De Eembode 'W~ 55ste JAARGANG NUMMER 18 - AMERSFOORT. VRIJDAG 8 AUGUSTUS 1941] vertentleprtla P" regel. 7 pu. WlmMV S m .M t dubbel urief. Indien opname v, J. J H A BRDNAw WAARIN OPGENOMEN HEX ..WEEKBLAD VOOR BAARN" 4 VMI KATHOLIEK NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD VOOR HET DEKENAAT AMERSFOORT. ALSMEDE VOOR BAARN EO. DE VOORDE DOOR DE EEM HET ONTSTAAN VAN AMERSFOORT pR BESTAAN nog ..historici", die ln *-emst meenen. den naam Amersfoort •lmpelweg te kunnen allelden van .Amer-fort" oftewel fort aan de Eem Of Amer. Op zulk een nuchtere wijze Bemlands i hoofdstad echter r geschiedkundigen hébben sultaat hunner onderzoekingen kunnen i „fort" geen ln een geheel andere richting en eer. beschouwing van dr. Z RegeUnk ln hel JuUnummer van het Tijdschrift var hetkon. Ned. Aardrijkskundig Genoot schap toont glashelder aan dat Amers foort oorspronkelijk Eem-voorde ol Eem-er-voorde moet hebben beduid. Wat ls een voorde? Een doonJ re plaats ln een beek of rivier, men dan i' een plaats verkeer 1- de rivier derdaad. BU het uitvoeren van rioleerings- werkzaamheden ln de Langestraat tusschen de Lieve Vrouwestraat en de Stoovestraat ls men eens op een „Veenbrug" gestooten, Deze Ugt op 't rfiptwte nunt opgevccr 150 pl. A.P. t uit naast elkaar gelegde zekerheid, ln Amersfoort kunnen vinden waar hot jeger eeuwen gewoon de Eem) over te steken? Deze voordebrug bestaat thans nog; ten deele vormt hij een steunpunt van de rloleering in de Langestraat. Dr. RegeUk heeft aan de hand van plattegronden iw.o. er een met nauw keurig aangegeven bodemhoogtea) na gegaan, hoe de Eem oorspronkelijk moet hebben geloopen vöór en tijdens de ont wikkeling van de stad. HIJ komt tot de bevinding, dat de Eem aanliep tegen een verhooging. waarop later de St. Jorlskerk verrees, dan boog naar het Zuiden om vervolgel tegenwoordig'- Korte- en Langegrac V°,ifroegeer of later. mogelijk vankelijk alleen bij hoog water. rivier de Bocht ultgeloopon," schrijft dr. Reaellnk, door den Zuldsln- gel naar het Noord-Noordoosten, daar na door den Weverssingel en „hot" Ha vik naar het westen." De schrlj'— meent dan te mogen vaststellen, hier alleen van een hoogwaterbedding sprake ls. Uit dc hoogtellinen van den bodem 1 levens on Ie maken dat de Eem. 11 u Langegrachtp 1 n terugvinden een sloot die door de perceelen loopt .n verbinding met den rsipg 'I tiende vindt mi tegenwoordige Koppelpoort en de St. Agat Het stuk Spul (vanaf de de Koppelpoort) en de Eem vanaf Kuppelpoort (de tegenwoordige ha' zouden en dat blijkt heel duidelijk mt de hoogtelijnen gegraven zijn; zij zijn dus geen natuurlijke Waterloo- pen zooals de Korte- en de Lange- DE BETEEKBNIS VAN DE VOORDE ,js de Hessenwegenl 111 het voormalige belangrijke Do- 1 .later ten deele Wijk bij Duur- 1 vla Amersfoort naar Friesland OUDE NAMEN. ijlen C. A. Heunks heeft, betrek aan het ziekbed boekje uitgegeven irtn schreef hi) o.m.. dat ve- ;.S t hij ;t zich a e brengen. klaring ..Nu heette het oostelijk stadsdeel vroeger de Pot. Pothof. De naam Tent werd eertijds geschreven Tuyt en nog vroeger Tote. Deze laat"- twee namen beteekencn tuit (van kam. Wat ls nu begrijpelijker, dan 1 de Pot ook een Tuit moest hebben? Heunks meende, dat de naam Ha alkomstlg zou zijn van haventje. RegeUnk schrijft dienaangaande; „Voor de Havik, die meestal als verbastering van Haven wordt beschouwd, moge w,~ een andere verklaring worden voo al verwijst dr. R. logen naam Arend voor don s steun op den rug van het blad zeis dan nog vinden wij zijn verkln- *>aar als natuurlijk ei DE POT MET DE TUYT, zooals af gebeeld op een plattegrond uit de 17e eeuw. Eigen reprod.l nen aanvaarden. Immers van een torei. gezien zou het Havik door bik vergroot voorwerp, b.v. door een menschenhand geheel kunnen worden bedekt. Heunks veronderstelling komt ons aanvaardbaarder voor. DE HOF EN OMGEVING. St.dJorls- itlg zijn Dr. RegeUnk meent zoekingen te kunnen heuvel, waarop de Hol kerk zijn gelegen, kur. gebreid tot aan de tegenwoordige Lan ge- en Koitegracht. ..Is het te gewaagd om te veronderstellen", aldus schrijft n de Ho Of de Hot zich li ..n rol s, twee stadia heeft op de N.W. helling van hoogte 451 (hoogste punt v» Langestraat Red.) en bi) het van den houten weg. b) tot aan de oude Eem thans Lange- en Korte Gracht op het opgehoogde terrein ts nog) niet uit te maken. Dat de Hof tcurtls) zich heeft uitgestrekt ten Z.O. van dc Langestraat. zooals Leyden ver onderstelt en teekent. lijkt gezien dc aanwezigheid van de Voordebrug waarschijnlijk. Indien de weg dóór Hof liep, beteekende dat militair verzwakking. Ook Is deze grens van Hof ln strijd met. de l3tere lndcellng van de stad In wijken." overgenomen. 1 de oudste kern der rondom de voorma lige Vlschmarkt (Z.O. uk oe t~heeft* gi- zÜde v GEMEENTERAAD VAN AMERSFOORT Mogelijk naast den Hof geweest, ter den over hoogte 451 loopen- -ec (Langestraat Red 1 Latere unoiuidlng van dc vestiging kon dus eerst plaats vinden, nadat dc kade langs de oude Eem. dat zijn de Grach ten (Korte- en Langegracht Red.), was uitgebouwd, zooals dc hoogtelijn 300 aangeeft. Het ls niet uitgesloten dat ook de hoogten 450 en 448, dat zijn Bloemendal en de Kamp ln dezen tijd reeds bewoond waren. Op de uitbreiding langs de Grachten kan dan de H. Geest-kerk zijn ontstaan. echter niet als middelpunt. l "voorlöoplg DE DIEVENTOREN. De studie van dr. Rcgellnk heeft ons zeker licht verschaft ln tot nog toe duister gebleven punten, heeft li een vraag gesteld die 1 juist ls. Schrijvende over den HelIIgenberger- weg zegt d" g| de "Ttyfjès-.Tatêr St. Andriespnort (be doeld is de Trlsjespoort. red.) Hield haar verlengde eerst aan op de reet de 15e eeuw dichtgemetselde poort de Muurhuizen, dc Plompe torenpoort en rechtdoor op hoogte 451 en den Hof?" a onderzoekingen bil de Adjunct-directeuren by Open bare Werken en Bouw en Woningtoezicht 1 de mo de. - Met atgefcioven Kapoentje. - Een blind paard en een nieuw raads lid. - Ome armetierige verkeers- lampjes. - Goedkoop werd duurkoop - Van diepen zak tot bodem looien put. - De wethouder die niet hoog- sprlngt en handbalt. - Conflict tus schen hart en verstand. Terwijl ongeveer heel neringdoend Amersfoort, gewapend met paraplules op vacantle ls gegaan, hebben dr vaderen en de vroede moeder v gemeente zich Westslngelwaarts om er een agenda van meer da punten at te handelen. Dc hoofdschotel van het zeer ..eerd menu bestond ditmaal voorstel tot herwaardeering V Tiende gemeente-functies, aangezien geblc' ventoren-complex dat de ook door ncmmei gebruikte naam „Plompetoren- De Plompetoren ofwel slechts aan êêne zijde open. Dc andere zijde tSÏÏÏ. was gesloten. Wat it onderstelde moel.^r- e vondsten ln den Rechts onderaan: De HEILIGE GEEST KERK op den hoek „Poort van Kleef staat tvoormalige Vlschmarkt tegenover hc de firma Ramselaan. Daarboven de Hof met de St. Jorlskerk ttgc stadhuis. fEtgen reproductie 17de ccuwschcn plattegrond). Aldus dr. Rcgellnk. wiens inzicht leelen, dat de oorspronkelijke Hof 1. hoeft uitgestrekt over de Lange- *- J- valke" itraat heen ln t Dc naam .Vi.lt dat 0 ig Valkestraat. ..„.Jt - de plaats 1 gelegen. dus genoemde sfrt van den hofheer Wanneer men het verloop van de hoog telijnen beziet, dan zal men echter oc- merken. dat de Vijver Juist ligt op eer. hoogte hoogtelijn 350 buigt speciaal om dc straat heen). Deze naamsverklaring aldus concludeert dr. R. terecht, 1# er daardoor dus niet waarschijnlijker op geworden. HET OUDSTE PUNT. In het algemeen wordt aangenomen. .1iit de Voorde ln de Eem het pur' waar de stadskern ontstond. De iile ter gebouwde H. Geestkapel (de p waar thans „de Poort van Kleef" s zou dan het middelpunt gevormd heb ben van een nederzetting waar Amers foort uit moest ontstaan. Dr. RegeUnk betwijfelt of het zoo gegaan Hij gaat uit van de veronder stelling dat. het allereerst de hoogten nabij de rlvlerkrulslng wel bewoond thans afgebroken achterwand wezen, een gijzel kamer - gencel zijn geweest. Toch 1s de vraag van dr. R, wel ge rechtigd, want vroeger moet een door gang 'n soort steegje hebben ge loopen naast den Dleventoren. Van £35,1 gemetselde en tweede 111 wezen. Later op de plaats 3 heelt dit e 1 "het t s huls. Öp af beeldingen uit de 17e. 18e ziet men nog een brugje over den singel liggen, welk brugje gericht ls op de plaats waar vroeger het straatje was. Op afbeeldingen uit de I6c eeuw ko men echter noch het brugje, noch het straatje voor, De onderstelling, dat het, verlengde van den Helllbergerweg oorspronkelijk op den Dleventoren ge richt zou zijn, ls dus wel aanvechtbaar. Het antwoord op dr. Regellnks vraag zal o.l. ontkennend moeten lulden. Immers het straatje met het bi tje naast den Dleventoren zouden .toen de Muurhulzen nog de functie dediglngswerk hadden, een verzwakking hebben beteekend In de sterwte, dfe reeds zóó nabij den toren een had In de Kamperbinnenpoort. Het kaartje met de hoogtelijnen In Amersfoort, getcekend door J. H. M. t). Dijk ln hel TUdschr. Ned. Aardt. Gen. De zware lijnen geven de waterloopen aan. De zware gestippelde lijnen dulden de oude rivierbedding aan t'tZand en non het Spul naar 't Plantsoen tusschen de hoogtelijnen 200). De gestreepte lijn ls de plaats waar de oude Voordebrug begraven ligt. De dunne streepjes lijnen :<;n volgens dr. Regellnk de hoogtelijnen vóór deze door menschelljk ingrijpen werden veranderd, tophoogtngswerk ten zuidwesten van den Hof) Katholiek Comité van actie „Voor God" KUNNEN EN MOETEN Velen hebben de overtuiging, dat men in de drukte der wereld naar volmaaktheid streven Van en dat dit zelfs lofwaardig is; weinigen dringen door in de waarheid, dat men naar vol- ■naaktheid streven móét, altijd en overal. Gods groot gebod; „Gij zult den Heer Uw God lief» hebben", is door geen grenzen of beperkingen verkleind of verzwakt; het vraagt de aHer» hoogste liefde van iedereen; Christus' woord; „Weest vol» maakt zooals Uw hemelsche Vader volmaakt is", werd niet alleen gesproken tot enkele uit verkorenen. Dr. B. Naaykcn» M.S.C. BELASTINGVERHOOGING OP KOMST in idvvrt«n-j -lancd word# illeen stasnif.i of op bepaalde plaats. minstens 25* toeslag. 1 PrUsverhooglng toegestaan door het Deis vare Handel. Nijverheid en Scheepvaart, onder NoJ 12814 N P. d.d 17 Maart 1041. Voor algemeeno voorw «e gedrukt tarief. Bewljsno. 5 cent.2 atem bepalen n» het antwoord »an den weihouder op dc vraag aangaande de ü- ""weth.11 Noordcwjcr meende dat het nog vele jaren tal moeten duren eer dc hier Ier sprake zijnde functionarissen recht zal worden gedaan. wie gelijk heeft, hij of di Tenslotte wijzen op ee kers-Lodder ruggrijpen naar de herwaardeering van gemeente-functies. ZIJ betreurde het. dat dc arbeiders daarbij niet ln aanmer king waren gekomen, welke meening door den heer v.d. Linden nadrukken* werd gedeeld. Haar betoog was specifiek vrouwelijk. Ze somde levensmlddelenprljzen op. voorheen en thans, en maakte het dui delijk hoe zwaar de menschen met de was dat daar nog wat *- —"ken. Er warei luden met he, het resultaat ondige besprekingen gehouden iorganlsecrd Overleg en het r n deze besprekingen werd net.. een toelichting op het voorstel. In deze toelichting werd de Raad ver- jst met de mededcellng, dat er ad- unct-dlrectenren moesten worden be noemd bij Openbare Werken en bij Bouw- en Woningtoezicht Mijnheer van Hamersveld achtte deze errasülng niet van plezlcrlgen aard om- .at hij van meening ls. dat de raad toch wel eens tevoren mocht worden gekend bij dergelijke aangelegenheden en we '--tien hem niet anders dan gelijk ge- Temeer, waar men er wel algemeen overtuigd was. dat genoemde diens- toch niet Ineens plotseling behoefte den gekregen aan een adjunct-dl- eur. Het wil ons voorkomen, dat het adjunct-directeurschap hevig ln trek he- —t te komen ln onze goede gemeente, benoeming aan de gasfabriek waar - functionaris werd aangesteld om- ._n den voorzitter het vervullen van haar verlangens de onmogelijkheden behoort. Helaas, it altijd zijn hart en verstand )r -n overeenstemming... in nu het zakelijk verslag. 1 onder voorzitterschap v dat lL. noemd. ligt ons nog versch ln het ge heugen. Helaas heeft de voorzitter er niemand van kunnen overtuigen, dat de post van adjunct-directeur aan Openbare Werken en bouw- en Woningtoezicht zoo noodza kelijk is; hij heeft zich trouwens de moeite maar gespaard, doch legde er den nadruk op, dat Jeze kwestie nu een maal was afgesproken met het Geoiga- erd Overleg. Toen verhief mijnheer Linden zich en zelde heel logisch 'e deelnemers aan de deze herwaardeert!^ dat. evenals de deel theld voelen. Waarom z__ it die adjunct-directeurschappen orstel lichten om daarna de r vattin^ n begint wijlen den heer G, Tellingen, de heer A Takken gelnslal- 1. Nadal hij de verelschte eedcu had afgelegd, wenschte de voorzitter hem zijn benoeming geluk. Afwezig waren de heeren de Haan. Gen', en v. Nleuwenhulzen. Onder de Ingekomen stukken bevond 10 piV het jaar l'Jta opdat de leerlingen v leerjaar der RK. meisjesscholen c verzoek werd ln handen van B. en W. 1 W betreffende wijziging b op. dat dc functionaris- 1938 van regecringszljde verstrekte richtlij nen. Het is nu sprekers bezwaar. dat deze wijzigingen, deze herwaardeering juist niet op dit tijdstip moeien temeer waar bij de behandeling - college 1 e financieel aan C a tijden t de opvatting, dat da behoefte hebben aan doch maatregelen t de adjuuct-dlrecleurschappen betreft deze functies gesproken f- Het ls onn het Georganiseerd °WeS v. Galen last gaf zjjn mtenlns /or de llnanclering. De rorgelljkc toestand van do financiën zijn gebleven. al zou dit voorstel niet worden voorstel werd aangenomen met 10—0 Bij"de reclames aanslag vergunningsrecht het voorste! UJt de gemecntcbegTOOtlng 1941 veelde de heer Bcnniaga o— gs waren belangrijk la„ Weth. v. Galen Lou loonen toch betaald zouden doch dat ze toevallig n ken. Er lag een voorstel tot voorl. vaststelling V*n het bedrag der werkelijke uitgaven voor het openbaar lager en uitgebreid la ger onderwijs over 1940. De lieer Geldcrman racende een onbillijk heid Ie bespeuren ten cpzlchtc van hel bij zonder onderwijs De ontvangen huur dient volgens spr. bulten beschouwing te blijven alsmede andere met deze buur ill verband staande bedragen. Spr. achtte het voorstel :i de rekening gehouden e Als ze het verworpen h Wijlen de heer Geurt van Tellingen heelt een opvolger gekregen in den heet Takken die, zoowaar versch van de in stallatie. al een maidenspeech hield. Hij blijkt een handig heer te zijn. eenvoudig van hart en geest. Want hij heeft de ge meentelijke paperassen maar gelaten voor wat ze waren en wierp zich met vlijt en Ijver op rommelige trottoirs, on gelijk liggende straatsteenen. lekkende daken en een onzichtbaar verkeerslamp- Je, In een dergelijke materie kan geen blind paard en zeker niet een pas ge ïnstalleerd raadslid scha doen. En bo vendien zal de publieke sympathie al snel zUn gewonnen. Ook onze sympathie heeft mijnheer Takken. Want hoe vaak hebben we ons al roodgloeiend geërgerd over het arm-- dellng ln IT zelf >1 grootste moeite te ontdekken welk lampje of er brandt, wanneer het lan taarntje aan de Kamperbinnenpoort ln actie ls, terwijl de zon het verkeerslicht alle kleur ontneemt. Deze goedkoope In stallatie is als zoovele „koopjes" een duurkoop gebleken. Mijnheer Oosterman li figuur. HU kan je precies vertellen wat er gebeurt als Je een beetje scheef te rechtkomt ln een springbak. Hij weet wat een uitzetpaaltje kost. hoe je voor- ballen op den kop kunt kisten voor sportartlke- of geen geld kunt halen nog meer foefjes die het voortbestaan 11 lichamen als dc Amersfoortsche voor Llchamcllikc Opvoeding weinig ol "iiïl,, h dagelijks ir hoog ovi 'ethouder Splekermann j niet. Hij ls rüet gewoon Zi op de slntelbaan te wagen, maken door anderhalve met een lljrRJe te springen, ijri^ nu zeven meter van zich ai te zich ongansch te loopen bij 'n venijnig spelletje handbal. Daarom deed hU wal. alle wijze mannen plegen te doen: hU nam deskundigen In den arm. Een hun ner was zeer nauw verbonden aan den A.B.v.L.O ivoorzltter dhr. Oosterman). En deze deskundigen raadden tot het aanschaffen van duurder en duurzamer Nu moet meneer Oosterman petit comité" in den A.B.V.LO. den dienst van openb. werken lit ingesteld wegen, plantsoe- jwen. Waarom worden er dan maar twee afdecllngsehefs (wegen en plantsoenen) vqprgrsield? Tegen dc dooi den heer v. Hamersveld genoemde adjunct- dlrecteurachappen luid spr. eveneens bc- Ook de heer v. Munster voelde bezwaren legen deze functies, doch hij vond daurln geen aanleiding om tegen het voorstel te levensstandaard zoozeer Is gestegen. Om haar betoog bij te zetten las zij een geheele lijst levensmlddelenprljzen - handel. Zij uiterst Up drongen gevoelen Do heer v.d. Linden voelde het al onbillUkheid legenovor de arbeiders, neer de salarissen van enkele functlo...„.„- sen worden verhoogd. Spr. vroeg zich at, gen. de diensten Wanneer dit alsnog zal geschieden. e adjunct-directeuren. Spr. z Ook de heer W die tot bezulnigmg ki Weth. Noordewier gaf cenlge toelichting op dc plannen van het geboawtja. Riel is thans voordeeliger dan hout en de beton nen vloer is met anders dan een betonnen plant. Bovendien zal dit huisje uit ae« he- tlsch ooauunt aeen ergernis zijn en zul het onderhoud --Ischcn. De heer v. Hameravi n volgende vergadering ie De heer Bakker uiterlijk van de vro Lieve Vrouwe I vcrbrecdlng van het Utrcchtschestraiit tusschen voorstel op il worden ingediend De heer Takken wees op dc slechte bcstra- ng van de Brouwerstrnat. de oudeugd*l!Jk- ■focte daken v; e aandacht vc e Fnoachcslraat ei Dr. Dleventoren Trtsjesstraat en -poorten de Kam- perbinnenpoort. (Eigen reproduc tie naar 17de plat-

Historische kranten - Archief Eemland

De Eembode | 1941 | | pagina 1