SssrsawJs
ir-
Maarvoor een
F. A. TULP
Rijd Veilig
Nic. Bovee
SPOEO-COPIEEHWERK?
Fa. H. Elzenaar
Kutoor
Drnkkeri< L»°flegracht 26, Amersfoort
mL^De^bonnêmfn/ e"fen .Dinwla6- en Vrljdag-
per drie maandVn" KW. ïedraaP «ulden
Uitgave 4, Katholieke StiekUaj De E^nbofc
fltve.tlgd tc Aacrofoort
De Gcmbodc
Katholiek Orgaan voor Amersfoort en Omstreken
Vrijdag 20 Sept. 193>^
ADVERTENT1ÊN 25 cent per regel. BIIIQke tarieven
voor handel en nijverheid bij geregeld adverteeren
Advertentlën moeten Dlnadag en Vrjdag vóór 8 uur
In den morgen z|n bezorgd. Telefoon 314
Negen en Veertigste Jaargang - No. 50
De grondslag van goede manieren is
zelfvertrouwen,
Wat Is Esperanto?
I.
Wal wil Esperanto?
Waarvoor Esperanlo?
Dil zijn vragen die velen zich stel
len, omdat zij over Esperanto hebben
hooren praten ol ervan gelezen hebben.
Vooral In dezen tijd, nu het winter
seizoen weer in aantocht is en de
propaganda voor het Esperanto aller-
wege gevoerd wordt. i
Anderen stellen zich die vragen in,
het verband - hoe als goede katholieken
zich er legenover te gedragen.
In een drie-tal korte artikeltjes willen
wc trachten antwoord te geven op die
vragen, alsmede aantooner; dat studie
van en propaganda vóór het Esperanto,
niet in strijd is met de wenschen van
onze Kerkelijke Overheden, integendeel
geheel in overeenstemming daarmede
is en door velen van Hen krachtdadig
woord geven op de vraag.
Wat is Esperanto?
Esperanto is een Au/ptaal. Het onder
scheidt zich van de nationale talen
(het Engelsch, Fransch, Duitsch enz.)
hierin, dat het geen taal van één volk
is, zooals het Fransch. dat de natuur-
taal van het Fransche volk.hetDuisch
van het Duitsche volk, het Engelsch
dat va., het Engelsche is, nwar is
slechts een taal - een ku"s mo,'Z?.
taal die internationaal gebruikt wil
worden, dus in het verkeer tusschen
deze en alle andere volkeren.
01, om met een voorbeeldje ilius-
treeren: wanneer n Franschman een
japanner ontmoet, dan spreken dez
beiden niet Fransch of Japansch, maar
E'5S°bes.aal dan ook de laak van
hel Esperanto: mogelijk le
iwee of meer personen van verschil
lende nationaliteit, zonder eikaars taal
.p kennen elkaar toch. en wel ten-
vollc. kunnen verslaan door middel van
3SSnd"%b.S»fediIa
'taTdi. groote v°o.d««le» 1».d. i»;
„eerd allen dil lelt a1, M
«dlï,ï SÏK.Ml, -oor EP
p"5. echler is dil..el M«
deercn- rip7e taal - een echte
elten dl. aid, .01
die studie neerzet ^e5b?asd,maar een
wKS^f ftweer op-
S,S°nS\«Vl"f
dit nog nie'bes|erhts handel, industrie,
-SSj&ï'iSf
len .o« «a»^
a, biiltenlandeta m
iSPSj-jj-ruu.»-:
Pole"'ZWEeï Japan, Palesbna. At-
Emopat A ffere.1 en-Amolka en
oentlnll. Umgay.
Australië. werelddeelen wordt
in alle Esperanto gebruikt.
OP 00^b oo?dee"n dit in de toe-
Wat een en voor bande en
komsl kan J^menteel moeilijk te
indiisine.
S'1"'""'. voleind a.likellie
een voigi B, p(actische nut
Wij uiteen,e VOor de uitbreiding
S^S:r«ai"na»all..li«k.»
v,"i SUM"' batte gaal. Q
,Ktf wite. eeaa'8-
KANTOORBOEKHANDEL
Lmi|utr. M to. Krommoctr.TEL 521
Grootste collectie
Eenig vakkundig adres
Binnenland
De Regeering.
Dinsdag, de storm-dag, toen het
zoogenaamde Oranje-zonnetje schuil
ging achter de voortjagende wolken
massa's en hevige stormvlagen het
Hollandsche landschap teisterden, kwam
onze Koningin voor de vertegenwoor
digers van haar volk om de zitting
der Staten-Oeneraal te openen met een
rede, waarin groote zorg voor den gang
van 'stands zaken tot uiting kwam.
Er is voor eenig optimisme geen
enkele reden. Alle lakken van volks
welvaart kwijnen en steeds talrijker
worden de drommen werkloozen, die
zonder eenig uitzicht op plaatsing door
de stralen trekken.
Alle bezuinigingen die voor en na
werden doorgevoerd hebben niet kun
nen beletten, dat de armoe toeneemt,
dat de reserves worden opgeteerd en
dat eenig uitzicht op betere tijden niet
aanwezig is.
De conclusie, welke na lezing van
de Troonrede voor de hand ligt is
dezeHet uitgestippelde Regeerings-
beleid beweegt zich in oude banen en
brengt slechts incidenteel wat nieuws.
De gebeurtenissen van Juli j.l. heb
ben weinig invloed op de richtlijnen
van het landsbestuur uitgeoetend,
althans in de Troonrede valt daarvan
weinig te bespeuren.
Alles wat gezegd wordt over hand
having van "den gouden standaard,
industrialisatie, contingenteeringspoli-
tiek is oud nieuws. Steun aan de zee
scheepvaart, betere aanpassing in liet
landbouwbedrijf, hulp aan de visscherij,
reeds lang waren bekend de daarom
trent ontworpen plannen der Regeering.
Ook de aangekondigde hulpmaatregelen
tor dtn middenstand hooren daarbij.
De Troonrede moet dus teleurstel
ling opleveren voor hen, die van het
nieuwe Kabinet koerswending verwacht
hadden.
De zoogenaamde Troonrede noemt
enkele nieuwe wettelijke maatregelen,
Allereerst wordt aangekondigdGrond
wetsherziening (ofschoon ook reeds
door het vorige Kabinet beloofd)voorts
is van gewicht, dat .met het oog oP
de gewijzigdeinternationaletoeslanden"
voorstellen zullen worden gedaan „tot
het treffen van eenige voorzieningen
inzake de middelen tot verdediging
van het Koninkrijk." Dit zou misschien
meer ongerustheid wekken als H. M.
in het begin Harer rede niet had ge
sproken voor het eerst sinds ver
scheidene jaren van het ongerept
bewaard gebleven vriendschappelijk
karakter onzer verhouding tot de andere
igendheden. In verband waarmee
hoop op vruchtbaar Volkenbondswerk
wordt uitgesproken.
Verder zal er komen een wel tegen
particuliere machtsvorming op het ter
rein der overheidstaak. Hiermee wor
den natuurlijk maatregelen beoogd tegen
politieke partijen, die militair georga
niseerde groepen opkweeken.
En ten slotte kondigde H. M een
herziening van het vreemdelingenrecht
mede in verband met het vluchtelingen
vraagstuk.
Nieuwe plannen.
Uit de Troonrede blijkt dat de re
geering bevorderen wil
Grondwetsherziening.
Verhooging van enkele belastingen.
Vervanging van de contingentee-
ringsbepalingen.
Een nationale industriebank.
Beperking der oprichting van nieuwe
bedrijven.
Vestigingsvoorwaarden ten opzichte
van nieuwe winkels.
Steun voor zee- en binnenvaart.
Verdere inpoldering van het IJsse!-1
meer.
Aanvulling van het Werkfonds.
Uitbreiding der defensie.
Voorkoming der vorming van vrij
corpsen.
Herziening van het vreemdelingen-1
recht.
en goedkoop
Telef. 1830 Tel. 1093
STADSRITTEN minimum 15 cent
mazlmum 25 cent
Builenritten 5 ct. per K.M.
Ook '8 nachts geopend
KantoorKamp 41
Telef. 1093 Tel. 1830
Standplaats naast Hotel Monopole, Stationapl.
Controle.
In het algemeen kennen onze vee
houders de waarde van hun vee niet
Slechts een vijfde deel van het melk
vee staat onder contróle wat melkgift
en vetgehalle der melk betreft.
Als een veehouder niet weet hoeveel
:n koe „geeft" en ook niet hoe groot
het vetgehalte van de melk is, dan weet
hij ook niet of die koe haar voer wel
waard is. Bovendien heeft de eene koe
veel meer voer noodig dan de andere
bij gelijke melkopbrengst.
Een koe is een melkmachine en een
veehouderij is een melk-industrie. En
hoe wil een veehouder, een melk-
industrieel, nu een bedrijfsrekenlng op
maken als hij niet weet hoeveel zijn
machines verstoken (kosten van voe
dering) en hoeveel de machines pro-
duceeren en van welke kwaliteit de
producten zijn?
Bij de fokcentrale te Roosendaal zijn
aangesloten 66 veehouders. Afgesloten
werden 496 melklljsten. En wat waren
de resultaten?
De hoogste melk- en vetopbrengst
van de oudere (boven 3 jaar) onder
contróle slaande koeien was van Toosje,
geb. 17 Januari 1928, nl. 7510 kg. melk
3.85 pet. vet is 289 kg. vet of 327 kg.
boter in 331 dagen.
De gemiddelde opBrengst der oudere
koeien was: 5241 kg. melk, 3.48 pet.
vet is 206 kg. boter in 327 dagen. Als
laagste opbrengst werden de volgende
cijfers genoteerd: 3i76 kg. melk, 2.86
pet. vet is 101 kg. boter. Dit is dus
nog niet de hellt van 't gemiddelde
nog niet '/3 van de hoogste productie.
De hoogste opbrengst van de drie
jarigen, de koe Koningin, was 7278 kg.
melk, 3.45 pet. vet, is 283 kg. boter
in 336 dagen. De gemiddelde opbrengst
der 3-jarigen was 4491 kg. melk, 3.48
pet. vet is f76 kg. boter in 330 dagen,
De hoogste opbrengst van de 2-jarigen,
Isabella, was 5360 kg., 3.34 pet. vet
is 202 kg. boter in 320 dagen. De ge
middelde opbrengst der 2-jarigen was
3480 kg. melk, 3.54 pet. vet is 139 kg.
boter in 330 dagen.
Nemen we de „stal-gemiddelden" tot
voorbeeld.danblijkt.dat bij de groote
stallen het verschil per koe 84 kg.
boter bedraagt, bij de kleinere stallen
zelfs 153 kg., wat toch, óók in dezen
tijd nog een verschil maakt van onge
veer f 100 tot f 150 per koe of per stai
van f 1000 tot f 1500.
Sterk springt nu wel in 't oog, dat
vooral in deze slechte tijden, rationeele
fokkerij en melkcontröle niet meer te
missen zijn.
Vrijwillige Burgerwacht.
In hotel „De Pauw" te Baarn had
de prijsuitreiking plaats van de drie-
daagsche wedstrijden, welke door de
kring Amersfoort van Vrijw. Burger
wachten op 1, 2 en 3 Augustus j.l. te
Baarn werden georganiseerd.
De afdeelingen Amersfoort, Achter
veld, Baarn, Hoevelaken, Lunteren,
Nijkerk, Soest en Stoutenburg, welke
aan de wedstrijden hadden deelgeno
men, werden door den burgemeester
van Baarn toegesproken. Spr. noemde
de deelname bijzonder bevredigend:
ongeveer 170 schutters hebben om de
prijzen gekampt en getoond, dat de
Burgerwachten in den kring Amersfoort
actief en paraat zijn.
Wanneer wij op een alleszins ge
slaagden wedstrijd mogen terugzien,
aldus spreker, komt naast de Burger
wachten, dank toe aan de heeren Hil-
horst, v. d. Vlugt, v. Keulen en Tromp,
die zich op een bijzondere wijze heb
ben gekweten van hun veelzijdige en
moeilijke taak. Spr. riep allen een tot
weerziens toe op den Burgerwachtdag
te Den Haag, die, naar gehoopt wordt,
het volgend jaar zal plaats hebbenen
waar geen rechtgeaard Burgerwachter,
die daartoe in de gelegenheid is, mag
ontbreken.
Na deze rede weid door de
wezigen een driewerf hoera uitgebracht
en werd staande het Wilhelmus ge
zongen, waarna de Burgemeester van
Baarn de prijzen uitreikte.
De voorzitter van den kring Amers
foort, de heer H, v. d. Vlugt, dankte
den burgemeester voor de uitreiking
der prijzen, dankte ook de heeren Hll-
horst en Van Marle voor het bijeen
brengen van de prachtige collectie
prijzen. Deze spr. memoreerde nog,
waarom de afd. Baarn niet der. eersten
corpsprijs had Wfcten te veroveren,
hetgeen spr. speet, omdat het de afd.
"ïarn zoo van harte gegund was.
Ten slotte werd door een der leden
van de afd. Hoevelaken, wiens com-
'lant door ambtsbezigheden niet
aanwezig kon zijn, dank gebracht voor
de prettige verhouding tijdens de wed
strijden.
Nationaal Crisiscomité.
In de week van 2 tot 9 October zal
door het Nationaal Crisiscomiié nog
éénmaal eenmaal een nationale pro
pagandacampagne worden gehouden.
Over het geheele land zullen te i bate
der plaatselijke comité's inzamelingen
worden georganiseerd, ten einde de
noodlge middelen te verkrijgen voor de
crisissteunverleening in de komende
najaars- en wintermaanden. Deze in-
zaraelingsweek zal worden ingeleid met
eert radio-avond op 1 October a.s,,
wafcraan van alle zijden/medewerking
zal» worden verleend.
De g egronde verwachting bestaat,
dat ook Prinses Juliana wederom het
obrd tot de luisteraars zal richten.
naast een rede van den voorzitter
van het Nationaal Crisiscomité, jhr.
Val Citters, zal, gezien het succes in
voqrgaande jaren, wederom een radio-
prijsvraag worden gc.iouden, welke dit
jaa?, dank zij veler medewerking door
het beschikbaar stellen van fraaie prij
zen, bijzonder aantrekkelijk zal worden.
Het comité spreekt den wensch uit,
dat een ieder zal medewerken om deze
laatste propagandawerk tot een succes
te doen zün door ruime bijdragen aan
de plaatselijke inzamelingen en veel
vuldige inzendingen op de radioprijs
vraag, teneinde de woorden van H. K.
H. Prinses Juliana „Hoe meer u ons
geeft, hoe meer wij kunnen doen", ten
volfe recht te doen wedervaren.
VITESSE
helpt U billijk en vlug
VRAAGT ?RIJS! 't Valt allijd meel
KON. WILHELMINASTRAAT 10
Kerknieuws
Aartsbisdom Utrecht.
Dr. A. J. Boekelman, geneesheer-
directeur van het St. Antonius-gasthuis
deelde mede, dat de toestand van Mgr.
Jansen, Aartsbisschop van Utrecht
ongewijzigd is.
De aanvallen van benauwdheid heb
ben zich niet meer herhaald. Daaren
tegen is Monseigneur nog spoedig
kortademig en niet in staat tot eenige
lichamelijke inspanning, terwijl ook
geestelijke arbeid hem zeer snel afmat.
Volkomen phychische en lichamelijke
rust blijft daarom noodzakelijk.
Nieuwe belastingen.
De bijzondere heffingen ten bate van
het fonds, waarvan de Minister van
Financiën de totstandkoming zou willen
bevorderen, zijn de navolgende:
a. Een heffing van 20 opcenten op
de omzetbelasting. De maatregel zal
de bate opleveren van ongeveer
f 12.000.000;
b. een heffing van 20 opcenten op
de rechten van successie van over
gang en van schenking. De opbrengst
wordt geraamd op f6.800.000;
c. Een heffing van 20 opcenten op
de evenredige zegelrechten zal opbren
gen ongeveer f 1.600.000;
d. Een neffing van 20 opcenten op
de rechten van registratie, met uitzon
dering van het recht, wegens 't ge
plaatste kapitaal van naamlooze ven
nootschappen enz. zal opbrengen
f 2.000.000.
e. Een heffing van 20 opcenten op
de dividend- en tantièmebelasting zal
opbrengen f 1.800.000.
f. Tenslotte zal de regeering met een
voorstel tot heffing eener belasting op
buitenlandsche pleziereizen komen.
De vermoedelijke opbrengst is voor de
eerste maal zeer moeilijk te ramen.
Voorzichtigheidshalve wordt zij niet
hooger gesteld dan f2 millioen.
De totale opbrengst dezer nieuwe
heffingen beloopt f26.200.000. Komen I
deze heffingen tot stand, dan zal de
bijdrage van het fonds ten laste van
de algemeene middelen kunnen wor
den verminderd met f26 200.000. To
taal f 118.972.300.
Na de volledige doorvoering van alle
bovenstaande maatregelen waarbij
te allen overvloede de aandacht erop
wordt gevestigd, dat een niet onbe
langrijk bedrag van de aangegeven
besparingen eerst geleidelijk effectief
zal worden zal, indien niet opnieuw
ongunstige factoren intreden, het be-
grootingsevenwicht dan ongeveer zijn I
bereikt!
't Is te wenschen I
Door onze groote sorteerlnS
Vulpennen
vind U bij ons altijd DE PEN
welke het meest gesch'zt is voor
uw hand en in de prijs zooals
U die zich gedacht hebt
KANTOORBOEKHANDEL
Langeitriat 101 Telef. 528
Amersfoort
R. K. Werkliedenvereeoiging
Parochie St. Henricus.
Dinsdagavond had in het Parochie
huis aan de Paulus Borstraat een
ledenvergadering plaats van de paro-
chieele R. K. Werkliedenvereeniging
onder leiding van den heer P. de
Beaufort, die na een woord van wel
kom wees op de slechte opkomst.
Voor deze vergadering is het noodweer
de oorzaak, doch ook de laatstgehou
den vergaderingen waren minder druk
bezocht dan we gewend waren. Spr.
hoopt dai de Zondag gehouden Arbei
dersdag, waar het Soesterkwartier flink
was opgekomen, een aansporing moge
zijn tot trouw vergaderingbezoek en
tot deelneming aan het propaganda
werk.
De voorgelezen notulen werden
goedgekeurd. Medegedeeld werd dat
een Billardclub is opgericht met be
stuur de heeren v. Vliet, Voorzitter,
Deelen, Secretaris en Meijer, Penning
meester.
A.s. Zondag zal er een kaartconcours
worden gehouden te half 8 in de be
nedenzaal van het parochiehuis, fnleg-
geld 25 cent.
Ingekomen was een aansporing voor
het boekwerk „Klokken en Sirenen"
en voor het boekje over de gewijzigde
Ziektewet.
De Geestelijk Adviseur PastoorHooy-
man hield een interessante causerie
over de Credo Pugno-clubs, Credo
Pugno was de wapenspreuk van Dr.
Schaepman, „ik geloof en daarom strijd
ik". Doel van de Credo Pugno-clubs
is leekenactie voor het zielzorgwerk
Het werk om afgedwaalden terug te
voeren tot de Kerk is voor de geeste
lijken alleen een te zware taak en
daarom heeft de geestelijkheid de hulp
noodig van leeken. De Paus wil deze
leekenactie over heel de wereld doen
beoefenen. De Eerw. Spr. zette uiteen
dat Nederland op vereenigingsgebied
ver vooruit staat bij andere landen.
Leekenapostolaat is zielzorg, dus
staat onder leiding van het Episcopaat.
In de verschillende standsorganisalie's
moeten deze Credo Pugno-clubs wor
den opgericht. Credo Pugno-clubs zijn
geen propaganda-clubs. De organisatie
is parochiaal gedacht onder leiding
van den pastoor of van een door hem
aangewezen priester.
Het le doel van de Credo Pugno-
clubs is de leden godsdienstig te vor
men en te ontwikkelen, ook op sociaal
en politiek terrein; hoofdzaak blijft-
godsdienst om daarna als leekenaposte-
len uit te gaan naar de Katholieken
die hun plichten verwaarloozen, ver-1
volgens om actie te voeren binnen het
gebied van de parochie. Spr. was voor
contact tusschen de verschillende clubs.
Ook moeten de leden werken aan de
erlijke actie van de R. K. Werklie
denvereeniging.
In Utrecht zal een Instituut van
Vorming en Actie komen. Dit Instituut
zal schema's uitgeven voor ontwikke
lingswerken zal de Centrale worden
van de Credo Pugno-clubs.
De leden moeten regelmatig bijeen
komsten houden om het persoonlijk
godsdienstig leven te verdiepen. De
leden van de Credo Pugno-clubs moe
ten zich aansluiten bij de zuiver
godsdienstige vereeniging in de
parochie. Dat men van leeken gebruik I
maakt voor zielzorg is niet nieuw, dat
zijn werk voortzette ander de menschen.
Later is zulks verslapt. Op heden is
het echter een tijd dat de Priesters het
niet meer af kunnen. De actie komt
van Rome en de Paus wil deze actie
over heel de wereld doen voeren.
Keuze en toetreding van de leden be
rust bij de geestelijke leiders, wat in
de meeste gevallen zal zijn de geeste
lijke leider van de Standsorganisatie.
Dit is natuurlijk omdat het werk ziel
zorg is.
Voor hier tot oprichting kan worden
overgegaan moet eerst overleg plaats
hebben met de Katholieke Werker6 en
de Geestelijk Adviseur van de Kath.
Werkers. Wanneer oprichting van de
Credo Pugno-club daar is hoopte de
Eerw. Spr. niet tevergeefs een beroep
te doen bij de leden.
Bij de rondvraag werd medegedeeld
dat de Herwonnen Levenskrachtfilm
zal worden vertoond op 13 en 14
October a.s. in „De Valk".
Hier de Vrolijke Achtdaagse
Sint Aechten.
Hallo, hallo. Ga je mee zeg?
Waarheen?
Niet gehoord van de „Vrolijke Acht
daagse".
Wel van gehoord. Niks bijzonders
natuurlijk, 'n Gewone fancy fair.
Wat zeg je I Niks bijzonders.Je kletst.
Ik zal je niet vermoeien met alles op
te noemen, maar luister even: Home
trainer. Draaimolen voor 40, zegge 40
personen, Kegelbaan. Noodlanding met
vliegmachines. Hqroscoop trekken.
Electrisch vissen. Hoedenrace voor
dames. Notenmand.
Ja, dat is heel wat. Valt me mee.
Tenminste niet zo alledaags.
En prachtprijzen zeg.
En moeten we erjde hele avond op
'n droogje zitten.
Ben je gek, er is van alles. Bier,
thee, koffie, chocola. Je houdt van olie
bollen hé. Die zijn er ook.
Nee dank je, geef mij maar wafels.
Best, ook te krijgen.
Nou, wanneer is de Vrolijke Acht-
igse.
Volgende week Zaterdag, opening,
's avonds om 8 uur en dan verderlde
hele week, met'n knal-sluiting Zondag
6 October.
Komt slecht uit man. De hele week
bezet. Tot over m'n oren in 't werk.
Toe joh, maak je 'n paar avondjes
vrij.
Ja maar.... nee,'1 gaat absoluut niet.
Kerel, je zult er van opfrissen, zo'n
paar avondjes er tussen uit.
Ik zal nog wel 'ns zien.
Nou. je komt hé.
Hallo, vooruit, toe dan maar.
Je zult er geen spijt van hebben.
Ned. Roode Kruis.
De jaarlijksche collecte ten bate van
het Nederlandsche Roode Kruis, wordt
gehouden Zaterdag 21 September.
De collectanten komen langs de hui
zen. Men legge zijn gave, groot of klein,
gereed.
Plaatselijk Crisis-Comité.
Het plaatselijk crisis-comité alhier
deelt ons mede, dat de jaarlijksche
collecte voor den komenden winter is
vastgesteld op Woensdag 2 October
a.s. Voor deze inzameling zijn nog 20
collectanten of collectrices bover. 16
jaar noodig. Zij, die zich voor dit mooie
doel willen beschikbaarstellen, worden
verzocht dit vóór 26 September schrif
telijk te willen doen aan het secreta
riaat van het Plaatselijk Crisis Comité,
Muurhuizen 106 alhier.
Tot klerk van de afdeeling Bevol
king ter gemeente-secretarie alhier is
benoemd de heer A. Renckers, ambte
naar ter secretarie der gemeente Baarn.
De schietvereniging Prins Hendrik
vierde in haar clubgebouw aan de
Stovestraat haar 30-jarig bestaan.
Na een welkomstwoord van den
voorzitter der feestcommissie, den heer
H. A. Vierdag, gaf de voorzitter der
jubiteerende vereeniging. de heer Jac.
van Eist, een overzicht, van de voor-
