Slagers op de schoolbanken
GaatUmet plezier naar
den tandarts?
Hoe een Spaansch leger in een
kwartier vernietigd werd
VYloohd
Zelfs na jaren practijk nog
veel te leeren
Radio-programma
2
Slagersvakopleiding
vroeger en nu (II)
Prijsstijging in VS
bij ons merkbaar
SLAG BIJ TURNHOUT (350 jaar geleden):
door
Dr. J. W. WIJN
onder getuige
IK ben het volkomen met je eens,
Chitterwick", zei Mouse plech-
[ig „Ik geloof, dat ja 't b« het rechte
eind hebt. Als deze zaak geheel tot
een oplossing is gebracht, zullen we
Je heel wat verschuldigd zijn
Tandenpoetsen
en glimlachjes
Vrijdag 24 Januari 1947
Y^E tijden zijn veran
derd, vroeger hand
haafden de gilden het
hooge peil van liet am
bacht, en moesten de
leerlingen bij ervaren
meesters in de leer om
na verloop van tijd hun
beroep zelfstandig te
mogen uitoefenen thans
zitten in de Slagersvak
school te Utrecht
DAT wordt nooit iets!", zeiden vele slagers, toen Th. Cuiper,
hnnfrlrpriartpiir van Hp slacrersvaknprs. rlestiids actie cnnf7
hoofdredacteur van de slagersvakpers, destijds actie ging
voeren, ter verwezenlijking van zijn plan: het stichten van een
vakschool, waar jonge slagers hun top-opleiding zouden kunnen
ontvangen en oudere vaklieden mogelijkheid zouden vinden ter
volmaking van hun ambacht. Al scheen het inderdaad vechten
tegen de bierkaai: Februari 1923 werd de school geopend en
alle moeilijkheden, vooral die, door de crisisjaren en de oorlogs
omstandigheden ontstaan, ten spijt, is het gebouw eenigen tijd
geleden opnieuw belangrijk uitgebreid en koestert men grootsche
plannen voor de toekomst.
Slagers hebben een mentaliteit,
die sterk afwijkt van die der
meeste beoefenaars van een am
bacht. Als men hun wezen om
schrijft met het bekende gezegde
van den ruwen bolster en de
blanke pit, is men het dichtst bij
de waarheid, want achter een ze
kere onverschilligheid, die het
vak van oudsher heeft meege
bracht, verschuilt zich meestal
een goed hart. Het is echter deze
„onverschilligheid"", die maakt,
dat de vele jongere cn oudere
slagers, die de lessen der vak
school volgen als leerlingen niet
gemakkelijk zijn. Directeur en
leeraren der E.N.S.V. weten daar
van mee te praten, doch, waar zJ-j
het métier door en door kennen,
valt het hun niet moeilijk den
juistcn toon te vinden om belang
stelling te wekken en... gaande
te'houden, waarover men niet
licht moet denken.
NOG steeds i6 er geen verplich
ting van bepaalde vóór-oplei
ding in den zin van voortgezet
onderwijs, waar men in de toe
komst toe hoopt te komen, en dus
gebeurt het vaak, dat jongelui,
die na vijf of meer jaren in het
maatschappelijk leven te hebben
gestaan en vrijwel nooit een stu
dieboek ter hand namen, plotse
ling weer in de schoolbanken
oioeten gaan zitten. Vooral in het
begin iö dit "iet eenvoudig, en
wie bij de practijklessen een uit
stekend figuur blijkt te slaan
heeft groote moeite om mee te ko
men met de theorie over «vleesch-
en veeziekten, over rechts- en
wetskennis, machinekennis en
wat dies meer zij. Het onderwijs
is echter ingesteld op en aan
gepast aan de speciale mentali
teit der leerlingen, waarbij men
goede resultaten boekt.
Was in den eersten tijd van het
bestaan der Slagersvakschool de
aanmelding van leerlingen vrij
willig, later werd liet volgen van
den leergang wettelijk verplicht
gesteld, voor wie hoopt op den
duur tot zelfstandige vestiging te
komen en zoo zaj het. evenals bij
sommige andere winkelbedrijven
mogelijk zijn, bet ambacht weer
te brengen op het peil van den
ouden Gildentijd, toen men aan
bepaalde eischen moest voldoen
en van zijn Vakwaambeid blijk ge
ven. door het afleveren van een
meesterstuk. Ten deele is het ge
stelde doel bereikt en de jaren
zijn voorbij, waarin men het met
het \ak niet al te nauw nam, zoo
dat zelfs een spotter kon rijmen:
„De eerste slager heette Alexan
der; bij sneed maar raak, want
wat aan den eenen kant niet zat,
zat aan den ander!"
Raak-snijden doet men aan de
school voor slagers zeer zeker,
maar dan op goede manier.
Grondige scholing
DE practijk, dus het eigenlijke
„vak", wordt onderwezen in
een viertal leslokalen, die uitge
rust zijn met de modernste hulp
middelen cn installaties, terwijl
op verschillende systemen afge
stemde rook- en droogkamers
voor bet behandelen van worst
en vleeschsoorten die zich daar
toe leenen, aanwezig zijn. Er is
zelfs een laboratorium, dat be
doeld is om naast zijn functie bij
lessen cn vakverbetering, in cle
toekomst te dienen als centraal
proefstation.
In het hart van het gebouw,
waar eveneens lokaliteiten zijn
voor administratie van school- en
slagersorganisaties, bevindt zich
het theorielokaal, waarin men een
inrichting aantreft voor het ver-
toonen van vakfilms, benevens
een etalage, die mogelijkheid
biedt tot demonstraties met
oudcrwetsche zoowel als de
nieuwste verlichting. Menig kunst
stuk, waarvan zelfs een oude Gil-
demeester zou duizelen, heeft
daar te pronk gestaan, want voor
HET GEBRANDSCHILDERDE VENSTER in het trappenhuis
der slagersvakschool te Utrecht, geschilderd door Charles Eyck,
voorstellend twee cherubs, die (links) het embleem van het vak
onderwijs voor slagers en (rechts) een afbeelding der oorspronke
lijke Gildèpenningdragers, zooals deze in Nederland, Denemarken
en Duitschland bekend was. Onder aan de allegorische voorstelling
een impressie van een ouden- en een modernen slagerswinkel
(Foto 4rchief Slagersvakschool)
al nu de leermiddelen hiervoor
niet zóó schaarsch meer zijn als
in den oorlog, heeft dit deel der
vakcursus een wijde vlucht geno
men en op de zeer onlangs gehou
den expositie van werkstukken
der leerlingen hebben wc bijzon
der mooie objecten en modulaties
vet en reuzel kunnen bewon
deren.
Hygiëne voor alles
Een van de belangrijkste facto
ren voor het slagersbedrijf is
hygiëne en vakpers zoowel als
het lesprogramma der school wij
den hier veel aandacht aan.
„Goed voorgaan doet goed vol
gen" is een gulden regel, die door
df leeraren met groote nauwge
zetheid wordt nageleefd en de
resultaten blijven niet uit: na
afloop der lessen kan men aan
mets zien. dat in het gebouw ge
werkt is met een materie, die
alles wat ermede in aanraking
komt, zoo gemakkelijk bezoedelt.
Een instituut als de E. N. S. V. is
dan ook voor de aanstaande Ne
derlandfiche- en van tijd tot tijd
tot de leerlingen behoorende bui-
tenlandsche slagers van groote
waarde, terwijl de school een be
langrijke rol vervult in het vak
onderwijs, dat in ons land waar
lijk niet stiefmoederlijk behan
deld wordt
Leerlingen der Eerste Neder-
landsche Slagersvakschool aan
het werk tijdens een les in uit-
beenen" in het practijklokaal
voor de Vleeschhouwerij
Foto Archief Slagersvakschool
De vraag is gesteld, of globaal
kan worden aangegeven, welken in
vloed de opheffing van het OPA en
de daaruit voortvloeiende prijsstij
gingen in Amerika op ons economi
sche leven zullen hebben?
Van officieel© zijde gewerd ons
het volgende antwoord: Welken in
vloed de opheffing van het OPA en
de 'daaruit voortvloeiende prijsstij
gingen in Amerika op ons economi
sche leven zullen hebben is niet
exact uit te drukken. Opgemerkt
kan worden, dat niet alleen in de
V.S., maar vrijwel overal ter wereld,
de prijzen der grondstoffen en ge-
reede producten gedurende het af-
geloopen jaar in stijgende lijn zijn
gegaan Anderzijds kan er op wor
den gewezen, dat voor enkele grond
stoffen als b.v. de katoen reeds weer
prijsdalingen optgetreden zijn.
De voornaamste invloed van de
prijsstijging op ons Nederlandsche
prijspeil zal zijn, dat de straffere
prijspolitiek, welke thans gevolgd
weidt, niet in die mate tot prijsver
laging zal leiden als anders het ge
val zou zijn geweest.
tandarts zelf, daar heb ik
L-J niets op tegen. Maar die boor,
daar heb ik liet niet op begrepen.
Dat weet die goeie tandarts wel
en daarom begint hij meestal een
gemoedelijk praatje met me. Van
de week wist hij goed nieuws te
vertellen, dat zeker ook andere lij
ders aan kies. en aanverwante PÜ"
net- zal interesseeren.
IK zie U al angstig naar mijn
boor kijken. Daar schijnt geen
mcnsch erg veel schik mee te heb
ben, behalve ik zelf dan," zei hij.
..Ik ben er nog al trotsch op, want
hot is het nieuwste apparaat op dit
ebied. Dat heb ik tenminste lang
gedacht, maar nu vertelde mij vori
ge week iemand dat ik al weer ho
peloos ouderwetsch hiermee ben.
Die patiënt had in een Ameri
kaan sch tijdschrift gelezen, dat or
eon nieuwe methode was gevonden.
U hebt misschien wel eens gehoord
hoo fietsframen, die gemoffeld wor.
den, eerst met een zandstraal wor
den schoongespoten. Op dat zelfde
principe zou deze methode berus
ten. Do tanden en kiezen worden
dan dus niet meer geboord, maar
itgeschuurd door een luchtstraal,
waarin een heel fün poeder, ahimi-
niumoxyde, als schuurmiddel dienst,
doet.
Voordeel
Voor de tandartsen zou het bo
vendien nog dit voordeel hebben,
dat het nieuwe instrument op eeni
gen afstand van de kies gehouden
wordt, zoodat de tandarts nog beter
kijk op zijn werk heeft ook. Zijn
hand kan absoluut niet uitschie.
ten" Dat gebeurde bij mij op dat
oogenblik wel. „AAAAhhh" gorgel
de ik protesteerend terwijl ik met
ceu ruk mijn hoofd achteruit trok.
„U schijnt er nog - 'et veel geloof
aar- te hechten", vervolgde mijn
tandarts heel rustig alsof er niets
gebeurd was. „Gelooven doe ik het
wel, maar in ons vaktijdschrift heb
ik er nog niets over gelezen. Ik heb
het van liooren zeggen, maar het
principe lijkt mij volkomen aan
vaardbaar. Alleen vraag ik me af
hoo ik dan een vulling moet veran
keren, maar daar zal ook wel wat
op gevonden zijn. Voor ik er goed
over kan oordeelen zal ik eerst, een
werkelijke vaktechnische beschrij
ving gelezen moeten hebben.
Ook voor het trekken is .wat
nieuws uitgevonden, speciaal voor
gevoelige menschon. Het is een ver-
doovingsmiddel, dat o.a. een vita-
mine.preparaat bevat om. de bloe
ding tegen te gaan en penicilino
om infectie te voorkomen."
Het boren wfts inmiddels afg«-
loopen en eindelijk kreeg ik ook ge
legenheid iets in het. midden te bren
gen
Tandtechniek
„Ze schijnen in Amerika veel ver.
der gevorderd te zijn op tandheel
kundig gebied dan hier. Als je ten
minste een plaatje van een of ande
re jongedame ziet, of een film, dan
zie je nooit anders dan even prach
tige. parelende glimlachen."
„Ja. dat is nu juist zoo eigenaar
dig In Amerika trekken ze veel
gaiiwer dan hier. Wij probeeren al
tijd nog door een zenuwbehandeling
de kies te behouden en gaan slechts
in het alleruiterste geval tot trek
ken over. De zenuwbehandeling is
daar bijna geheel afgeschaft. Met
de tandtechniek zijn ze werkelijk
verder gevorderd. De tandartsen
werken daar veel meer met brugjes
en plaatjes met kunsttanden, waar.
voor ook al ^eer de nieuwe plastics
dienst doen. Die prachtige glimla
chen danken de filmsterren meestal
aan „jacket"-kroncn. Dan wordt 't
beschadigde glazuur van den tand
verwijderd en deze krijgt een ge
heel nieuw jasje, vroeger van por.
celein ,nu ook al van plastic."
Inmiddels was mijn behandeling
voltooid, ik had er verder weinig
meer van bemerkt. Het gemoedelij
ke en leerzame babbeltje van mijn
tandarts had mij heelemaal de ge
voelige kies doen vergeten. Het
leed was weer geleden.
Maar ik hoop toch. dat ik niet
meer behoef terug te komen voor ze
hier in Holland ook aan die pijn-
looze behandeling toe zijn.
OP 24 Januari 1597, nu 350
jaar geleden, viel op de
Turnhoutsche heide een gevecht
voor, dat wel op een plaats in
de herinnering van ons volk
aanspraak mag ntaken. Schoon
minder vermaard dan de roem
ruchtige slag bij Nieuwpoort,
waren de gevolgen voor de ver
slagenen nog veel ernstiger,
want zij verloren dit voor
dengeen die van nuchtere getallen
houdt 73 van hun sterkte
alleen aan dooden, wat in de
krijgsgeschiedenis een zeld
zaamheid is. Doch laat ons zien
hoe zich het geval heeft toege
dragen.
Hoe kwam men zoo slaags te
raken in die toen nog afgelegen
heidevelden? Er bestond in die
dagen een instelling, die de mo-
derne oorlog niet meer kent: het
platteland betaalde belasting,
contributie heette dat, aan de te-
genpartij om gevrijwaard te zijn
tegen brand en plundering. De
eigen regeering stond dit ooglui
kend toe: wilde men het beletten,
dan kon dit alleen door zelf voor
afdoende beveiliging te zorgen.
Hiertoe nu lagen omstreeks 4000
man, n.l. 38 compagnieën of
„vendels" infanterie en wat rui
terij, te Turnhout, een open en
vrij uitgestrekt dorp. Bovendien
ontlastte men zoo de steden, die
men meer te vriend moest hou
den dan de landbevolking.
Onze ruiters uit Bergen op Zoom
en Breda, onder mannen als Mar-
celis Bax en Herauglère, de man
van het Bredasche turfschip, had.
den, niet zonder reden, een hekel
aan het garnizoen van Turnhout,
en wisten Prins Maurits over te
halen, tegen dit euvel iets te „ten
teeren".
In alle stilte werden troepen
byeen gebracht te Geertruiden-
berg. toenmaals een havenstad,
en te water gemakkelijk te berei
ken. Vijftig vendels voetvolk
kwamen hier 22 Januari aan.
Hierbij waren 16 Engelsche. o.a.
de garnizoenen van dé Engeische
pandsteden Vlissingen en Den
Briel, en 10 Schotsche.
Prima leger
~AEN volgenden morgen vroeg
--'marcheerden ze af. Vier ka
nonnen en 80 wagens vormdenden
trein. Op de Oosterhoutsche heide
sloot de cavalerie zich aan: 16 va
nen, d.i. 800 ruiters, uit Breda,
Bergen op Zoom en Nijmegen. Het
geheel mocht een prima leger
worden genoemd: van A tot Z be
stond het uit geharde en ervaren
strijders. Bijna alle bevelhebbers
droegen namen, die men bij
Nieuwpoort, Oostende, en tal van
andere gevechten en belegeringen
weer ontmoet, zooals Hohenlohe,
's Prinsen zwager, die de ruiterij
aanvoerde, Francis Vere, de com
mandant van de Engelsche hulp
troepen, Van der Noot, Donk, Wa-
gemans en tal van anderen.
Na een marsch van 40 km. over
ellendig slechte modderwegen
kwam het leger bij het invallen
der duisternis te Ravels, een uur
gaans van Turnhout. De artillerie
en wagens waren verdwaald en
bijna den vijand te Turnhout in
de armen geloopen. Een bewijs
PISTOLIERS uit hel leger van Prins Alaurits
(Naar een gravure uit dien tijd)
ZATERDAG 25 JANUARI
HILVERSUM I 301,5 M. 7.00
Nieuws. 7.15 Ochtendgymnastiek. 9.45
Amerikaansche orkestwerken. 10.15
Balansprogramma. 10.50 Ouverture
programma. 11.45 Berichten uit Indo
nesië. 12.03 Vioolrecital. 13.00 Strijd
krachten. 13.50 „De Tooneelkijker".
14.15 Engelsche les voor gevorderden.
14.45 Concert op oude muziekinstru
menten. 15.45 K.R.O.-Kiosk. 16.00
„Jonge kunstenaars stellen zich voor"
18.00 Bruce Lowe zingt. 18.15 Journa
listiek weekoverzicht. 18.30 Strijd
krachten. 19.15 Buffalo Bill. 19.45 Ru
briek van den Wederopbouw. 20.30
Lichtbaken. 21.00 „Negen heit de
klok". (Cabaret). 22 15 „Muzikale
Tombola" 23.3024.00 Klaas van
Beeck en zijn dansorkest.
HILVERSUM II 415.5 M. 7.00
Nieuws 9.00 Moderne orkestwerken.
9.50 Yehudi Menuhin, viool. 10.20 Ra-
diofeuilleton in acht afleveringen.
10.35 Reinhardt v. Randwijk, tenor.
Jcan Antonietti, piano. 11.00 Voor de
arbeiders. 13.15 ,.De 24 preludes van
Debussy". 13.35 Werken uit de biblio-
theca Stellfeldiana. 14 30 Amster.
damsch Kamermuziekgezelschap.
15.15 Sportpraatje. 14.30 Amster-
damsch Kamermuziekgezelschap.
15.15 „Canadeesche componisten".
16 10 Ir. A. Pos: „De stad der toe
komst de toekomst der stad". 18.15
Engelsche filmmuziek. 18.45 Ir A.
Paulen: „De mijnen". 19.00 Hélène
Ludolph, sopraan; Rutger Schoute,
piano. 19.30 Voor de "jpere jeugd.
20 15 En nu Oké! 21.30 Socialis
tisch commentaar. 21.45 ..The Ram
blers". 22.15 „De operatie". Vlaam-
sche schets. 22.30 Metropol e Orkest.
23.15 Hobby-Hoek.
S3 Jaar oud is te Hilversum
overleden de toonkunstenaar
Kees Andriessen, jarenlang direc
teur van het Toonkunstkoor nl-
oaar. Xiet minder dan 100 liede
ren zijn door hem op muziek ge
zet, terwijl hij tal van koorcom
posities en orkestwerken schreef.
Feuilleton
door Anthony Berkely 74
Judith echter bleek moeilijker te
overtuigen. ,.Maar hoe kan zij de
kleeren van een kellnerin aangetrok.
ken hebben, mijnheer Chitterwick?
Het zou te gevaarlijk geweest zijn om
als kellnerin vermomd den hoofd
ingang van het Piccadilly Hotel bin
nen te loopen. Ik ben bang, dat
van vrouwelijk standpunt uit meer
moeilijkheden zie dan U als man ont
dekken kon",
„Ook met dat punt heb ik me be
zig gehouden", gaf mijnheer Chitter
wick te kennen. „Ik heb getracht mij
in haar plaats fe denken en toen werd
het me al spoedig duidelijk, dat bet
het gemakkelijkste moest zijn. een
kamer in het hotej te nemen. Zij kon
zich daar rustig verkleeden en wach
ten tot de man haar zeggen kwam.
dat de kust vrÜ was. Ik geloof niet,
dat ik mij sterk vergis, indien ik aan
neem, dat het zoo gegaan is",
„Laten wij het hopen", zei Mouse.
„Wanneer het zoo is gebeurd, kan zij
waarschijnlijk zonder veel moeite op
gespoord worden".
,,Ja", zei mijnheer Chitterwick wat
aarzelend. „Dat dachf ik ook en ik
bestudeerde daarom het, hotelregisler.
Maar het Piccadilly Hotel is een zeer
groot hotel. Er zijn meer dan duizend
kamers. Op dien bijzonderen dag wa
ren er niet minder dan tweehonderd
en zeventien aan vrouwen verhuurd.
Om daaruit haar te zoeken, die wij
hebben moeten, gaaf echter boven dc
macht van een amateur-detective".
„Ohzei Mouse teleurgesteld.
„Wij moeten trachten haar identi
teit op een andere wijze vast te stel
len: haar verbinding met den moor
denaar bijvoorbeeld".
.,Na eerst den moordenaar ontdekt
te hebben", wierp Judith somber in
hej midden.
„Ja, natuurlijk", zei mijnheer Chit
terwick. terwijl hij eenigszins schul
dig keek. „Wij moeten eerst den
moordenaar vinden".
„En zelfs dan is nog niet bewezen,
dat er inderdaad een handlangster
geweest is", merkte Judith, nog steeds
sceptisch, op. „Zooals ik al zei. mijn
heer Chitterwick} Uw theorie is
uiterst scherpzinnig, maar ik geloof
nief. dat er eenig bewijs is, waarop
zij steunt Natuurlijk vereenvoudigt
zij voor ons de zaken ten zeerste,
maar wij mogen haar alleen daarom
toch nog niet als een fep acceptee
ren".
„Oh. neen; natuurlijk niet. Maar
ziet U. ik heb een klein bewijs voor
de juistheid er van".
„En dat is?" vroeg Judith en was
opnieuw vol aandacht.
„Wel, ik meende al gezegd fe heb
ben, dat. mijn bewijs slechts negatief
was. Het komt in het kort hierop
neer: Het meisje, dat mij aan de tele
foon riep. sprak mij later in de vesti
bule aan en vroeg, of ik mijn aanslui
ting gekregen had. Toen jk zei. dat er
waarschijnlijk een vergissing in het
spel was. informeerde zij. of ik dan
niet kamer no 473 bewoonde Nadat
ik baar verteld had. dat dit niet het
geval was, merkte zij op, dat ik op
den gast van kamer no. 473 geleek
als de eene druppel water op den an
dere En dat", verontschuldigde mijn
heer Chitterwick zich. „is al hef be
wijs, dat ik heb".
De andere twee keken verwonderd.
„Ik begrijp het niet goed", zei Mouse.
„Mijnheer Chitterwick schrok. „Oh!
Neem me nief kwallik. Ik heb het
niet uitgelegd, wel? Nu. ik keek in
het register na, wie dien nacht op ka.
mer no. 473 geslapen had en was in
staat ontdekken, dat die man niet
in het minst op mij leek. Ik moest er
heelemaal voor naar Ashton-under-
Lyne". voegde hij er met eenig zelf
beklag aan toe.
(Wordt, vervolgd).
O OMMIGE vrouwen houden
er toch een merkwaardige
manier op na om in haar onder
houd te voorzien, zooals b.v. de
25-jarige Audrey Kenny Haar
woonplaats is niet bekend, maar
zij is beroemd om haar glim.
lach, waarmee zij 5 gulden per
stuk verdient en ze „levert" er
gemiddeld tien per dag! Audrey
is n.U het meisje van de
tandpasta-advertenties Ze ziet
er erg aardig uit, heeft mooi
blond- haar en geestige oogen,
maar daarop letten dc fotogra
fen nietzij kieken haar alleen
cn uitsluitend om haar prachtig
gaaf en gelijkmatig gebit en haar
harten veroverenden glimlach.
Sinds 1043 oefent zij haar glim
lachende, lucratieve professie uit
Natuurlijk geefthet haar uren
werk om dit kostbare gebit, te
onderhouden. Zij is geregeld on.
der toezicht van haar tandarts
(dit is trouwens ook voor niet-
adverteerende menschen zeer
aan te bevelen!) en verder leeft
zij volgens een bepaald régiem,
dat geheel in het belang van
haar gebit is opgebouwd.
Het tandenpoetsen is een van
haar voornaamste bezigheden
één maal daags gebruik' zij hier
voor zout; verder heeft zij een
speciaal voor haar tanden sa
mengesteld mondwaterwaar
mee zij geregeld spoelt. Zijige,
bruikt vier soorten tandenbor
stelsalle vier op kindermaat,
omdat zij daarmee beter de ach
terzijde van de tanden kan rei-
nigen Natuurlijk borstelt zij
nooit heen en weer, doch uit-
sluitend on en neer. Zij heeft er
vier tegeliik. omdat één borstel.
tje steeds kurkdroog dient te.
zijn
Hoe zij aan haar specialen
glimlach komt? De moeder van
Audrey heeft dat geheim oM- i
huid, want die wij/ ftet aan het
feit, dat zij haar dochter als
klein meisje rauue wortels liet
eten.
Die rauwe peen toch Daar-
aan wijt. men tegenwoordig al-
les. Zegt men ook niet. dat eters
van peen zoo goed in het don-
ker kunnen zien?
TUINKALENDER
24 JANUARI. De ritnaalden, die
ook wel koperwormen worden ge
noemd, zijn de geclgekleurdc larven
van de kniptor. Ze kunnen wel 3 d 4
jaren in den grond leven en veroor
zaken rfoor hun vraatzucht groote
schade aan de worteldeelen der tuin
gewassen. Men pleegt ze o.ate be
strijden door vroeg in het voorjaar
aardappelen ondiep als lokmiddel in
den grond te gravenOin de aardap
pelen fc kunnen terugvinden worden
deze aan een stekje of ijzerdraadje
gestoken dat boren den grond uit
steek'. Geregeld worden de aardap
pelen gecontroleerd en de daarbij
aanwezige ritnaalden verzameld en
gedoodSm L,
dat het geen slechte troepen wa
ren, want die verdwalen gewoon
lijk ip de van den vijand afge
keerde richting.
Ontdekt
ZOO geheim was alles echter
niet geschied of de vijand
had er reeds op een andere wijze
de lucht van gekregen. Des
nachts ontwaarden zijn voorpos
ten naar den kant van Ravels een
groot aantal bivakvuren, waarom
heen onze soldaten in de koude
winternacht hun natte en ver
kleumde ledematen uitstrekten.
Voor den Spaanschen comman
dant nam deze illuminatie den
laatsten twijfel weg en, begrijpen
de met een overmachtigen vijand
te doen te hebben nam hij zijn
maatregelen.
Hij besloot tot den terugtocht
naar het vier uren zuidelijker ge
legen stadje Herenthals; zond
de legertrein met bagage, zoete-
laars, vrouwen enz. en 500 man
bedekking nog in den nacht voor
uit en gelastte den afmarsch bij
het krieken van den dag Toen
onze voorhoeden den volgenden
morgen in Turnhout aankwam,
bleek het dorp „volgens de plan
nen ontruimd" en tevens, dat de
vijand zich reeds een aanmerke
lijke voorsprong verschaft had.
De achtervolging werd Ingezet,
allereerst natuurlijk met de rui
terij.
Even ten zuiden van Turnhout
kwam men aan een sterk opge
zwollen, beek. Voor ruiters kwam
het water tot aan het zadel; voet
gangers konden over een plank
passeeren. Dit beteekende dat
men op het gros van de infante
rie voorloopig niet behoefde te
rekenen. Gelukkig voor de onzen
werd dit défilé slechts door een
klein aantal musketiers verde
digd. die spoedig do beenen na
men. Toch leverde het groote ver
traging op hoewel de vijand die
natuurlijk evenzeer had onder
vonden. Allereerst kwamen een
kleine afdeeling musketiers van
de voorhoede en eenige ruiters
over de beek; zij bestookten zoo
veel doenlijk 's vijands achter
hoede. zoodat die telkens tot halt
houden genoopt en de marsch
vertraagd werd.
De „Spanjaarden"
Aanvankelijk was het ter-
rein boschachtig; ongeveer
een uur verder kwam men op een
vlakte, met veel poelen en plas
sen, de Thielsche heide, die de
koninklijke troepen noodlottig
zou worden.
Hier zagen onze mannen voor
het eerst 's vijands leger in zijn
geheel marcheeren. Een colonne
van 10 man in front, ongeveer 350
man diep, in vier regimenten: het
voorste Duitschers. daarna t.woo
Waalsche, ten slotte een Ita-
liaansch. Spanjaarden waren er
bij dit „Spaansche" leger al heel
weinig; alleen bij de cavalerie, die
in drie troepen verdeeld op de
rechter flank marcheerde, waren
drie van de vijf compagnieën
Spaansche. De beide andere wa
ren Albaneezen en Zuid-Neder
landers Talenkennis was toen
een vereischte voor den soldaat!
Intusschen was onze geheele
cavalerie, 16 vanen, aangekomen.
Hohenlohe met 8 vanen bedreigde
de colonne van rechts, de overige,
waarbij de Prins zich bevond, van
achter. De Spaansche cavalerie
ontruimde het veld; voor de in
fanterie zag het er nu bedenkelijk
uit.
Als een lawine
ER was echter nog redding mo
gelijk: aan het eind van de
hei liep een smalle weg door een
moeras; hier zou zij voorloopig
veilig zijn. Hierheen spoedde zich
reeds de voorste afdeeling. Nog
slechts een musketschot, d.i. een
goede tweehonderd meter was zij
van dc uitgang verwijderd toen
Hohenlohe's kurassiers zich als
'n lawine op den rechterflank der
Italiaansche en Duitsche infante
rie stortte. Andere escadrons, die
van Laurens en Parker, zetten
den aanval van achteren in.
Alles ging-zoo snel in zijn werk
dat de piekeniers meerendeels
geen tijd hadden hun pieken te
vellen en de schutters in de haast
te vroeg of slecht schoten. De
aangevallen onderdeelen werden
overhoop gereden; de verwarring
plantte zich in de overige voort,
en verder was het gevecht nog
slechts een slachting. De vijande
lijke veldheer, de graaf van Va-
rax. was een der eersten die
sneuvelden. Wonderbaarlijk snel
werd zijn leger uitgeroeid. In een
kwartier tijds lagen meer dan
2000 man dood op het slachtveld.
Slechts een 500 werden gevangen
genomen, onder wie nog velen
zwaar of doodelijk gewond. Men
rekent dat. behalve de bij de ba
gage ingedeelden, er niet meer
dan 300 naar Herenthals ontkwa
men. van wie waarschijnlijk nog
wel een honderdtal onderweg
„doot bloeyden". Bij tal van doo
den vond men amuletten met on
kwetsbaar makende tooverspreu-
ken. die ditmaal hun dienst had
den geweigerd. Dank zij de stiel
heid van den aanval was het ver
lies aan onze zijde niet grooter
dan een zevental dooden en
eenige gewonden.
De 24ste Januari 1597 was een
bloedige dag, maar een, waarop
de Prins en onze ruiters met trots
konden terugzien. In hun oogen
was het garnizoen van Turnhout
blijkbaar een Augiasstal, die noo-
1i£r eens onder handen genomen
moest worden. En in ieder geval
is het geen half werk geweest,
wat zij hebben verricht l
Het Regenboog-cabaret o.l.v.
Willy van Hemert vertrekt 6 Febr.
a s. per KLM voor een tournee vaa
drie maanden naar Ned.-Indië. waar
het onder auspiciën der NIWA zal
optreden voor kunstkringen en mi
litairen
