DE STRIJD ONTBRANDDE OM DE
POLITIEKE VERNIEUWING
deed haar intrede 1Q4G
Katholieken en
socialisten
Roomsch-roode coalitie
in Nederland en
West-Europa
Nederland op weg naar
economisch herstel
Export slechts
30% van den
import
IN HET JAAR
Oude welvaartspeil
nog lang niet
bereikt
Dinsdag 31 December 1946
OU DEJ AARSBIJ LAGE
A LS wij op dezen 31 en De-
cember terugzien op het
afgeloopen jaar, dan mogen
blijde en sombere herinneringen
zich verdringen, maar dan wor
den zij toch alle overheerscht
door deze gedachte: 1946 is
een goed jaar geweest. Want
het was het jaar, waarin ons
volk, dat in 1945 zijn onaf
hankelijkheid had herwonnen,
ook zijn politieke mondigheid
terug kreeg, die in onzen tijd de
meest wezenlijke voorwaarde is
voor een waarachtige vrijheid.
Zoo heeft 1946 bekroond wat
in 1945 werd verworven. In
1946 werd Nederland weer een
parlementaire democratie.
I N ilfi eerste helft van het jaar
1 19-46 is in ons land de strijd
om de politieke vernieuwing uit
gevochten. Na de bevrijding heeft
men zich aanvankelijk veel voor
gesteld van deze vernieuwing
waartoe illegale bijeenkomsten in
den bezettingstijd en besprekin
gen van de gijzelaars in St. Mi
chielsgestel den grondslag hadden
gelegd en welke in bevrijd Ne
derland haar voorloppige vorm
geving had gevonden in de Neder-
landsche Volksbeweging. De ver
wachting, dat men in ons land
tot geheel nieuwe politieke ver
houdingen zou komen, waarbij dc
door hel verschil in godsdienst
Bepaalde politieke scheidingen
zouden zijn weggevallen, bleken
te hoog gespannen. Toen de
o.m. om administratieve redenen
lang uitgestelde verkiezingen
naderden bleken de voornaamste
politieke partijen van vóór rleia
oorlog weer op het appèl te zijn.
Kath. Volkspartij
Al spoedig na de bevrijding her
leefden in het protestantsch-Chris-
télijke kamp de oude A.R.-partij
de C.H l'nie en de Staatkundig
Gereformeerde Partij. In katho
lieke kringen was de drang naar
verniet,iwing sterker én deed voor
al dp Christophnor groep, die
aandorng op een radicaal-sociale
politiek, van zich spreken. Ten
slotte besloot de R.K Staatspartij
een nieuwen koers te gaan varen
eri haar naam te veranderen i;i
Katholieke Volkspartij De K.V.P.
zou in de toekomst ook voor niet-
katholioken open staan en daar
om is er nog sprake van geweest
haar Christelijke "volkspartij te
noemen waarvan tenslotte, om
verwarring te voorkomen, is af
gezien. Een aa.ilal jongere katho
lieken van de Christophoor-groep
voe'de zich hij de katholieke par
tij niet langer thuis en giiiffover
naar liet socialistische kamp.
l.it de Waarheid-groepeGring
was al spoedig weer de oude Com
munistische Partij ontstaan en de
in het voorjaar van 1946 öpgerich-
te Partij van de f'rijlicicl was in
wezen een voortzetting van den
ouden liberalen Vrijheidsbond.
N.-V.B. en P.v.d.A.
De belangrijkste^ poging tot po
litieke vernieuwing ging uit van
de Nederlandsche Volksbeweging.
De S.D A P., de Vrijzinnig Demo
cratische Bond en de Christelijk
Democratische Unie (enkele groe-
peeringen uitgezonderd) kwamen
tot de oprichting van een nieuwe
partij, in samenwerking met de
„politiek dakloozen": de katholie
ke Christophoorgroep (Geert Ruy-
gers e.a.), een groep uit dc C.H.U.
(Van Walsum, Lieftinck e.a.) en
de zoogenaamde groep Schermer-
horn (de eigenlijk „dakloozen").
Drie ministers uit het zittende
kabinet (Schermerhorn, Drees en
Lieftinck) voerden op het stich-
tingscongres van dc Partij van
den Arbeid het woord.
V erkiezingsst r i j d
De Partij van den Arbeid (die
niet alleen herstel maar vooral
vernieuwing vvenschlQ^en als een
van liaar voornaamste program
punten dc geleide economie 'had)
heeft niet dien aanhang in het
Nederlandsche volk gevonden,
welke ^aanvankelijk algemeen
werd verwacht. De verkiezings
strijd is hevig gewest cn erger
dan vroeger werd de persoonlijke
verdachtmaking als politiek wa
pen gehanteerd; de rel tegen den
heer Kops Vorrink zal ieder nog
versch in het geheugen liggen.
In Mei van dit jaar werden kort
na elkaar de verkiezingen voor de
Tweede Kamer en voor de Provin
ciale Sla ten gehouden. In plaats
van twintig partijen, zooals in
1967. namen thans slechts negen
partijen aa$ de Kamerverkiezin
gen deel (een belangrijke verbete
ring), waarvan er zeven kamer
zetels bemachtigden. In procen
ten uitgedrukt waren de resulta
ten als volgt:
2e Kamer
A.R
C.H.
C.P X
K F'
P V. d
P
St. Geref
12,9
7,Si
1U.57
30.81
28,31
6,41
2.14
De uitslag der
Prov. Staten
12,60
9,73
11.41
31.42
25,81
6,36
2,16
verkiezingen
JN het afgeloopen jaar 1946, waarin zoo veel moest wor-
den hersteld en nieuw gebouwd in Nederland, waarin
on$ volk heeft gezwoegd en geworsteld om na de herwonnen
vrijheid ook iets van de oude welvaart terug te veroveren,
hebben de gebeurtenissen zich in snel tempo op elkaar ge
stapeld. Het is niet onze bedoeling in dit overzicht al deze
gebeurtenissen weer in de herinnering wakker te roepen. Wij
willen slechts in enkele lijnen en in hoofdpunten ovtrzien
hoe het jaar 1946 voor Nederland is geweest.
Al dadelijk moet een dergelijke beschouwing in twee
hoofd-deelen uiteen vallen:
Ie. Nederland herwint in 1947 zelf zijn politieke mondig
heid.
2e. Nederland geeft politieke mondigheid aan zijn
vroegere koloniale gebiedsdeelen.
Dit laatste deel onzer beschouwing hebben wij in een
afzonderlijk artikel elders in dit blad neer gelegd.
Onze financieele redacteur behandelt in een speciaal ar
tikel verder nog enkele aspecten van den strijd om het econo
misch herstel van Nederland.
Aangezien van de politieke partijen de Partij van den
Arbeid, als nieuwe groepeering, in licl afgeloopen jaar wel
sterk de belangstelling van ons volk heeft gehad, voorat in
haar verhouding tot de Katholieke Volkspartij, laten wij
voorts nog een vooraanstaand katholiek lid van de Partij
van den Arbeid aan het woord om zijn visie op de ontwikke
ling der politieke verhoudingen te geven.
loonde aan, dal de „doorbraak",
die door de stichting van de P. v.
il A. in beginsel geslaagd was, in
de praclijk nog weinig succes had
gehad. De oude antithese in hel
N'cdcrlandsche volk was blijven
bestaan De P. v. cl. A. kreeg met
haar 2!) zetels even veel als in 1937
de S.D.A.P. (23) eu de V.D (6) sa
men hadden en kon zelfs de twee
zetels van de C.D.U. niet behou
den.
Tegenslag P.v.d.A.
Voor dezen tegenslag voor de
Partij van den Arbeidzijn drie
verklaringen aan te voeren:
1 De Brief der Bisschoppen
kort voor de verkiezingen, spoor
de de katholieken aan op de K.V.
P. te stemmen en heeft de P. v. d.
A ongetwijfeld nadeel berokkend.
2. Linksche elementen uit de
oudVS.D.A.P., die het niet eens
waren niet. de nieuwe vorming
van bet democratisch socialisme,
gaven hun stem aan de C.P.N.
3. De P. v. d. A-, als regeerings
partij, werd floor vélen verant
woordelijk gesteld voor de hu
reaucratie en het nog niet terug-
keere.n der v ooroorlogsche econo
miscbe toestanden.
Onwrikbare blokken
De KA P.. die. van 31 op 32 ze
tels ging, bleek een hecht en on
wrikbaar blok in onze samenle
ving. De C.l-I.U. (8 zetels) cn de
St. Geref. (2) bleven gelijk. De
A.R. partij daalde van 17 op 13
zetels.cu verloor daarmee wat het
in 1937 door „den sterken man"
Colijn uit het liberale kamp had
aangetrokken, hetgeen ook ver
klaart, dat de P. v. d. V. (6) twee
zetels meer kreeg dan in 1937 tie
Vrijheidsbond. De C.P.X., die van
3 op 10 zeiels ging. dankte haar
winst voor een groot deel aan dc
reeds genoemde ontevredenheid
in linksche kringen van de oude
sociaal-democratie.
Gemeenteraden
De gemeenteraadsverkiezingen,
op 26 Juli van dit jaar, gaven on
geveer eenzelfde beeld, met dien
verstande, dat de P. v. d. A. iets
in aanhang was gestegen. In Am
sterdam werden voor het eerst de
communisten, met 32,02 der
stemmen, de sterkste partij, on
middellijk gevolgd door de P. v.
d. A. met 30,99
Kabinet Beel
Op grond van den uitslag der
verkiezingen benoemde H.M. de
Koningin op 27 Mei dr. L. J. M.
Beel (Minister van Binnenland-
sche Zaken in het demissionnaire
kabinet Schermerhorn), tot kabi
netsformateur. Er zijn langdurige
onderhandelingen geweest en het
heeft tot 2 Juli geduurd voor de
heer Beel een kabinet had .samen
gesteld. Zijn 'nieuwe regeerings-
ploeg bestond uit vijf leden van
de K.V.P., vijf van de P. v. d. A.
en drie „vakministers", die buiten
deze partijen stonden. Met dit ka
binet deed de „roomsch-roode coa
litie", in het bestuur van gemeen
ten reeds lang beproefd, haar in
trede in de landspolitiek.
Zware taak
De regeerings Beel heeft het in
het half jaar van haar bestaan
niet gemakkelijk gehad. Zij moest
nog veel ongedaan laten maar
heeft toch reeds belangrijk werk
verricht. Dat ook zij er nog niet in
slaagde ons door den oorlog ver
armde land het voofoorlogsch
welvaartspeil terug te geven is be
grijpelijk voor ieder met gezond
verstand. Enkele der economische
moeilijkheden, die daarvan de
oorzaak zijn, worden door onzen
financierden redacteur elders in
dit blad opsier het oog gezien.
Een groot gedeelte van haar
aandacht moest dc regcering Beel
wijden aan het Indonesische pro
bleem. dat zij. vooral met. mede
werking van dc heeren Scherm ér-
li orn en Van Mook aanmerkelijk
dichter bij een redelijke oplossing
heeft gebracht, zóoals wij op een
andere plaats in dit blad hebben
uiteengezet.
Critiek
Weinig bijval ondervond de regee
ring in haar houding ten opzichte
van den Hoogcn Raad en ook el
ders op liet gebied der zuivering
wist minister-Beel niet tot bevre
digende resultaten te komen. Zijn
mededeeling over de vrijlating
der „lichte gevallen" onder de
politieke delinquenten (verdei'
overigens vallende onder iiet be
leid van den minister van justi
tie Van Maarsseveen) verwekte
groote beroering in ons land. Voor
1 October zou het 'aantal tot 25.000
zijn terug gebracht. Dit bleek ech
ter een onmogelijkheid. In No
vember lag het aantal nog hoven
de 30.000. Ook de affaire Arnold
Meyer en de sensationeele speur
tocht naar dézen aanvoerder van
Zwart Front, bracht nog al wat op
schudding teweeg. Meyer kwam
voor het Gerecht en werd tot vijf
laar veroordeeld. De X.S.B 'ers
Blokzijl, Mussert en Fcenstra
werden gefusilleerd. Verdere
doodvonnissen werden wel uitge
sproken, ..maar nog niet uitge-
oci'd.
Sociale maatregelen
De regeering, die dag aan dag
te worstelen heeft met de wanver
houding tusschen loonen en prij
zen, nam vasthoudende aan
den loonstop verscheidene
maatregelen om de stijging der
prijzen tegen te gaan en daling te
bevorderen, o.a. door verlaging
van de winstmarge op een aantal
artikelen. Teneinde aan de ergste
nooden tegemoet te komen, kwam
de regeering met een verhooging
van den kinderbijslag, een betere
ouderdomsvoorziening eindelijk)
en het consumentencrediet, socia
Ie maatregelen, waaraan de naam
van minister Drees verbonden zal
blijven. Ook een (bitter noodige)
salarisverhooging voor ambtena
ren en onderwijzers werd aange
kondigd. In dit verband mag ze
ker niet onvermeld blijven, dat
de belastingpolitiek van minister
Lieftinck er op gericht is, sterker
dan voorheen, de minst draag-
krachtigen ,te ontzien.
Annexatie?
De samenwerking met België,
reeds vastgelegd in de Tolunie
(die overigens nog niet in wer
king kon treden) kwam tot
uiting in afspraken over militaire
samenwerking. Met betrekking
tot dc door Duitschland te vergoe
den oorlogsschade heeft de regee
ring een aantal cischen kenbaar
gemaakt ten aanzien van dc ha
vens en kanalen, het betalings
verkeer, de mijnbouw (concessies)
de grenzen. Dc regeering wenscht
een betrekkelijk smalle strook
grond langs onze grens bij Ne
derland 'te betrekken, zonder de
daar woonachtige bevolking naar
Duitschland te doen verhuizen.
Van verscheidene kanten zijn
daartegen ernstige bezwaren naar
voren gebracht, omdat men met
d<? Duitschers ook een „Duilsch
probleem"'in ons land zou kun-,
non binnen halen.
Wederopbouw
Groote iTiaeilijkhcden ondervond
de regeering hij wat men met een
leelijk (want on-Xederlandsch)
woord „Wederopbouw" is gaan
noemen. Om ons maar tot het be
langrijkste probleem, dat. van den
woningnood te beperken, memo-
reeren v\ ij het rapport van Fe
bruari van dit jaar. volgens het
welk er in Nederland 300.000 hui
zen te kort zijn. Er is een bouw
plan ontworpen, waarvan de uit
voering minstens tien jaar zal
vorderen. Gebrek- aan materiaal,
dat voorloopig zal aanhouden,
maakte het onmogelijk op korten
termijn rl* vele dakloozen in de
getroffen gebieden, van een be
hoorlijke woonruimte te voorzien,
heteen vooral in deze koude win
termaanden veel ellende veroor
zaakt.
Stakingen
Dc spanning tusschen loonen en
prijzen gaf in het afgeloopen jaar
tot verscheidene stakingen aan
leiding. waarvan die der haven
arbeiders en zéelieden wel dc voor
naamste was. Bij deze staking
speelden trouwens ook andere
factoren, zooals erkenning van de
1nog steeds niet met het N.V.Y.
gefuseerde E.V.C. een rol. Van
geheel anderen aard was de sta
king bij de radio, die wel haar
aanleiding Vond in geschillen
over de rechtspositie, over de be
noeming van dirigenten enz.,
maar waarvan naar onze meening
de diepere oorzaak gezocht moet
worden in de onzekere positie,
waarin het geheele omroep-perso-
neel nu al geruimen tijd verkeert,
nu het steeds meer de dupe dreigt
te worden van den strijd om de
macht in de radio.
Radio-misère
De Nationale Omroep, een ver
nieuwing, waarmee naar onze
overtuiging verreweg het groot
ste deel van ons volk van harte
zou hebben ingestemd, is in het
afgeloopen jaar langzaam maar
zeker door de oude omroepver-
eenigingen om hals gebracht. Nog
is het theoretisch mogelijk, dat
het Parlement Nederland een
Nat ionalen Omroep geeft (die
-geen „Staatsomroep" behoeft te
zijn), maar de oude omroepver-,
eenigingen zitten thans weer zoo
stevig in het zadel, dat een alge-
heele vernieuwing van ons om
roepbestel meer cn meer een
wensch'droom gaat worden.
Malversaties
In dit overzicht, dat overigens
op geenerlei volledigheid aan
spraak maakt, moeten wij ten
slotte :iog enkele minder fraaie
herinneringen ophalen, cn wel
aan eenige van die feiten, welke
een onzer dagbladen bet opschrift
„Nederland—Knoei land" in de
pen gegeven hebben I-Iet enorme
bonnenschandaal hij de Unie
lever, de fraude bij de Hark in
enkele plaatsen, de malversaties
bij distributie-diensten en andeie
EEN van de belangrijkste
redevoeringen van het af
geloopen jaar is de redevoering,
die prof. Schermerhorn op 21
Mei heeft uitgesproken in de
Katholieke Universiteit van
Leuven, over de positie der lage
landen aan de zee en de onder
linge betrekkingen van België
en Nederland. Hjj constateerde,
dat liet voor beia- landen nood
zakelijk was, dat de Katholieke
cn socialistische partijen elkaar
zouden vinden in een anti-kapi
talistische politiek. Wanneer
wij, hiervan uitgaande, de par
tij-verhoudingen overzien in
België, Frankrijk, Engeland en
Nederland in liet afgeloopen
jaar, dan vertoont zich voof'ons
het volgende beeld.
België
QlNDS in België de zes Katho-
lieke ministers op 17 Juli van
het vorig jaar naar aanleiding van
de Konings-kwestie uit het kabinet-
Van Acker traden en dc Chr. Volks
partij (CVP) daarmee voor het eerst
sinds 1884 in de oppositie ging, staat
dc grootste politieke partij .in Bel
gië buiten dc regeering. Uit de be
sprekingen in verband met dc ver
schillende kabincts-formaties, waar
van België in den loop van dit jaar
getuige moest zijn, is wel gebleken,
lat de diepste oorzaak van deze situa
tie niet dc koningskwestie is, maar 't
feit, dat de Kath. CVP en dc socia
listische partij geen basis van samen
werking kunnen vinden, vooral juist
op dc andere punten van het regee-
ringsbelcid. In dc CVP heeft de
„kapitalistische" vleugel grpoten in
vloed, terwijl de socialistische partij
niet vrij is eenerzijds van staatskapi-
talistischc tendenzen, anderzijds van
een zeker anti-elcricalismc. Terecht
heeft Schermerhorn dan ook in zijn
bovengenoemde rede gezegd, dat tic
socialistische partij afstand moet
doen van haar collectivistisch staats
socialisme en vervolgens moet be
denken. dat anti-clcricalismc geen
positieve kracht is. Hij zei voorts,
dat anderzijds in de" Katholieke we
reld #zal moeten worden aanvaard,
dat voor de conservatieve vleugel
historisch de tijd voorbij is.
Frankrijk
\7 OOR Frankrijk geldt hetzelfde.
Alleen bevindt de MRP zich in
zooverre in een gunstiger situatie
dan de CVP. omdat de conservatie\ e
katholieken grootendeels hun poli
tieke tehuis gevonden hebben in de
door
dr. B. S. A. Al
l'RL, dc Fransche Partij v. d. Vrijheid.
Aangezien echter de socialistische
partij sterker doordrongen is van
\rees voor den invloed van de kath.
geestelijkheid op de politiek, is het
anti-clericalisme een rem op de goe
de verhouding tusschen dc MRP cn
de socialistische partij. Deze verhou
ding wordt ook daardoor nog in on-
gunstigen zin beïnvloed, omdat dc
MRP die evenmin als de Belgische
CVP een confessioncele partij wil
zijn, in feite evenzeer als de CVP
steeds meer een confessioreele partij
gaat wórden. De meest radicale op
lossing van het probleem der partij
verhoudingen in Frankrijk zou zijn
als de socialistische partij cn de
MRP zouden fuseeren.
Engeland
IN Engeland is een dergelijke fusie
niet noodig, omdat daar van meet
af aan katholieken lid geweest zijn
van de Labour-Party. Zooals kardi
naal Griffin aan Toon Rammelt en
mr. W. Wagenaar vertelde. (De Tijd.
18-12-'46) vormen de katholieken in
Engeland een minderheid van S tot
13 pet der bevolking. Deze behooren
voor het overgroote deel tot de'ar
beidersklasse en zijn dan ook voor
namelijk lid van de Labour-Party.
Over deze partij zei kardinaal Grif
fin: „De Labour-Party is zeker een
partij met goede oogmerken. Maar
hoe dc uitwerking -san haar plannen
zal zijn, moet nog worden afge
wacht".
Nederland
WANNEER wij nu in Neder
land dc verhouding tusschen
de katholieken cn de socialistische
partij bezien, dan heeft de Partij van
den Arbeid een aantal katholieke
leden en aanhangers. Zij js voor ka
tholieken ideologisch zelfs beter
aanvaardbaar dan de Labour-Party
in Engeland, zooals in de Helmond-
sche Courant van 15 Febr. duidelijk
is uiteengezet door pater drs Marti
nianus OFM Cap.
In Nederland is dus de Engelsche'
situatie in principe mogelijk, d.w.z.
dat er een stabiele meerderheidspar
tij gevormd zou kunnen worden van
alle democratische socialisten, hetzij
deze katholiek, protestant of onker
kelijk zijn. In feite, is echUr het aan
tal katholieken in de P. v. d. A nog
zóó gering, dat de Nederlandsche
situatie beter vergeleken kan worden
met dc Belgische en Fransche.
Evenals de C\7P heeft de KVP
nog bijna alle katholieke kiezers
achter haar vanen. Maar terwijl de
inwendige spanning in de CVP is
1 verminderd, doordat de partij in de
oppositie is gegaan, is de KVP
regccringspartij. In dit opzicht is de
Nederlandsche situatie dus weer
meer te vergelijken met de Fransche.
Maar de MRP is haar conservatieve
vleugel kwijt geraakt aan de Fran
sche Partij van de Vrijheid, zoodat
haar het regeeren met dc socialisten
cn communisten heel wat gemakke
lijker zou zijn, ware het niet dat
staatssocialisme cn anti-clericalisme
deze samenwerking bemoeilijken.
Spanningen
JN Nederland doen zich deze
moeilijkheden niet voor. Wel
hebben sommige (niet alle) katho
lieke bladen en tijdschriften het wil
len doen voorkomen alsof de P. v. d.
A. niet zou opkomen voor het groo
te gezin of voor het gezin in het
algemeen, doch de bedoelde bladen
hebben maar wat neer gescjirevcn
zonder de behandeling in dc Kamer
goed gevolgd of de handelingen der
Staten Generaal zorgvuldig gelezen
te hebben Er is dan ook geen enkel
principieel motief, waarop de samen
werking tusschen KVP en PvdA
zou moeten afstuiten. Dc eenige op
rechte reden tot verbreken van de
coalitie met dc PvdA kan voor de
KVP gelegen zijn in de onhoudbaar
heid van dc spanning tusschen de
conservatieve cn de andere leden
van de katholieke partij zelf.
Deze spanning is het duidelijkst
tot uiting gekomen in dc discussies
rond aecoord van Linggadjat'i. Maar
ook minister Lieftinck was in het
laatste halfjaar een goede toetssteen
voor de vooruitstrevendheid van de
KVP als geheel. Stemde de KVP-
fractie niet verdeeld ovei het weer
invoeren van het bankgeheim? En
wat te denken van dc laatste zit
ting van de Eerste Kamer in. dit
jaar? Bij het wetsvoorstel tot aan
gaan van een geldleening ter con
versie van uitstaande schuld stem
den vier KVP-ledcn tegen en een
aantal anderen stemden allen voor
omdat zij op dit moment geen kabi
netscrisis wilden veroorzaken. Waar
lijk een daverende steun van de zijde
eener regccringspartij! Gold het hier
een principieel katholiek of een
principieel kapitalistisch bezwaar
tegen de regecringspolitiek?
Voor de keuze
Uit dit alles moge blijken, dat de
spanningen in de KVP niet gering
zijn. Zal Romme steeds zoo'n kun
stige schaats weten te rijden (zie
spotprent in „De Tijd" van 18-12-
'46) als hij bij dc Indonesische kwes
tie deed? Of zullen Welter es. zich
Bij de Partij van dc Vrijheid aan
sluiten? Reeds sprak Weiter voor
de liberale radio tegen de regee
ringspoli.tiek. In ieder geval ^iikt het
moment gekomen om ons het inter
view te herinneren van pater Mag
dr S Stokman OFM. dat in de
Maasbode van 14 Sept. 1945 is ge
publiceerd:
Weer één partij dus voor alle
katholieken? Neen. De katholieke,
partij zal zich zeer zeker ten doel
instellingen, de grootscheepsche
diefstallen bij de autodump Dee-
len, de ergerlijke deviezen-smok
kel. waren even zoo vele nawcecn
van een bezettingstijd, die in be
paalde kringen onmiskenbaar tot
demoralisatie heeft geleid, Nog is
cr in ons land een enorme zwar
te handel. zoowel in het groot als
in het klein, al merkt men het
laatste het meest. Nog hebben vele
tienduizenden, die als zwarthan
delaren of in aanverwante bedrij
vigheden parasiteeren op het
werk en... den nood van anderen,
den weg naar normalen arbeid
niet gevonden. Ook dit is een bij
verschijnsel van den algemeenen,
economisch nog on gunst igen. toe
stand. Als in het volgend jaar,
naar wij hopen en verwachten, de
goederenschaarschte in ons land
afneemt (cn... er meer behoorlijke
sigaretten komen) dan zal ook de
zwarte handel verdwijnen, alleen
echter om plaats te maken voor
een nieuw probleem.: dat der
scholing en herscholing van tal-
looze aan eerlijken, arbeid ontwen
de menschcn.
Weer aan het werk
Wij willen echter niet eindigen
in mineur. Veel is er gebeurd in
het afgeloópen jaar. dat tot yol-
Het kablnet-Beel bij zijn installatie
in het Departement, van Justitie.
doening stemt en hier en daar ook
tot trots. De onder water gezetto
gebieden zij", voor zoover dat in
1945 al niet gebeurde, weer droog
gekomen. Ook liet laatste gat. in
den dijk van Walcheren werd ge
dicht. Tal van wegen en bruggen
werden hersteld, zooals dc groote
Moerdijkbrug en dc IJselbruggen
te Zutfen an bij Westervoort. De
spoorwegen hebben de haanvak
ken U t recht—A m ers f oort—Anv
sterdam weer geëlcctrifioeerd cn
werken hard aan nieuwe plannefi,
waarin ook ondergrondsche ver
bindingen zijn opgenomen. De
K.L.M. hoewel zwaar getroffen
door het ontzettende ongeluk van
8 October op Schiphol, dat 26
slachtoffers oischte (wie denkt
hier niet san do ramp to Apel
doorn. waar een militair vliegtuig
op een school stortte) zondt haar
vliegtuigen weer uit over conti
nenten eri oceanen. Nederland, ge
schonden, verarmd cn berooid, is
weer aan het werk en houwt stoer
en stag aan Gen nieuwe toekomst
Luat ons allen, in hef nieuwe jaar
dat voor ons ligt, door krachtda
dig aanpakken in dezen arbeid
ons onmisbaar aandeel leveren.
De 13.
(Van onzen fioancieelen erdacteur)
ALS wij ons er toe zetten het
économisch leven van ons land
n het jaar 1947 te overzien, dan is
de eerste indruk zeker niet bemoe.
digend: zoolang wij nog te kampen
hebben met een tekort op onze
staatsbegrooting. waarvan niemand
met zekerheid kan zeggen wanneer
het tot het verleden zal behooren en
zoolang vérder de toekomstige hef
fing-in-eens en de vermogensaan-
wasbelasting groote bedragen zul
len opeisöhen, waarvan de omvang
nog niet precies vaststaat, blijft de
neiging om nieuwe projecten op
stapel te zetten, om nieuwe gelden
in het bedrijfsleven te investeeren,
gering..
Stijgende productie
Al zijn er dus ook tal van facto
ren. die tot pessimisme aanleiding
kunnen geven, toch moet men voor
al niet. u't het oog verliezen, dat
onze industrie zich in het afgeloo
pen jaar bijzonier goed heeft her
steld. De productie van walsproduc-
ten was op den laatsten datum
waarover gegevens beschikbaar
zijn: October van dit jaar zelfs al
2% hooger dan in 1938 het geval
was, terwijl zij in Januari van dit
jaar nog 30% beneden het voor-
oorlogsche niveau lag.
De steenkool-productie, die op
basis 1938 in Januari 1946 56 be
droeg. was in October tot 71 geste
gen, en zoo zou men kunnen door
gaan: metselsteenen van 44 op 69,
rijwielen van 8 op 33 en weverijen
van 25 op 50. Een uiterst ongunsti
ge uitzondering hierop maakt de
zeepfabricage, lie in de maanden
dat er grondstoffen aanwezig wa
ren ongeveer 70% van de voor-
oorlogsche productie kon afleveren,
deel) nu nog geen 30 haalt.
Grootere omzet
Het is da& ook te begrijpen, dat
de geldomzetten in den detailhandel
in het afgeloopen jaar aanzienlijk
zijn gestegen: in ie kruidenierswa-
renbranche namen zij toe van 174 in
Januari tot 205 in October, alles
wederom op basis 1938, terwijl de
textielouizetten zelfs van 105 tot
199 vermeerderden.
Indien men hiermede tevens de
gestegëïi goe-derenomzetten tot uit.
.drukking had gebracht, was dit re
sultaat natuurlijk prachtig geweest,
doch leze gestegen geldomzetten
drukken niet alleen uit. dat wij
meer goederen hebben kunnen koo-
pen, doch tevens, dat wij deze arti-
moeten stellen een zoo groot moge
lijk aantal katholieken' onder haar
vanen te kriigen, doch op de basis
van een sterk vooruitstrevend pro
gram. Er mag onder geen beding
water in dén wijn van zulk een pro
gram worden gedaan terwille van
het winnen van kleine groepjes ter
linker of ter rechter zijde. Het pro
gram moet primair zijn, niet de om-
vang van dc organisatie of het aan
tal stemmen. Ter wille van het pro
gram moeten wij zulke kleine groe
pen durven afschrijven."
Welnu het kleine groepje ter lin
kerzijde is afgeschreven: het zit in
de PvdA en met ecre' Wanneer
volgt het groepje ter rechterzijde?
Zoolang dit niet volgt zal de KVP
niet voldoen aan de in het begin van
dit artikel naar \orcn gebrachte
eisch Dan zal de KVP geen anti-
'-nrp-lipfische politiek kunnen voe
ren. En dan /al ook ons land- niet
opgewassen zijn tegen het grootste
probleem voor West-Europa: het
communisme den wind uit de zeilen
te nemen.
Dr B. S. A. AL
kelen duurder hebben moeten beta
len.
Deze voortdurende stijging van
ons ko&tenpoil baart de regeering'
veel zorg, temeer daar zij cr niet
toe wil of kan overgaan doon
middel eener evolutie onze import-
prijzen te verlagen. Weliswaar zou 'ri
dergelijke verhooging van den wis
selkoers onze exporl mogelijkheden
verkleinen, doch zoolang wij met on
zen export toch nog slechts 30% van
den import dekken, lijkt een verla
ging van de importprijzen van groo,
ter belang dan dn verhooging der
exportprijzen. Dat neemt natuurlijk
niet' weg. dat "het bpzonder prettig
is te kunnen waarnemen, dat onzo
uitvoer nabr waarde van Januari
tot November is verzevcrivoudigd
(in November bedroeg de export
f 125 millioen), waardoor onze ex
port-import-verhouding langzaam
maar zeker béter begint te worden-
Meer te krijgen?
Rest als laatste vraag de belang
rijkste en wel: is de consument er
in den loop van het jaar beter op
geworden? Zoolang onze industrie
cle grondstoffen, -die voor het bin-
nenlandsehe verbruik beschikbaar
zijn, blijft aanwenden voor de ver
vaardiging van luxe artikelen tegen
exhorbitant hooge prijzen, waardoor
de productie van allerlei goederen,
die de bevolking broodnoodig heeft,
niet op gang komt, zal deze on
tevredenheid niet verdwijnen. Wij
zullen afwachten of de productie
van de zg. „utility,,-goederen hierin
het komende jaar een verbetering
zal brengen. Doch verder blijft no#
een spanning tusschen den aanwezi
gen goederenvoorraad on de loonen»
Loon en prijs
Recente gegevens om deze span
ning te meten zijn niet aanwezig,
doch uit het beschikbare materiaal
valt af te leiden, dat de loonen in
Augustus in de nijverheid 66% bo
ven het voor-oorlogsche peil lagen,
in den landbouw 140 en van beide
tezamen 76%.
De kosten van levensonderhoud,
w&reiï echter in Juli reeds 84% bo
ven het voor-oorlogsche peil geste*
gen. Hoewel algemeen wordt aan
genomen, dat de loonen momenteel
wel een dergelijke hoogte hebben
bereikt, dat de noodzakelijke
vensmiddelen kunnen worden ge*
kocht en in de meeste gevallen oolc
een belangrijk gedeelte van de in
normale tijden noodzakelijke ver*
njeuwingen van duurzame ver-
bi luksgoederen, als kleeding eri
schoeisel, kunnen worden aange
schaft, moet in dezen tijd juist van
deze laatste soorten goederen zoo
veel meer dan normaal worden ge
kocht,. omdat in talrijke gevallen de
vervanging jarenlang achterwege is
gebleven. Hierdoor komt het in
hoofdzaak, dat een groot deel onzer
bevolking nog steeds niet kan uit
komen met hét, inkpmen, en dat wij
dan nocr nagenoeg elke maand kun.
nen waarnemen, dat de inleggingen
bij de spaarbanken achteruitloopen.
Ook de budgetonderzoekingen
van het Centraal Bureau voor de
Statistiek, waaraan" ook het andere
hier geciteerde statistische mate
riaal is ontleend, toonen aan, dat
de laagste inkomensgroepen iedere
maand inteeren, waarmede wy min
of meer bij het uitgangspunt van
dit overzicht: het wegbelasten vao.
een gedeelte der vermogens, zijn
teruggekeerd.
Of dit alles op den duur een meer
gelijkmatige verdeeling van ons
volksbezit ten gevolge zal hebben,
kan, door gebrek aan gegevens,
noch bevestigd, noch ontkend wor
den. doch wij .kunnen slechts hopen,
daj in het verschiet een tijd zal
liggen, die ons volk. behalve de be-
staanszekerheid, die er op het
oogenblik heerscht - de werkloos.
beid is tot een minimum ged'ald
ook nog het behoorlijke bestaan.s-
peil zal garandeeren, waarop het
recht heeft.