PLAN BOLKESTEIN GEEFT NIET ALLEEN WINST VOOR MIDDELBAAR ONDERWIJS Zoo stemde Polen Première Weerberichtendienst werkte prima terwijl de Duitschers zochten TYlaohd Beter salaris door dr. G. J. van der Veer Geen uurloon Lyceum en AMS Een revolutie onder getuige 2 Dinsdag 21 Januari 1947 I HP ERWIJL de vernieuwingsge- dachte op allerlei terrein eerst sedert do bevrijding naar voren komt, is men reeds sinds het einde vat- den Eersten Wereldoorlog be. zig met een reorganisatie van ons onderwijs in al zijn geledingen. Eeu van de meest markant© verschijnin- ger op dit gebied is het rapport- Bolkestein, gepubliceerd in October 1046. Ook in 1940 is er een vernieu wingsplan van dozen onderwij9ox- pert, toen Minister van Onderwijs, verschenen. Oorlog en hezettingsja. ren verhinderden intensiov© ge- dachtenwisseling over on uitvoering van dit plan, maar gaven dr. Bol kestein gelegenheid do situatie van het onderwijs in do Angel-saksischo landen te bostudooron, waarvan do neerslag in het rapport '46 te be speuren is. De leidendo gedachte aangaande zijn vernieuwingsplannen zet de ontwerper uiteen in een inleiding. „Het niet mogelijk schoon schip met het bestaande te maken. Daar. om moet de vernieuwing van don hestaanden toestand uitgaan, waar bij voorzichtigheid gecischt is. In het volgende wordt daarom slechts zooveel voorgesteld als voorshands bereikbaar is." Aldus formuleert- dr. Bolkestein ongeveer. Toch komt mcii na do lezing van dit rapport tot. de conclusie, dat do hier voor gestelde reorganisatie een ware re volutie beteekent. tenminste op bot gebied van het Middelbaar Onder wijs. Tot enkele punten daarvan zal do hier volgende bespreking zich beperken. VyAT de ontwerper opmerkt in zijn inleiding, zal ieders in stemming wegdragen: „Voor zoover door eenige organisatie het onder win vernieuwd kan worden, is hier bij slechts van uitwendige vernieu wing sprake. De voornamere, de inwendige, staat hier buiten. Die kar: slechts verkregen worden door een geestelijke instelling van hen, die het onderwijs gevenVan een betere onderwijzers- en lea- raarsopleiding hangt daarom alles af. Daarbij moet één ding voorop staan: do maatschappelijke verhef fing van onderwijzers en leeraren, die alleen mogelijk is door een aan zienlijke verheffing van hun finan- cieele positie. Te wenschen, dat be kwame mannen en vrouwen zich in de toekomst aan bet onderwijs zul len geven, blijft een vrome wcnsch, als men ze niet beter salarieert en op andere wijze hun tank aantrek kelijk maakt. (Voor dit laatste wordt o m. gedacht aan de z g. „grace terms" in hot Angelsaksisch onderwijs: onderwijzers on leeraren krijgen na bijv. 7 dienstjaren een half jaar verlof met behoud van SINDS jaar en daq wordt i ons land over onderuijsver- nieuwing gesproken en geschre- venVeel van dit alles is aan den vagen kant geblevendit S valt niet te ontkennen Thans echter ligt er een con. creet plan op tafel: het rapport- Bolkestein, in October van het j vorig jaar gepubliceerd. Deze discussie over onderwijseernieu- icing kan en moet. hierin dus haar uitgangspunt nemen, het rapport in kwestie moet het een- trale punt van het debat worden Onderwijsvernieuwing is een onderwerp van gesprek, dat de belangstelling moet hebben Van lederen Nederlanderde vorm en de resultaten van tiet onderwijs bepalen in de eerste s plaats, welk geestelijk stempel ons volk in de toekomst zal dra- gen, S Wij vinden het daarom nood. zakelijk en tegelijk vanzetfspre- kend om ook de kolommen van onze krant open te stellen voor deze discussie. Het doet. ons daarom genoegen, dat wij dr. J. G. Van der Veer, rector van het Stedelijk Ggmnasium te Utrecht, bereid hebben gevonden de discussie te openen met. een paar artikelen, waarin hij de voor- en nadeden van het plan-Bolkcstein uiteenzet. wedde, om door het volgen van cur sussen en colleges zich op de hoog- to stellen van de nieuwe vorderin gen van onderwijs en wetenschap pen)". Wel schril steekt de huidige toe stand slechts beter lijkt dan hij iti tekort bij het lager Onderwijs (6000 vacatures), oen minder groot tekort bij het M O. waar overigens do toe- stanad slechts beter lijkt dan hij in werkelijkheid is; immers vacatures waargenomen door gepensionneer den en onbevoegden, gecombineer de parallelklassen, zware weektaak voor het onderwijzend porsoneel, slechte salariëering, en vaak nog ondank, omdat het peil van het on derwijs steeds daalt. Wel is nu ver betering van de onderwijzerssalaris- sun aangekondigd, en 'n commissie ter herziening van do leeraarssala rissen ingesteld, maar er zal snel moeten gehandeld worden! To be treuren is de houding van den Mi nister van Onderwijs, die bij de be handeling van zijn begrooting in de Tweede Kamer een ongerechtvaar digd optimisme aan den dag legde en meende, dat de wantoestand (bij her M.O. althans) wel vanzelf in orde zou komen. Wanneer hij zich echter overtuigd had van dc be langstelling van de studenten voor liet leeraarsambt, zou hij dit opti misme moeten herzien. En zegt het ook niet iets, dat eenige regionale bijeenkomsten gehouden ter hespre- king var. het plan Bolkestein, ge weigerd hebben dit te doen en in nlaats daarvan een adres aan de Regeering hebben gezonden tot on- Vervolgverhaal door Huub Jans it D EGEN kletterde op het zinken dak van den coulissen-toren; er moest ergens een lek zijn, want regelmatig tikten water druppels op den tooneelvloer waar het ballet, samen met de groep Cancion. voor het laatst re peteerde. Twee maanden was er iederen dag gewerkt, tot men hij- na niet meer kon. Uit den orkestbak klonk IJl het geluid van een piano; de dans meisjes luisterden er niet naar en telden als automaten hun passen uit, terwijl zij rond de Cancions bewogen, die uitentreuren huil standen herhaalden. Voor heil gaapte de zaal als een donker hol, waarin ergens een monster op den loer lag; de regisseur, die na elk gedeelte zijn misnoegen via een spreektrompet uitblafte. Terugnemen, er zit geen lèvcn In; als dat vanavond zoo gaat kunnen we wel inpakken! Op het -tooneel werd niet geant* woord, men zuchtte slechts en be gon opnieuw. Ieder troostte zich met de oude wijsheid, dat een slechte generale een goede pre. mièrc verzekert, maar iedereen was nerveus: opkomende premiè* rekoorts. Nog éénmaal de finale en nu goéd, klonk het uit de zaal. Moei zaam en lijdelilk begonnen op het tooneel weer menschenlijven te springen en te kronkelen, tot zij van vermoeidheid in oen niet te ontwarren kluwen dreigden Ie ra ken en uit den hak schetterde nu het koper van het orkest dat de piano overstemde. pINDELUK naderde men het slot van het nummer: de Cancions vormden trillend vap inspanning oen pyramide, die om- stuwfi wordt door doodvermoei de. transpireorende en wervelen de vrouwenIjrhamen. Bil de voor stelling zullen zij nimnhen zijn. die zoo licht dansen, dat z$i bijna geen grond meer raken en de Cancions zullen uitgroeien tot een stoer bouwsel van mannelijke kracht. In de donkere zaal schalt nog steeds dc spreektrompet en Alber to. die den top van de pyramide vormt, trekt voor don zestienden keer zijn eene been op en spreidt zijn armen. Zoo houden: nu lijkt 't ten- minste wit. brult de regisseur. Eindelijk is de laatste toon van het orkest verstorven en worden de lichten gedoofd. Op het too- neel wordt het stil en leeg en bij het licht der werklampen begin nen toonoclknechts hot decor voor den proloog te bouwen. Regelma tig lekt nog vocht uit de kap. Dat kan straks zoo niet. zegt de tooneelmeester; stuur dadcliik iemand naar Van der Pasl Door den regen zijn de C.anclon* even naar huis gegaan, moe, rille rig en zwijgend. Alberto dicht langs dc huizen schuifelend peinst: Vrijdag vandaag; Vrijdag èn première A LS dc acrobaten in het thea- ter terugkomen, staat Peters, dc directeur, met meneer Boelc te praten. Onophoudelijk wrijft hij zijn handen en tracht hij Boele te kal- meeron, een hopeloozc taak. Jij hebt gemakkelijk praten, zegt dc dikke Boole, maar ik heb m'n geld in dozc bussiness en ie zult zien dat bet een sof wordt. Een rcuze-sof! Peters neemt hem mee naar zijn kamer; het is geen doen zoo en 't maaki de artistcn nog nerveuzer clan ze reeds zijn. Alberto loopt langs een kleed kamerdeur die open staat. Ilct is de kamer van Jane en Jack. de solo-dansers \an het ballet. Jane zit voor haar spiegel aan een wit te pruik te frunniken in afwach ting van den kapper. In haar mondhoek bungelt een sigaret, waarvan de rook in haar nogon trekt; noodgedwongen mankt ze een grimas en zij kan het niet hel. pen, dat Alberto één moment de moeder van Mario in haar ziet krijschend bij het vuur op het ker misplein. Alberto rilt en loopt snel door naar het tooneel. Even op de Bühne kijken, daar zal hij de herinnering aan do oude vrouw wel kwijt raken... Voorzichtig, om niet te struikelen, gaat hij het trapje op: Vrijdag vandaag Vrijdag èn première... M AUWELI.TKS heeft hij een voet op het trapje geplaatst, of een dreunende slag davert over het theater, dadelijk gevolgd door een tweede. Het lijdt geen twijfel: dit moeten donderslagen zijn! Alberto steunt zich aan den muur en gaat daarna met looden voeten naar zijn kleedkamer te rug. Lusteloos en traag begint hij te schminken; Vandaag zal bij sterven... Donderslagen terwijl hij een trap opging Vrijdag pre mière elf uur 's avonds. Me chanisch telt hij op zijn vingers uit hoelang hij nóg te leven heeft. Vandaag zal hij zijn laatste voorstelling draaien. Met een schok gaat de gedachte door hem heen. Hii rekent het program ma na als alles vlot gaat, zal het net na de finale gebeuren (Wordt vervolgd}. middellijke verbetering in de sala- risposit.e? En loeraren zijo in het algemeen heusch rustige staatsbur gers! VyiJ citeeren verder: ..Voor do leeraren komt hier nog bij, dar voor zoover zij een volledige schooltaak hebben, hun betaling door uurloon behoort te eindigen. Dat de school dan recht heeft ge durende den geheelcn schooldag, ook wanneer hun eigen lestaak ge ëindigd is, hun meewerking te vra gen, behoort vanzelf te spreken". Op zichzelf een aantrekkelijke ge dachte. Dit slaat allereerst op het maken van huiswerk op school door joligere leerlingen onder toezicht van de leeraren. Maar al te vaak kunnen jongere leerlingen de juiste methode van werken niet meester worden, ook Is het nuttig, dat leer lingen over niet begrepen stof nog inlichtingen kunnon vragen op af zonderlijke studie-uren. Er zullen zich echter moeilijkheden in de practijk voordoen; niet. alle loeraren zijn even geschikt voor dit soort werk. terwijl er weinig con trole door de schoolleiding is uit te oelenen, wanneer een docent zijn taak in dezen eens wat makkelijk opneemt. Bij het „buitenschoolscbe" werk is dit nog moeilijker, hier komt bet geheel op den goeden wil en capaciteiten v,an de leeraren aan, hiervoor moet men meer jeugdleider dan leeraar zijn, die dan zwaarder be'ast norden dan de overige leera ren. tenzij deze vrijgesteld worden van het houden van toozicht op huiswerk e.d. Overigens is de for- mi.'leering: „den geheelcn school dag" misschien iets te bindend, om dat zij aan te veel eischende school leiding een te grooto bevoegdheid geeft. GRONDSLAG van de indeeling van het M.O. is deze, dat er een Lyceum met zesjarigen cursus komt, dat opleidt voor de universiteit on een A(lgemeen) M(iddolbarc) Sfchool) met vierjarigen cursus, die opleidt voor liet practisehe leven. He» groote verschil met thans Is, dat van het tegenwoordige Gymna sium 10 petvan do HBS-B 50 pet.; van do HRS-A 75 pet. direct de maatschappij in gaat. Deze stroom wil dr. B. afleiden naar do AMS. „Het onderwijs aan het lyceum moet vrij zijn van elk Utilistisch ka rakter, de vorming van den geest z(j er hoofdzaak, niet liet bijbren gen van kennis, die men meent, dat de leerling op latoren leeftijd mocht noodig hebhen". In overeenstem ming daarmee stelt dr, Bolkestein de volgende oischen aan een leer. ling, die bet lyceum verlaat: 1. beschikikng over een intellect, voldoende geschoold voor hooger onderwijs; 2 bezit van onmisbare bekwaam heden en eigenschappen, die elke. wetenschappelijke werker moet hehben (b.v. zich kunnen reken schap geven van wat mondeling of srhrlfteliik tot hem komt; eenige geoefendheid in 't houden van voor drachten over zelfstandig bestudeer- de onderwerpen; niet te moeilijke en niet uitsluitend literaire geschrif ten in het Engelsch. Fransch. c.q. Duitseh kunnen lezen, met zelfcri- tiek en nauwgezetheid kunnen wer ken, moedertaal voldoende beheer- schen om eigen gedachteu goed te kunnen formuleeren); 3. een hoeveelheid leerstof tot geestelijk eigendom gemaakt heb ben; 4. voldoende belangstelling heb ben voor geestelijke en maatschap pelijke vraagstukken. Deze eischen zijn goed geformu leerd, al missen we er do actieve taalbeheersching in. die bij het En gelsch en Duitseh toch wel, voor con deel althans, te bereiken is, en al is er bezwaar tegen liet faculta tief stellen van het Duitseh. Ook is do formuleering: „vrij van elk uti listisch karakter" wel wat al to sterk: „utilistische kennis is niet zoo verwerpelijk als men soms to gen woord ig hoort beweren. 1\/T AAR nu de uitvoering! liet lyceum wordt na éénjarigo gemeenschappelijke brugklas ge splitst in 3 afdcolingcn: A, B en O. Elke afdeeling is geconcentreerd om eon aantal kernvakken: Afd. A om de klassieke Oudheid, Afd. B om de wiskunde cn natuurwetenschap pen, Afd. O om de maatschappelijke vakken. Het aantal vakken wordt zooveel mogelijk beperkt, in afd. A en C daarom geen wiskunde en natuurwetenschappen na do vierde kias: echter zal aan het Lvceum-B het Latijn toegevoegd worden, „dit èn als mentale training èn omdat beoefening eener wetenschap ken nis van het Latijn nog altijd moei-, lijk missen kan". Deze indeeling moet toch wol als een revolutie betiteld worden, im mers het Gymnasium, de HBS en lm:. Lyceum verdwijnen in hun hui- digen vorm O.i. gaat de ontwerper met de concentratie te ver, dit is bevordering van eenzijdige ontwik keling. Hier valt een streven te be speuren. tegenovergesteld aan dat van de Universiteit, waar de klach ten over eenzijdige ontwikkeling en specialisme niet van vandaag of gis teren dateeren, cn men na do be vrijding terstond een studium Ge nerale heeft ingesteld, over welks kwalitatieve resultaten men nu nog niet oordeelen kan. maar dat wat de kwantiteit bezoekers betreft een succes is. Een zeer ernstig bezwaar dc verdwijning van do B-afdee- Iinu van liet Gymnasium, een op leiding, die steeds meer geprefe reerd wordt als opleiding voor de universiteit, en zeer bloeit. Het projecteerde B-Lyceum met 21 wo- kelqksche lesuren Latijn in 5 jaar (de B-gymnasiast van thans heeft 60 wekelijksche uren Latijn in zes iaar cn 22 uur Gricksch in vijf jaar) heeft voor de klassieke vorming geen waarde. Trouwens dit is ook, gezien de hoven aangehaalde for- muleering, niet de bedoeling van den ontwerper. Bovendien wordt deze 21 uur verkregen voornamelijk door afschaffing vaTi het Duitseh! Waarom moet de B-opleiding van hej Gymnasium verdwijnen? Juist in deze afdeeling wordt het va-band gelegd tusschcn de humanistische wetenschappen en de exacte vak ken. een correlatie, die onze A-t. medici, ingenieurs, beoefenaars van exacte vakken zoo nooi'g hebber, oindat dc zware eisch. die bun late re beroepen aan hen stellen, zoo licht leiden tot eenzijdigheid. De hoogleerareu in dc exacte vakken prcferoeren deze opleiding: een zooeven gehouden enquête, inge steld door het Genootschap van leeraren aan gymnasia cn lycea, heeft dit. ten overvloede bewezen. Do B-opleiding van het gymnasium is niet gemakkelijk en zeker voor verbetering vatbaar, maar waarom niag er »ien opleiding zijn, bij uit stek geschikt voor begaafde leer lingen (en ook voor minder begaaf de. al zullen deze zich terdege moe ten inspannen)? Do afschaffing van he^ B-gymnasium zal het onderwijs schaden, derhalve zoowel in dc kringen van M.O. als Tan do univer siteit ernstig tegenstand ondervin den. Verder is het merkwaardig, dat de redenen, die voor do invoering van het Latijn op het B-Lyceum gelden, niet voor hot C-Lyccum schijnen op te gaan, dat toch ook opleidt voor de universiteit! L.._ IliHl Te Utrecht is men op het terrein 104Gdruk bezig met den bouw van de nieuwe expositieruimten, welke van beton worden opgetrokkenDeze ge bouwen zullen een parmanente plaats innemen. (P.) T? EN list Amcrikaansche journa- verslaggever van Asso ciated Press) dip ooggetuige was van dc verkiezingen die Zondag ui Polen werden gehouden, heeft uit Warschau een verslag geseind waaraan wij het volgende ontleo- hen. In geheel Polen waren reeds hij bet aanbreken van den dag do propagandisten van het regee- ringsblok op de been. Zij werkten in commissie van drie en gingen van huis tot huis, om de kiezers bijeen te krijgen en hen in groe pen voor te gaan naar de stem lokalen. Naar men mij zei was aan de kiezers medegedeeld, dat zij die ■eooooooooooooooooooaooooooaccoooooocoooooooor. BEDREIGD met ver lies van betrekking, woning en vrijheid, ge controleerd van de huis- i deur tot aan de stem- bus, met duidelijke, ge drukte formulieren in open enveloppen DRIE radiozenders zorgden in bezettingstijd voor weerbe richten ten behoeve van de geallieerde luchtstrijdkrachten. Dag aan dag waagden de marconisten hun leven, zwierven met hun zenders rond en seinden prompt op tijd hun meteorologische waarnemingen naar Engeland. Bij het overvliegen van geallieerde bommenwerpers en jagers wisten zij, dat hun werk tot de veiligheid van de vliegende helden voor de vrijheid had bijgedragen. Terwijl de Duitsche peilwagens rondreden en trachtten de gevaarlijke radioposten op te sporen, verdwenen zenders en marconisten als schimmen naar een vol gend adres, waar opnieuw de seinsleutel werd gehanteerd. In code ontvingen de Engelsche luisterposten de berichten over neer slag, temperatuur, barometerstand, wolkendek en -hoogte, windrichting en dergelijke, van drie punten uit Nederland. Deze gegevens werden in kaart gebraeht en zoo verkreeg de geallieerde luchtmacht een beter beeld van de weersgesteldheid boven West-Europa, In 1942 zocht de technische stu dent H. Deinum uit Den Haag con tact met een radioman; hij vond het noodig met Engeland in verbinding te komen. Daar voelde de heer A. A. de Roodc, die toen een baantje op het departement van Waterstaat had ook wel wat voor. De Roode was voor den oorlog verkeersleider op Schiphol geweest cn voordien, van 1929 tot 1937 radio-telegrafist op Waalhaven en Schiphol. Men begon met het bouwen van een zender en gaf onderwijl een briefje voor de Nederlandsche regee ring mee met iemand, die „naar Zweden" Vertrok. Via Delfzijl kwam een gunstig antwoord binnen en al spoedig draaide een 50-watt zendertje op volle toeren. Uitbreiding IN 1913 werden de zaken uitge breid met een aantal zenders, die uit Engeland per parachute werden „geïmporteerd". Het vermoeden van Dpinum en De Roode, dat ,,ze er in Engeland wel wat in zouden zien" werd ten volle bevestigd. Zij kregen al spoedig het ver zoek een weerberichtendienst te organisceren en dat was nu juist een kolfje naar de hand van De Roode, die al spoedig met behulp van een aantal betrouwbare en deels door herti opgeleide hel pers van drie punten in Neder land uit meteorologische gege vens naar den overkant seinde. Dit was niet zoo'n eenvoudige kwestie, want voor het verzamelen dezer gegevens heeft men instru menten noodig, tlic weer ge-ijkt moeten worden en dan zijn er nog andere hulpmiddelen, waar een weer- waarnemingspost niet buiten kan. Berichtendienst ER was echter meer te doen: Dc Roode organiseerde een Derich- tendienst op Engeland, waarvoor in den regel nog twee of drie zenders in bedrijf waren. Over deze appara tuur gingen militaire, politieke en economische inlichtingen naar Lon den en de ontvangers van de groep kregen weer opdrachten van overzee binnen. Ook voor L.O, K.P. en O.D: werden boodschappen doorgegeven en ontvangen Inlichtingen en bood schappen werden door den derde van het driemanschap, H. Vader, verza meld en verspreid. Voor hun belangrijke diensten ontvingen De Roode en Deinuin te Maastricht Zaterdag de Amcrikaan sche vrijheidsmedaille. Niet eenvoudig HET was niet eenvoudig mede werkers te vinden," vertelt De Roode, die thans chef van de sec tie organisatie LuchtverkeersbeveilL gingsdienst van den Rijksluchtvaart dienst is. „Je moest natuurlijk ne gentig procent zékerheid hebben, dat de man, die je uitzocht, zou gaan meewerken. Ik vond natuurlijk in de eerste plaats diverse kennissen en Feuilleton door Anthony Berkely 71 Er kan niet beweerd worden, dat mijnheer Chitterwick zich bij zonder verheugde over zyn uitstapje, want Ashton-under-Lyne bleek een weinig aantrekkelijk industriestadje te zijn. Een taxi bracht hem naar Southowram Villas, een somber laan tje met quasi-deftige huizen. Op num mer 47 belde hij aan en kreeg te hoo- ren. dat mijnheer Ings niet thuis was Waar hij was? Waarschijnlijk in het missiegebouw Waar het missiege bouw lag? Ecrrt linksaf, dan rechtsaf, vervolgens nog eens linksaf en dan stond hij er recht tegenover. Mijnheer Chitterwick volgde den hem gegeven raad op en stond na eenige minuten voor een weinig imposant gebouw, voorzien van een bord, waarop te lezen stond, dat Ja mes Hall Ings den volgenden Zöndag zou preeken over het onderwerp; „Boetvaardigheid of verdoemenis". Een klop op de vervelooze deur bracht mijnheer Ings op den drempel. Hij was een lange man, met e^n bijna kaal hoofd en een niet bijeter goed verzorgden baard. Over een stalen bril keek hij mijnheer Chitterwick nieuwsgierig aan. „Bent U mijnheer James Hall Ings?" vroeg mijnheer Chitterwick. „Dat ben ik. broeder", antwoordde dp man. ..Ik-eh-had gehoopt U eenigen tijd geleden in Londen te treffen, in het Piccadilly Hotel", zei mijnheer Chit terwick, geheel bezijden de waarheid. ,.U was daar toch?" „Dat ls zoo. broeder", gaf mijnheer Ings op plechtigen t0011 toe. „Waarom zou ik het ontkennen? Ik bezocht die verdorven stad om een cohferentle bij te wonen, die bijeen was geroepen door onzen stichter, dr, Ezra Drigg- lington, wiens naam U ongetwijfeld kent. Maar kom binnen, broeder in dien U mij wenscht te spreken, kom binnen". „Neen, dank U". zei mijnheer Chit terwick haastig, „dat ie werkelijk niet noodig. Ik kwam alleen maar om. om.„. U heeft toch een fonds?" „Verschillende, broeder", verze kerde mijnheer Ings hem. „Juist. Nu. ik wenschte U voor Uw fonds.... voor een van Uw fondsen dit te geven". En. na een bankbiljet in de hand van den verrasten mijnheer Ings te hebben gedrukt, haastte mijn. heer Chitterwick zich zoo spoedig mogelijk naar Londen terug. In den trein zette hij zich in een hoekje en dacht diep na. HOOFDSTUK XIII Een toonbeeld van volmaaktheid De volgende drie dagen bleef mijn heer Chitterwick in Londen, geplaagd door do belofte, afgelegd tegenover ■Mouse, dat bij hem zoo spoedig mo gelijk naar Dorsetshire zou volgen, indien hij iets belangrijks had ont dekt. Persoonlijk \vas hij van mee ning. dat bij dit inderdaad gedaan had. maar hij beschikte niet over vol doende bewijzen. Behoorde hij nu naar MöUse te gaan en zijn ideeën aan die van dezen seeptKchen jonge man to toetsen'' Wellicht zou Mouse onder den indruk van zijn theorie ge raken, maar indien hij dan om feiten zou vragen.... Mijnheer Chitterwick beschikte practlsch niet over feiten en daarom zocht hij er het grootste deel van deze drie dagen koortsach tig naar. Hij won overal Inlichtingen in en verveelde een niet onaanzienlijk aantal menschen met vragen, waar. van hun de bedoeling ontging. Alles echter vruchteloos. Slecht6 een nega tief feit bet zich vaststellen: de ser veerster, die hem aan de telefoon had geroepen, was in geen velden of we gen te ontdekken (Wordt vervolgd) collega's uit den Rijksluchtvaart dienst bereid mede te werken. De „Medal of Freedom" be schouw ik als hulde aan myn vrienden van den weerberich tendienst, van wien ik U aller eerst J. Smit noem, die bij Nij megen met een zender en een pistool in handen van een Duit- sclien wachtpost viel en Neuen- gamme helaas niet overleefde. Voorts Th. Dubois en W. Bloem kolk, die, evenals ik, den dans zijn ontsprongen." „Dubois is eens een keer ontsnapt in een divanbed. Terwijl hij zat te zenden drongen de Duitschers het huis binnen. „Vooruit, schiet op," zei zijn gastvrouw en stopte hem niet onder, maar tusschen een divanbed De ongewensehte bezoekers onder vroegen haar en zij hield stijf en strak vol, dat ze zelf aan het zen den was geweest. De zender werd ingerekend en terwijl een stuk of wat Duitschers boven op den ver stopten marconist zaten, werden z.e dusdanig door de gastvrouw in de luren gelegd, dat zij haar geloofden en haar arresteerden. Een paar da gen later kwamen ze op het snug gere idee om de arrestante eens te laten proefscinen en toen het uit kwam, dat z\j er niets van kon, was Dubois al hoog en breed veilig. Ge lukkig heeft de dappere vrouw het concentratiekamp overleefd." Bijna gesnapt „Beul u zelf wel eens gesnapt EEN keer scheelde het niet veel Ik kreeg bericht, dat er Duitschers in de straat bezig waren, stak mijn kristallen en papieren in den zak en ging de straat op. Ver schillende huizen werden al onder zocht en toen ik den hoek van de straat omging, zag ik nog juist hoe ze aan mijn adres aanbelden. Later hadden we een kleine organisatie, die de activiteit van de radio-peilwa- gens der Duitschers in de gaten hield. We kenden de nummers van deze auto's en konden dus tijdig ge waarschuwd worden." ,.ZIjn er nog móer zenders, dan die te Nijmegen Jtt Duitsche handen gevallen „Nog vier andpre, allemaal door peilingen. Wij verloren, zoover ik weet. acht dooden, waaronder eeni ge collega's van den Rijksluchtvaart dienst. Onze groep bestond uit een kern van drie man, waaromheen on geveer veertig medewerkers Met in_ begrip van contactmensehen door het geheele land was onze groep on geveer 200 man sterk." Overal posten „IVaar stonden de zenders?" OP verschillende plaatsen in het land. Behalve de drie zenders voor den Weerberichtendienst zon den wij uit Den Haag en uit ons filiaal te Amsterdam. Voorts hadden wij posten in Groningen, den Ach terhoek en Nijmegen bijvoorbeeld. Je moest zoo vaak verhuizen..." „Ik zelf heb ongeveer dertig adressen gehad, vaak pensionka mers. Met de draagbare zendertjes en ontvangertjes, juweeltjes van techniek en twintig meter antenne draad was je al gauw geïnstalleerd. Het heeft velen verbaasd na den oorlog te hooren," aldus De Roode, „dat hun gast in oorlogstijd tevens een geheimen zender onderdak bracht. op eeri candidaat van de opposi tie stemden, verlies van betrek king of huls. of gevangenisstraf riskeerden. Er werd zeer druk gestemd: een maximum van 12.000.000 stem men scheen welhaast zeker. Aangevoerd door de propagan disten van het hlok en in de schaduw van de geweren van 100.000 leden van de vrijwillige militie, gesteund door de geregel de militie-troepen, van soldaten en veiligheidspolitie, stroomden de Polen in grooten getale naar d© 0726 stemlokalen van Warschau. Nummer 3 DE meestcn hielden duidelijk zichtbaar een kleine, smalle strook papier in do hand, met niets dan het nummer 3 erop. Dat was het cijfer, dat in het geheele land aan de candidaten van het regecringsblok was toegewezen. Dc partij van Mikolajczyk had de verwarring stichtende num mers 1, 2. 4 cn 5. De 'meeste Polen kregen reeds cp straat van de propagandisten genummerde stembiljetten of knipten deze uit de pro-regec- ringsbladen. In do stemlokalen moesten de kiezcre eerst bij een tafeltje hun identiteit nantoonen, daarna be gaven zij zich naar het stemhokje, waar de leden van de kiescom missie een blauwe enveloppe openhielden. De kiezers deden hun genummerd stembiljet in deze enveloppe, die vervolgens open in dc stembus werd gedaan. In do meeste gevallen wiet dus de kiescommissie, hoe de kiezers gestemd hadden, ofschoon som mige Polen de genummerde biljet ten eerst dichtvouwden. Degenen die probeerden de enveloppe dicht te plakken, worden door de ver kiezingsambtenaren tegengehou den. Vele Polen lieten hun nummer drie zien, voordat zij hun stem biljet in de enveloppe deden. Boeren boycotten OP de boeren had Mikolajczyk zijn hoop gevestigd, maar het is de vraag of zij de gelegenheid hebben gehad om volgens bun overtuiging tc stemmen. In cle tien districten waar de P.S.L. geen candiduten mocht stellen bobben dc boeren cle verkiezing geboycot. Het leger, dat te voren oen grondige politieke scholing liacl moeten ondergaan, stemdo grootencleels in dc kazernes. President Beiroet was een van de eersten, die in Warschau ter stembus ging. Hij bracht zijnstem uit iu het stemdistrict Mokotof, dicht bij bet flatgebouw waar een groot aantal leden van de regee- nng wonen, met inbegrip van Mikolajczyk, De vicc-premier de communistische leider Gomulka, Mikolajczyk s aartsvijand werd begroot met juichkreten. De voor zitter van dc commissie deelde aan do w ach tend o kiezers mede, dat dergelijke demonstraties in gevolge do kieswetten verboden waren. Uitgejouwd TV/I" IKOLAJCZYK verscheen ter ■L*J-zeIfder tijd. Maar terwijl de andeie leden van de regccring de tir.p opgeleid werden om hun slem uit te brengen werd de boe renleider bij de dringende menig te geschoven, dip hem uitjouwde cn „weg 'met Mikolajczyk" riep. De vice-priemier stond tWöe en een half uur in de rij. en bracht tenslotte onder doodsche stilte zijn slem uit. Op dc vraag, wat hij dacht van de mogelijke verkie zingsuitslagen, schudde Mikolajc zyk het hoofd en zei veryolgens, dat cle stemming in het geheim gehouden had moeten worden. Mikolajczyk moest letterlijk vechten om uit het slemlokaal te komen. Toen hij in zijn auto stapte, werd hij door mannen, vrouwen en kihderen uitgejouwd cn nageroepen. TU1NKALENDER 21 JANUARtWanneer appelsoor- ten zOn veredeld op tien onderstam, die bekend slaaf als ,>Type 9", dan ontwikkelen zich daaruit boomen, die slechts een kleine afmeting bereiken, doch reeds Op jongen leeftijd vruch ten gaan voortbrengen Deze dwerg typen zijn dok zeer yesChikf, Voor kleine fuinen of ander plaatsen, waar de ruimtp beperkis. Men houde er wel rekening mede, dat de grond, waarin ze geplant worden, van goede hoedanigheid moet zijn. Evenals an dere vruchtboomen worden ook deze bij voorkeur reeds vroeg geplant. SL, In het Gemeente-archief te 's Gravenh.age is. ook «al in verb.anj mot het eeuwfeest van Pulchri Stu dio. de tentoonstelling „Een couw Ilaagschc litteratuur" geopend*

Historische kranten - Archief Eemland

Dagblad voor Amersfoort | 1947 | | pagina 2