De Eembode
1
F. A. TULP
F
5Isle JAARGANG NUMMÊR 95
F*»sohUnt eiken Dinsdag en Vrijdag.
AkonnemenUprlje per drie meenden 1.-
Voor tg. volksabonnementen bl)e. condities
REDACTI* EN ADMINISTRATIE
Langegracht Tel. 314 Amersfoort
PastchAque-
VRIJDAG 25 FEBRUARI 1938
AdvertenUe-edree
Beam: Nleuwitraet 1*
WAARIN OPGENOMEN HET ..WEEKBLAD VOOR BAARN"
KATHOLIEK NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD VOOR HET DEKENAAT AMERSFOORT. ALSMEDE VOOR BAARN E.O.
Advertentieprijs 30 el. uiululttod WW de
editie Baern 1» et. per regel, 7 pont»
regelmaat. 46 Bk oreed. Voor de «tel en
nijverheid bU edvertenUecontraelen kortln*.
Reclamee tusachen te kat dubbel edeer-
lentletarief. Voor byeemdere plaatsing te toe.
slag verschuldigd. Zie overigens de voor
waarden op het gedrukte tarief, op eanvrapo
verkrUgb. Uitgave N V. Uiig. Mil Neertaodto
De wereld in drie dagen
De tochten ven prof. Vening
Meineti
In tegenwoordigheid van vele Marlne-
autorltelten en belangstellenden bood
Eet Comité „Onze Marine" aan den On-
derzeedlenst een monument aan, opge-
richt te den Helder, ter herinnering
de samenwerking van marine en we1
schap bij de zwaartekrachtmetingen in
alle Oceanen over 100.000 zeemijlen
onderzeeboot door prof. dr. Ir. F. A Ve-
nlng Melnesz ln de Jaren 1923—1937.
Kerkinbraak te Vaatten
Een dief. die al meermalen de
Kerk re Vaassen bezocht om er zijn slag
te slaan, heeft zijn bezoek herhaald
daarbij een Mariabeeld van 3 Meter
hoogte omgestooten. Het beeld
ernstig geschonden toen het voi
viel en op het Marla-altaar werd een
groote verwoesting aangericht. De dief
Is zonder bult vertrokken.
Leeuwarden en het vliegnet
De K. L. M. heeft besloten op 1 Juli
a.s. het vliegveld van Leeuwarden f
lelijk ln gebruik te nemen. Vanaf i
datum zal een dagelUksche dienst
den Ingesteld tusschen Amsterdam
Leeuwarden en Oronlngen. Op deze
zullen Lockheud Super Ele
'liegen.
Grondwetswijziging afgekondigd
Dinsdagmiddag J.l. om half drie werd
«ie grondwetswijziging afgekondigd. D'1
ls op alle plaatsen van het land gelijk
tUdIg geschied. De radio gaf een uit
sending van de afkondiging In dei:
Vliegramp in Indië
Tijdens verdulsterlngs-oefenlngen
Bataria steeg een eskader Olenn Martin
vliegtuigen op. Een der toestellen k
niet in de formutlc. raakte In een
en stortte neer. terwijl vlammen uli
toestel sloegen. De plaats waar het
stel neerkwam. 4 K.M van Klender
moeilijk te bereiken. Ook de duisternis
werkte niet mede om spoedig op de
plaats des onhells te zUn. Toen men
daar arriveerde vond men een hoop
verwrongen en geblakerd Uzer De lijken
n de vijf Inzittenden, die op slag ge
dood moeten zijn konden worden geïden
tificeerd. Het waren: de bestuurder, on
derluitenant A. O. Vermeulen, de mar
conist D. B. P van Rlel. de Aneta-redac
teur de heer O C. de Hondt. de officier
waarnemer de heer J. Hermanldes en de
bekende Chlneesche sportvlieger Khouw
the Hlen.
inkrimping Landbouw-Crisii-
dienst
In verband met belangrijke wljzlgln
gen van de regeling van den zulvelsteun
moesten de Ned. Zulvelccntrale en de
Centrale Crlsls-contróledlenst belang
rijk worden Ingekrompen BIJ net eerste
lichaam worden ruim 100 ambtenaren
overbodig, terwijl bij net tweede 140 con
troleurs hun ontslag zullen krijgen.
Jeugd en film
De heer D. v. Staveren, de niet katho
lieke voorzitter van de Centrale Film
keuring heeft een rede gehouden BIJ ge
tegenheid van het lOJarlg bestaan van
de Centrale. In deze rede zelde hU om:
Mijn persoonlijke meening ls. dal
ouders verplicht zijn toezlch* uit te oefe
nen op het bioscoopbezoek van hun kin
deren. Wie zulks niet doet. verzaakt op
schromelijke wUze zijn plicht. Helaas zijn
er nog vele ouders die hun k'nderen naar
de bioscoop sturen en daarbij uttslui
tend afgaan op advertenties. Goede kin
derfilms komen weinig of niet voor Ik
voor mij Juich het toe. dat de Jeugd
slechts bU uitzondering de bioscoop be
zoekt.
Vaccinatie-commissie geïn
stalleerd
Minister Romme heeft ln het depar
tement van Sociale Zaken de staats
commissie ter bestudeering van net
vacclnatlevraagstuk geïnstalleerd Hoe
wel een termijn voor het verslag niet
werd gesteld, drong de minister aan op
hoogstens een half Jaar.
U koopt toch ook een auto bij
'ïaraffe Molenaar
Pastoor van Aken Ord. Praam,
overleden
Vrij plotseling overleed ln dq Abdtl
in HeeswUk de seereerw. heer L. A. v
Aken, Ord. Praem.. pastoor te Vlijmen,
oud-geestelijk adviseur der Algr RX.
Werkgeversvereniging. HIJ was een
groot sociaal werker wiens voordrach
ten en studies gaarne werden aanhoord
en gelezen. Zijn woord had groot gezag
ln de organisatie der R.K. Werkgevers.
Animo voor prof. Ottens
vragen-uurtje
WIJ! prof. Ottens „vragenuurtje" om
de 14 dagen Zondagsmiddags voor den
K. R. O. zooveel belangstelling onder
vond, wordt thans overwogen ultbrei
ding te geven aan den zendtijd die voor
dezen populalren apologeet was gere-
TAXIDIENST
„BOVO"
BINNEN- en BUITENLAND
Passagiert verzekerd.
Telefoon lH3-]B3g.
De droeve Ijjst
Annapolder te Rockanje
werd het echtpaar 't Mannetje dood ge
vonden. Het bleek ln kolendamp te zijn
gestikt. Belde waren ln nachtgewaad. -
Het 7-jarig zoontje van de familie van
de Weesperstraal te den Haag
liep BU 't spelen onder een motorwagen
lUn 6. Het ventje overleed aan zijn
verwondingen. BU 't spoelen van
kleeren viel een 40-Jarlge vrouw te
Oudersluls bil ZUpe ln het water. ZIJ
Twee schlpp.-rsjongens,
Breukelmans geheelen. vonden op de
werf van Boele te Bolnes een granaat,
ren zoo onverstandig het projec-
gaan doorzagen. De granaat ont
plofte. waarbij de 19-Jarlge A. B op slag
werd gelood. ZUn jongere b.-oer werd
nstlg gewond. Op den Rotterdam-
schedUk te Schiedam werd de 44-Jurlg
de Smits ernstig gewon 1 toen hU
een vrachtauto viel HU overleed
gemeente-ziekenhuis Na bot-
den wagen viel. Is te
Dordrecht een Roosendaalscne personen-
talk haven gereden. Een
der Inzittenden, de dochter van den
Roosendaalschen Uzerfab.lkant K.. werd
rater opgehaald.
VULPENNEN
PARKER
WATEPIP AN
SWAN
ELZENAAR
ANCESTPAAT 101. TEE. 52?
KANTOORBOEKHANDEL
HET VOLPENHÜIS
tufuli. a I-O. Krommeslr TEL. 338
zullen worden tegen een aanval, wan
neer men weet dat Iets dergelUks niet.
kan worden verwacht"
Teruel in Franco's handen
Ten tweede male ls thans Teruel In I
handen van de rechtsche Bpaansche
troepen. Dit verlies trachten de rooden
e bemantelen met de medcdeellng dat
urn manoeuvre om Franco's aanlacht
an Madrid af te lelden geslaagd ls.
Nazi-Putsch in Hongarije?
Talrijke arrestaties w.o die van den
x-majoor van den generalen staf Sza-
isl en vele huiszoekingen zUn ln
Hongarije verricht ln verband met i
nen der natlonaal-soclallsten om d
geering van het land over te nemer
Vliegramp bij Parjjs
Een Dultsch vliegtuig van de nachtlUn
Keulen—Parijs vloog tUdens een cirkel-
vlucht om Le Bourge', het ParUsche
vliegveld door den mist In de boo-
men van de gemeente Louvres. Het vlieg
tuig geraakte ln brand en de ber
nlng, drie koppen tellende, kwam
Na Hitier s
De OostenrUksche Nazi's hebben door
het houden van allerlei betooglngen een
dergelUke uitdagende houding aangeno
men. dat de regeering het houden van
betoogingen en tegenbetooglngen moest
verbieden. Een uitzondering werd gi
maakt voor hel Vaderlaniscne Front.
Vlug;, goed en goedkoop
k m a devies. Laai nu reeds Uw
Stucadoor- en Witwerken
W. v.d. LINDEN. Stuc., Kruiikmp 18
Cemeniploillek. Oevelplasllck.
25 JAAR LEENEN EN LEZEN.
Amersfoort, dat het initiatief nam tot den landelijken
Bond van R. K. Leeszalen, jubileert.
T
Ierland".
En onder de luindteekenlngcit van hen
ile dezen eersten opzet steunden, zien
it die van dr J. de Jong conrector van
iel Zusterklooster aan den Zuidsingel,
hans Aartsbisschop van Utrecht.
Het was een kleine 30 Jaar geleden een
heel bescheiden begin. De Amersfoorters
jg J1en contact gezocht en gevonden
wUlen Pater A B H O.elen S J de
t van ..Geloof en Wetenschap" te
Amsterdam en ze waren tot het volgen
accoord gekomen: weK-lljks zou O en
drie „blokken" van 50 boeken naar
Amensfoort uu en. Daar kwam dan d<,
leesgrage menlgle naar ..St. Ae'chten
men de boeken kon leenen. Dal
een blMlotheek-op-den-langi
de Amers.oorl ei»
iet Initiatief z
K Bond.
pr.te
torle v
I. Van v
BUITENLAND
Eden, de man van den Volkenbond.
Engelsch minister van Buitenlandsche
Zake en van de Figelsche antl-fasdstt-
polltlek ls van het tooneel verdwe-
op denzelfden Zondag dat Hitler
.groote rede" hield. Eden verschilde
sterk van opvatting met Chamber-
over de buitenlandsche politiek, dat
iet veld ruimde C.iamberlaln heeft
onmlddellUk Engeland doen zwenken
i gevonden met Italë. In ze-
was dit contact er al. doch
en van geen rechtstreeksche
onderhandelingen te willen weten wan-
Eden. de man van de „sancties",
nog Engelands buitenlandsche politiek
het einde van de volgende
de Brltsch-Itallaansche on
derhandelingen worden geopend.
Edens aanhangers ln het parlement
hebben net hierbU niet gelaten en scher
pe woorden gericht tot Chamberlain
De Labour-partU diende zelfs een mo
tie van
gen 168
Churchill kenschetste Edens verdwUnen
le woorden: .Mussolini heeft ge
in" en „de afgeloopen week ls de
geweest welke de dictators ooit
nebben gehad."
Chamberlain bleek ook met Eden van
neenlng te verschillen over den Volken-
jond die volgens hem „vermomd" ls.
indien de bond" aldus Chamberlain
zUn vermomming af wilde werpen,
welke leder kan zien en duidelijk zou
uiteenzetten waartoe nu bereid ls zou
zUn moreele kracht toenemen. De Vol-
in staat de gemeen
schappelijke veiligheid te verschaffen
trachten zichzelf en
anderen een rad voor de oogen te
of kleine mogendheden te doen
denken dat zU door den Bond
GEEN BEMOEDIGEND BEGIN.
De poging om RUkssubsidie te verkrU-
gen werd gewaagd zonder eenlge aan-
moe ilglng. De Amersfoortscae Initiatief
nemers waren onder de bezielen le lei
ding van den heer J. J. Thicn. een
enthousiast bokeuliefnebber. naar Z. H
Exc Mgr. H. v.d. Wetering getogen om
de aartsbisschoppelijke opinie te ver
nemen over de kans die ze gingen wagen.
Toen Monseigneur hen had aanhoord,
fronste hU zUn wenkbrauwen cn vroeg:
.Subsidie van het Rijk?"..,. En Mon
seigneur gaf zelf het antwoord door ln
alle waardigheid even met zUn wUsvin-
ger tegen het voorhoofd te tikken.
Want deze gelUkstelIing met neutrale
leeszalen kwam Monseigneur wel wat al
te fantastisch voor, nu nen nog volop
-De Leeszaal worde een arsenaal
aarin elk van zUn gading vinde
oeken naar wapenen in
den s
rijd l
geloof.
..Een Imlllgul dal bedoell le
helpen en te steunen allen, die
door middel van boek en tijdschrift
rich willen ontwikkelen en zich
willen sterk maken in den strijd
urn het beslain door kennis die
macht beduidt."
J. 1. TH1EX.
In "t harnas stond om gelijkstelling voor
het onderwijs te verkrijgen
„En Ik ke.i de gemeente Amersfoort
te goed om te weten dat er van gemeen-
telijke subsidie ook geen sprake kan
zijn," voegde Monseigneur er aan toe.
Daar stonden de Initiatiefnemers dan
Maar tóch hebben ze doorgezet.
De strUd om de Leeszalen-subsidie
-n dik boekde-1 kunnen vullen en t
de Leeszaalbeweging ln Nederland haar
2o-Jarlg jubileum vierde ln 1933 heeft
dr. H. E. Greve de heele papierlawine
van dien strUd gezeefd en het resultaat
r.ee gelegd in een lUvlg gedenkboek.
Daarin lezen we hoe zware strUd ge
voerd werd door de neutrale leeszalen
om subsidie te verkrUgen cn hce het R
K Tweede Kamérlid A. C A. van Vuu-
ren meerde.e malen een geharnast be
toog hield tegen het verleenen van sub-
ZUn bezwaren waren drieledig.
Financieel: dat het RUk. eenmaal op
dezen weg. ook door tallooze andere po
pulaire bibliotheken zou worden aange-
Het eerste prtncipleele bezwaar for
muleerde hü aldus:
„Een volksleeszaal waar iedereen iets
van zUn gading vindt, ls naar onze
nlng niet vcor allen geschikt." Ee
hoofdzaak voor het volk bestemde, lees
zaal diende er rekening mede te houden,
dat de Nederlandsche volksontwikkeling
niet zóó hoog stond, noch ooit zóó hoog
zou ko.nen te staan, dat de eerste de
beste lezer onderscheidingsvermogen
genoeg zou bezitten om uit het „rUP
"roer." een keuze te doen. Zelfs al wi...
net mogeUjk. aan elke richting afdoende
waarborgen Ie verschaffen voor objec
tieve behandeling ln de lectuur-aan-
bleding, ook dan nog zou de levensbe
schouwing van talrUken ln den landt
niet kunnen duiden, dat onder de ooger
van een leder elke lectuur van alle rich
tingen kwam. Maar het was zelfs twijfel
achtig. of ooit die waarborg voor objec
tiviteit mogelUk zou zUn te geven.
Het tweede prlncipleele bezwaar was
dat het hier geen Rijks-, maar een Ge
meentezaak gold.
Het Kamerlid Schaper merkte daar
tegenover op. dat het standpunt als zot
een voor leder bestemde leeszaal niet
van dr R.K. Openbare
r E. A. GmleMool. «ecretari*. de W.E. heer Th. van Leen-
i de herren .4. V van NIJnattcn. onder-voorilMer,
penningmeester. F. M. Houbaer, Ud en B. H. Kuiper, voonf
Iedereen geschikt zUn. alleen voor
Katholieken aanvaardbaar zUn. Discus
sie daarover was uitgesloten. In een la-
polltlek debat vreesde de heer 8cha-
dat de tegenstand van RX. zUde de
subsidieer!ng op politieke gronden zou
verhinderen en dat de houding van den
Minister zou ulloopen op een voor Jaren
schuiven op de lange baan. Ondertus-
"hen raakten de leeszalen ln het moe-
Tenslotte werd dan op 7 Februari 1911
et 't voor deze aangelegenheid geformu
leerde wetsontwerp met 37 tegen één
stem (mr. v. d. Blesen R. K.) door de
Eerste Kamer het voorgestelde subsidie
voor de Leeszalen behouden, nadat de
Tweede Kamer zich door het met 48 te
il stemmen verwerpen van een
dement voor het voorstel had uit
gesproken.
EN DE R.K LEESZAAL DAN?...
Echter, de Minister kon geen meer
bindende verklaring afleggen ten aan-
rien van subslileering der R.K. Leesza-
en omdat het zoeken naar een maat-
itaf nog moest plaats hebben. Aanvragen
zouden echter met sympathie worden
ontvangen.
Op 28 October 1911 diende de Vereem-
ging tot Oprichting en Ilnstandhoudlng
R.K. Leeszalen te Rotterdam een
:sl ln om ln het genot te worden
gesteld van Rijkssubsidie.
Dat was de eerste aanvrage eener R.
K Leeszaal. De aanvrage werd echter
afgewezen. .Ue eerste RX. Leeszaal
welke RUkssubsidie ontving." aldus tee
kent dr Greve aan. „was die te Amers
foort."
En hier zUn we weer bU onze initia
tiefnemers teruggekeerd. Deze zond dit
request door aan de „Centrale Vereenl-
glng voor Openb. Leeszalen en Biblio
theken" met het ultdrukkelUk verzoek
ook het gevoelen van de Commissie van
Toezicht op de Leeszalen te vernemen
Deze commissie was het er over eens. dat
toezicht op de RX. Leeszalen moest
«•orden uitgeoefend. Doch het bezwaar
was' door wie? Tenslotte zou voorlooplg
dCommissie van Toezicht ook de con
trole op zich nemen van de R.K. Lee 5-
Van de zUde der RX. Leeszaal werd
tegen dit toezicht geen bezwaar ge
maakt. Z.H. Exc. Mgr. v.d. Wetering ver
klaarde zich aanstonds bereid de voll-
verantwoordelUkheid voor het gehalte
der RX. lectuur, geloof en zeden, raken-
p zich le wiUen nemen en te dien
einde aan elke R.K Leeszaal een pries
ter als censor te willen benoemen. Met
deze oplossing nam ook de minister ge
noegen. In 1914 werd daarenboven het
Commissielid dr. Schoengen ln elke in
spectie der uommlssle als toegevoegd
"1 voor de R. K. leeszalen aangewezen.
Dr. Schoengen heeft voor de R.K.
Leeszalen opbouwend werk verricht, nlei
alleen door propaganda voor R.K. Lees-
en. maar ook door vast te houden aan
gelUkvormigheld der normen voor
deze leeszalen.
Het op voldoend peil staan dezer lees
zalen en de vorming van het personeel
in kon elgenlUk alleen maar ge
schieden wanneer er een band bestond
hen de zeven R. K. Leeszalen ln
Nederland. Daartoe nam de R. K. Lees-
lal te Amersfoort op 15 Januari 19161
et Initiatief.
De heer J. J, Thien wU hebben zUn
activiteit reeds uit den aanhef van dit
artikel leeren kennen stelde In 1917
een „Programma voor R. K. Leeszalen"
op. waarmee een definitie werd gegeven
van wat men ln den R. K. Bond onder
„Leeszalen" verstond.
De samenvatting van deze artikelen
gaven wU ln den kop van dit artikel
weer. Zóó beschouwde de heer Thien
de Leeszaal als het ideaal;
Keeren wU thans terug tot de jublla-
isse. Deze kon dan ln 1913 als rijks
subsidie een bedrag van f 500 onder het
hoofdstuk „Inkomsten" schrUven. en
loowaar kwam ook de gemeente met een
mbsldle van 500 gulden. Aan particu
liere bUdragen kwam ook 500 gulden
binnen en zoo bedroegen 25 Jaar gele
den de ontvangsten 1500 gulden. Dit
jaar bedroegen de ontvangsten 8000
gulden, ruim vUImaal zooveel!
Dit bedrag heeft echter reeds 10 000
gulden bedragen, maar de economische
omstandigheden hebben ln deze ver
mindering een belangrUke rol gespeeld
WAT ER
king kwam het getal op ruim 15001
thans. In het eerste Jaar van de Lees
zaal werden ongeveer 4000 werken uit
geleend. over het algeloopen Jaar gin
gen 54.000 werken de deur uit. Het aan-
vangscUfer van 160 leden Is geklommen
tot 800 thans En daarbU neme men Ir
aanmerking dat er niet aan den wef
ls getimmerd. wUl men van het stand,
punt uitging: de Leeszaal dlene zich
zelf te recommandeeren.
Mej. de Haan. de tegenwoordige dt
reclrlce. deed ons enkele rnededelinge»
over merkwaardige moderne invloedei
op de boekenkeuze.
ZU vertelde dan, dat het publiek veefc
elixhender ls dan voor enkele Jaren.
Wanneer Zondags voor de radio "n boek
besproken, regent het 's Maandags
anvragen voor dit werk.
Ook de film oc-fent Invloed uit evenals
boek bewerkte hoorspel
Niet zelden gebeurt het, dat men een
aanvrager, die sterk onder den Indruk
van een film ls gekomen en naar het
boek vraagt waar de film uit ontstond,
moet teleurstellen. Want de scenario-
schrUver grUpt vaak terug naar werken
die al verouderd zijn en stukgelezen op
de boekenplanken staan te verstoffen.
Of die alleen nog antiquarisch te krij
gen zUn
Heel veel vraag ls er op het oogenbllk
naar reisbeschrijvingen en aardrijks
kundige Werken.
Techniek staat ln het brandpunt der
belangstelling bU de jeugd. Uit alle lees
zalen komt dezelfde klacht: nauweUjk*
kan men voorzien ln de behoefte dia
onmlddellUk de nieuwste werken op ra-
diogebled vraagt. Merkwaardig veel
studieboeken worden gevraagd en ook
de levensgeschiedenissen van groote fi
guren zUn sterk ln trek.
De boeken, bestemd voor zeltstudle
van moderne talen zUn practlsch nooit
„thuis", een gunstig teeken voor d«
ernst der moderne jeugd.
ZWARE OPLEIDING.
Mej. de Haan. die ons dit zit te vertel
len. bezit het diploma voor directrice.
Het leeszaal-diploma wordt als elscli
gesteld, wanneer men ln de Leeszaal een
functie als assistente aanvaardt. De
cnndldalen dienen eindexamen gymna
sium of H. B. S. met goed gevolg te heb
ben afgelegd. Dan volgt één Jaar prac-
tlsche opleiding ln de leeszaal en ver
volgens een tweejarige opleidingscur
sus. Dan eerst kan men slagen voor het
leeszaal-diploma
Het diploma voor directeur of direc
trice vraagt nóg een Jaar opleiding
NET JUBILBBREND BESTUUR.
BU de oprichting van de Amersfoort-
sche Leeszaal bestond net bestuur uit de
heeren B H. Kuiper. G. W. Seheffers. M.
Th. J. v. Wessum. J. W. Jorissen en J. J.
Thien.
Door vertrek en overlUden werd het
aldus gewUzigd: B. H. Kuiper,
ningmeester. F. M Houbaer. lid,
Ga.esloot, secretaris. Censor ls de wel-
eerw. heer Th. van Leeuwen.
Zooals men ziet, Jublleeren er twee be
stuursleden mee: de heeren Kuiper en
van Wessum. de Uverige v>
RADIO TOESTELLEN naar
H. VAN DER LAST
I Electro Technisch
-A
