beleidvol Ie
doen strooken met de welvaart van het
geheele bedrijf, zonder zich door hin
derpalen of verdachtmakingen, van
welken aard ook, te laten afschrikken
van deze heerlijke taak."
En is deze laak, door den Paus zoo
hoog geprezen en zoo lange jaren waar
genomen, ook vooral niet geweest een
leeken-apostolaat in den waren zin dts
woords? Het leeken-apostolaat, door
Christus' Plaatsbekleeder zoo nadrukke
lijk lelkens geprezen! Hoe toepasselijk
is ook hier weer het woord van onzen
grooten Paus over den leeken-apostel
„Van hel Evangelie maakt hij een gids
der zielen, inaar ook een wetboek der
volken, de wet der beschaving".
Ik wil hier niet in bizonderheden
treden, en vermelden alles, wat hij zoo
belangloos heeft gedaan voor zijn ver
eeniging en de geheele katholieke zaak.
Daarvoor kennen wij zijn degelijke
eenvoud en nederigheid te goedl
Hij heeft dit alles ook niet gedaan,
om menschenlof en menscheneer te
oogsten! Neen, hij heeft de vele talenten,
door God hem geschonken, gebruikt
als katholiek, het beschouwend als van
zelf sprekend voorde meerdere eere Gods
Vriend Kraan, draagt dit welverdiende
eerekruis nog lange jaren met katho
lieke fierheid! En daarna zij deze on
derscheiding van Christus' Plaatsbe
kleeder op aarde, U een titel voor de
de onderscheiding van Christus zelf!
En zoo moge ik vertalen het adagium
,Per crucem ad lucem"door dit
kruis tot de kroon!
Kapelaan W. DE JONG,
Geestelijk Adviseur der
Kath. Werkl. Vereeiiging.
K. J. V.
I.
Drie geheimzinnige letters staan hier
boven dit kleine artikeltje geschreven,
en toch beginnen deze drie geheim
zinnige letters overal in het land zoo'n
beetje het onderwerp van den dag te
worden. Ze zijn op vele plaatsen al
even eigen en gewoon aan de menschen
geworden als K. R. O.
Ook in Amersfoort zijn ze sinds
enkele maanden doorgedrongen en ze
zijn daar de oorzaak geworden, dat
men elkaar dikwijls nieuwsgierig de
vraag stelt„Wat is dat toch eigenlijk
de K. J. V.?" De een zegt dit ervan,
de ander dat, maar met dat alles blijft
er toch nog altijd een waas van ge
heimzinnigheid omheen hangen, omdat
er maar heel weinigen zijn, die een
Eoed volledig antwoord kunnen geven,
ie meesten die over K. J. V. praten
hebben wel de klok hooren luiden, en
dan nog heel in de verte, maar ze
weten eigenlijk niet waar de klepel
hangt. Zoodoende zijn er heel wat
verkeerde en onware en half-onware
opvattingen over de K. J. V. gekomen,
zoo zelfs, datU zelf zoo hier en daar
al eens een soorf huivering door de
leden zal gaan, als er over K. J. V.
gesproken werd.
Door tusschenkomst van den alge-
meenen directeur vari het K. V.-werk
in het Aartsbisdom, ontving onderge-
teekende van Zijne Hoogwaardige Ex
cellentie den Aartsbisschop van Utrecht
de opdracht om voor de vier parochies
van Amersfoort het K. J. V.-werk te
organiseeren-.lntusschen is reeds over
gegaan tot de aankoop van een huis
in de Asch van Wijckstraat no. 5, wat
zekeren, heb ik gemeend, om U eerst
eens kennis te laten maken met dit
moderne werk, waar elders reeds zicht
baar zooveel goeds van uit gaat. De
Eembode is zoo welwillend om aan
een paar ariikelijes een plaatsje te
gunnen, waarin we zullen trachten om
iets van het doel, de inrichting, de
werkwijze van de K. J. V. Ie vertellen.
Veel tijd behoeft niemand aan het
lezen van deze artikeltjes op te offeren;
een tien minuutjes van de vrije Zondag
is genoeg, want we zullen zoo kort
mogelijk zijn. Volgende keer beginnen
e.
Wie intusschen bij hel moeilijke be
gin een handje wil helpen, vooral bij
het aanschaffen van alles wat noodig
is voor de inrichting van het K. V.-
huis in onze slad, kan in de pastorie
van de Matthias Wilhoosstraat 34 iemand
vinden, die dankbaar alles aanvaardt:
J. A. VERNOOY, Kapelaan
Directeur K. J. V.
Telefoon,
2'/i cent.
Hallo! Met Secretariaat K. J. M. V.
Jawel, mijnheer. Wij voeren op
„Jim de Schrijver" van G. Nielen. Een
zeer goed stuk.
Wanneer? Zondag 10 en 17 April,
entrée 10.50. Woensdag 13 April, en-
trée f 0.20, werkloozen op vertoon van
kaari vrij toegang.
Heden geëtaleerd in onze groote hoek-etalage
Een pracht collectie Clubfauteuils
IN ETALAGE No. 2
Complete Eetkamer
Enorme sortcerlog Dressoir* voorradig.
IN ETALAGE No. 8
Een prima eiken Slaapkamer-ameublement
Zeer apart modern model.
Groote keuze Spiraal- en Kapokmatrassen
Bezoekt onze Toonzalen
Wij bieden U een groote sorteering
Tapijten en meubelen.
K. Beekstraat 6, Tel. 543 - Beekenst.laan 10 - Amersfoort
UW ADRES voor Complete Meubileering
Om mij nu van de sympathie en de
steun van Katholiek Amersfoort te ver
3 kaarten voor Zondag?
Ik zal ervoor zorgen, mijnheer.
Plaatsbespreken 'sZondags na
Hoogmis tot één uur.
Wat de K.J.M.V. feitelijk is?
De Katholieke Jonge Middenstands
Vereeniging. Heel iets anders dus dan
KJ.M. of K.J.V. Doel en werkwijze
vindl U omschreven in het voorwoord
van ons programma.
Ja, leest U dat vooral goed!
Tot uw dienst, mijnheer!
R. K. Vrouwenbond.
Het Bestuur deed de leden een
noodiging toekomen tot bijwoning van
het tooneelspel: „Jim de Schrijver",
op te voeren door eenige leden der
K.|.M.V. in St. Aechten, hedenavond
te 8 uur precies. Een gezellig strijkje
zal de avond opluisteren.
Woensdagmiddag a.s. te halt-3 ge
zellige Kindermiddag in St. Aechten.
Entrée 10 cent.
Loterij Verkenners Gabriëlgroep.
De uitslag der trekking is als volgt
le prijs: No. 906
18e prijs
No. 581
2e
831
19e
312
3e
12
20e
634
4e
284
21e
951
5e
74
22e
948
6e
9
23e
959
7e
552
24e
858
8e
334
25e
730
9e
50
26e
515
10e
868
27e
106
11e
112
28e
616
12e
921
29e
181
13e
802
30e
266
14e
442
31e
236
15e
308
32e
154
16e
138
33e
424
17e
667
34e
953
De nog niet afgeleverde prijzen kun
nen tot en met 15 April worden afge
haald op vertoon van het lot Lange-
straat 49.
Voor de vacante betrekking
onderwijzer aan een der openbare
scholen meldden zich 104 sollicitanten.
R.K.Werkliedenvereeniging St. Jozef
Het Triduum ter gelegenheid van
het Patroonsfeest der Kath. Werklie-
denvereeniging wordt gehouden in de
kerk van O. L. Vr. Hemelvaart aan
de Langegracht.
Donderdag 14 en Vrijdag 15 April
'savonds 8 uur Lof met i predikatie
door een Zeereerw. Pater.
Zaterdag 16 April 7 uur Lof met
predikatie door een Zeereerw. Pater.
Op Zondag 17 April 's morgens 7
uur H. Mis voor de levende en over
leden leden van de R. K. Werklieden-
vereeniging St. Jozef. Onder de H. Mis
Alpemeene H. Communie.
Na de H. Mis gemeenschappelijk
ontbijt in het Bondsgebouw,
Woensdagmiddag opende met een
korte inleiding de heer W. Croockewit
tentoonstelling in het museum „Fle-
hité" op het gebied van het Apotheek
wezen van vroeger en thans. Door de
heer D. Bollen werd vervolgens een
uiteenzetting gegeven van de boeken,
platen en voorwerpen welke in groote
verscheidenheid lagen uitgestald. Veel
is er te zien uit de verzameling Bollen.
Een aandachtige beschouwing toont
de uitbreiding van het apotheek-
:n en de veel betere middelen,
welke heden ten dage de geneeskunst
ten dienste staan. De heer Bolten wees
ook vooral op de vroegere instrumenten,
waaruit blijkt, dat er voorheen vrij ruw
met patiënten werd omgesprongen.
Velen zullen ongetwijfeld deze belang
wekkende tentoonstelling bezoeken en
daarmee van oud en nieuw kennis
kunnen nemen.
Burgerlijke Stand.
GeborenDavina Adriana, d. v, A.
N. Opstelten en A. A. Millenaar
Hermanus, z. v. G. Hoogendoorn en
E. Lammers Riemer Lijkele, z. v.
d. Veer en A.Jansen—Jannetje,
r. R. Schukking en J. de Vries.
Gehuwd: J. de Vries en J. Vos.
6 April. Geboren: Erik |an, z. v. J.
Spaander en M. A. Duyvis Bernar-
dus Leendert Johannes, z. v. M. B.
Rond en G. M. W. Lacet. Gehuwd:
T. G. Verschuur en J. P. v. Hamcrs-
veld J. O. Geldhof en M. H. Bon
set J. L. Kamphuis en G. A. M. de
Gans F. F. K. Alischewky en H.
J. Schuiten. Overleden: Nicolaas Kok,
68 jr., echtg. v. H. J. Helderman
Pelronella Hofman, 76 jrwed. v. C.
W. Borstlap Matje Kriek, 49 jr.,
ongehuwd.
R. K. Oudersvereeniging.
De fancy-fair die door deze vereeni
ging werd georganiseerd en die aan
vankelijk was vastgesteld op 18 April
is wegens het niet beschikbaar zijn
van de zaal, uitgesteld tot 21 Mei d.i.
een week na Pinksteren. In verband
hiermede is de trekking voor de daaraan
gepaard gaande verloting uitgesteld
tot 24 Mei. Op deze loterij wordt nog
eens de aandacht gevestigd van de
leden en stadgenooten Wel zijn reeds
vele loten verkocht, toch is de voor
raad loten nog vrij aanzienlijk. En
toch is dit een zeer aantrekkelijke
loterij. De loten kosten slechts 25 cent
en er is een groot aantal zeer mooie
prijzen Ier beschikking. Als ieder lid
medewerkt dan zal met een beetje
goeden wil binnen kort kunnen wor
den bericht: Loten uitverkocht. De
boekjes inhoudende 50 loten zijn nog
verkrijgbaar bij den onder-voorzitter
de heer C. E. Schutijser, Militair Ma-
jazijn van Levensmiddelen Inf. Kazerne
.eusderweg of bij den voorzitter Lan-
gestraat 49.
Nog een stormloop en we zijn er.
Zoowel het verkoopen als het koo-
pen dezer loten zal voldoening geven
om de mooie prijzen zoowel als om
het schoone doelsteun bij gezins
vermeerdering en bij overlijden.
De Commissie van toezicht op het
Lager Onderwijs vergaderde onder
voorzitterschap van G. A. L. Spelberg.
Na vaststelling van de notulen en
het doen van mededeelingen, wijdde
de voorzitter eenige woorden aan de
nagedachtenis van het overleden lid
der commissie, Mevr. Eysink.
Vervolgens werden de nieuwe leden
Mevr. van der Veer en de heer Vossen
geïnstalleerd.
Daarna werd door de verschillende
sub-commissies verslag gedaan van
schoolbezoek. Eenige opmerkingen,
waartoe dit schoolbezoek aanleiding
heelt gegeven, zullen ter kennis van
het gemeentebestuur gebracht worden.
Als centraal gebouw voor de Kath.
Meisjes-organisatie te dezer stede, zal
worden betrokken het heerenhuis aan
de Van Asch van Wijckstraat no. 5.
Uit de Katholieke Leeszaal.
Eenigen tijd geleden vroegen we uw
aandacht voor onze expositie van lec
tuur over: godsdienst, techniek, natuur
wetenschappen, land- en volkenkunde
Deze week roepen we alle belang-l
stellenden op om kennis te maken met]
hetgeen de Katholieke Leeszaal heeft]
op 't gebied vanrecht, handelsweten-'
schappen, staats- en maatschappijleer,
huishoudkunde, land- en tuinbouw.
Nu de lente in aantocht is, zullen
zeker alle liefhebbers van bloemen en
planten (wie is dat niet?) eens even
willen kijken wat er van dag tot dag
in de tuin te doen is.
De rubriek „huishoudkunde" waarin
boeken zijn over: koken, moderne en
practische huishouding, nuttige en
fraaie handwerken enz., zal zeker de
belangstelling van alle dames hebben.
Vanaf heden verwachten we velen.
Ieder kan weer gratis een catalogus
meenemen.
Hartvelt-kwartet.
Het Hartvelt-kwartet, dat onderhand
n meer dan locale vermaardheid be
gint te krijgen, vindt ook hier reeds
zijn vaste kern van vrienden en ver
eerders; nog een paar meer en het
zaaltje van de Theosophische Veree
niging is te klein. Wat in zooverre
jammer zal zijn, dat juist binnen deze
kleine afmetingen het intieme karakter
van de „kamer"-muziek het best tot
zijn recht komt.
Van dit intiem musiceeren was Schu
berts Es-dur-kwartet een verrukkelijk
staaltje: alles wat dood en banaal had
kunnen klinken in dit vrij lange werk
was levend en charmant geworden.
Het kwartet no. 1 van den zeer jon
gen komponist B. van Lier leek (voor
zoover dit bij een eerste auditie te
beoordeelen is) een Irisch en met goede
techniekbeheersching geschreven werk,
met groote gedeelten van werkelijke
inspiratiebizonder revolutionnair was
het niet (hoeft ook niet) en het publiek,
dat zich zoo enthousiast toonde voor
Debussy, zal zeker op den duur ook
deze sonoriteiten leeren genieten.
Debussy werd op een ongewoon
forsche manier gespeeldmeestal hoort
men deze muziek anders, maar de hier
gegeven opvatting wist zich zeer aan
nemelijk te maken. Enfin, over de juiste
Debussy-voordracht is het laatste woord
ig niet gesproken.
Met medewerking van den heer G.
v. d. Burg werd lenslolte het kwintet
in F-moll van Franck gespeeld: een
werk over het algemeen prachtig van
klank, maar le weinig geaccentueerd
van opbouw om de lengte geheel te
doen vergeten. Pianist en kwartet ver
stonden elkaar over het algemeen zeer
geed, alleen had het klankvolume van
den vleugel, door deze geheel te slui
ten, beter iets verminderd kunnen
worden. v. B