NEBSELAND BREEKT MET HET
Jaar
KOLONIALE
van moeizame
VERLEDEN
onderhandelingen
„Buitengewesten" op weg
naar zelfstandigheid
Tusschen twee
werelden
West-Indië
werd niet
vergeten
't Begon na de
capitulatie
van Japan
Groote Oost werd de staat
„Oost Indonesië"
Geen stroovuur
Soekarno
Contact
Lijdensweg
Wantrouwen
Repatrieering
Motie Van Poll
Clark Kerr
Februari 1946
Hooge Veluwe
- „Stap terug"
Lord Killearn
Troepentransport
Linggadjati
Té Pontianak komt
ook Borneo aan
de beurt
Malino
Meeningen
Evolutie
Den Pasar
Nust
2
OUDEJ AARSBIJLAGE
Dinsdag 31 December 1046
jet jaar 1946 is voor Nederland het jaar geweest, waarin het
getoond heeft voorgoed te willen breken met het koloniale
verleden en waarin het na moeizame onderhandelingen met de
vertegenwoordigers der vroegere .koloniale volkeren" een geheel
nieuwe constructie van het Rijk heeft voorbereid, waarin deze
volkeren, als geheel gelijkberechtigd met het Nederlandsche volk,
tot zelfbestuur kunnen komen. Zoo heeft Nederland blijk gegeven
ernst te maken met het op 26 Juni 1945 te San Francisco1
geteekende Handvest der Vereenigde Volkeren, waar dit het een
heilige plicht noemt het zelfbestuur der eertijds koloniale volkeren
te bevorderen. Nederland heeft in het afgeloopen jaar in dit
opzicht de wereld een voorbeeld gegeven en de regeering heeft
getoond een grootsche visie te hebben op de toekomst. Het
Indonesische probleem heeft in het jaar dat achter ons ligt niet
alleen onze binnenlandsche politiek maar ook de gemoederen van
ons volk beheerscht. Daarom achten wij het juist op dezen laatsten
dag van het jaar, nu de onderhandelingen juist hun voorloopige
bekroning hebben gevonend, nog eens in groote trekken te over
zien hdfe de worsteling met dit probleem, een van de moeilijkste
waarvoor ons volk zich in zijn historie gesteld zag, is verloopen
OM de ontwikkeling dei' gebeur
tenissen rondom het Indonesi
sche probleem duidelijk te kunnen
overzien moeten wij nog iets verdei
terug gaan dan tot het begin van
dit jaar. Dan moeten wij uitgaan
van den 14en Augustus 19-15, den
dag, waarop Japan, met ontzetting
geslagen door de eerste atoombom
men, tot capitulatie overging. Op
dien dag werd het Indonesische pro.
bleem voor Nederland van een felle
actualiteit. Zeer simpel gesteld wai
óe vraag, zooals die rond ging door
ons volk: „Krijgen wij Indië terug".
Dat de verhouding tot Indië "niet
meer zoo zou zijn als vóór den oor
log, was een idee, waarmee velen
zich nog niet vertrouwd gemaakt
hadden.
Niettemin stond- het al lang vast,
dat er groote veranderingen zouden
komen. In haar vermaarde Londen-
sche radio-rede van 7 December 1942
haa H. M. de Koningin zoowel Oost
als West-Indië zelfstandigheid bin
nen het Rijksverband toegezegd,
maar met de practijk van dit denk
beeld moesten veie Nederlanders
zich in die dagen nog vertrouwd
maken. Dat laatste- wisten de Indo
nesiërs ook en de nationalisten op
Java namen het zekere voor het on
zekere en drie dagen na de Japan
sche capitulatie, op 17 Augustus
1945, riepen Soekarao en Hatta de
Republiek Indonesië uit, met' een
voorloopige regeering van 21 perso
nen, die door den Japanschen gene
raal Terautsji werden benoemd.
Dat Japan aan de wieg van de
Indonesische Republiek heeft ge
staan is een onmiskenbaar feit. De
omstandigheden hebben daartoe ge
leid, doch het is te betreuren. Ware
dit niet zoo geweest, dan zouden de
Nederlanders de Republiek spoedi
ger hun vertrouwen geschonken heb.
ben en zouden de besprekingen tus
schen Nederland en de Indonesische
nationalisten veel eerder in de goe
de banen gekomen zijn.
HET is in dit bestek onmogelijk
de geschiedenis van de Repu
bliek na te gaan, maar dat het geen
doodgeboren kindje was, zooals ve
le.. in ons land aanvankelijk beweer
den, bleek al spoedig. Op 10 Sep
tember stelde de Nederlandsche re
geering een commissie in, die een
Rijksconferentie moest voorbereiden,
maar op 28 September toonde Soe-
karno, door een eigen kabinet te
vormen, niet van zins te zyn op die
conferentie te wachten. De Indone
sische kwestie groeide al spoedig tot
een vraagstuk van internationaal
formaat. De Australische havenar
beiders weigerden Nederlandsche
schepen met Indonesische bestem
ming te laden en demonstreerden
tegen het Nederlandsche „Imperia
lisme". Eenigen tijd later zou de
Oekraïne de zaak zelfs in den vei
ligheidsraad brengen, waar zij overi.
gens, na langdurige besprekingen (in
Februari 1946), van de agenda werd
gevoerd.
Een dag na de vorming van Soe-
karno's kabinet landden Britsche
troepen op Java. Generaal Christi-
son. legde een sensationeele verkla
ring af, waarin hij mededeelde, dat
hij de regeering Soekarno rustig zou
laten zitten, hoewel hij den volgen
den dag mededeelde, dat hij haar
ook niet zou erkennen. Inmiddels
constateerde Christison, dat heel
Java onder Soekarno's controle stond
en op zijn uitnoodiging arriveerde
op 5 October de luitenant-gouver
neur generaal Dr. van Mook op Java.
Raadsheer Dr. Van der Plas noodig-
de Soekarno tot een bespreking uit,
maar hij werd prompt door de Ne
derlandsche regeering (Minister
Logemann) gedesavoueerd, zooals
eenigen tijd later ook Dr. Van Mook
in een dergelijke situatie gedesa
voueerd zou worden, want nog
langen tijd (tot 4 November van dit
jaar) is de Nederlandsche regeering
op het standpunt blijven staan, dat
reclitstreekfich contact met Soekar
no, die van collaboratie met de Ja
panners beschuldigd werd, als on
waardig van de hand moest worden
gewezen. Toch bleek de Nederland?
sche regeering zich op een progres
sief standpunt te plaatsen en dit was
voor den Gouverneur-generaal Jhr.
Mr. Starkenborch Stachouwer, die
inmiddels uit het Japansche gevan
genenkamp was bevrijd, aanleiding
om zyn ontslag in te dienen.
Na een verklaring van Soekarno
cn Hatta, dat zij tot onderhandelen
bereid waren, kwam op 1 November
1945 het eerste contact tusschen de
Nederlanders en de Republikeinen
tot stand, in een conferentie, waar
aan Dr. Van Mook, Dr. v. d. Plas.
h. Idenburg en van Indonesische
zijde Soekarno, Hatta, Sjarifoedin,
Soebardjo en Hadji Agoes Salim
deel namen. Op 6 November werden
de eerste Nederlandsche voorstellen
gepubliceerd, die door Soekarno ech
ter, als onvoldoende, van de hand
gewezen werden, (parlement met
aanzienlijke Indonesische meerder
heid en een aan den G.G. onderge
schikte Raad van Ministers).
Met deze eerste mislukking is de
lange lijdensweg der onderhandelin
gen begonnen. Spoedig, nadat op 14
November het kabinet Soekarno was
afgetreden, kwam nu echter Sjahrir
op den voorgrond, die kabinetsfor
mateur werd en die nu voortaan van
Indonesische zijde de besprekingen
zou voeren. Sjahrir verklaarde zich
onmiddellijk tot samenwerking met
de Nederlanders bereid en de opti
mistische verwachtingen, die hij
daarmee bij vele Nederlanders wek-
te, zijn tenslotte juist gebleken.
Want Sjahrir. is het geweest, die
met Van Mook en Schermerhom de
oplossing van het steeds nijpender
wordende Indonesische probleem
heeft mogelijk gemaakt.
Wij mogen niet verhelen, dat wij
wel eens aan het welslagen der be
sprekingen, die met enkele onder
brekingen, tot November van dit
jaar hebben geduurd, getwijfeld
hebben. Eenige malen, na aanvan-
kelijke toenadering, «onden de twee
partijen weer verder van elkaar dan
ooit. Het was het gebrek aan weder,
zijdsch vertrouwen (de nationalisten
waren nog niet meteen van de goede
bedoelingen der Nederlanders over
tuigd) dat telkenmale een rem bleek,
tot tenslotte Schermerhorn en Sjah
rir er in slaagden de basis van ver
trouwen te leggen, zonder welke een
redelijke oplossing van het probleem*
onmogelijk gebleken zou zijn.
Wij moeten daarbij ook niet ver
geten, dat de progressieve stroo
ming in de Nederlandsche regeering
en het Nederlandsche volk voortdu
rend door reactionnaire stroomingen
in ons land werd geremd, waarvan
wij „Indië in nood'' als de meest
markante vertegenwoordigster noe
men. Daarby komt, dat het gezag
Conferentie fe Batavia Soetan Sjahrir spreekt
vergadering
van Sjahrir aanvankelijk weinig
solide scheen en ook hij zelf met
allerlei tegenstroomingen te worste
len had. Er zijn complotten tegen
hem en Soekarno op touw gezet en
op 29 Mei van dit jaar is Sjahrir
zelfs ontvoerd, waarna Soekarno
voor eenigen tijd zelf het heft alleen
in handen heeft genomen.
Ook de weinig vlotte gang van
zaken met de repatrieering der in
de Japansche kampen verblijvende
Nederlanders zette bij velen in ons
land kwaad bloed. Tenslotte kwam
op 3 Januari met de „Almanzora" de
eerste groep van 1900 repatrieeren-
den in ons land aan. Na dien tijd is
de repatrieering regelmatig voort
gezet. Op 15 November waren in
totaal 73.000 evaeué's naar Neder
land gerepatrieerd. Het aantal nog
te evacueeren personen wordt ge
schat op 5000 tot 20.000. De totale
kosten per evacué bedragen naar
schatting ongeveer f 1.170.Bij
een deze maand in de Tweede Kamer
aangenomen motie Romme werd
met klem op de repatrieering der
resteerende evaeué's aangedrongen.
De Nederlandsch-Indonesische be
sprekingen zijn pas goed begonnen
op 19 December 1945, nadat Van
Mook in Nederland was geweest en
met Schermerhorn en Logemann in
Londen besprekingen had gevoerd.
Op 16 Januari nam de Tweede Ka
nier een motie Van Poll aan, waarin
de Kamer, van oordeel, dat ze niet
over voldoende gegevens beschikte,
aandrong op het zenden van een par.
lementaire commissie naar Indone
sië. De motie werd aanvaard met 49
tegen 30 stemmen. De linksche groe
peeringen, die tegen gestemd had
den, weigerden in een dergelijke
commissie zitting te nemen, zoodat
een zuiver „rechtsche" commissie,
onder leiding van den heer Max van
Poll, naar Indonesië vertrok.
In Februari kwam ook de Engel-
sche bemiddelaar Archibald Clark
Kerr (later Lord Inverchapel) op
Java aan en in dezelfde maand wer
den de nieuwe voorstellen van de
Nederlandsche regeering openbaar
gemaakt: een gemeenebest Indone
sië als deelgenoot in het koninkrijk
en samengesteld uit landen met ver
schillende graden van zelfbestuur.
Dit plan kende twee phasen: een
tijdelijk deelgenootschap en daarna
een vrije beslissing. Volgens deze
voorstellen zou er dus in een niet
ver verwijderde toekomst een oogen.
blik komen, waarop Indonesië zich
vrijelijk geheel los van Nederland
zou kunnen maken. (Dit was de tijd
bom, waarop de Commissie Generaal
doelde in de Memorie van Toelich
ting op het accoord van Linggadjati.
Deze tijdbom is nu verwijderd, daar
volgens het Linggadjati Nederland
en Indonesië blijvend in een Neder
landsche Unie worden samen ge
bracht)
Op de Februari-voorstellen van de
Nederlandsche regeering zijn de par
tijen het niet eens geworden. Op 2
Maart moest Sjahrir aftreden, maar
hij kwam met uitgebreider volmach
ten en met een kabinet op breeden
basis terug. Op 9 Maart landden de
eerste Nederlandsche troepen op
Java, ter aflossing van EngeLsche,
hetgeen ontstemming bracht onder
<le progressieven in Nederland en
een protest van Sjahrir uitlokte.
Achteraf is wel gebleken, dat dit
protest van Sjahrir slechts formeele
waarde had, daar hij zelf overtuigd
was van de noodzakelijkheid dier
landingen.
De onderhandelingen, di© op 13
Maart opnieuw waren begonnen
waarbij Clark Kerr als bemiddelaar
optrad, leidden er toe, dat men een
poging deed door rechtstreeksch
contact tusschen de afgevaardigden
der Republiek en de Nederlandsche
regeering tot een snelle oplossing te
komen. Van Mook en Clark Ken-
kwamen met afgevaardigden der Re.
publiek naar Nederland, waar op 23
en 24 April de bekende conferentie
met de Nederlandsche regeering op
de Hooge Veluwe werd gehouden,
die echter geen positief resultaat op
leverde. De vorm van de erkenning
der Indonesische Republiek bleek
een onoverkomelijk struikelblok.
Vermeld dient hierbij te worden, dat
in deze dagen de Nederlandsche
staatslieden ook naar Londen zijn
geweest om daar met Attlee en
Bevin besprekingen te voeren over
de liquidatie van den oorlog met
Japan en het terugtrekken der En-
gclsche troepen uit Indonesië.
In het jachtslot ,,Sf Hubertus" op de „Hooge Veluwe" werden belang,
rijke besprekingen gevoerd ober de Indonesische kwestie.
Dr Van Mook verwelkomt de Commissie Generaal bij haar aankomst te
Batavia.
sche delegatie, waarbij Lord Killearn
als bemiddelaar optrad. Op 14 Octo
ber werd de wapenstilstand tusschen
Nederland en Indonesië gesloten en
kwam vast te staan, dat de Britsche
troepen vóór 30 November terug
getrokken zouden zijn. Op 4 Novem
ber verklaarde de Nederlandsche
regeering, dat zij ook bereid was
niet Soekarno te onderhandelen (on
derscheid tusschen Sjahrir en Soe
karno niet bevorderlijk voor een
vruchtbaar overleg) en op 15 No
vember kwam het basis-accoord van
Linggadjati tot stand.
Op 21 Mei verklaarde minister
Logemann in de Kamer, dat Neder
land bereid was de Republiek Indo
nesië te erkennen als onderdeel van
een federatief gemeenebest Indone
sië (vrijstaat), dat zelf overeen
komstig de regeeringsverklaring van
10 Februari als deelgenoot zou
optreden in het koninkrijk der Ne
derlanden, naast Nederland, Surina
me en Curacao. Nederland was be
reid Java en Sumatra zelfbestuur
toe te kennen, maar dc Indonesiërs
kwamen met tegenvoorstellen en
eischten de volledige souvereiniteit
over Java, Sumatra. Bali en Zuid-
Celebes. De vrije Indonesische staat
zou een bondgenootschap
met Nederland kunnen sluiten In
Nederland noemde men dit „een ern-
stigen stap terug" en in deze dagen
verklaarde Van Mook, dat de grens
der concessies was bereikt.
Hierna (na de ontvoering van
Sjahrir, die overigens spoedig weer
vrij kwam, had Soekarno de regee
ring in handen genomen) komen wij
met het Indonesische probleem in
een impasse. Vermelding verdient
nog, dat op 3 Mei de motie van den
inmiddels uit Indonesië terug ge-
keerden heer Van Poll in de Kamer
werd aangenomen, waarin als oor
deel van de Kamer werd uitgespro
ken, dat voor Indonesië een auto
nome bestuursvorm wenschelijk
werd geacht. Tevens werd de uitzen
ding van troepen naar Indonesië ge
regeld, waartoe wijziging der Grond
wet noodig was (uitzending buiten
het grondgebied in Europa).
In Augustus werd de Indonesische
kwestie opnieuw met kracht ter
hand genomen. De regeering Beel
kondigde uitzending van een Com
missie Generaal aan en op Java ar
riveerde een nieuwe EngeLsche be
middelaar, Lord Killearn. Op 2 Sep
tember publiceerde de commissie
Koets, die een inspectietocht door de
Republiek had kunnen maken, een
gunstig luidend rapport, waarin o.m.
werd verklaard, dat het grootste ge
deelte der Indonesische bevolking
achter de leiding der Republiek
stond. Op 16 September werden de
onderhandelingen hervat.
Op 24 September vertrok het eer
ste deel der Zeven-Decemberdivi-
sie (zoo genoemd naar den datum
der koninklijke rede in 1942) naar
Indonesië. Een volgend transport
met de „Boissevain" had relletjes en
stakingen in Amsterdam ten gevol
ge, waarbij een soldaat om het
leven kwam. Op 2 October trad een
nieuw kabinet Sjahrir op en op 7
October begon de Commissie Gene
raal (Schermerhorn. Var Poll, De
Boer, met den !t. G.G. Van Mook)
haar besprekingen met de Indonesi-
Wat het accoord van Linggadjati
behelst, het rumoer dat het in ons
land heeft verwekt, de verklaringen
en de toelichtingen die er op gege
ven zijn, het ligt alles nog te vcrsch
in ons aller geheugen, dan dat wij
er hier nog veel over zouden zeg
gen. De Tweede Kamer verklaarde
zich accoord met de motie Romme-
Van der Goes en aanvaardde daar
mee het accoord, echter zooals het
Ls uitgelegd in de Toelichting van de
C.G. en in de regeringsverklaringen
van 10 en 19 December. In grove
trekken kunnen wij de toekomst zoo
zien, dat het koninkrijk der Neder
landen wordt omgevormd tot een
Koninklijke Unie. die behalve - het
koninkrijk der Nederlanden (Neder-
Dat het koloniale tijdperk voor
goed voorbij is heelt ook iets
te zeggen voor Westrlndië. Daarom
mag hier niet onvermeld blijven,
dac in de Troonrede van dit jaar
reeds gezegd is, dat ook in West-
Indië een drang naar vernieuwing
dor staatsinstellingen leeft en de
regeering het plan heeft alles te
doen, wat binnen de grenzen der
Grondwet mogelijk is, om daaraan
tegemoet te komen. In den zomer
van dit jaar kwamen twee delega?
ties uit West-Indië naar ons land
orn hervorming van den bestuurs
vorm te bepleiten.
Het Memorandum van de Cura-
oaosche Statencommissie, onder léi>
ding van Dr. M. F. da Costa Gome^
en de petitie van de door den Raacl
van Bestuur van Curasao gezondeS
commissie sommen een aantal weqi
sclien op. Deze gingen veel minder
ver dan de eischen van de Indone
sische Republiek. De Raad van Be-»
stuur stelde zich nadrukkelijk op t
standpunt der Rijkseenheid. De re-
geeringsvoorlichtingsdienst deelde
mede, dat de besprekingen, die in
Juli beëindigd waren, zich bepaald
hadden tot die voorloopige voojzie»
ningen, waarvan verwezenlijking
mogelijk zou zijn binnen het bei
staande grondwettelijk verband.
iand, Suriname en Curasao) de Ver*
eenigde Staten van Indonesië omvat.
De Vereenigde Staten van Indone
sië zullen bestaan uit de Republiek
Indonesië (Java, Sumatra, Madoera)
benevens Borneo en de Groote Oost«
Daarmee Ls een belangrijke stap ge
zet op den weg naar een staatsrech
telijke hei-vorming van ons Rijk. Da
komende Rijksconferentie (die dar»
beter Unie-conferentie kan heetenX
zal deze hervorming nog nader uit
werken. De B,
DE groote aandacht, die de Ne.
derlandsche regeering in het
fgeloopen jaar aan de Indonesische
kwestie moest wijden kon niet al
leen geconcentreeid blijven op de
Republiek Indonesië. Want Neder-
landsch-Oost-lDdië omvat nog meer
eilanden dan Java en Sumatra en
met deze eilanden samen zou de
republiek tenslotte de Vereenigde
Staten van Indonesië moeten vor
men, zooals in een groote conceptie
den leidenden figuren bij de onder
handelingen ongetwijfeld altijd voor
oogen heeft gestaan.
De onderhandelingen met de
.buitengewesten", zooals ze vroeger
werden genoemd, begonnen op 16
Juli in het plaatsje Malino op Cele
bes, waar voor het eerst in de ge
schiedenis van den Archipel vertes
geruwoordigers uit alle deelen van
Indonesië (Java en Sumatra uitge
zonderd) bijeen waren, nadat Neder
land het gezag in deze gebieden
(Borneo en de Groote Oost) van de
Geallieerden had overgenomen en
de St^at van Beleg was opgeheven.
De luitenant.Gouverneur Generaal
Dr. Van Mook hield bij deze gele
enheid te Makassar en bij de ope
ning der conferentie ook te Malino
redevoeringen, Waarin hij er den
nadruk op legde, dat het koloniale
tijdperk voorgoed tot het verleden
behoorde en dat de Nederlandsche
politiek gericht was op een zelf-be-
sturend Indonesië. Boven een een
heidsstaat, zoo zei hij. prefereert de
Nederlandsche regeering een fede
ratie, die geheel Indonesië, met in
begrip van Java en Sumatra, om
vat.
De conferentie werd bezocht door
26 afgevaardigden uit vijftien ge
bieden. Er werd met wederzij Isch
begrip geconfereerd en met een fe
deratief systeem konden vrijwel al
len het eens zijn. In groote trekken
zag men de federatie opgebouwd
uit vier autonome gebieden: Java,
Sumatra, Borneo, de Groote Oost.
Over de vraag of de federatie 'n on
derdeel zou vormen van het Ko
ninkrijk der Nederlanden waren niet
allen het eens. Er waren ook afge
vaardigden voorstander van een
bilateraal verdrag tusschen het Ko
ninkrijk en de Veretuiigde Staten
van Indonesia. Een aantal afgevaar
digden wilde alleen deel uitmaken
van deze Vereenigde Staten als het
rijksverband behouden bleef. Ook
over den duur van den overgangs
tijd. na welke algeheele autonomie
zou zijn verkregen, was men het
niet eens. Een deel van de afge
vaardigden wilde een termijn van
vijf jaar, anderen een van tien jaar
cn weer anderen wilden de beslis
sing over deze vraag overlaten aan
een bijeen te roepen Ryksconferen.
tie. Bij de met algemeene stemmen
aangenomen resoluties sprak de
bijeenkomst als haar oordeel uit,
dat ook na den overgangstermijn
een blijvende en vrijwillige samen
werking tusschen Nederland en de
Vereenigde Staten van Indonesië
gewenscht was.
Sinds Malino (wij laten kort
heidshalve thans Panknlpinang bui
ten beschouwing) zijn wij thans weer
heel wat verder gekomen. De groot
sche conceptie van Linggadjati om
vat ook Borneo en de Groote Oost-
als zelfstandige Staten in de Ver
eenigde Staten van Indonesië, die
met het koninkrijk der Nederlanden
een Koninklijke Unie zullen vor
men. Zooals de Republiek Indonesië
langs revolutionnairen weg tot
stand is gekomen, zoo zulleïi de
twee andere partners in de Ver
eenigde Staten van Indonesië langs
den weg der evolutie worden ge.
grondvest. Voor Borneo zal dat bin
nenkort geschieden op een confe
rentie te Pontianak. Voor de» Groote
Oost is het in de laatste dagen-voor
Kerstmis gebeurd op de conferentie
te Denpasar tusschën de Nederland
sche regeering (vertegenwoordigd
door dr. Van Mook) en Indonesische
afgevaardigden.
De eilanden van de Groote Oost
hebben te Denpasar de nieuwe staat
Oost-Indonesië gevormd, die acht
millioen inwoners heeft. De afge
vaardigden ter conferentie zullen
her vooiloop'g parlement vormen,
dat Tadjoeddin Noor tot voorzitter
heeft gekozen. Tot voorloopig
staatshoofd is Soekawatti gekozen
en deze heeft len afgevaardigde
van Zuid-Celebes Nadjamoeddin
Daeng Malema tot kabinetsforma
teur benoemd. Als nu binnenkort
op de conferentie van Pontianak
ook de staat Borneo ingesteld zal
zijn en dus alle drie de deelgenoo-
ten in de Vereenigde Staten van
Indonesië hun staatkundigen vorm
hebben gevonden, kan de Rijkscon
ferentie, welke wordt voorbereid,
de nieuwe constructie van ons Rijk
(de Unie) in grooter verband onder
het oog zieu.
wij voor de taak zijn ge
steld. om in een zeer kort be-'
stek samen te vatten wat het jaar
1946 op het terrein van de inter
nationale politiek heeft laten
zien, beseffen wij eerst recht hoe
veel er gebeurd is en hoe moeilijk
het is, om dit alles in enkele
hoofdlijnen aan te geven; ons op
dit oogenblik te verdiepen in de-
tailsiheeft heelemaal geen zin.
„Tussclfen twee werelden" heb
ben wij boven deze beschouwing
geschreven. En inderdaad, het is
naar onze meening een van de
meest essentieele trekken, welke
het jaar, 'dat achter ons ligt, ei
gen zijn, dat het een heel belang
rijk onderdeel vormt van den
weg. dien de menschheid heeft af
te leggen, om uit de wereld van
den oorlog te geraken in die van
den vrede. Driehonderd vijf en
zestig dagen van dien overgangs
tijd, die overigens niet op 1 Jan.
van dit jaar begon, noch op den
laatsten dag van dit jaar is ge
ëindigd, hebben wij thans achter
den rug en de eerste vraag, die
alle menschen zich zullen stellen
is deze; zijn wij in den loop van
dit jaar vooruitgegaan in de goe
de richting,.of zijn wij blijven ste
ken op het pad, ja hebben wij
soms zelfs een of meer stappen te
rug moeten doen?
Het is voor den tijdgenoot, die
maar een klein stukje ziet van al
les wat zich voor zijn oogen af
speelt, die slechts een gering ge
deelte opvangt van wat voor zijn
ooren bestemd is, wien maar een
brokstuk ter kennis komt van het
ontzaglijk vele, wat er te weten is,
uiterst moeilijk op zoo besliste en
beslissende vragen 0 voor zichzelf
en anderen een antwoord te ge
ven, dat werkelijk hout snijdt
Bescheiden vooruitgang
TOCH meenèn wij onder alle
voorbehoud, dat wij reeds
maakten, te mogen constateeren.
dat de eindindruk die ons van dit
jaar van overgang is bijgebleven,
er een van bescheiden vooruit
gang in de goede richting mag
heeten. Ten bewijze hiervan ves
tigen wij allereerst de aandacht
op het verheugend groote ver
schil. dat er geweest is, tusschen
den gang van zaken tijdens en de
resultaten van de eerste Alge
meene vergadering van de Uno,
die in Januari te Londen bijeen
kwam en het gebeurde op de
tweede Assemblée van dezelfde
organisatie, die in December te
New York is geëindigd. In Londen
was de problematiek, waren de
stemming en de sfeer zoodanig,
dat men ook zonder geboren pes
simist te zijd de vraag mocht stel
len, of de Uno, dit jongste pro
duct van internationale staten
organisatie niet in zijn wieg ge
smoord zou worden, of deze eerste
vergadering niet tevens de laat
ste zou zijn. Meer nog misschien
dan ten aanzien van de Alg. ver
gadering gold dit pessimisme met
betrekking tot den Veiligheids
raad, die veeleer dan het hoogste
orgaan in den dienst van den vre
di en veiligheid der menschheid
te zijn, was geworden tot den
voorhof van een nieuwen oorlogs
tempel, waar in kijvende debai
ten en op een luiden ruzietoon,
die tot ver buiten de muren er
van kon worden beluisterd, de
stellingen werden opgeworpen en
betrokken, die opnieuw de wereld
in twee kampen zouden verdeelen
Hier was het, dat het „ijzeren
gordijn" werd neergelaten, hier
was het dat de groote tegenstel
ling tusschen West en Oost, tus
schen de Angelsaksische staten
en de Sowjetunie, zoo al niet ont.
stond dan toch eerst recht haar
voor ieder zichtbare vormen aan-
nam, hier was het ook, dat de
ideologische tegenstelling tus
schen de democratie van het Wes.
ten en de democratie van het Oosi
ten (vroeger zouden wij dit an.
ders hebben geformuleerd, maar
na den oorlog is iedereen demo
craat. en bijna iedereen socia.
list geworden!) gestalte kreeg!
Sfeer van verdeeldheid
WAT in het begin van dit jaar
vorm en gedaante aannam,
werd in de maanden die volgden
tot een steeds scherper beeld, zoo
scherp.tenslotte, dat het de werke
lijkheid werd. waarvoor niemand
meer de oogen kon sluiten. Zoo
ontstond de sfeer van verdeeld»
heid en allen en alles omvattend
wantrouwen waarin de eerste
conferentie der Groote Vier in
Parijs tot een volslagen fiasco
werd. de tweede alleen in de oogei).
van den gewilden optimist of van
den man, {lie bereid is den schijii
voor .de werkelijkheid te nemen,
tot een draaglijk resultaat leidde.
De sfeer bovenal ook, waarin de
Vredesconferentie van Parijs
haar zittingên begon, waar dé
vredesverdragen met Finland^
Hongarije. Roemenië, Boelgarijë
en Italië tot stand moesten ko.
men. d.w.z. waar de Een en twin
tig 'konden goedkeuren, wat de
Groote Vier* in hun „wijsheid"
reeds hadden beslist. Zoo en niet
anders wilde het de procedure,
welke al een jaar vroeger te Pots
dam door de Groote Drie was
aanvaard
Zoo ergens dit jaar, dan trad
wel op de „vredes"-conferentie
aan het licht, niet alleen hoe
scherp de tegenstellingen in tus
schen waren geworden, maar ook,
dat het lot van de wereld stond
en viel met de eendracht tusschen
de werkelijk grooten. Maar tevens
bleken daar in Parijs nog twee
andere dingen:
le dat de wereld werkelijk maar
één alles overheerschend verlan
gen had: den vrede;
2e dat de open diplomatie, pro
duct van onzen democratischen
tijd, nog niet zoo functionneerdë
als gewenscht was, noch die ze
genrijke uitwerking had. die de
generatie van den Eersten We-
reldoorlog ervan had verwacht.
Want het compromis laat zich
makkelijker vinden in intiemen
kring binnenskamers dan op hefc
podium der openbaarheid voor
het front van de publieke opinie.
Geheime diplomatie
EN zoo grepen de Groote Vier,
toen de conferentie-vastgeloo-
pen scheen, terug naar het oude,
beproefde middel der geheime di
plomatie met als resultaat, dat de
Vredesconferentie toch pog tot
een weliswaar niet in alle opzich
ten bevredigend, maar in de
gegeven omstandigheden nog
dragelijk te noemen resultaat
kwam en de vredesverdragen ten
minste in hoofdzaken gereed kwa
men. Wij drukken ons met opzet
zoo voorzichtig mogelijk uit, want
het logisch en onvermijdelijk ge
volg van het feit, dat haast iedere
bepaling ervan product is van een
compromis, dus van geven en ne
men, is geweest, dat noch de
overwinnaars noch de overwon
nenen (eerètgenoemden niet als
geheel noch ieder afzonderlijk)
tevreden (kunnen) zijn met wat
er tenslotte bereikt is.
(Vervolg op pagina
