De Stille Omgang te Amsterdam
Het filmvraagstuk in vraag
en antwoord
„AMSTELREDAMS EER ENDE
OPCOMEN".
Dc magneet die t:
Welke magneet trekt toch zoovelen
het nachtelijk uur, zoover en zoo o
weerstaanbaar. met opoffering van hun
nachtrust, stil en ongezien, zwaar van
moeheid, doch licht van blijmoedigheid
als gingen ze op naar een feest?
Vanwaar die geestdrift?
Waarom gaan zij, 'die eens dien tocht
hebben meegemaakt elk Jaar opnieuw
weer mee, en wordt ieder deelnemer pro-
pangandist?
De stille omgang is een hulde aan den
Eucharistlscben Christus, een bedetocht
naar de stad, waar God het wonder
wrochtte van het H. Sacrament
Omstreeks 1383, veertig Jaar nadat in
Amsterdam een merkwaardige gebeur
tenis was voorgevallen, zong Willem van
Hildegaersbergh, de minstreel van Her
tog Albrecht van Beleren, den graaf van
Holland van het:
net wonder dat in 1345 te Amsterdam
geschied is.
's Graven .sproockpreker'' heeft ons
In zijn gedicht de oudste volkomen on
partijdige vermelding bewaard van de
groote gebeurtenis die hij in zUn Jeugd
(men stelt zijn geboortejaar op 1350)
zeker vaak had hooren vertellen.
Zijn verhaal stemt nauwkeurig over-
welke de magi
straat van Amsterdam terstond na de
gebeurtenis er van had doen opmaken,
zoodat zoowel gedicht als documenten
elk voor zich erdoor bevestigd worden.
Er bestaat nog een oorkonde van
September 1383 waarin Clays Hermans-
soen geboren te Amsterdam '..was cos-
ter te Amsterdamme doe daar 't heilig
sacrament erst vonden wart"), vermeld
wordt. Hij was koster van de oude kerk.
de eenlge kerk die Amsterdam toen be
zat, en ls dus getuige geweest van
Het gedicht van Willem van Hilde-
gaersberch is in naïeve somtijds voor
den gewonen lezer In moeilijk verstaan
bare verzen geschreven. Prof. Pluym.
hoogleeraar te Warmond, heeft in het
Jaar 1845 een boekje uitgegeven: Ge
schiedenis van het H. Sacrament van
Mirakelen van de H. Stede te Amster
dam. Hierin staat het volgende verhaal
naar een 15e eeuwsch handschrift ge
schreven.
De geschiedenis.
..In het Jaar des Heeren 1345 op Dins
dag vóór Palmzondag zijnde de 15e
Maart was er te Amsterdam een zieke
zich In gevaar van sterven bevond.
Op verlangen van den zieke die door 't
ontvangen van het H. Lichaam des Hee
ren in het heil zijner ziel wilde voor
zien, werd de priester ontboden. De
priester kwam en diende hem volgens
gebruik der Kath- Kerk de Goddelijke
Teerspijze toe.
Dit geschiedde kort na Vespertijd.
Eenlgen tijd daarna veroorzaakte de
ziekte van den lijder een braking, waar
hij de H. Hostie-overgaf. De vrou-
die den zieken man oppasten, na-
het uitwerpsel en wierpen het zon
der te bezien of er ook iets van de ge
nuttigde Hostie onder gemengd was
in een groot vuur. Het vuur brandde op
diezelfde plaats den geheelen nacht
door, om de kamer ten beste van den
zieke te verwarmen.
Eene dier vrouwen, toen zij des ande-
m daags 's morgens opgestaan was en
haar kind gekleed had. wilde haar bed
spreien, maar op dat oogenblik gevoelde
zij door al hare leden een zoo groote
koude dat zij zich haastte om bij het
Ie krancke MUck ei
Braeckt de spija m.
T voetsel 't welck men schat so dier
ir te komen. Zij rakelde het vuur op,
nu zag zij in het midden der vlam-
n een schoone witte Hostie geheel on
geschonden. zooals zij die vroeger In d<
handen des priesters, aan het altaar
'-1 had. Op dit gezicht verschrikt zij.
steekt onvervaard hare handen in
dc vlammen, en haalt de Hostie te mid
den uit het vuur, zonder dat hare hand
in het minste door het vuur beschadigd
werd. ZIJ neemt de Hostie op dc handen,
gevoelt dat ze koud ls. zU legt ze van
dc eene hand ln de andere, en nu ziet
zij dat de witte en heldere kleur van de
Hostie wonderlijk verandert, en een
kleur aanneemt, als ware zij door
verzengd. Hierover groo-
telljks ontsteld zijnde, riep zij een an
dere vrouw, die met haar ln hetzelfde
Is woonde en zegde haar:
Zie. Ik heb hier ln mijn hand het
Lichaam van Onze Heer Jezus Chris-
j, dat lk met de hand uit dat vuur
heb gehaald." en zij gaf aan de andere
vrouw de Hostie ln de hand. Deze vrouw
legde het H. Lichaam ln een schoonen
doek en sloot het ln haar kist.
Een uur daarna kwam dc man i
.rouw te huls. zijn vrouw verhaalt
alles, wat er was voorgevallen. HIJ
vraagde haar, waar zU de H. Hostie ge
legd had. „In mijn kist", gaf zU ten ant
woord. Dit hoorende verlangde hij dc-
te zien. Men deed de kist open er.
an nam de H. Hostie, legde die op
zijn hand en raakte ze met den vinger
I, denkelijk om zich beter te overtui
gen. Dit doende, scheen het hem duide
lijk. dat de H. Hostie op- en ncdcr-
bewoog, waardoor hy geweldig
"onds het H. Sacra-
wedergaf. Terstond
daarop ontboden zij den priester, ver
haalden hem al de wonderen die ge
schied waren, en toonden hem het H.
Sacrament ln de kist. De priester nam
de H. Hostie uit de kist en legde deze ln
en gewijde doos te dien einde medege
bracht. Maar toen de priester den doek,
waarin het H- Sacrament gelegen had,
wilde ultwasschcn, zooals zulks bij der
gelijke gelegenheden ls voorgeschrei
en weder bU de kist kwam. bevond
dat de doos omgevallen en de H. Hostie
er niet meer was
De priester en de vrouw zochten
de kist. maar konden de H. Hostie niet
terug vinden. Doch des anderen daags,
toen de vrouw hare kist opende,
zij de H. Hostie ln een schoonen doek
op een kussen liggen. ZIJ ontbood da
dclijk den priester, die kwam en het H.
Lichaam met innerlijke godsvrucht naar
de kerk terugbracht".
l zoover loopt het verhaal in een
oud boekje, het z.g. ..Mirakelboekske" In
d: oude Hollandsche Croniek wordt er
het volgende nog bijgevoegd:
Dat de H. Hostie op den derden dag
wederom door de vrouw in dc kist ge
vonden werd, dat zij den priester op-
~'uw ontbood en dat deze. zich nil
rtulgd houdende, dat God de gemel
de wonderen wilde openbaar gemaakt
hebben, aan de geestelijkheid der stad
w het gebeurde kennis gaf.
Daarop begaf zich de geheele secu
liere en reguliere geestelijkheid door
kruisen en vanen voorafgegaan, naar de
plaats waar het wonder gebeurd was. en
werd het H. Sacrament onder het zin-
jen van lof- en dankliederen met groo
te plechtigheid naar de parochiekerk
teruggebracht.
Twee dagen na het eerstgemeide. ze
ker vóórdat het H. Sacrament In plech-
llgon optocht naar dc kerk terug was
gebracht, zat de man der meergenoemdi-
t zijn k
1 op d
t bl)
ïur. Hij had zijne vrouw verboden
het voorgevallene aan iemand te ver
tellen. maar het schijnt, dat zij het ge
heim niet bewaard had; hij gaf er zijn
vrouw de schuld van en berispte haar.
omdat het gebeurde ruchtbaar was ge
worden. Op datzelfde oogenblik kreeg 't
kind de vallende ziekte en viel jammer
lijk van zijn schoot. Dit herhaalde zich
een en andermaal, en 't kind leed vrcc-
selljk totdat de man en de vrouw en
vele hunner vrienden barrevoets en ln
wollen klceren zich naar dc kerk bega
ven en aldaar het H. Sacrament bezocht
en met hunne offers vereerd hadden.
..Vervolgens hebben vurige herten
ende devote personen, 't Huys daer t
eerste mlraeckel in gesctet ls, doen af
breken en een schoon Capel daar doen
timmeren ende in de placts daar die
haert ende 't vier daar 't heilige Sacra
ment. In gevonden ls mlraculosellck ver
houden. een schoon Tabernakel ofte
heilig Sacramentshuya doen
De Katholieke Filmactie, zooals deze
zich ln de toekomst zal ontwikkelen, 13
afhankelijk 7an 't doorzettingsvermogen
en inzicht van haar leiding, van de ac
tiviteit en de initiatieven harer plaatse
lijke comités, van de offervaardigheid
harer leden en, voor 'n niet gering deel.
de ontwikkeling zelf der
grafie.
Valt er dan van de verdere
ontwikkeling der cinemato
grafie nog iets t
wel ln technisch, als commercieel,
als kunstzinnig opzicht kan de cine
matografie ons in de toekomst nog voor
veel verrassingen plaatsen. Wat
het technische betreft, denken we aan
de televisie: wat het commerclëele aan
gaat. aan de mogelijkheden van de
smalfilm en het kleine theater; en ten
en van de aesthetische ontwikke-
lan del n verschillende Amerlkaan-
sche films reeds mogelijk gebleken ver
binding van het tragische en het komi-
ende hecrllckcn verclert ende met Lof
zangen, ende andere Godtelljcke offie-
sen ende diensten behoorlicken doen
In het oude mlrakelbockje: „Amster-
redams Eer ende Opcomen. door de
dcnckwaerdlghe mirakelen aldaer ge
schied, aen ende door liet H. Sacrament
des Altacrs". anno 1345 geschreven door
Leonardus Marlus, wordt deze geschie
denis van het Mirakel van Amsterdam,
van de eerste stichting der ,.H. Stede"
verhaald. De H. Stede is de kapel die
reeds ln i347 blijkt geconsecreerd. Voorts
wordt deze vermeld In 1361 in een sche
penbrief ln het Begljnhofs-archief be
rustende. De opvolgster van deze kapel
kon men in onze dagen tot 1908, 't Jaar
van haar afbraak te Amsterdam In de
Kalverstraat bezichtigen, nadat de oor
spronkelijke ln 1421 en een tweede In
1452 door het vuur verwoest zijn gewor
den.
Willem van Hildegaersbergh .eeft
mirakelboe kji
versierd met plantjes van den I7rn
ceuwschcn katholieken kunstenaar Boc-
tlus ft Bolswert, die de tafereelen van
het mirakel voorstellen. Deze plantjes
hebben echter een veel ouderen oor
sprong want zij zijn nageteekend van 'n
groot schilderstuk vóór 1518 vervaar
digd door Jacob Cornellsz van Oostsa-
nen. een beroemd kunstenaar die de H-
Stede versierd heeft. „In 1482 heeft
Ertshertog Maxlmlllaan van Oostenrijk
in den Hang overvallen geweest met een
seer zwnere koort.se daarover belofte
ghedaan, dat hy de Amsterdam, de H
b in 'I ent.
Stee sou gaen besocckcn en Godt Al-
machtigh zijn dankbaarheyt opofferen
ols hij zyn gesontheyt wederkreegh;
ende sotAhiJ naer ghedacn belofte oock
terstont ghesont ls geworden, heeft hy
zyn belofte volbracht ende seer groote
gaven met een danckbaer hart gheof-
fert. seirs met groote devotie de Heyllg-
stc Stee tesocckcnde".
Een historische gebeurtenis.
Of men aan de geschiedenis van het
Mirakel der H Stede gcloove of niet,
niemand zal kunnen
een hoogst merkwaardig feil
historie van de Amstelstad
Dc charters, die voorhanden ln eer
onafgebroken reeks van 1346 af tot vei
in de 16c eeuw het voorval of het hei
ligdom en wat duaraan vast ls. betref-
fen; het gedicht over het mirakel var
den grafciykcn minstreel Willem var
lllldcgacrtsbcrgh geschriften van der
16e ceuwschcn priester Alardus Aem-
stelredamus, en vooral niet te vergeten
d. verschillende merkwaardige
werken, waarin schilders als
llout of Jacob Cornells van
Jan van Sevrcl. de herinnering
mirakel bewaard hebben, dat u
schaft een schat van bewysmalerlaal
van onloochenbare waarde,
ring van het mirakel van Amsterdam
onafgebroken heeft gehad.
De vorstelijke bedevaarti
den Stouten. Maxlmillnnn en Karei den
Vyfden naar dc H. Stede bewijzen,
groot gewicht ook door de landsregee-
tot dit heiligdom
gehec
werd.
Er zijn weinig gebeurtenissen, waar-
vor telkens zulke degelijke nlcuwi
wyzen en documenten nan den dag
worden gebracht als die van het Mlra-
De kracht van vertrouwen maakt onrust tot rust
Maakt vreeze tot hope en matheid lot lust
in 'n geheel nieuw genre, waar-
men ook ln de litteratuur reeda
gestreefd heeft zonder het definl-
en bevredigend te kunnen verwe-
zenUJken.
Laat de Katholieke Film-
its te wenschen over
Voor de naaste toekomst mogen we
»n de Katholieke Fllmactle 'n meel
positief opbouwende, dan negatief be-
strydende houding, 'n klare en bruik
bare formuleering van het begrip „goe
de film" en grootere eenheid in de lei
ding van het officieel orgaan verwach-
I. waarin thans nog al te vaak de be
wondering voor het acsthetisch schoone
Ie afkeer voor het moreel slechte
verwarrende tegenstrUdingen lei
den.
Wat heeft de Katholieke
Filmactie in de toekomst
van de Katholieken te ver
wachten?
De Katholieke Filmactie heeft ln de
toekomst van de Katholieken "n steeds
groeiende belangstelling en 'n steeds
krachtiger wordende medewerking te
verwachten, waardoor zy ln staat zal
zyn van Let aarzelende beginstadium
over te gaan tot 'n periode van positief,
vruchtdragend en heilzaam werk.
Het kruid geheeten duivelsbrood
Dat wordt in weinig uren groot
Maar nooit en vond men nutte vrueht
Die rijp werd met een snelle vlueht.
Veel te doen met kleine inaeht
Ileett er veel omlaag gebracht
