F. A. TULP Taxidienst N.V. Middenstands-Bank SCHRIJFMACHINELINTEN Fa. h. Elzenaar Bel dan op No. 42 Kantoor en Drukkerij Langegracht 28, Amerifoorl DE EEMBODE verschijnt eiken Dinsdag- en Vrijdag middag. De abonnementsprijs bedraagt één gulden per drie maanden; buiten Amersfoort f 1.10, franco per post. Abonnementen kunnen eiken dag Ingaan. Uitgave van de Katholieke Stichting De Eembode, gevestigd te Amersfoort De eembode Katholiek Orgaan voor Amersfoort en Omstreken Dinsdag 9 Juli 1935 ADVERTENTIËN 25 cent per regel. Billijke tarieven voor handel en nijverheid bq geregeld adverieeren AdvertentlSn moeten Dinsdag en Vrfdag vó<5r 8 uur In den morgen zqn bezorgd. Telefoon 314 Negen en Veertigste Jaargang - No. 29 De opvoedkunde bloeit, de opvoeding kwijnt. Cultuur. Het woord „cultuur" is bij uitstek geschikt om iemand schicntig te maken. Er zijn weinig woorden, waarmee zoo veel zwendel wordt bedreven. En dan behoeft het nog niet eens In het Duitsch vertaald te worden. Al te gemakkelijk verloopt het naar gebieden, waar slechts vage nevelge stalten ronddwalen, waar verheldering en concretiscerlng worden geschuwd als een aanval op intimiteit en goeden smaak. „Cultuur" is het naambordje, dat ieder zich kan aanschaffen in modern- artistieke bazars en op zijn deur kan schroeven zonder geverbaliseerd te worden wegens het onbe^egd gebruik maken van titels. „Cultuur" is het diplomatieke pas poort, waarmee de ergste smokkelhan del wordt bedreven en bacil-projec tielen worden binnengesmokkeld op de heiligste terreinen des levens. „Cultuur" verschaft een valsch alibi aan vele aanranders van beschaving en goeden smaak, die overigens ach tenswaardige menschen zijn, maar zich helaas geroepen voelen ook eenige ruimte af te zonderen van hun druk bezetten tijd, om te „doen" aan ethiek, „Cultuur" is de tijn-geleeste laars, waarmede men het volk van zich afschopt als shocking en bar- baarsch. „Cultuur" is de wolk op den berg. waardoor men zich alzondert van de schrikkelijk nijpende stoffelijke en staatkundige nooden, om de aandacht en zorg daarvoor als materialistisch gescharrel te verdoemen. Kortom: waar het woord „cultuur" verschijnt, weest op uw hoede! Maar ge moet goed begrijpen, dat het woord „cultuur" hier voortdu rend werd begeleid door de scherp rechters van het aanhalingsteeken. Het is juist opzet en taak in deze tijden om al de genoemde en verder ook nog de ongenoemde gevaren van het lijf te schudden en het gestelde ideaal zuiverder te boetsceren. Want ook daarover kunnen we het eens zijn, dat er naast schrikbarenden stoffel ijken nood schrikbarende cullu- rcele nood heerschl. Het is geen aanvaarding van het historisch materialisme, als men wis selwerking daartusschen constateert en als men een cultuurstreven, dat zich alzondert van sociale en politieke ge bieden al dadelijk als versteriliseering signaleert. Cultuur, die zich specialiseert op bepaalde gebieden, is geen cultuur meer. Steeds moet hel groote verband tusschen alle levensgebieden in het oog gehouden worden en terecht werd door Professor Kors als een der be langrijke vervaiverschijnsclen der cul tuur in het algemeen aangewezen de eenzijdigheid, welke één bepaalde waarde verheft en koestert ten koste van andere. Daardoor ontslaan span ningen en scheuren, daardoor gaat het gave vlak kruien en volgt de bots ng en het rumoer, waaruit slechts gevaren en rampen kunnen ontstaan. De waarschuwing, om het sociale en het politieke niet te vergeten in een breed cultuurstreven is echter niet de Bekentenissen onder hypnose. Lang duurde de oorlog, veel langer dan men gedacht en verwacht had. En zoo weiden, zoowel bij het leger als bij den geheimen dienst alle middelen en alle krachten ingespannen om het einde zoo spoedig mogelijk te verkrij gen. En zoo werd ook van de bijzon dere bekwaamhcd.n van wetenschap pelijke mannen gebiuik gemaakt, op gebieden, die nauwelijks een kwarteeuw geleden gerekend werden volkomen buiten de oorlogvoering te liggen. Hel overkwam een agent van den Italiaanschen geheimen dienst, dat deze door den betreffenden militairen ge neesheer werd uitgenoodigd om tegen woordig te zijn bij de ondervraging van een of meer krijgsgevangen offi cieren. De geneesheer was niet een gewoon militair arts. De velduniform van den Sta'arts zat hem niet als aan bet lijf gesneden. De geleerde kw3m in hem naar voren. Vele jaren acht r- een was hij werkzaam geweest in ver schillende hoofdsteden van Zuid-Ame- rika, en hij had zich daar ontwikkeld tot een wereldberoemd psycholoog. De Ilaliaansche legerleiding had van hem gehooid, de geheime dienst had zich van Item meester gemaakt door op zijn Wij garandeeren de goede werking van eiken bij ot kochten VULPENROUDER. WO graveeren er gratis Uw naam in. Wij hebben een der allerbeate collecties van het tand. Onze service is eenlg In Nederland. Hel is daarom voor U voordeellg Uw VULPENHOUDER Ie koopen bij KANTOORBOEKHANDEL Uagutr. 66 t.o, Krommastr. TEL 116 meest dringende. Het politieke en sociale leven heb ben in de katholieke emancipatie zulk een ontzaglijke rol verkregen, dat ze heel licht de vergelijking oproepen met de koekoekskinderen, die alle andere bewoners van het nest in een hoekje wegduwen. Men mocht deze politieke omanci- patie in de gegeven omstandigheden het eerst noodige noemen, omdat poli tiek ook de voorwaarden moet schep pen, waardoor het levensrecht en de levensruimte voor andere cultuurstre- igen kunnen worden veroverd en rdedigd, maar als men eenmaalden smaak van de politiek beet heelt j ook het heroïsche strijdelement ont breekt daarin niet! dan laat men al te gemakkelijk de rest schieten. Een waarschuwing om de politiek niet te vergeten, kan dus slechts zin hebben, in zooverre ze zich richt tegen het gevaar, dat de hypertrophic der politiek een reactie van onderschatting der politiek oproept. Het is een feit, dat de groote nieuwe stroomingen van bolsjewisme, natio- naal-sociahsme en fascisme zich van den aanvang bewust zijn geweest, dat ze voor de verovering van massa ot natie zich moesten richten tot all- menschelijke levensgebieden en de verenging tot het sociale en staatkun dige beslist hebben nagelaten. In die aanduiding ligt inderdaad de groote les, dat een afzondering der poliliek den booze is. Het woord. ms vraagt men zich af, of het be vallige woord voorgoed heeft afgedaan in het openbare leven en of het nu voortaan enkel in de boeken van sommige dichters te vinden, in de voordrachten van weinige sprekers te loren zal zijn. Het hardewoord.dat sleeds heerschte op markten en in druk-bevolkte buur ten, heeft geleidelijk de straten der steden en de dagbladen veroverd. Het is ook binnengedrongen in staatkun dige redevoeringen, in toespraken en in preeken. Het heeft in tijdschriflen en in radio-voordrachten zijn plaals verworven. In het boek der Spreuken staat geschreven „Het bevallige antwoord breekt den toomharde taal verwekt orde". Wat moet er dan dagelijks veel woede wn den verwekt. De straat in de stad spreekt de luidste v oorden. De eene koopm; vade-landslietde een beroep te doen. En zoo was hij met den rang van Salaris bij den Opperbevelhebber in gedeeld, teneinde zijn psychologische bekwaamheden te ontwikkelen tegen over krijgsgevangenen en deze, voor zoover zij onder hypnose waren te brengen, de geheimen te ontlokken, die zij als goede soldaten bleven verzwij gen, ook al dreigde hen dientengevolge de hardste krijgsgevangenschap. Men begaf zich naar liet pleintje, dat tusschen de gebouwen van liet Opper bevel was gelegen. Men bedtnke, op welk qogenbiik dit alles geschiedde. De toestand van het Ilaliaansche front, of eigenlijk op de verschillende Ilali aansche fronten was bijkans wanhopig geworden. De ongedachte bloedige offers, die de achtereenvolgende Isonzo- Slagcn hadden vereischt, hadden èn bij het leger èn achter het front een over prikkelde itemming Ie weeg gebracht. Niei meer op alle troepen, die regel matig storm geloopen hadden, zich hadden zien decimeeren, viel lot op het uiterste te rekenen. Zoo nu en dan moest men de soldaten verlof geven, zij brachten een deel van hun moede- looze stemming thuis, en kregen van daar weinig opwekking mede. Muiterij bij verschillende regimenlen kwamen in het Ilaliaansche leger voor, werden NIC. BOVEE Telef. 1093 Tel. 1830 Buitenrittea 6 ct. per K.M. Vraagt prijs voor onze LUXE 6-PÈRS. AUTO'S Hoofdkantoor: Kamp 49 trachl den ander te overtreffen in de aanprijzing van zijn waren. Ons voor geslacht meende: goede waar behoefi geen krans; in onzen tijd schijnt hel woord „goed" zijn beteckenis te heb ben verloren; zelfs met „best" kan de reclame het nauwelijks stellen; eerst „allerbest" krijgt eenige beteekenis voor haar. In veel dagbladen is het lawaai der advertenties overgeslagen naar de be richten, en van de berichten naar de beschouwingen. Iemand voor wien het woord zijn wezenlijke beteekenis behouden heeft, kan dol worden, wan neer hij tracht een sensatie-blad te lezen. De booze gewoonte der sensatie pers heeft zelfs in ons kalme vader land penvoerders aangetast, zeer ten nadeele der zenuwen van onoordeel kundige krantenlezers. De bioscopen, waar klaarblijkelijk enkel met grove aandoeningen geld in de la te brengen is, overtroeven straat lawaai en journalistiek gedaver. De woorden van de filmlabrikanten heb ben hetzelfde formaat als hun reclame platen, dezelfde lijn en dezelfde kleur. Alsof wij door dat alles nog niet genoeg beproefd werden, is de elec- triscbe geluidversterker ook in dienst van de straatreclame gesteld. Monster achtige automobielen rijden rond, die brullende instrumenten dragen, om ons aan te sporen tot koopen van een of ander handelsvoorwerp. Hoe kan de harde taal, die woede verwekt, onze genegenheid winnen voor wat zoo luidruchtig wordt aan bevolen Toch zou de toeneming van het marktgeschreeuw nog Ie verdragen zijn, indien wij in de stilte van onze wo ningen, in de zalen en gebouwen van openbare bijeenkomsten steeds hel be vallige woord konden hooren. Doch ook hiertoe wordt de kans sleeds ge- Wie herinnert zich niet uit zijn school- of studietijd den diepen indruk, dien het bevallige woord van een leeraar, een professor maken kon Wat hij zei, met een eenvoudig gebaa: den stillen toon van genegenheid overtuiging, bleef ons jaren en jaren bijhet vergezelt ons door het leven. Hij sprak tót ons, niet tégen ons. Dit schijnt het zwak geworden te jn van veel sprekers en redenaars: zij spreken tegen iemand, meer dan dat zij lót hun hoorders spreken. Zij streven er niet naar, de beste aandoe ningen hunner ziel te uitenneen, zij bezweren zich tegen zichtbare of on zichtbare aanvallers, zij winden zich op tegen iels. in stede van zich te ver heugen over iets, in stede van hun geestdrift te vertolken over iets goeds of iets schoons. Vandaar in geschriften en voordrachten de kijftoon, het harde woord, het krakende geluid, dat prik kelt en woede wekt. Is het harde woord zooveel gemak kelijker ie hanleeren dan het zachte? Ongetwijfeld. Prijzen valt den meeslen menschen moeilijker dan laken; ketel muziek vergt geen overweging ot studie, lawaai is te maken met knuppels en aschbakken. Het zachte woord, het bevallige woord is als muziek: het kan de fijnste aandoeningen der ziel ver tolken, maar hoeveel toewijding, hoe veel zeltbeheersching, hoeveel inner lijke beschaving is er noodig om op waardige wijze muziek voort te brengen. Het bevallige woord, dat den toorn breekt en de liefde wekl, is onmisbaar bij den opbouw der beschaving. Zou onze culluur er niet bij winnen, indien schrijvers en sprekers tegen den stroom der vulgariteit van de straat- reclame in zich erop toelegden, het bevallige woord in eere te herstellen? krachtdadig bedwongen gelijk achti het Fransche front, maar hielden ui op. Tal van malen werd vernomen, dat men op vrede bleef aandringen. En ongetwijfeld, langs het front van den vijand was het niet beier. Ook daar gelijke symptomen, versterkt nog door hongersnood in het binnenland. Maar voorloopig bleef dit front overeind staan, en het ging er om wie van beiden deze moeilijken, zenuwrovenden strijd hel langst zou kunnen uithouden. In deze omstandigheden had men aan een der fronten een 700 Oostenrijksche soldaten, geleld door 11 officieren ge vangen genomen, en het ware deze laaisien, die op het pleintje gereed stonden om door den Stafarts geïn specteerd en zoo mogelijk uitgehoord te worden. Van de officieren was een majoor de oudste. Zwaar gewond aan de schou der, stond hij niettemin recht overeind. De andere officieren bleken eveneens allen vrij gevaarlijk gewond. Een der Oostenrijkers geleek in niels op de anderen. Dat waren troepenofficicren, getooid met de gebruikelijke edelweis en zilveren sterren, die hen aanwezen als onderdeden van de Tirolers. Hij niethij droeg drie gouden sterren op eenbreeden rooden kraag, bewijs, da. hij tot den Generalen Staf behoorde. Brandgevaar in oude tilden. Het brandgevaar was in vroegeren lijd enorm grooler dan thans. De hu'^en waren veelal van hout, op het land van gevlochten hout met leem be smeerd, dc daken waren van stroo of riet en de vuurhaarden waren open. In de dichtaaneengebouwde steden, waren de voorgevels nog veelal van hout. Van daar die vernielende bran den, die bijna in alle steden gewoed hebben en soms de helft der buizen in puin neerwierpen. De middelen om ze te voorkomen, aren goed toezicht, scherpe voor- schritten, nachtwakers en't beteugelen van den brand, als hij eenmaal uitge broken was door het lesschen met water met leeren emmertjes er opge worpen, het omhalen van brandende gevels en daken met lange haken en het beperken der ruimte van het vuur door het afbreken der naaste woningen. Eerst later werden de toestanden verbeterd door het voorschrijven van hard dak, leien ot pannen en de uit- inding en toepassing der brandspuiten. Het verdwijnen van het hout voor ijzer in het bouwen, het aanleggen van waterleiding met hoogdruk, de aan schaffing van stoombrandspuiten bracht een geheele ommekeer in het brand- bluschwezen. Wie in den ouden tijd afbrandde, as ten deele geruïneerd, want brand erzekeringen bestonden niet. Ze zijn pas voor een eeuw in goeden gang gekomen. In de oude archieven der I8ee treft men dan ook, vooral van Pruisisch grondgebied, aanhoudend permissies van de plaatselijke besturen voor lieden, r buis door brand vernield was, geld te vragen in steden en dorpen bij milddadige Tandgenooten. Het brandgevaar was zoo groot, dat men er bij het verpachten, beleenen, opstal uitgeven, rekening mede hield. Even zoo goed als men in een koop- acte zette, als een verkooper aan den kooper een vast goed moest leveren dat de verkooper er met „halen en mond" afstand deed, zoo zette men in de uitgifte-contracten .ten eersten brande toe". Men rekende er vast op en verwachtte er nog meer daarna. Eenige voorbeelden uit de oudste Amersfoortsche papieren en perka menten kunnen dit bewijzen en dui delijk maken. (16 April) 136). Vrijdag na Sint Tl- burtiusdag. Symon, heer Lubertuszoon geeft aan Gerrit van Renen „ten eersten brande Joe" in pacht eene hofstede voor Amersfoort en Omstreken AMERSFOORT. Lange Gracht no. 4 - Telefoon no. 304 en 697 Deskundige voorlichting bjj den aan- en verkoop van Effecten Verhuring van Lips Safe-loketten Verzilveren van coupons Handelscredieten Incasseeringen Spaar-deposito's rente 3 pet. de Bruijelstraat te Amersfooit. De Bruijelstraat is het gedeelte Visch- markt—Varkensmarkt der Langestraat. Men lette hier op de uitdrukking hof stede, die op de eerste eenvoudige toestanden wijst van losliggende huizen. (21 Juli) 1367 spreekt men ook van een hofstede aan de Krommestiaat. (17 Maart) 1377 Sint Geertruidag. Gijsbert Ever Godschaikzoon geeft aan Aernt Muts „ten eersten brande toe" eene hofstede in de Langestraat. (14 Maart) 1380 Woensdag na Sint Gregoriusdag. Evert Simonse verpacht aan de erven Joban Stoop „ter eersten brande toe" een hofstede aan de Bruijelstraat. (2 April) 1381. Dirsdag na Judica den Vasten. Gijsbrecht, Schout van den Kelre geeft ran Ricout die Rughe „ten eersten brande toe" in erfpacht eene hofstede op Bloemendaal. (19 Mei) 1381 Dirc de Conine geeft aan Volquin Ricoutsz „ten eersten brande toe" in pacht drie hofsteden buiten den Victoren in de Toie ot Teut. Hofstede heeft hier de beteekenis van een stuk grond waarop een huis kan gebouwd zijn. CARBON Steeds het beste Kantoorboek- en Schrljfmachlnthandel Langestraat 84 Telef. 528 Hebt U een Taxi of auto noodig Amersfoort Amersfoort Opbrengst bloempjesdag De opbrengst verkoop bloempjes aan de kerken voor uitzending van zwakke kinderen naar het Koloniehuis „Mooi Gaasterland" door de Vereeniging „Volksgezondheid" bedroeg in totaal f 136 36. De dames verkoopsiers har telijk dank voor haar betoonden ijver. Titelfeest Aartsbroederschap H. Familie. Zondag had in de parochiekerk O. L. Vrouw Hemelvaart de viering plaats van het Jaar- of Titelfeest met opdracht van nieuwe leden der Aaitsbroeder- schap „De H. Familie". Vooral was een triduura gegeven door Pater Auxentius van Schalen O.F.M. Zondagmorgen onder de H. Mis van 6 uur naderden de leden ter H. Tafel. Deze H. Mis werd opgedragen voor de overleden leden der broederschap. De plechtige Hoogmis van half 1 i werd opgedragen voor de levende leden en weldoeners der Broederschap. 's Namiddags om 5 uur had de plech tige oefening plaats, welke werd ge opend met „Veni Creator". Na de feest- iredicatie, welke werd gehouden door 'ater Auxentius van Schalen, had de plechtige hernieuwing der opdracht plaats en de opdracht van 20 nieuwe leden, waarna een woord van geluk- wensch en volharding werd gesproken door den Eerw. Directeur Kapelaan Leeuwen. De zilveren medaille 25-jarig lidmaatschap werd uit gereikt aan de dames M. Keizer-van Doorn, A. Hellevoort-van Doorn en G. Laseur-van Hoeijen en aan den heer A. Schrasser. Met een plechtig n processie met het H. Sacrament, pauselijken zegen en Te Deum werd deze plechtigheid bestolen. Op Woensdag 10 Juli om 3 uur zal gelegenheid gegeven worden tot kostelooze inenting in het gebouw Westsingel 45. Het is gewenscht trouw boekje of geboortebewijs mede te brengen. Ziji gezicht droeg ook niet als dat van de anderen, de teekenen van in weer en wind gehard te zijn. Maar evenmin had hij de rust in zich, de betrekke lijke onverschilligheid van de anderen; zijn blik was gejaagd, en iedere bewe ging toonde'een zekere zenuwachtig heid. Nadat de dokter op hoffelijke wijze de gevangenen had toegesproken, deed hij hen allen naar de verband- plaats en de eetzaal geleiden, en noo- digde slechts den Stafofficier met zich. Deze bleek goed Italiaansch te verstaan, zoodat het gesprek verder in het Ita liaansch werd gevoerd. Nadat de militaire agent van der geheimen Italiaanschen dienst op de gebruikelijke vraag of de Stafofficier bereid was militaire inlichtingen te geven, het gebruikelijk ontkennend ant woord had verkregen, trad de Stafarts op den voorgrond. Hij meende op te merken, dat de Oostenrijksche Staf officier tengevolge van een wond aan zijn voorhoofd iets minder scherp van gezicht moest zijn. Hij wilde dit con troleeren, en verzocht den Oostenrijker hem goed aan te zien. Hij richlte zijn oogen scherp op den Oostenrijker; al spoedig kwam er een strakheid in diens gezicht, sloten zijn oogen zich, hingen zijn armen slap naast de stoel neer. De Stafofficier knikte naar den agent. Let goed op. sprak hij vervolgens tot den schijnbaar ingeslapen Oostenrijker, zijn Keizerlijke Hoogheid Veldmaar schalk Aartshertog Eugenius staat voor u en wil u wat vragen I Bijkans on middellijk strekten zich de handen van den Oostenrijker als wilden zij met de pink op de naad van de broek komen. Toen begon de agent van den Italiaan schen Inlichtingendienst te vragen ach tereenvolgens over de veranderingen, die aan het Zuid-Westelijk fronl had den plaats gehadover de aanvoering van de nieuw gevormde legercorpsen; over het aantal divisies, waaruit deze legercorpsen bestonden; over de be wapening dier divisies; over het mo reel, dat aan het front heerschte. Hij erkende, dat het moreel zeer geleden had zoowel door wat zich in liet binnen land afspeelde als door het manifest van Keizer Karei en de eischen, die de afgevaardigden in het Pailement stelden. Zelfs ging hij zoover speciale gevallen te noemen, dat b.v. de Magy- aarsch-Slowakijsche manschappen den Opperbevelhebber in Tirol Aartshertog Jozef een deputatie hadde i gezonden met de verklaring, dat zij niet verder wilden vechten. Niet meer dan een week zou het Zuidwestelijk front het kunnen uithouden. Dat bleek ook uit een telegram, door hem op order van het Commando geredigeerd, waarin zelfs op het spoedig sluiten van den wapenstilstand werd aangedrongen. Gelooft gij, Overste, dat, indien een Ilaliaansche aanval plaats had, het front nog tegenstand zou kunnen bieden? Neen, Keizerlijke Hoogheid klonk hier op het antwoord. Dat zou alleen kunnen geschieden daar, waar Duitsch-Oosten- rijksche regimenten zijn Alle andere nationale troepen zouden, zonder een schot te lossen, hun stollingen verlaten. Dit alles overtreffende antwoord was voor den agent van den geheimen dienst voldoendehij trad terug, meer, zoo verklaarde hij den professor, was er niet te vragen. Waarop deze zacht en langzaam met zijn hand over het gezicht van den slapende streek. Hem een weinig adem over het voorhoofd blies en op het zelfde oogenblik, dat de geheime dienst het stenogram telegrafisch naar het hoofdkwartier doorzond, ontwaakte de Oostenrijker, vragende waar hij was. en liet zich geruststellen door de ver zekering van den Professor, dat hij van vermoeidheid een oogenblik in slaap was gevallen, maar dat hij voor het verlies van zijn oog niet behoefde te vreezen!

Historische kranten - Archief Eemland

De Eembode | 1935 | | pagina 1