Luther overleed vierhonderd
jaar geleden
VyiooJut
Tochtrijder voor eiken
schaatssport verloren
Volksopvoeding in Sowjet-Rusland;
voor en tegen
vorm van
T NDERDAAD moest een
DE figuur van Luther
zou onvolledig be
schreven zijn, indien geen melding
werd gemaakt van zijn bijbelverta
ling. die in 1534 gereed kwam. Haar
stijl is beter dan de vertaling, die
vele onnauwkeurigheden bevat, wat
geen wonder is als men bedenkt,
dat er zelfs iri onzen tijd nog be
hoefte aan een nieuwe vertaling
v\ordt gevoeld, maar ondanks dit
bezwaar moet Luther beschouwd
worden als de beste prozaschrijver
van zijn tijd. De bijbelvei taling werd
in grooten getale verkocht; er werd
uit voorgelezen op alle godsdiensti
ge bijeenkomsten, de Meistersingcr
gebruiken haar voor haar gezangen
onder gftuige
2
Vrijdag 27 December 1946
T\ EN achttienden Fe-
bruari van dit jaar
was liet vier eeuwen geleden,
j dat Luther te Eisleben in het
s Keurvorstendom Saksen, deL j
zelfde plaats, waar hij 10 j
November 1483 ïi'fls geboren,
j overleed. In normale tijden
zou deze datum zeker niet j
onopgemerkt voorbijgegaan
j zijn en ongetwijfeld zouden
de couranten, als ze niet door
papiergebrek tot allerlei be- j
j perkingen gedwongen wa- j
ren, den sterfdatum in her- j
innering hebben gebracht.
Nu de laatste dagen van het
j ten einde spoedende jaar tot j
overdenking stemmen, lijkt
het gewenscht, alsnog aan- j
dacht aan deze figuur van
zoo veelzijdige beteekenis te
schenken.
HET is een bekend verhaal, dat
Luther van vacantie terug-
kcerende naar do universiteit te
Erfurt, waar hij philosophie studeer
de, onderweg, tijdens een onweer,
in groot gevaar kwam te verkeeren.
De zielsangst, die hij toen had uit
gestaan. gevoegd bij de gewaarwor
dingen tengevolge van den dood van
een goeden vriend en tijdens een
ernstige ziekte, bracht hem ertoe
monnik te worden in het Augustij.
nei-klooster te Erfurt, waar hij na
een jaar noviciaat in 1506 de ge
loften aflegde. Maar ook toen had
hij bij de gedachte aan zijn tekort
komingen en aan de goddelijke ge
rechtigheid herhaaldelijk te kampen
mot innerlijke onrust, die zelfs ri
goureuze naleving der klooster voor
schriften en harde arbeid niet ver
mochten weg t.c nemen. Veel troost
schijnt hij echter gevonden tc heb
ben bij deu provinciaal der orde
Johann Stan pita lie hem aanspoor
de zich weer geregel aan de studie
tc wijden en op \viet>s aanbeveling
hij in 1508. naar Wittenberg kon
gaan. waar hij eerst college gaf in
ethica en na het. behalen van den
titel baccalaureus biblica in Maart
1509 ook commentaren leverde op
hot Oude en Nieuwe Testament.
Het humanisme
I "NE wetenschap verkeer.
I 'in die dagen in een
overgangsstadium van de scholas
tiek naar het humanisme. In de
Middeleeuwen was de geheele be
schaving gegroeid uit den Katholie
ken godsdienst; de wetenschap was
niets anders dan een bepaalde ver
schijningsvorm van het geloof. De
Middeloeuwsche denkers, de scho
lastici", gevoelden zich vóór alles on-
deiwoipen aan de goddelijke we
reldorde en vervielen door hun ge
bondenheid aan het dogma der
Kerk en door het achterwege laten
van eigen wetenschappelijk onder
zoek in eindclooze herhalingen.
Allerlei oorzaken: het contact
met de Möhammedaansche wereld
met haar natuurwetenschappelijke
ontwikkeling, de herleving van de
studie der klassieke Oudheid, de
ontdekkingsreizen, leidden tot het.
ontstaan van een nieuwe wereldbe
schouwing, waarvan de vrijheid van
onderzoek en de vorming van een
individueèlo mecning de voornaam
ste elementen werden. De persoon
lijkheid kon zich doen gelden tegen
over de gemeenschap; boe sterker
ze was, line meer kans ze had zich
te kunnen handhaven. De invloed
der zich vrij ontwikkelende weten,
schap óp Luther's geestcshoudfcig is
onmiskenbaar; zijn persoonlijkheid
was sterk genoeg om hem mogelijk
te maken zich staande te houden en
zijn ideeën ingang te doen vinden.
Niets wijst erop. dat Luther vóór
zijn reis naar Rome in het najaar
van 1510 de humanistische denkwij
ze was toegedaan Wel toonde hij op
zijn colleges groote zelfstandigheid
en oorspronkelijkheid, die hem een
voor dien tijd uitgebreid gehoor be
zorgden, maar zijn rechtzinnigheid
zal toch wel een der oorzaken ge
weest zijn. waarom men juist hem
naar Rome zond om aldaar een in
de Augustijner orde gerezen geschil
te bespreken. Klaarblijkelijk heeft
dit geschil hem geërgerd, maar
Rome ergerde hem nog meer. Op de
hem eigen wijze uitte hij zich daar
over: met uien ben ik gegaan en
met knoflook teruggekomen.
Misstanden
J- serieus Katholiek zich
door het Rome der renaissance te.
leurgcsteld gevoelen. Volgens -de
toen gangbare opvatting was de
Paus onbeperkt meester over de
geestelijke en materieele schatten
der Kerk. -Sedert tientallen jaren
hadden de achtereenvolgende Pau
sen van deze opvatting een zeer
ruim gebruik gemaakt; zoo kozen
ze bij voorkeur hun familieleden in
hooge functies, waardoor zelfs jon-
gemenschen van 14 of 15 jaar
reeds den kardinaalshoed ontvingen.
De kerkelijke waardigheden wer
den daardoor gedegradeerd tot in
strumenten van eer- en hebzucht;
wuftheid en willekeur kenmerkte
daarbij de regeering van vele pau
sen. en het is dus geen wonder, dat
op den duur de geheele kerkelijke
hiërarchie daarvan doortrokken
werd. Hervorming der kerk in hoofd
■en leden was dan ook het verlangen
van al degenen, die begrepen, dat
de eerbied voor den ..stedehouder
van Christus" en de liefde voor de
kerk tot in den grond geschokt wa
ren. Maar alle doeltreffende pogin
gen tot verbetering werden door do
hoogste machthebbers en belang,
hebbenden verijdeld. De toestand
der kerk in Duitschland was van
het bovenstaande een getrouwe co-
pie: volgens een vermoedelijk van
bisschop Berthold van Chiemsee af
komstig geschrift waren vele Duit-
schc bisschoppen onbekwaam en
leidden zij een wereldsch leven, ter
wijl voor allerlei kerkelijke functies
de beste gegadigden werden gepas- i
seerd.
Kentering
VEELAL worden dc ja
ren 15131516, toen
hfi op zijn colleges de Psalmen en
de Brief aan dc Romeinen behandel
de de tijd van kentering in Luther's
el oof genoemd. Hij kwam openlijk
op tegen- de misbruiken der hooge
geestelijkheid en wendde zich lang
zaam af van de scholastici. Van
ketterfj kan nog geen sprake ge. -
weest zijn. want, in 1515 werd hij
benoemd tot districts-viearius over
elf Augustijner kloosters in Saksen
men roemde zijn vroomheid en
1516 ook zijn nobele houding tij
dens een pest-epidemie te Witten
berg.
Luther maakte in de jaren 1515
1517 den indruk cenigermat,e over
werkt te zijn; hij was nerveus en
werd bij tijdeh door zijn oude ziele-
angst gekweld." Bij een -paar promo
ties deed hi.i uitspraken, die hij la
tei beschouwde als het begin van
zijn nieuwe theologie: uit eigen
kracht kan de mensch Gods geboden
niet houden; dc eenige voorberei.
ding tot de genade is de uitverkie
zing door God. Wij worden niet ge-
echt vaardigd. omdat wij het goede
doen, maar wij doen het goede, na
dat wij gerechtvaardigd zijn.
Een aautal jonge theologen en
humanisten werden aanhangers de
zer nieuwe theologie: dr. Karlstadt.
Melanchton. ScheurI e.a. Zij ston
den achter Luther, toen hij zijn ac
tie tegen den door Leo X uitgeschre
ven aflaat begon.
95 stellingen
nE 95 stellingen in
de Lalijnsche taal,
dus alleen voor een geleerd dispuut
en niet voo«- het groote publiek be.
stemd zijn tot op zekere hoogte
een samenvatting van zijn nieuwe
theologie. De gi of-populaire wijze,
waarop de volksprediker Tetzel af
laten aan -den man bracht en de
menschen wijsmaakte, dat ze zelfs
\oor overledenen de genade konden
vergrooten. wordt slechts terloops
in de stellingen 18. 19. 21 en 29 aun-
geioerd. Luther stelt den Paus ver
antwoordelijk en zegt. dat de aflaat
leen geldigheid heeft voor den
Paus, lie van penningen \an den
arme de Pieterskerk wil bouwen,
terwijl hij zelf rijker is dan de rijk
ste Crassus!
Het verweer der Kerk tegen deze
aantijgingen kan men niet an-i-rs
dan weinig geslaagd noemen. Een
groot aantal anti-theses werd ei te
nen openbaar gemaakt en e\ enals
.le 95 stellingen in het Duitsch ver
taald en verspreid. Ze waren deels
grof. zooals die van Tetzel, deels
onverstandig, omdat ze als ware
kerkleer bestempelden, wat Luther
als persoonlijke politiek van den
Paus het sterkst verworpen had. In
het algemeen gesproken beging men
de fout hem verre te onderschatten:
dat gebeurde zelfs nog toen kardi
naal Cajetanus hem in October 1518
te Augsburg een verhoor afnam,
maar met zijn scholastieke beperkt
heid tegen den belezen humanist
het onderspit moest delven. De on
verzoenlijke toon van al wie zich
tegen hein verklaarden, had tenge
volge, dat Luther zich met meer be
slistheid te weer ging stellen en
zich gaandeweg verder van het ker
kelijk dogma losmaakte. Zijn vech-
tersnatuur kreeg de overhand, zijn
geschriften waren \olgens zijn eigen
uitspraak onstuimig en oorlogszuch
tig. zijn mondeling verweer toornig
Luther te Augsburg in 1S18, waar
kardinaal Cajetanus hem een ver.
hoor afnam maar tegen den belezen
humanist het onderspit moest del
en fel. Vooi het fijne werk prees hij
zich gelukkig met de hulp van den
hoogst bekwamen Melanchton ,.die
keurig en stil te werk gaat, bouwt
en plant met beleid naar de gaven,
die God hem schonk".
In den ban
TOEN woorden niet
baatten, was het te
verwachten, dat de Kerk naar
machtsmiddelen zou grijpen; niet
terstond echter gebeurde dit, want
de verdere ontwikkeling werd sterk
beïnvloed door de keuze van een
opvolger van den .in Januari 1519
overleden Keizer Maximiliaan. De
Pauselijke stoel streefde een tijdlang
naar de candidatuur van Frederik
den Wijze, landsheer en beschermer
van Luther, dien men als gevolg
van deze intrigues e entijdlang na
genoeg ongemoeid liet. De uiteinde,
lijke verkiezing van Karei V, de on
gunstige rapporten mid den pause-
lijken nuntius Aleander over toene-
menden aanhang van Luther, Lu
ther's felle ontkenning van dc on
feilbaarheid der concilies tijdens
een dispuut met dr Eek deden le
kerk grijpen naar haar uiterste
mnchtmiddel: don ban. En als hij dan
op 10 December 1520 de banbul bui
ten de Elsterpoort in Wittenberg in
het vuur werpt, weet hij, .dat men
hem beschouwt als een nationale fi
guur. die Duitschland wil bevrijden
van den invloed der prelaten te
Rome. Hij wist zich gedragen door
talloos velen uit ziïn volk, vooral
ook door de vorsten en den adel in
wie hij steeds zijn beschermers heeft
gezien. Karei V, dien hij prees als
het jonge edele bloed, koos evenwel
niet zijn partij: de internationale po
litiek drong den jongen keizer in
verband met den dreigenden oorlog
tegen Frans 1 weer in het vaarwater
van den Paus. Zoo kwam het. dat
Frederik dc Wijze opdracht kreeg
Luther naar den Rijksdag te Worms
mee te brengen. Men legde hem
daar alleen het uitgeven van ket.
tersche en opruiende geschriften ten
laste en sprak de Rijksban over hem
uit (Mei 1521), zoodat Luther niet
alleen buiten de Kerk, maar ook
buiten de wet kwam te staan.
Onrustig leven
DIT heeft hem niet be
let nog 25 jaar, zij
het dan verre van rustig, voort te
leven. Zijn verdere bestaan werd
wel zeer beïnvloed door Je politieke
constellatie: Karel's ooilogeu tegen
Frans 1 en tegen de Turken, ge-
voegd bij de onzekere houding van
den Paus. gaven Jen Protestanten
een zekere vrijheid, omdat dc keizer
de hulp der hervormde, vorsten en
edelen niet kon missen. Luthcr be
hoefde daardoor sleehts bü tus-
schenpoozcn ondergedoken tc blij
ven; na tien voor hem door innerlij
ke onrust weer zeer moeilijke maan-
den op den Wartburg vertoonde hij
zich herhaaldelijk in het openbaar,
al moest hij de uitbreiding van de
nieuwe leer hoofdzakelijk aan zijn
medewerkers overlaten. Talloozo
uitspraken en geschriften hielden
het contact echter levendig. In het
algemeen drong hij hierin aan op-
gehoorzaamheid aan de wereldlijke
overheid en steunde hij vorsten en
hóoggeplaatsten. In den Boerenop.
stand van 1525 gaf hij hun den raad
de roofzuchtige moordenaarsbenden
met het zwaard uit te roeien en zoo
werd hij mede de oorzaak, dat socia
le en economische situatie der boe
ren zeer onbevredigend bleef.
Krietieke dagen beleefde de Her
vorming omstreeks het jaar 1530,
toen Karei V tijdelijk van zijn inter
nationale zorgen bevrijd den rijks
dag van Augsburg bijeenriep op een
moment, dat onder Je Protestanten
verdeeldheid hecrschte. Een deel
hunner richtte tot den keizer de
door Melanchton geredigeerde con
fessie, een bylijdenis van een zeer
gematigd karakter, waarin men
trachtte te bewijzen, dat men niet
Lulher als Jonker Georg. schuilnaam
van den Hervormer op den Wartburg
onchristelijk had gehandeld, maar
waarin de afwijzende houding' te-
geenover Je bisschoppelijke en de
Pauselijke macht toch zoo scherp
was. dat de Keizer zijn neiging tot
het sluiten van een compromis be
dwong en Je nieuwe leer veroor.
deelde. Deze uitspraak herstelde de
eenheid der Pro testa nlsche vorsten,
die nu weldra hel Schmalkaldisch
verbond sloten (27 Februari 1531).
De hernieuwing van het conflict
met Frankrijk bracht ook nieuw
respijt voor de Hervorming: Je
8 eh m a 1 k a l dis che bondgenooten
moesten eerst in 1540 na den dood
van Luflier naar de wapenen grij
pen.
Prozaschrijver
i-n zoo werd ze van een geweldigen
ii-vloed voor de verbreiding der
nieuwe leer.
Luther stierf te Eisleben in een
tijd, toen donkere wolken zich voor
het Protestantisme samenpakten;
Karei had na den vrede van Crépy
dc handen geheel vrij en de Her
vormden waren opnieuw onderling
verdeeld. Het werd hem bespaard
het begin van den oorlog, dien hij
aRijd had willen vermijden te bele
ven. Hij werd met groote plechtig,
heid tc Wittenberg begraven in de
zelfde slotkerk, die zoo bekend ge
worden is dooi de daad van 31 Oc
tober 1517.
CH. H. VAN AKEN.
Cijfer elf en het schaatsenrijden schijnen onverbreekelijk
aan elkaar verbonden te zijn
(Van onzen'specialen vêrslagger.'
DE schaatsenrijder, die eenmaal onder de bekoring is geraakt
van het tochtrijden in Friesland, is voor eiken anderen vorm
van ijssport verloren. Hij heeft hoogstens een welwillend air de
dédaris voor „krullen draaiers" en ijs-hockeyers, maar elke slag,
die hij doet op de locale ijsbaan, beschouwt hij vanuit den ge
zichtshoek van het tochtrijden in het koude, vlakke Noorden.
Weersvoorspellingen en ijsberichten bij de radio-nieuwsberichten
zijn belangrijker op dit moment dan Linggadjati en de mijnwer-
kersstaking van Lewis, kortom hij is bewogen door een soort
koorts. Hij wordt pas iets rustiger, als hij in den trein naar Fries
land zit en dan wordt hij bezeten door de vrees, dat het op het
kritieke moment zal gaan dooien.
Maar dit jaar leek het daar niet
op; je zag en hoorde het vriezen'
in den slecht verwarmden trein;
immers de vorst toekende elk
kwartier fraaier en dikker ijsbloe
men op de ruiten, die kraakten in
hun sponningen, zoodat het ge-
zegde: liet vriest, dat het kraakt
niet op losse gronden blijkt tc be
rusten, Het cijfer elf en het tocht
rijden schijnen onverbrekelijk ver
bonden te zijn in Friesland; als
jonger broertje van de beroemde
Elfstedentocht is de laatste jaren
de Elfmei'entocht geboren, die een
waardig representant is. Was hij,
zooals oorspronkelijk vastgesteld
was. op Zaterdag 21 December ge
houden, dan was het heelemaal
een plezierrit geweest vanwege
het Zwitsersche weer. Maar Zon-
Het prachtige traject over de elf
Friesche meren (rok duizenden lief
hebbers Een kijkje bij den contro
lepost Heep. (P.)
dag loeide het uit het ZAV., en om
niet met het praedicaat van mooi-
weerrijders gedoodverfd le wor
den, zijn we dien dag het Hecger
meer overgeworsield en hebben
ons tenslotte bij een warmen
haard met veel oud-vaderlandsche
dranken in Workum weer bijge
spijkerd.
Maandag 23 December was hft
dan de langvérwachte dag. De be
volking van het anders zoo rus
tige Sneek is met een derde of nog
meer vermeerderd. Files rijders in
allerlei costuums voor de cafó's
op de veemarkt om de controle-
kaart rpachtig te worden- Opge
bonden wordt bij de schilderach
tige Waterpoort, die vandaag geen
schepen doorlaat, maar duizenden
rijders ziet passeeren. Het weer
is helder, alle voorspellingen ten
spijt vriest het, er staat een straf
fe wind uit Zuidelijke richting.
Als er dan toch wind moet zijn,
is het een voordeel, omdat we dan
T7 EN van de terreinen, vvaarop het
bolsjewistisch regiem, sinds het
.n 1917 aan de macht kwam. werke
lijk ontzaglijke en bewonderenswaar
dige resultaten heeft kunnen boeKen,
is dat van d<= volksopvoeding. Vah
het begin af hebben ck? nieuwe heer-
schers over Rusland alle krachten in
gespannen. om het analphabetisme,
dat onder het tsaristisch regiem regel
was voor de overgroote meerderheid
van het Russische volk, te bestrijden
en weg te werken. En wij herhalen
het het succes, dat zij hiermede
gehad hebben is geweldig geweest:
het analphabetisme is ook in wat
vroeger d<» meest achterlijke streken
van het geweldige rijk waren, althans
onder de opgegroeide en opgroeiende
jeugd, volkomen uitgeroeid.
Was vroeger een zeer groot deel
van de jonge Russen, die moesten op
komen voor hun nummer werkelijk
/erstoken van iedere intellectuecle
vorming, ook van de meest primi
tieve, tegenwoordig heeft vrijwel
iedere Russische ooldaat minstens een
lagere school achter den rug Waar
een modern leger, waar de modeine
oorlogvoering eenvoudig niet meei te
denken zijn zonder althans een mini
mum van intellectueel^ scholing, kan
men zonder overdrijving zeggen, dat
de bolsjewistische volksopvoeduig
een van de zeer groote factoren is ge
weest voor de Russische overwinnin
gen in dezen oorlog.
Hoe ontzaglijk uitgebreid die taak
van de volksopvoeding is geworden,
kunnen wij demonslreeren aan eenige
cijfers, die wij ontleenen aan een be
schouwing van André Pierre in de-
Gazette de Lausanne van 4 December,
waaruit WÜ trouwens nog meer ge
gevens voor dit artikel hebben geput.
Veertig milliard
OP de begrooting van de Sovvjet-
Unie voor 1946 is voor onder
wijs en opvoeding het respectabele
Dedrag van 40 milliard roebel uitge
trokken. een getal, dat op .zichzelf
natuurlijk weinig zegt, vandaar dat
door Anthony Berkely 52
Een succes?" herhaalde Judith,
met meer twijfel dan beleefdheid.
„Natuurlijk", verzekerde mijnheer
Chitterwick haar. „Misschien was
mijn optreden wat drastisch, maar ik
heb mijn doel bereikt. Ik heb niet
slechts haar bril onderzocht, maar
bovendien heeft zij dien van mij in
haar handen gehad"
,,Maar... maar welk nut had dat?"
vroeg Judith verbaasd.
Mijnheer Chitterwick's oogen schit
terden nu. „Haar bril is een bedrog.
Het zijn gewone glazen! Ik verwacht
te dat al half en half. Zij heeft zich
vermomd. Ik weet nog niet met
welk doel, maar dat zal ik wel uit
vinden. In ieder geval is zij een ver
dacht persoon, die wij in het
moeten houden".
„Hoe is het mogelijk, mijnheer
Chitterwick! Maar waarom gaf U
haar bovendien Uw bril nog? W^t
had U daarmee voor?"
„Ik bezit nu een paar prachtige
vingerafdrukken van haar op de gla
zen", antwoordde mijnheer Chitter
wick trots.
Judith keek hem met ontzag aan.
Mijnheer Chitterwick vertelde niet.
wat Rb niet juffrouw Goolc's vinger
afdrukken zou doen, of wat hij er
van verwachtte. Misschien wist hij
het zelf ook niet...
HOOFDSTUK IX'
De misdaad geconstrueerd
De volgende twee dagen werden
door mijnheer Chitterwick feitelijk
met nietsdoen doorgebracht. AVel had
hij lange gesprekken met Mouse ge
had, maar nieuwe gezichtspunten wa
ren daarbij niet aan het licht geko
men.
Zijn bril had hij naar Moresby ge
zonden met de vraag hem een foto
der vingerafdrukken toe te zenden en
na te gaan of deze bij Scotland Yard
bekend waren. Een naam had hij in
zijn brief niet genoemd, want ten
slotte had hij geen afdoend bewijs,
dat er met juffrouw Goole iets niet
in orde was.
Na eenige dagen ontving hij een
vriendelijk antwoord vah' Moresby
met de gevraagde foto's. De vinger
afdrukken. aldus schreef de hoofd
inspecteur, waren bij de Engelsche
politie niet beken^l Niet wetende wat
nu te doen, besloot mijnheer Chitter
wick ten slotte de foto's naar de
Amerikaansche politie te zenden. Juf
frouw Goole had immers eenige jaren
in Amerika gewoond en men kon
nooit weten
Het was Mouse, die mijnheer Chit
terwick ccn nieuw idee voor een
verder onderzoeken aan de hand
deed. „Wc praten maar en praten
maar", merkte hij op, „en zeker van
dit en zeker van dat, maar eenigen
vooruitgang maken we niet".
Mijnheer Chitterwick moest dit tot
zijn spijt toegeven. ,.Ik vrees, dat ie
gelijk hebt, De mogelijkheid is, dat
wij hier zoo weinig aanknoopingspun-
ten hebben. Sommige criminologen
schijnen hun beste theorieën op eeni
gen afstand van het tooneel van de
misdaad tc kunnen ontwikkelen, maar
wat mijzelf betreft...."
„Het tooneel van de misdaad",
peinsde Mouse hardop. „Wel. ten
slotte hebben we dat. n°8 niet opge
zocht".
Mijnheer Chitterwick greep deze
kans tot meer activiteit onmiddellijk
aan. „Wij. mogen geen gelegenheid
voorbij laten gaan", zei hij energiek.
..Ik moet toegeven dat ik er op het
oogenblik het not niet van kan inzien
maar de Franschen hebben cen me-
thode om een misdaad op de plaats,
waar deze gebeurde, te reconstru-
eeren en zij schijnen daarbij af en toe
succes te hebben".
Wordt vervolgd
wij er ter nadere adstructie aan toe
voegen. dat dit 14 milliard roebel
'nooger is dan het vorig jaar. Wal de
omvang van deze .rege'eringstaak be
treft: op het oogenblik bezoeken
29 339 000 leerlingen een lagere of
middelbare school, het hooger onder
wijs wordt gevolgd door 653 000 siu-
dtnten. terwijl tenslotte de technische
scholen van allerlei aard een geza-
menli)ke bevolking hebben van
1.030.000 Van dit laatste type scholen
zijn er in de Sovvjet-Unie dan ook
maar liefst 3328. wat gezien den sterk
technocratischen inslag van het mo
derne Russische leven niet behoeft te
verwonderen.
Van vecl meer beteekenis echter
dan deze op zichzelf indrukwekkenae
cijfers is het feit, dat dit heele on.
derwijs, deze heele volksopvoeding in
dienst, is gesteld van één bepaalde
ideologie, de co.mmunistische of,
nauwkeuriger gezegd, de Stalinisti
sche. Wie zouden beter dan de tegen
woordige machthebbers in Rusland
weten, dat .-wie de jeugd heeft, de
toekomst hoeft"?
Geen neutraliteit
jp-J ET is zoo langzamerhand van al-
1 1 gemeene bekendheid, dat de
Partij de laatste maanden bezig |S op
allerlei gebied de teugels, die in en
door den oorlog slapper waren gaan
hangen, waren uitgerekt of soms met
opzet waren gevierd, weer strakker
te gaan aanhalen. Er gaat, e^h golf
van „zuivering" door de Sowjel-Ume
en het intellectuele leven bliift daar.
van wij hebben daarop al eens
eerder de aandacht gevestigd al
lerminst verschoond; het is er. inte
gendeel, een van de meest voor ae
hand komende en belangrijke objec
ten van.
In dit verband spreekt het wel
vanzelf, dat de argusoogen van de
Partij ook op het onderwijs zijn ge
richt. Bij den aanvang van den cur
sus in September gaf de Prawda het
parool uit: „weg met' de neutraliteit
en het boekenformalisme uit het on
derwijs en deze leus werd door het
blad nader uitgewerkt in een be
schouwing. die te karakteristiek is.
om haar niet m haar geheel ovei te
nemen.
„De uitroeiing van het formalisme
is nauw verbonden met het probleem
van de ideologische vorming van onze
jeugd. De Partij, de Staat, Kameraad
Stalin hebben een geweldige belang
stelling voor de communistische op
voeding van de opgroeiende genera-
tie. In de onlangs door het Centrale
comité van de Partij aangenomen re
solutie met betrekking tof, de tijd
schriften „De Sfer" en Leningrad
wordt de beteekenis van de opvoe-
dino van de jeugd duidelijk onder
streept. He/ Sowjet-regiem kan niet
dulden, dat men de jeugd zou opvoe
den in een geest van onverschillig
heid voor de Sowjet-politiek Wij
hebben de (vak een nieuwe generatie
van menschen te vormen, die vol fris.
schen ijver is, die gelooven in hun
werk, die niet bang zijn voor bezwa
ren en klaar staan om ze uit den weg
te ruimen".
De Prawda wijst er vervolgen* op.
dat de volksopvoeding in dezen geest
gedurende den oorlog door de ouders,
de docenten en de organen van de
Partij al tr zeer is verwaarloosd en
versloft zij constatee:t. dat hic-nn
onmiddellijk verandering moet Ro
men en spoort de ministers van on
derwijs der onderscheiden republie
ken van de Unie en de Academie van
paedagogische wetenschappen aön om
er voor te zorgen, dat dit inderdaad
spoedig gebeurt.
„De juiste geest"
EEN dergelijke aanmaning van de
Prawda in een tijd van zuive
ring kan moeilijk worden misver
staan. Er zijn dan ook van de zijde
van het onderwijs reeds twee reac
ties oP gevolgd. In de eerste plaats
heeft de rector van de universiteit
van Leningrad, prof. Woznesjensky
zich gehaast om te verklaren, dat aan
zijn universiteit alles in oide is, op
één uitzondering na. dat de hoog
leeraren hun onderwijs geven in den
eenig juisten geest, dat zij de juiste
leerboeken gebruiken, dat het comité
van de Partij er goed functionneert
en dat de studenten geregeld de door
communisten voor hen gehouden po
litieke bijeenkomsten bezoeken. Die
eene uitzondering, waar de hoogge
leerde rapporteur op doelt, is de phi-
lologische faculteit Hier houden zijn
collega's zich inderdaad te veel afzij
dig van de actueele problemen en be_
handelen' op hun colleges onderwer
pen. die te weinig met hei leven van
het land te maken hebben, hier ver
kondigen eenige studenten zelfs „de
onpolitieke, verderfelijke theorie
van de kunst om de kunst" Ook met
de historie en met de kunstgeschiede
nis js het niet heelemaal in orde,
maar de regeering kan gerust zijn;
rector Woznesjensky waakt en zal er
voor zorgen, dat de vlek op zijn uni
versiteit spoedig zal zijn verdwenen.
Partij-wetenschap
MINSTENS zoo karakteristiek is
de andere reactie. Zij bestaat
uit een adres, dat het geheele onder
wijzend personeel van Moskou heeft
gezonden aan Stalin en waarin zij
hem de verzekering geven, dat zij ai-
les in het werk stellen, „om het Rus.
sische volk voor te gaan in den strijd
voor' de concrete toepassing van de
theorieën van Marx en Lenin" Deze
opvoeders geneeven zich niet om hier
aan toe te voegen: ..bij het onderwij
zen van de jeugd vergeten wij geen
oogenblik, dat alle wetenschap is we
tenschap van de Partij, dat het onder
wijs niet kan worden losgemaakt van
de politiek van de Partij, die de le
vende grondslag is van het Sowjet-
regiem"
Bij de lezing van dit, fraais rijzen
den bewoner van West-Europa cje ha
ren te berge, vooral op dit oogenblik,
nu hij net een geestelijken en licha-
melijken strijd van 25 jaar tegen fas
cisme en nationaal-socialisme achter
den rug heeft. Deze twee uitla
tingen, die van den voor de Overheid
buigenden en bukkenden rector
„magnificus", die zijn collega's aan
brengt. en die van de gelijkgescha
kelde docenten, maken hem boven
dien in eens duidelijk, waarom de
Sowjet-Unie nog niet tot de Unesco is
toegetreden Dr. C. D. J. BRANDT
TUINKALENDER
27 DECEMBER. Zoowel de CU.
via als verschillende cactussen en an
dere kamerplanten kunnen in sterke
mate worden aangetast door wollui
zen Deze beestjes gelijken veel op
kleine witte vlokjes wol en ontleenen
daaraan hun naam, Ze zuigen rfe sap.
pen ui de bladeren en scheuten op en
scheiden daarbij bovendien rog een
zoetstof a), waardoor de plantendee-
len worden bedekt en waarin dikwijls
zwammen gaan rvoekeren Deze wol-
luizen kunnen worden bestreden door
aanstipping met een penseeltje met
eenige druppels- brandspiritus
S. L.
Elfrnerentocht
het eerste stuk tegén den wind in
hebben. Zoo heel veel last heb je
er niet eens van, want de lange
file van schaatsenrijders in één
compacte massa.
,,Kalverstraat"
Maar dat is dan ook het eenige
nut. want door het vaiieercnde
tempo van de verschillende rijders
doet het gekrioel veel denken aan
de Kal vorst raat met opstoppingen,
verkeerd uitwijken en zelfs een
verkeersregelaar in IJlst incluis;
Nog erger wordt dit op de snïalle
slootcn naai' het Pieke- en Hisse-
meer, soms treffen rijders elkaar
met* de vlijmscherpe schaatsen,
vallen en verwondingen zijn het
gevolg. Maar niemand heeft daar
vecl aandacht \oor, in dicht sa-
mengeslóten stormcoionne gaat
het op Oudega aan. op welks to
ren de vlag wappert als teeken
van welkom. De controletent
wordt ongeveer omver gedrongen
door de honderden rijders, die de
conlmie-stempel begeeren en na
een kwartier kan men verder, als
tenminste de schaatsen niet van
je boenen zijn getrapt. En direct
daarop de Oudelgaarster Brokken
en Makke Brekken, de wind
schuin tegen* op keihard ijs. De
tanden op elkaar, de uitbundige
stemming die bij de start heersch-
te, is verdwenen, men hoort niets
anders dan het monotone gekras
van de schaatsen en soms een
doffe val op het ijs. Rijders met
imposante ijscostuums (en vooral
„Noren") doen onzekere slagen en
kijken bewonderend naar de Friee
zen, die op gymnastiekschoenen
in volmaakt evenwicht tegen den
wind in jakkeren. En zoo gaat het
naar het Heegermeer, waar we
links af moeten, zoodat we den
wind schuins achter krijgen en
dus iedereen plots een zeer goede
rijder is, al maken sommigen da
verende smakken over niet-gezie-
ne schotsen of sneeuwijs met ge
broken schaatsen als resultaat. De
Heegercontróle was een weldaad
vergeleken bij Oudega. Daarna het
zwaarste stuk: pal tegen den
wind in naar Sloten over het meer
De Kalversti'aatdrukte is minder
geworden, de compacte massa is
uiteen gevallen in ploeger) met
hetzelfde tempo en nu gaat het
er maar om een goeden gangma*
ker te worden. Grijnzend en drei
gend wuiven de rietbosjes, in het
ijs gestoken ter makeering van d®
baan, ons tegen, meter na meter
inktzwart ijs met witte bubbels
moet veroverd worden, menig rij
der blijft stilstaan en kijkt boos
naar zijn schaatsen, alsof die da
oorzaak zijn van zijn niet verder
kunnen.
Emmers water
Hijgens en zwetend bereikt me
nigeen bet oude Sloten, waar em
mers water leeggedronken worden
door de uitgedroogde rijders maar
heeft men eenmaal de Langesloot
gehad, dan is de tegenwind over
wonnen en de derde stempel be
reikt. In vliegende vaart over de
Groote Brekken en Koevorder
Brekken, de dreigende pluimen
van bet Slotermeer knikken nu:
„goed zooo. goed zoo." en alras
een blijde inkomst op de Lang-
weerderwielen vanwege de mu
ziek en de vele vlaggen. Sommi
gen stellen zich op in het pavil
joen achter warme chocola of
ranja, maar de meesten aanvaar
den terstond het laatste traject
over de Goengarijpster Poeien,
Sneekermeer en Houtesloot op
Sneek aan. om in hetzelfde café
van 's morgens de laatste stempel
en de medaille te veroveren, die
door charmante dames met lief
tallige glimlach aan de transpi-
reerende rijders worden uitge
reikt en terstond alle pijn in voe.
ten en rug doen vergeten.
De sfeer
Men pioet deelnemer geweest
zipi om de sfeer te kunnen genie
ten. Stel u voor, duizenden rij
ders van allerlei slag, die allen
hetzelfde doel hebben: de 80 km,
volbrengen op het Friesche ver-
voermidde, de schaats, langs \1
moren.
Het stille Friesland is plotse
ling overbevolkt met rijders, die
wind en scheuren in het ijs trot-
seeren. Want in dat opzicht is de
Elfrnerentocht een waardig pen
dant van zijn grooten broer. De
Friezen „opgelegd" of aan een
stok in waardige houding en
strakke gezichten, met heel ge-
wonp jasjes aan en de dikke ijs
muts over de ooren, de .famkeV'
in een moderner ijscöstuum met
broek en wind jak, de Ho'! anders
gemeenlijk in fraaie uitdossing
met Zwitsersche namen op nun
mouw, maar met schaatscapaci-
teiten die maar al te vaak omge-
kc-eid evenredig daaraan zijn. De
degelijke koek-eh'-zoopjes met
warme melk en de heerlijke Frie
sche koek, waar allesbehalve kies
keurige rijders uit eikaars kop
pen en glazen drinken om maar
haastig weg te komen. De con
troleposten, waar heviger veldsla
gen geleverd worden dan bij de
van den oorlog.
distributierijen in de ergste dagen
Maar hoven alles het trotsehe
gevoel één van die vele duizenden
te zijn, herkenbaar aan de op de
borst gebonden deelnemerskaart
on later de medaille. Dat wil heel
wat zeggen voor een Hbllander,
die gewoonlijk niet veel voelt voor
uiterlijke ken teekenen, maar otf
dezen dag deze aversie volkomen
aflegt
(Ongecorrigeerd)
De Argentijnsche voetbal
ploeg San Lorenzo, die verleden
Zondag nog de sterkste Spaan-
sche club Atletico Avaicon met
4—1 geslagen had. is op verras-
sende wijze voor 50.000 toeschou
wers door Real Madrid met
zelfde cijfers geslagen.
