PLAN BOLKESTEIN GEEFT NIET ALLEEN
WINST VOOR MIDDELBAAR ONDERWIJS
Zoo stemde Polen
Première
Weerberichtendienst werkte prima
terwijl de Duitschers zochten
TYlaohd
Beter salaris
door dr. G. J. van der Veer
Geen uurloon
Lyceum en AMS
Een revolutie
onder getuige
2
Dinsdag 21 Januari 1947
I
HP ERWIJL de vernieuwingsge-
dachte op allerlei terrein eerst
sedert do bevrijding naar voren
komt, is men reeds sinds het einde
vat- den Eersten Wereldoorlog be.
zig met een reorganisatie van ons
onderwijs in al zijn geledingen. Eeu
van de meest markant© verschijnin-
ger op dit gebied is het rapport-
Bolkestein, gepubliceerd in October
1046. Ook in 1940 is er een vernieu
wingsplan van dozen onderwij9ox-
pert, toen Minister van Onderwijs,
verschenen. Oorlog en hezettingsja.
ren verhinderden intensiov© ge-
dachtenwisseling over on uitvoering
van dit plan, maar gaven dr. Bol
kestein gelegenheid do situatie van
het onderwijs in do Angel-saksischo
landen te bostudooron, waarvan do
neerslag in het rapport '46 te be
speuren is.
De leidendo gedachte aangaande
zijn vernieuwingsplannen zet de
ontwerper uiteen in een inleiding.
„Het niet mogelijk schoon schip
met het bestaande te maken. Daar.
om moet de vernieuwing van don
hestaanden toestand uitgaan, waar
bij voorzichtigheid gecischt is. In
het volgende wordt daarom slechts
zooveel voorgesteld als voorshands
bereikbaar is." Aldus formuleert- dr.
Bolkestein ongeveer. Toch komt
mcii na do lezing van dit rapport
tot. de conclusie, dat do hier voor
gestelde reorganisatie een ware re
volutie beteekent. tenminste op bot
gebied van het Middelbaar Onder
wijs. Tot enkele punten daarvan zal
do hier volgende bespreking zich
beperken.
VyAT de ontwerper opmerkt in
zijn inleiding, zal ieders in
stemming wegdragen: „Voor zoover
door eenige organisatie het onder
win vernieuwd kan worden, is hier
bij slechts van uitwendige vernieu
wing sprake. De voornamere, de
inwendige, staat hier buiten. Die
kar: slechts verkregen worden door
een geestelijke instelling van hen,
die het onderwijs gevenVan
een betere onderwijzers- en lea-
raarsopleiding hangt daarom alles
af. Daarbij moet één ding voorop
staan: do maatschappelijke verhef
fing van onderwijzers en leeraren,
die alleen mogelijk is door een aan
zienlijke verheffing van hun finan-
cieele positie. Te wenschen, dat be
kwame mannen en vrouwen zich in
de toekomst aan bet onderwijs zul
len geven, blijft een vrome wcnsch,
als men ze niet beter salarieert en
op andere wijze hun tank aantrek
kelijk maakt. (Voor dit laatste
wordt o m. gedacht aan de z g.
„grace terms" in hot Angelsaksisch
onderwijs: onderwijzers on leeraren
krijgen na bijv. 7 dienstjaren een
half jaar verlof met behoud van
SINDS jaar en daq wordt i
ons land over onderuijsver-
nieuwing gesproken en geschre-
venVeel van dit alles is aan
den vagen kant geblevendit S
valt niet te ontkennen
Thans echter ligt er een con.
creet plan op tafel: het rapport-
Bolkestein, in October van het j
vorig jaar gepubliceerd. Deze
discussie over onderwijseernieu-
icing kan en moet. hierin dus
haar uitgangspunt nemen, het
rapport in kwestie moet het een-
trale punt van het debat worden
Onderwijsvernieuwing is een
onderwerp van gesprek, dat de
belangstelling moet hebben
Van lederen Nederlanderde
vorm en de resultaten van tiet
onderwijs bepalen in de eerste s
plaats, welk geestelijk stempel
ons volk in de toekomst zal dra-
gen, S
Wij vinden het daarom nood.
zakelijk en tegelijk vanzetfspre-
kend om ook de kolommen van onze krant open te stellen voor deze
discussie. Het doet. ons daarom genoegen, dat wij dr. J. G. Van der
Veer, rector van het Stedelijk Ggmnasium te Utrecht, bereid hebben
gevonden de discussie te openen met. een paar artikelen, waarin hij
de voor- en nadeden van het plan-Bolkcstein uiteenzet.
wedde, om door het volgen van cur
sussen en colleges zich op de hoog-
to stellen van de nieuwe vorderin
gen van onderwijs en wetenschap
pen)".
Wel schril steekt de huidige toe
stand slechts beter lijkt dan hij iti
tekort bij het lager Onderwijs (6000
vacatures), oen minder groot tekort
bij het M O. waar overigens do toe-
stanad slechts beter lijkt dan hij in
werkelijkheid is; immers vacatures
waargenomen door gepensionneer
den en onbevoegden, gecombineer
de parallelklassen, zware weektaak
voor het onderwijzend porsoneel,
slechte salariëering, en vaak nog
ondank, omdat het peil van het on
derwijs steeds daalt. Wel is nu ver
betering van de onderwijzerssalaris-
sun aangekondigd, en 'n commissie
ter herziening van do leeraarssala
rissen ingesteld, maar er zal snel
moeten gehandeld worden! To be
treuren is de houding van den Mi
nister van Onderwijs, die bij de be
handeling van zijn begrooting in de
Tweede Kamer een ongerechtvaar
digd optimisme aan den dag legde
en meende, dat de wantoestand (bij
her M.O. althans) wel vanzelf in
orde zou komen. Wanneer hij zich
echter overtuigd had van dc be
langstelling van de studenten voor
liet leeraarsambt, zou hij dit opti
misme moeten herzien. En zegt het
ook niet iets, dat eenige regionale
bijeenkomsten gehouden ter hespre-
king var. het plan Bolkestein, ge
weigerd hebben dit te doen en in
nlaats daarvan een adres aan de
Regeering hebben gezonden tot on-
Vervolgverhaal
door Huub Jans
it
D EGEN kletterde op het zinken
dak van den coulissen-toren;
er moest ergens een lek zijn,
want regelmatig tikten water
druppels op den tooneelvloer
waar het ballet, samen met de
groep Cancion. voor het laatst re
peteerde. Twee maanden was er
iederen dag gewerkt, tot men hij-
na niet meer kon.
Uit den orkestbak klonk IJl het
geluid van een piano; de dans
meisjes luisterden er niet naar en
telden als automaten hun passen
uit, terwijl zij rond de Cancions
bewogen, die uitentreuren huil
standen herhaalden. Voor heil
gaapte de zaal als een donker hol,
waarin ergens een monster op den
loer lag; de regisseur, die na elk
gedeelte zijn misnoegen via een
spreektrompet uitblafte.
Terugnemen, er zit geen lèvcn
In; als dat vanavond zoo gaat
kunnen we wel inpakken!
Op het -tooneel werd niet geant*
woord, men zuchtte slechts en be
gon opnieuw. Ieder troostte zich
met de oude wijsheid, dat een
slechte generale een goede pre.
mièrc verzekert, maar iedereen
was nerveus: opkomende premiè*
rekoorts.
Nog éénmaal de finale en nu
goéd, klonk het uit de zaal. Moei
zaam en lijdelilk begonnen op het
tooneel weer menschenlijven te
springen en te kronkelen, tot zij
van vermoeidheid in oen niet te
ontwarren kluwen dreigden Ie ra
ken en uit den hak schetterde nu
het koper van het orkest dat de
piano overstemde.
pINDELUK naderde men het
slot van het nummer: de
Cancions vormden trillend vap
inspanning oen pyramide, die om-
stuwfi wordt door doodvermoei
de. transpireorende en wervelen
de vrouwenIjrhamen. Bil de voor
stelling zullen zij nimnhen zijn.
die zoo licht dansen, dat z$i bijna
geen grond meer raken en de
Cancions zullen uitgroeien tot een
stoer bouwsel van mannelijke
kracht.
In de donkere zaal schalt nog
steeds dc spreektrompet en Alber
to. die den top van de pyramide
vormt, trekt voor don zestienden
keer zijn eene been op en spreidt
zijn armen.
Zoo houden: nu lijkt 't ten-
minste wit. brult de regisseur.
Eindelijk is de laatste toon van
het orkest verstorven en worden
de lichten gedoofd. Op het too-
neel wordt het stil en leeg en bij
het licht der werklampen begin
nen toonoclknechts hot decor voor
den proloog te bouwen. Regelma
tig lekt nog vocht uit de kap.
Dat kan straks zoo niet. zegt
de tooneelmeester; stuur dadcliik
iemand naar Van der Pasl
Door den regen zijn de C.anclon*
even naar huis gegaan, moe, rille
rig en zwijgend. Alberto dicht
langs dc huizen schuifelend
peinst: Vrijdag vandaag;
Vrijdag èn première
A LS dc acrobaten in het thea-
ter terugkomen, staat Peters,
dc directeur, met meneer Boelc te
praten.
Onophoudelijk wrijft hij zijn
handen en tracht hij Boele te kal-
meeron, een hopeloozc taak.
Jij hebt gemakkelijk praten,
zegt dc dikke Boole, maar ik heb
m'n geld in dozc bussiness en ie
zult zien dat bet een sof wordt.
Een rcuze-sof!
Peters neemt hem mee naar zijn
kamer; het is geen doen zoo en 't
maaki de artistcn nog nerveuzer
clan ze reeds zijn.
Alberto loopt langs een kleed
kamerdeur die open staat. Ilct is
de kamer van Jane en Jack. de
solo-dansers \an het ballet. Jane
zit voor haar spiegel aan een wit
te pruik te frunniken in afwach
ting van den kapper. In haar
mondhoek bungelt een sigaret,
waarvan de rook in haar nogon
trekt; noodgedwongen mankt ze
een grimas en zij kan het niet hel.
pen, dat Alberto één moment de
moeder van Mario in haar ziet
krijschend bij het vuur op het ker
misplein. Alberto rilt en loopt snel
door naar het tooneel.
Even op de Bühne kijken,
daar zal hij de herinnering aan
do oude vrouw wel kwijt raken...
Voorzichtig, om niet te struikelen,
gaat hij het trapje op: Vrijdag
vandaag Vrijdag èn première...
M AUWELI.TKS heeft hij een
voet op het trapje geplaatst,
of een dreunende slag davert over
het theater, dadelijk gevolgd door
een tweede. Het lijdt geen twijfel:
dit moeten donderslagen zijn!
Alberto steunt zich aan den
muur en gaat daarna met looden
voeten naar zijn kleedkamer te
rug. Lusteloos en traag begint hij
te schminken; Vandaag zal bij
sterven... Donderslagen terwijl hij
een trap opging Vrijdag pre
mière elf uur 's avonds. Me
chanisch telt hij op zijn vingers
uit hoelang hij nóg te leven heeft.
Vandaag zal hij zijn laatste
voorstelling draaien. Met een
schok gaat de gedachte door hem
heen. Hii rekent het program
ma na als alles vlot gaat, zal
het net na de finale gebeuren
(Wordt vervolgd}.
middellijke verbetering in de sala-
risposit.e? En loeraren zijo in het
algemeen heusch rustige staatsbur
gers!
VyiJ citeeren verder: ..Voor do
leeraren komt hier nog bij,
dar voor zoover zij een volledige
schooltaak hebben, hun betaling
door uurloon behoort te eindigen.
Dat de school dan recht heeft ge
durende den geheelcn schooldag,
ook wanneer hun eigen lestaak ge
ëindigd is, hun meewerking te vra
gen, behoort vanzelf te spreken".
Op zichzelf een aantrekkelijke ge
dachte. Dit slaat allereerst op het
maken van huiswerk op school door
joligere leerlingen onder toezicht
van de leeraren. Maar al te vaak
kunnen jongere leerlingen de juiste
methode van werken niet meester
worden, ook Is het nuttig, dat leer
lingen over niet begrepen stof nog
inlichtingen kunnon vragen op af
zonderlijke studie-uren.
Er zullen zich echter moeilijkheden
in de practijk voordoen; niet. alle
loeraren zijn even geschikt voor dit
soort werk. terwijl er weinig con
trole door de schoolleiding is uit te
oelenen, wanneer een docent zijn
taak in dezen eens wat makkelijk
opneemt. Bij het „buitenschoolscbe"
werk is dit nog moeilijker, hier
komt bet geheel op den goeden wil
en capaciteiten v,an de leeraren aan,
hiervoor moet men meer jeugdleider
dan leeraar zijn, die dan zwaarder
be'ast norden dan de overige leera
ren. tenzij deze vrijgesteld worden
van het houden van toozicht op
huiswerk e.d. Overigens is de for-
mi.'leering: „den geheelcn school
dag" misschien iets te bindend, om
dat zij aan te veel eischende school
leiding een te grooto bevoegdheid
geeft.
GRONDSLAG van de indeeling
van het M.O. is deze, dat er een
Lyceum met zesjarigen cursus komt,
dat opleidt voor de universiteit on
een A(lgemeen) M(iddolbarc)
Sfchool) met vierjarigen cursus, die
opleidt voor liet practisehe leven.
He» groote verschil met thans Is,
dat van het tegenwoordige Gymna
sium 10 petvan do HBS-B 50 pet.;
van do HRS-A 75 pet. direct de
maatschappij in gaat. Deze stroom
wil dr. B. afleiden naar do AMS.
„Het onderwijs aan het lyceum
moet vrij zijn van elk Utilistisch ka
rakter, de vorming van den geest
z(j er hoofdzaak, niet liet bijbren
gen van kennis, die men meent, dat
de leerling op latoren leeftijd mocht
noodig hebhen". In overeenstem
ming daarmee stelt dr, Bolkestein
de volgende oischen aan een leer.
ling, die bet lyceum verlaat:
1. beschikikng over een intellect,
voldoende geschoold voor hooger
onderwijs;
2 bezit van onmisbare bekwaam
heden en eigenschappen, die elke.
wetenschappelijke werker moet
hehben (b.v. zich kunnen reken
schap geven van wat mondeling of
srhrlfteliik tot hem komt; eenige
geoefendheid in 't houden van voor
drachten over zelfstandig bestudeer-
de onderwerpen; niet te moeilijke
en niet uitsluitend literaire geschrif
ten in het Engelsch. Fransch. c.q.
Duitseh kunnen lezen, met zelfcri-
tiek en nauwgezetheid kunnen wer
ken, moedertaal voldoende beheer-
schen om eigen gedachteu goed te
kunnen formuleeren);
3. een hoeveelheid leerstof tot
geestelijk eigendom gemaakt heb
ben;
4. voldoende belangstelling heb
ben voor geestelijke en maatschap
pelijke vraagstukken.
Deze eischen zijn goed geformu
leerd, al missen we er do actieve
taalbeheersching in. die bij het En
gelsch en Duitseh toch wel, voor
con deel althans, te bereiken is, en
al is er bezwaar tegen liet faculta
tief stellen van het Duitseh. Ook is
do formuleering: „vrij van elk uti
listisch karakter" wel wat al to
sterk: „utilistische kennis is niet
zoo verwerpelijk als men soms to
gen woord ig hoort beweren.
1\/T AAR nu de uitvoering! liet
lyceum wordt na éénjarigo
gemeenschappelijke brugklas ge
splitst in 3 afdcolingcn: A, B en O.
Elke afdeeling is geconcentreerd
om eon aantal kernvakken: Afd. A
om de klassieke Oudheid, Afd. B om
de wiskunde cn natuurwetenschap
pen, Afd. O om de maatschappelijke
vakken. Het aantal vakken wordt
zooveel mogelijk beperkt, in afd.
A en C daarom geen wiskunde en
natuurwetenschappen na do vierde
kias: echter zal aan het Lvceum-B
het Latijn toegevoegd worden, „dit
èn als mentale training èn omdat
beoefening eener wetenschap ken
nis van het Latijn nog altijd moei-,
lijk missen kan".
Deze indeeling moet toch wol als
een revolutie betiteld worden, im
mers het Gymnasium, de HBS en
lm:. Lyceum verdwijnen in hun hui-
digen vorm O.i. gaat de ontwerper
met de concentratie te ver, dit is
bevordering van eenzijdige ontwik
keling. Hier valt een streven te be
speuren. tegenovergesteld aan dat
van de Universiteit, waar de klach
ten over eenzijdige ontwikkeling en
specialisme niet van vandaag of gis
teren dateeren, cn men na do be
vrijding terstond een studium Ge
nerale heeft ingesteld, over welks
kwalitatieve resultaten men nu nog
niet oordeelen kan. maar dat wat
de kwantiteit bezoekers betreft een
succes is. Een zeer ernstig bezwaar
dc verdwijning van do B-afdee-
Iinu van liet Gymnasium, een op
leiding, die steeds meer geprefe
reerd wordt als opleiding voor de
universiteit, en zeer bloeit. Het
projecteerde B-Lyceum met 21 wo-
kelqksche lesuren Latijn in 5 jaar
(de B-gymnasiast van thans heeft
60 wekelijksche uren Latijn in zes
iaar cn 22 uur Gricksch in vijf jaar)
heeft voor de klassieke vorming
geen waarde. Trouwens dit is ook,
gezien de hoven aangehaalde for-
muleering, niet de bedoeling van
den ontwerper. Bovendien wordt
deze 21 uur verkregen voornamelijk
door afschaffing vaTi het Duitseh!
Waarom moet de B-opleiding van
hej Gymnasium verdwijnen? Juist
in deze afdeeling wordt het va-band
gelegd tusschcn de humanistische
wetenschappen en de exacte vak
ken. een correlatie, die onze A-t.
medici, ingenieurs, beoefenaars van
exacte vakken zoo nooi'g hebber,
oindat dc zware eisch. die bun late
re beroepen aan hen stellen, zoo
licht leiden tot eenzijdigheid. De
hoogleerareu in dc exacte vakken
prcferoeren deze opleiding: een
zooeven gehouden enquête, inge
steld door het Genootschap van
leeraren aan gymnasia cn lycea,
heeft dit. ten overvloede bewezen.
Do B-opleiding van het gymnasium
is niet gemakkelijk en zeker voor
verbetering vatbaar, maar waarom
niag er »ien opleiding zijn, bij uit
stek geschikt voor begaafde leer
lingen (en ook voor minder begaaf
de. al zullen deze zich terdege moe
ten inspannen)? Do afschaffing van
he^ B-gymnasium zal het onderwijs
schaden, derhalve zoowel in dc
kringen van M.O. als Tan do univer
siteit ernstig tegenstand ondervin
den.
Verder is het merkwaardig, dat
de redenen, die voor do invoering
van het Latijn op het B-Lyceum
gelden, niet voor hot C-Lyccum
schijnen op te gaan, dat toch ook
opleidt voor de universiteit!
L.._
IliHl
Te Utrecht is men op het terrein 104Gdruk bezig met den bouw van de
nieuwe expositieruimten, welke van beton worden opgetrokkenDeze ge
bouwen zullen een parmanente plaats innemen. (P.)
T? EN
list
Amcrikaansche journa-
verslaggever van Asso
ciated Press) dip ooggetuige was
van dc verkiezingen die Zondag
ui Polen werden gehouden, heeft
uit Warschau een verslag geseind
waaraan wij het volgende ontleo-
hen.
In geheel Polen waren reeds hij
bet aanbreken van den dag do
propagandisten van het regee-
ringsblok op de been. Zij werkten
in commissie van drie en gingen
van huis tot huis, om de kiezers
bijeen te krijgen en hen in groe
pen voor te gaan naar de stem
lokalen.
Naar men mij zei was aan de
kiezers medegedeeld, dat zij die
■eooooooooooooooooooaooooooaccoooooocoooooooor.
BEDREIGD met ver
lies van betrekking,
woning en vrijheid, ge
controleerd van de huis- i
deur tot aan de stem-
bus, met duidelijke, ge
drukte formulieren in
open enveloppen
DRIE radiozenders zorgden in bezettingstijd voor weerbe
richten ten behoeve van de geallieerde luchtstrijdkrachten.
Dag aan dag waagden de marconisten hun leven, zwierven met
hun zenders rond en seinden prompt op tijd hun meteorologische
waarnemingen naar Engeland.
Bij het overvliegen van geallieerde bommenwerpers en jagers
wisten zij, dat hun werk tot de veiligheid van de vliegende helden
voor de vrijheid had bijgedragen. Terwijl de Duitsche peilwagens
rondreden en trachtten de gevaarlijke radioposten op te sporen,
verdwenen zenders en marconisten als schimmen naar een vol
gend adres, waar opnieuw de seinsleutel werd gehanteerd.
In code ontvingen de Engelsche
luisterposten de berichten over neer
slag, temperatuur, barometerstand,
wolkendek en -hoogte, windrichting
en dergelijke, van drie punten uit
Nederland. Deze gegevens werden in
kaart gebraeht en zoo verkreeg de
geallieerde luchtmacht een beter
beeld van de weersgesteldheid boven
West-Europa,
In 1942 zocht de technische stu
dent H. Deinum uit Den Haag con
tact met een radioman; hij vond het
noodig met Engeland in verbinding
te komen. Daar voelde de heer A. A.
de Roodc, die toen een baantje op
het departement van Waterstaat had
ook wel wat voor. De Roode was
voor den oorlog verkeersleider op
Schiphol geweest cn voordien, van
1929 tot 1937 radio-telegrafist op
Waalhaven en Schiphol.
Men begon met het bouwen van
een zender en gaf onderwijl een
briefje voor de Nederlandsche regee
ring mee met iemand, die „naar
Zweden" Vertrok. Via Delfzijl
kwam een gunstig antwoord binnen
en al spoedig draaide een 50-watt
zendertje op volle toeren.
Uitbreiding
IN 1913 werden de zaken uitge
breid met een aantal zenders, die
uit Engeland per parachute werden
„geïmporteerd". Het vermoeden van
Dpinum en De Roode, dat ,,ze er in
Engeland wel wat in zouden zien"
werd ten volle bevestigd.
Zij kregen al spoedig het ver
zoek een weerberichtendienst te
organisceren en dat was nu juist
een kolfje naar de hand van De
Roode, die al spoedig met behulp
van een aantal betrouwbare en
deels door herti opgeleide hel
pers van drie punten in Neder
land uit meteorologische gege
vens naar den overkant seinde.
Dit was niet zoo'n eenvoudige
kwestie, want voor het verzamelen
dezer gegevens heeft men instru
menten noodig, tlic weer ge-ijkt
moeten worden en dan zijn er nog
andere hulpmiddelen, waar een weer-
waarnemingspost niet buiten kan.
Berichtendienst
ER was echter meer te doen: Dc
Roode organiseerde een Derich-
tendienst op Engeland, waarvoor in
den regel nog twee of drie zenders
in bedrijf waren. Over deze appara
tuur gingen militaire, politieke en
economische inlichtingen naar Lon
den en de ontvangers van de groep
kregen weer opdrachten van overzee
binnen. Ook voor L.O, K.P. en O.D:
werden boodschappen doorgegeven
en ontvangen Inlichtingen en bood
schappen werden door den derde van
het driemanschap, H. Vader, verza
meld en verspreid.
Voor hun belangrijke diensten
ontvingen De Roode en Deinuin te
Maastricht Zaterdag de Amcrikaan
sche vrijheidsmedaille.
Niet eenvoudig
HET was niet eenvoudig mede
werkers te vinden," vertelt
De Roode, die thans chef van de sec
tie organisatie LuchtverkeersbeveilL
gingsdienst van den Rijksluchtvaart
dienst is. „Je moest natuurlijk ne
gentig procent zékerheid hebben, dat
de man, die je uitzocht, zou gaan
meewerken. Ik vond natuurlijk in de
eerste plaats diverse kennissen en
Feuilleton
door Anthony Berkely 71
Er kan niet beweerd worden, dat
mijnheer Chitterwick zich bij
zonder verheugde over zyn uitstapje,
want Ashton-under-Lyne bleek een
weinig aantrekkelijk industriestadje
te zijn. Een taxi bracht hem naar
Southowram Villas, een somber laan
tje met quasi-deftige huizen. Op num
mer 47 belde hij aan en kreeg te hoo-
ren. dat mijnheer Ings niet thuis was
Waar hij was? Waarschijnlijk in het
missiegebouw Waar het missiege
bouw lag? Ecrrt linksaf, dan rechtsaf,
vervolgens nog eens linksaf en dan
stond hij er recht tegenover.
Mijnheer Chitterwick volgde den
hem gegeven raad op en stond na
eenige minuten voor een weinig
imposant gebouw, voorzien van een
bord, waarop te lezen stond, dat Ja
mes Hall Ings den volgenden Zöndag
zou preeken over het onderwerp;
„Boetvaardigheid of verdoemenis".
Een klop op de vervelooze deur
bracht mijnheer Ings op den drempel.
Hij was een lange man, met e^n bijna
kaal hoofd en een niet bijeter goed
verzorgden baard. Over een stalen
bril keek hij mijnheer Chitterwick
nieuwsgierig aan.
„Bent U mijnheer James Hall Ings?"
vroeg mijnheer Chitterwick.
„Dat ben ik. broeder", antwoordde
dp man.
..Ik-eh-had gehoopt U eenigen tijd
geleden in Londen te treffen, in het
Piccadilly Hotel", zei mijnheer Chit
terwick, geheel bezijden de waarheid.
,.U was daar toch?"
„Dat ls zoo. broeder", gaf mijnheer
Ings op plechtigen t0011 toe. „Waarom
zou ik het ontkennen? Ik bezocht die
verdorven stad om een cohferentle
bij te wonen, die bijeen was geroepen
door onzen stichter, dr, Ezra Drigg-
lington, wiens naam U ongetwijfeld
kent. Maar kom binnen, broeder in
dien U mij wenscht te spreken, kom
binnen".
„Neen, dank U". zei mijnheer Chit
terwick haastig, „dat ie werkelijk
niet noodig. Ik kwam alleen maar
om. om.„. U heeft toch een fonds?"
„Verschillende, broeder", verze
kerde mijnheer Ings hem.
„Juist. Nu. ik wenschte U voor Uw
fonds.... voor een van Uw fondsen dit
te geven". En. na een bankbiljet in
de hand van den verrasten mijnheer
Ings te hebben gedrukt, haastte mijn.
heer Chitterwick zich zoo spoedig
mogelijk naar Londen terug. In den
trein zette hij zich in een hoekje en
dacht diep na.
HOOFDSTUK XIII
Een toonbeeld van volmaaktheid
De volgende drie dagen bleef mijn
heer Chitterwick in Londen, geplaagd
door do belofte, afgelegd tegenover
■Mouse, dat bij hem zoo spoedig mo
gelijk naar Dorsetshire zou volgen,
indien hij iets belangrijks had ont
dekt. Persoonlijk \vas hij van mee
ning. dat bij dit inderdaad gedaan
had. maar hij beschikte niet over vol
doende bewijzen. Behoorde hij nu
naar MöUse te gaan en zijn ideeën
aan die van dezen seeptKchen jonge
man to toetsen'' Wellicht zou Mouse
onder den indruk van zijn theorie ge
raken, maar indien hij dan om feiten
zou vragen.... Mijnheer Chitterwick
beschikte practlsch niet over feiten
en daarom zocht hij er het grootste
deel van deze drie dagen koortsach
tig naar. Hij won overal Inlichtingen
in en verveelde een niet onaanzienlijk
aantal menschen met vragen, waar.
van hun de bedoeling ontging. Alles
echter vruchteloos. Slecht6 een nega
tief feit bet zich vaststellen: de ser
veerster, die hem aan de telefoon had
geroepen, was in geen velden of we
gen te ontdekken
(Wordt vervolgd)
collega's uit den Rijksluchtvaart
dienst bereid mede te werken.
De „Medal of Freedom" be
schouw ik als hulde aan myn
vrienden van den weerberich
tendienst, van wien ik U aller
eerst J. Smit noem, die bij Nij
megen met een zender en een
pistool in handen van een Duit-
sclien wachtpost viel en Neuen-
gamme helaas niet overleefde.
Voorts Th. Dubois en W. Bloem
kolk, die, evenals ik, den dans zijn
ontsprongen."
„Dubois is eens een keer ontsnapt
in een divanbed. Terwijl hij zat te
zenden drongen de Duitschers het
huis binnen. „Vooruit, schiet op," zei
zijn gastvrouw en stopte hem niet
onder, maar tusschen een divanbed
De ongewensehte bezoekers onder
vroegen haar en zij hield stijf en
strak vol, dat ze zelf aan het zen
den was geweest. De zender werd
ingerekend en terwijl een stuk of
wat Duitschers boven op den ver
stopten marconist zaten, werden z.e
dusdanig door de gastvrouw in de
luren gelegd, dat zij haar geloofden
en haar arresteerden. Een paar da
gen later kwamen ze op het snug
gere idee om de arrestante eens te
laten proefscinen en toen het uit
kwam, dat z\j er niets van kon, was
Dubois al hoog en breed veilig. Ge
lukkig heeft de dappere vrouw het
concentratiekamp overleefd."
Bijna gesnapt
„Beul u zelf wel eens gesnapt
EEN keer scheelde het niet veel
Ik kreeg bericht, dat er
Duitschers in de straat bezig waren,
stak mijn kristallen en papieren in
den zak en ging de straat op. Ver
schillende huizen werden al onder
zocht en toen ik den hoek van de
straat omging, zag ik nog juist hoe
ze aan mijn adres aanbelden. Later
hadden we een kleine organisatie, die
de activiteit van de radio-peilwa-
gens der Duitschers in de gaten
hield. We kenden de nummers van
deze auto's en konden dus tijdig ge
waarschuwd worden."
,.ZIjn er nog móer zenders, dan
die te Nijmegen Jtt Duitsche handen
gevallen
„Nog vier andpre, allemaal door
peilingen. Wij verloren, zoover ik
weet. acht dooden, waaronder eeni
ge collega's van den Rijksluchtvaart
dienst. Onze groep bestond uit een
kern van drie man, waaromheen on
geveer veertig medewerkers Met in_
begrip van contactmensehen door
het geheele land was onze groep on
geveer 200 man sterk."
Overal posten
„IVaar stonden de zenders?"
OP verschillende plaatsen in het
land. Behalve de drie zenders
voor den Weerberichtendienst zon
den wij uit Den Haag en uit ons
filiaal te Amsterdam. Voorts hadden
wij posten in Groningen, den Ach
terhoek en Nijmegen bijvoorbeeld. Je
moest zoo vaak verhuizen..."
„Ik zelf heb ongeveer dertig
adressen gehad, vaak pensionka
mers. Met de draagbare zendertjes
en ontvangertjes, juweeltjes van
techniek en twintig meter antenne
draad was je al gauw geïnstalleerd.
Het heeft velen verbaasd na den
oorlog te hooren," aldus De Roode,
„dat hun gast in oorlogstijd tevens
een geheimen zender onderdak
bracht.
op eeri candidaat van de opposi
tie stemden, verlies van betrek
king of huls. of gevangenisstraf
riskeerden.
Er werd zeer druk gestemd: een
maximum van 12.000.000 stem
men scheen welhaast zeker.
Aangevoerd door de propagan
disten van het hlok en in de
schaduw van de geweren van
100.000 leden van de vrijwillige
militie, gesteund door de geregel
de militie-troepen, van soldaten
en veiligheidspolitie, stroomden
de Polen in grooten getale naar d©
0726 stemlokalen van Warschau.
Nummer 3
DE meestcn hielden duidelijk
zichtbaar een kleine, smalle
strook papier in do hand, met
niets dan het nummer 3 erop. Dat
was het cijfer, dat in het geheele
land aan de candidaten van het
regecringsblok was toegewezen.
Dc partij van Mikolajczyk had
de verwarring stichtende num
mers 1, 2. 4 cn 5.
De 'meeste Polen kregen reeds
cp straat van de propagandisten
genummerde stembiljetten of
knipten deze uit de pro-regec-
ringsbladen.
In do stemlokalen moesten de
kiezcre eerst bij een tafeltje hun
identiteit nantoonen, daarna be
gaven zij zich naar het stemhokje,
waar de leden van de kiescom
missie een blauwe enveloppe
openhielden. De kiezers deden
hun genummerd stembiljet in
deze enveloppe, die vervolgens
open in dc stembus werd gedaan.
In do meeste gevallen wiet dus
de kiescommissie, hoe de kiezers
gestemd hadden, ofschoon som
mige Polen de genummerde biljet
ten eerst dichtvouwden. Degenen
die probeerden de enveloppe dicht
te plakken, worden door de ver
kiezingsambtenaren tegengehou
den.
Vele Polen lieten hun nummer
drie zien, voordat zij hun stem
biljet in de enveloppe deden.
Boeren boycotten
OP de boeren had Mikolajczyk
zijn hoop gevestigd, maar het
is de vraag of zij de gelegenheid
hebben gehad om volgens bun
overtuiging tc stemmen. In cle
tien districten waar de P.S.L.
geen candiduten mocht stellen
bobben dc boeren cle verkiezing
geboycot. Het leger, dat te voren
oen grondige politieke scholing
liacl moeten ondergaan, stemdo
grootencleels in dc kazernes.
President Beiroet was een van
de eersten, die in Warschau ter
stembus ging. Hij bracht zijnstem
uit iu het stemdistrict Mokotof,
dicht bij bet flatgebouw waar een
groot aantal leden van de regee-
nng wonen, met inbegrip van
Mikolajczyk, De vicc-premier de
communistische leider Gomulka,
Mikolajczyk s aartsvijand werd
begroot met juichkreten. De voor
zitter van dc commissie deelde
aan do w ach tend o kiezers mede,
dat dergelijke demonstraties in
gevolge do kieswetten verboden
waren.
Uitgejouwd
TV/I" IKOLAJCZYK verscheen ter
■L*J-zeIfder tijd. Maar terwijl de
andeie leden van de regccring de
tir.p opgeleid werden om hun
slem uit te brengen werd de boe
renleider bij de dringende menig
te geschoven, dip hem uitjouwde
cn „weg 'met Mikolajczyk" riep.
De vice-priemier stond tWöe en
een half uur in de rij. en bracht
tenslotte onder doodsche stilte
zijn slem uit. Op dc vraag, wat
hij dacht van de mogelijke verkie
zingsuitslagen, schudde Mikolajc
zyk het hoofd en zei veryolgens,
dat cle stemming in het geheim
gehouden had moeten worden.
Mikolajczyk moest letterlijk
vechten om uit het slemlokaal te
komen. Toen hij in zijn auto
stapte, werd hij door mannen,
vrouwen en kihderen uitgejouwd
cn nageroepen.
TU1NKALENDER
21 JANUARtWanneer appelsoor-
ten zOn veredeld op tien onderstam,
die bekend slaaf als ,>Type 9", dan
ontwikkelen zich daaruit boomen, die
slechts een kleine afmeting bereiken,
doch reeds Op jongen leeftijd vruch
ten gaan voortbrengen Deze dwerg
typen zijn dok zeer yesChikf, Voor
kleine fuinen of ander plaatsen, waar
de ruimtp beperkis. Men houde er
wel rekening mede, dat de grond,
waarin ze geplant worden, van goede
hoedanigheid moet zijn. Evenals an
dere vruchtboomen worden ook deze
bij voorkeur reeds vroeg geplant.
SL,
In het Gemeente-archief te
's Gravenh.age is. ook «al in verb.anj
mot het eeuwfeest van Pulchri Stu
dio. de tentoonstelling „Een couw
Ilaagschc litteratuur" geopend*