De klokLen werden stilgeze Monty verslaat Rommel bij El Alameie Gaslicht'''' Oude gebruiken bij sterven en begraven op de Veluwe Drukte' in de heele buurt as een meesterwerk van Cukor 2 ne Waarom MevrJonkman flauw viel I De weg naar de hel Zaterdag 8 Maart 1947 OP weg naar een der Veluwsche buurtschappen werd dezer dagen mijn aandacht getrokken door een begrafenisstoet, die zich in spijt van de hevige koude en de ondergesneeuwde u>c- gen in het voorgeschreven plechtige tempo voortbewoog naar het verre dorp. Het tvas een stoet, zooals wij die in onzen tijd slechts zeer zelden meer zien: een oudcrwctsche begrafenis, waarbij een vier wielige boerenwagen als lijkkoets diende en vier vrouwen met zwarte doeken over het hoofd op de kist hadden plaats genomen. Met ernstige gezichten schreden de boeren daarachter en de stoet werd gesloten door een lange rij van Utrechtsche wagentjes. Een wonderlijk schouwspel die donkere, in 't zwart gekteede stoet in liet verlaten sneeuwlandschap De tijd stond stil en alle ijdelheden en onnoodige geluiden werden uitgebannen Zooals vele oude gebruiken lang zamerhand verloren zijn gegaan op de Veluwe en slechts in de herinne ring voortleven, behoort ook deze oeroude wijze van begraven wel haast tot het verleden. Eertijds werden bij een sterfgeval vele merkwaardige gebruiken in acht genomen en hoewel het mis schien een beetje oneerbiedig is dit te zeggen wanneer iemand over leed, gaf dit niet alleen in het ge zin, maar ook in de geheele familie kring van den ontslapene en ten slotte ook in de buurt een heele „drukte". Onmiddellijk werden in het sterf huis dc klokken stil gezet en de spiegels andersom gehangen, over de kooi van duif of kanarie kwam een zwarte doek, de luiken of blin den. die aan geen huis ontbraken, uiw^sè rtnntf" zrjtl TïTtrëcIe"''gedaan'ïn de woning: dc „tijd" stond si'l en alle ijdelheden en onnoodige gelui den werden uitgebannen. Burenplichten De buren staken de hoofden bij elkaar, want het was nog in den tijd, dat onderlinge hulp in gevaar of nood als gebiedende plicht werd gevoeld. Al had men jaren achter een met het gezin uit het sterfhuis in onmin geleefd, op dat oogenblik golden dc veeten niet meer. In dc eerste plaats moest de doo de gekleed worden. Twee van de oudste mannen of vrouwen uit de buurt belastten zich cr mede het stoffelyk overschot in het doods hemd te hullen. Elke ordentelijke huisvrouw zorgde, dat dit hemd al sinds jaren gereed lag in 't „kam- menet" of in een hoekje van de linnenkast. Na het „kleeje" wist de buurt al gauw of de overledene een „mooie dooie" was, die daar net lag of hij sliep, dan wel of het „niet üm an te zien was..." Bij onderling overleg wezen de buren twee mannen aan als „groefbidders". Dezen gingen bij familie en vrienden in het dorp ciï in de wijde omgeving rond om het overlijden aan te zeggen en meteen uit te noodigen tot de begrafenis. Dat gebeurde niet zoo maar aan de deur, neen, de groefbidder werd. waar hij kwam, in huis genood. Men schoof hem een stoel toe en presenteerde een kop koffie of een norrel. Dc groefbidders waren ge woonlijk den gehcelen dag op stap en thuis waren er nog andere zaken te regelen. De groefbidder bestelde ook de kist, hij deed aangifte op het gemeentehuis, noodigde den do minee en een ouderling van de kerk ter begrafenis en „verzocht" ook de dragers. Twaalf dragers Links van het sterfhuis werden zes mannen als dragers verzocht, rechts evenzoo. Was de gestorvene een kind, dan kon met zes dragers in totaal worden volstaan. Als de overledene gehuwd was of gehuwd geweest, dan moesten dc dragers ook getrouwde mannen of weduw naars zijn. in het tegenovergestelde geval moesten er „jonge" dragers komen, d.w.z. ongehuwde mannen. Nog moeten wij aanstippen, dat onmiddellijk nadat de groefbidder bij een familielid zijn boodschap had gedaan, van elk der paren ven sterluiken aan het huis cr één werd gesloten. Dat „halve luik" bleef dicht, zoolang „het liek boven eer de stond". In den middag na dc be grafenis werd het weer geopend. Bij het bestellen van de kist werd er angstvallig voor gewaakt, dat de timmerman, wien de opdracht werd Ingezonden mededeeling) UI Wat is en hoe werkt de I.C.C.? De I. C. C. is een irwtelling, welke personen met elkaar in contact brengt, die weinig of geen relaties hebben. Zij, die om welke reden of welk doel dan ook, uitbreiding van hun relaties zoeken, kunnen lid worden. Vraagt gratis inlich tingen, welke geheel vrijblij vend in blanco couvert worden toegezonden door de gegeven, zelfs in de verte geen fa milie was van den overledene. Zoo dra de kist gereed was en de avond was gevallen, kwam de timmer mansbaas met een knecht om „het liek" te kisten. Na afloop werd een borrel gepresenteerd. De kennisgeving van het overlij den buiten de gemeente geschiedde niet door dc groefbidders maar per brief; in vele gevallen werd daar voor de medewerking van den bo venmeester ingeroepen. Onderwijl hadden dc buurvrou wen het druk met het ln orde ma ken van het rouwgoed der familie en de regeling van het eten en drin ken op den begrafenisdag. In den rouiv Eertijds ging de geheele familie van een overledene in den rauw. Alle kleeren van mannen, vrouwen en kinderen moesten pikzwart zijn. Sommige kleedingstukken werden inderhaast geverfd en verder wer den nieuwe aangeschaft. Het Zon- dagsche goed van de mannen en vróuwen was meestal reeds zwart „bollen" van de knipmutsen der vrouwen moesten door effen tule en de kostbaar geborduurde linten door „glad" lint vervangen worden. Dc roode mannenzakdoeken wer den voorloopig opgeborgen, zwart bonte kwamen er voor in de plaats. Zilveren horlogekettingen gingen in de la van kabinet of linnenkast en de man-in-de-rouw legde zijn horloge vast aan een ketting van paardenstaarthaar of gevlochten zwart „goed". De vrouw behoorde, zoolang zij in den rouw was, geen spalmboek met gouden slot mee naar de kerk te nemen, een zilveren kon er nog mee door. De hooge hoeden der mannen, die bij plechtige gelegen heden voor den aag kwamen, kre gen ten teeken van rouw een bree- den, dofzwarten band om den glan- zenden bol. Ik herinner mij nog, dat de dragers bij begrafenissen soms een sluier van zwart krip om den hoed hadden geknoopt, die tot halverwegen den rug afhing. Ook droegen zij lang geleden wel lange mantels, die door de gemeente in bruikleen werden gegeven, evenals het haarlaken. Als de familie het kon betalen, kregen de dragers voor het nakomen van hun buren- plicht een geldelijke vergoeding en een borrel. Kon het er niet al te best af, dan werd met een borrel volstaan. Met den hoogen hoed Op den eersten Zondag na de be grafenis ging de oudste mannelijke persoon uit het sterfhuis met den noogen hoed op ter kerke: hij bracht zooals men dat pleegde uit tc drukken den rouw in de kerk. Het dragen van de rouwkleeren duurde voor de ouders, echtgenoo- ten en kinderen twee jaren en twaalf weken, voor broers en zus ters één jaar en zes weken, voor ooms en tantes een half jaar en drie weken, voor neven en nichten drie maanden en drie weken, voor achterneven en -nichten zes weken. Zoo kon het gebeuren, dat men- schen met een uitgebreiden familie kring bijna zonder onderbreking in den rouw waren... Ik vroeg eens aan een pasge trouwd boerenvrouwtje over wie zij in den rouw was; ik kende haar fa milie vrij goed en kon me uit den lijd ^reen sterfgeval herin- ruim een jaar geleden hertrouwd is? Nou, en daar is verleden weck een dood kind geboren..." Zy was dus in den rouw over een levenloos eboren half-broertje van haar man Vooral in de afgelegen, geïsoleer de buurtschappen hebben de boeren lang vastgehouden aan het begra ven met een boerenwagen. Daarop werd. op een onderlaag van stroo, de kist geplaatst. Op eiken hoek nam een vrouw plaats en in diep gebogen houding met den zwarten cerkdoek (omslagdoek) over het hoofd, bleven zij gedurende den rit naar den doodenakker zoo zitten. Achter den wagen volgden eerst de mannelijke familieleden te voet en daarna kwamen in wagentjes en karretjes dc vrouwen, kinderen en ebrekkigen, die den doode op zijn .aatsten tocht begeleidden. Toen de tegenwoordige lijkkoet sen er nog niet waren, werd het stoffelijk overschot van een in het dorp overledene door de dragers vervoerd van het sterfhuis naar het kerkhof, waartoe de kist op een draagbaar werd geplaatst. Dc laat ste jaren zijn rijtuigen een gewoon verschijnsel in den begrafenisstoet; eertijds zag men zulks alleen bij „.deftige" begrafenissen. De men- schen hadden geen geld om alles tc laten verzorgen door een onderne ming en met dc hurenhulp kwam men er oolc, al zagen sommige dra gers er met de geleende kleeding stukken (te wijde jassen en te klei ne hoeden) wel eens een beetje pot sierlijk uit. Maar niemand lachte daar om: het was immers een be grafenis Tijden veranderen Dc oude gebruiken zijn nagenoeg geheel verloren gegaan en dat is in sommige opzichten wel jammer. Wij betreuren het echter niet, dat ook een einde gekomen is aan de gc-weldige eetpartijen bij begrafe nissen. Er werden in vroeger jaren ongelooflijke aantallen broodjes met kaas en ham verorberd, het dikwijls een wedstrijd in het eten. Ik zat bij een begrafenis eens naast een s'tevigen boerenzoon, die onvermoeid het eene luxe broodje na het andere soldaat maakte. Het was de begrafenis van zijn „meuj" (tante) en terwijl de dominee ern stige woorden sprak nam Bart heel lakoniek zijn dertiende broodje-met ham en fluisterde, zich naar mij overbuigend: „Veur mien part mós- te we iedere dag een meuj begra- ve..." Veel, zeer veel is er in den loop der laatste decennia op de Veluwe veranderd, ook in de handelingen, die zich afspelen rondom overlijden en begraven. Een klein zwart ruitje op-z'n-punt, genaaid op de mouw van de beige regenjas, is tegen woordig vaak het eenige teeken van rouw, óók op den boer... De tijden veranderen en mèt hen de zeden! J. G. dit is 'm -volkomen overwinning T N den ochtend van 23 October •L hing er een zware stilte over het Achtste leger. In die haast niet uit te houden spanning van afwachten was het voor een ieder duidelijk, dat dit een groote slag ging wor den, dat er heel velen zouden wor den gedood of gewond en dat de naaste toekomst hoogst twijfelach tig was. De voorbereidingen wparen zoo methodisch, zoo zeker, zoo zorgvuldig langzaam geweest en nu zou er ineens kwistig met alles worden omgesprongen, zou alles ineens worden ingezet, alsof al die met zoo'n groote zorg bijeenge brachte tanks en kanonnen, ja de menschen zelf van nul en geenor waarde waren. Dit is het gekste oogenblik in een oorlog: dat vlak voor den slag, waarin de mannen zich nog vastklampen aan hun rede en aan hun redelijke levensgewoon ten, maar toch reeds onherroepelijk gedoemd zijn tot anarchie te ver vallen tot een negatie te komen van alle beredeneerde toebereidselen, ja, bijna maar net niet heelemaal tot een ontkennen van iedere hoop. Dit is het moment van volstrekte eenzaamheid, waarin het leven van een mensch volkomen op hemzelf is geconcentreerd, waarin hij voelt, dat niets tor wereld hem kan red den, het oogenblik. waarop al zijn verstand, al zijn hartelijkheid, zijn talent van te genieten buiten zijn bereik zijn geraakt en waarin mets zoo belangrijk is als het feit, dat zijn geweer perfect in orde is, dat de trekker ervan precies zijn vinger volgt en dat zijn beenen op de een of andere manier de kracht moeten vinden om hem overeind te krijgen van de beschermende aarde af en hem midden in den chaos te dragen. Oogenblik aangebroken AAN de soldaten waren de plan nen uitgelegd; zij wisten wat hun te doen stond. Aan deze kennis voegde Montgomery nu zijn eerste dagorder toe. „Toen ik het bevel over het Acht. ste leger op mij nam, zeide ik, dat ik maar één opdracht hadnl. om Rommel en zijn leger te vernietigen en dat dit zou morden uitgevoerd zoodra wij gereed zouden zijn. Dit oogenblik is thans aangebro ken. De slag die op het punt staat geleverd te worden zal een van dc .saldna', den strijd ingaat mei het „Neen, dat kun je de Jonk- mafi's beslist niet aandoen!" bT trilde iets van verontwaardi ging in mevrouw Pluizer's stem, toen zij zich na lezing van het raadsel tot haar echtgenoot ichtfr. „Zij komen nu al vier jaar lang bij ons over den vloer en wij bij hen j en dus kun je eenvoudig hun leeftijden niet in de krant zetten „Tuf, tuttut", suste doctor l'luizer haar, „je vergeet heele. maal dal Jonkman zelf met j deze opgave bij me kwam toen hij hoorde dat ik „raadselfabri- j kant" was. Hij kon dus op zijn vingers uitrekenen, dat ik zijn raadsel als het goed was in de krant zou zetten." j Maar Mies Jonkman zal woc- j dend z/jn als ze leest dat jij OPLOSSING VORIGE PUZZLE 1 Oever. 2 Echt, 8 Ei. 4 Regen, 5 Eer, G Aster, 7 Soda, 8 E.d., 0 Reeds, 10 Paars. 11 Ieder, 12 Recht, 13 De, 1-1 Acht, 15 Tabak, 1G Reeds, 17 Sabel. 1* Tafel, 10 Liter. 20 Aard, 21 Re, 22 Emmer, 23 Nicht. 2-1 Tcu- ?e, 25 Smaak, 26 Kolos. 27 Tegel, haar leeftijd openlijk aan ieder een verkondigt", profeteerde Ma Pluizer, „je moet het zelf maar weten maar ik vind het gruwelijk onbeleefd „Zal ik den naam ver onde ren?", vroeg drPluizer zich af. Maar bedachtdat de J Otto man's toch direct zouden weten wie cr in hef raadsel bedoeld was. En dus veranderde hij niets, zich daarmede de eeuwt- ge vijandschap van mevrouw j Jonkman, die zoo graag voor '24 doorging, op den hals ha- lend. Eerlijk: ze viel flauw toen ze het raadsel in de Krant las Ziehier de leeftijdspuzzle van Mevrouw en den heer Jonk- man: Mijnheer is tien jaar ouder dan zijn vrouw was toen hij zoo oud was als zij nu is. Toen was zij half zoo oud als haar man over 20 jaar zal zijn. Hoe oud zijn de echtelieden Jonkman thans? 28 Loods, 20 Kolen, 30 Nooit, 31 Los, 82 Nek, 83 Kiosk, 34 Rogge, 35 Eerst, 36 Riool, 37 Lever, 38 Éelde, 39 Erker, 40 Zwaar, 41 Serie, 42 Eerst. 43 Sr, 4-1 West, 45 Tong. 4'i Tekst, 47 Twee, 48 Koper, 40 Ros, 50 Twee, 51 Al. 52 L.O.. 53 Roest, 54 Tij, 55 Rogge. 56 Tijger. THE BATTLE OF El AI.AMEIN em TliH Alio AXIS DISPOSITIONS ON 15m 0CT0BTRIW cliiUEfON DOOR CRAIG RiCE* VERTALINC' ADA KAMPERS Ze wilde Jerry het begin ervan laten lezen, maar hij was druk met het proces Hauptmann. Zo wilde hem den roman laten lezen toen hij af was; hij las hem in een hotel in Washington en telegrafeerde naar haar: „Best meisje". Zc wilde hem den brief van den ogent laten lezen aan wien ze het boek had toegezonden, maar hij zat ergens op de riffen van Florida. Hij kwam terug met een zware kou en voor hij er toe gekomen was om den brief van den agent te lezen, /as Dutch Schultz vermoord er- jens in Newark in New-Jersey. Twee dagen daarna ging Jerry naar het ziekenhuis. „Longontste king", zei de dokter. Hij leefde nog vijf dagen en op cén ervan was hij voldoende bij zijn positieven om te luisteren naar den brief van den uitgever, die het boek accepteerde en prees en het plan opperde voor nog een. Het had hem plezier gedaan. Altijd had Marian eraan gedacht, hoeveel plezier het hem had gedaan. Hy had gezegd: „Gaat goed, kindje". Toen was hij weer in slaap gezakt. Ze had het contract en de cheque in haar brievenbus gevonden toen ze van de begrafenis thuiskwam. De paar daarop volgende jaren L'aren in haar herinnering een ver- .*ard en wazig geheel. Ze had geen cent. Jerry had altijd zijn salaris al op de week voor hjj het verdiende. I De cheque van den uitgever was net genoeg geweest om de achter- stallige huur van het op Long Is land en de verhuizing van de Carstairs naar een klein flatje in Manhatten te betalen. Walda stond erop mee te gaan. Jerry's krant bood Marian een baantje aan, dat ze met beide han den aangreep. De volgende detective-roman werd geschreven op haar- vrije avonden thuis en Walda's uitgaans avonden. Marian zat tc typen metf één oor gespitst in de richting van de kinderkamer, voor het geval dat één van de kleine Carstairs wakker zou worden en zou gaan huilen. Dat scheen allemaal heel lang ge leden. Do jaren daartusschen wa ren vaag, half vergeten. O, een paar dingen stonden haar nog dui delijk voor den geest. Dat WaJdro getrouwd was en onder duizend verontschuldigingen bij hen was weggegaan Dat ze haar baantje was kwijtgeraakt. Dat Drnah dc mazelen had geha.l. Dat ze van de eene plaats naar de andere verhuisd waren tenslotte dit huis hadden ge vonden. Tien jaar achter de schrijf machine... De drie kleine Carstairs hadden het de moeite waard gemaakt. Ze hadden samen allemenschelyk veel plezier gehad. Maar het was waar ze werden, groot. Ze zouden groot worden en bij haar weg gaan. Ze moesten hun eigen leventje le ven. En zij zou een eenzame vrouw van middelbaren leeftijd zijn, die ergens in een hotelkamer op een portable schrijfmachine detective romans schreef. Marian Carstairs stond op en zei HEI I-RON j BIJ ALAMEJN, voür den slag. Op het As-front de Italiaansche troepen (geruit) in de voorhoede, en de Duitsclie elite-troepen cn Italiaansche reserves daarachter, klaar om ingezet te worden op het punt waar de strijd zou ontbranden. Op het geallieerde front: aan dc kust de Australiërs, de 51e Britsche divisie, dc Nieuw-Zeelanders cn dc Zuid-Afrikanen. In het cen trum de vierde Indische divisie, de Grieksche brigade en dc 50e Britsche divisie. Op den linkerflank de 44e Britsche divisie en dc Vrije Franschen. Achter het front het 10de Britsche legercorps, en de Tc, 10de en 7de tank-divisie beslissende Veldslagen der historie zijn. Het zal het. keerpunt van den oorlog wezen. De oogen van dc heek: wereld zullen op ons gericht zijn in aggstig uil zien naar hef, re sultaat van den strijd Wij kunnen haar het. antwoord onmiddellijk geven: de overwinning zal ons zijn. Wij hebben epn eerste klos uitrusting, goede tanks, goed anti-tank geschut een overvloed va n kanonnen en ammunitie en wij heb ben den steun van de beste lucht macht ter wereld. Wat we noodig hebben is, dat, elk van ons, iedere officier en iedere THINK A rJIN DER 7.ATERDAG S HAART. Hho- dodendrons en Tuin-Azalia's zijn alom verkrijgbaar en kunnen nog worden geplantIn Mei en Juni staan ze in vollen bloei Ze hou,ten alle. twee van een losse, vochtige, humitsrijke teelaarde. In drogen, schralen zandgrond wordt het een mislukking. Voorts moeten ze nim mer kalk hebben. Rhododendrons groeien ook voor treffelijk in de schaduw. Azalea's hebben waf meer zon noodig. Een der bekendste Tuin-Azalea's is wel de bladverliezende Azalea mollis met haar gele, oranje of roode bloe men. Bijzondere vermelding verdienen ook de Jopansche 'Azalea's. Desge- wenscht kan men deze planten ook in bloempotten zetten en in de Ka mer laten bloeien. tegen zichzelf: „Onzin!" Ze wou, dat ze een afspraakje had. Ze wou, dat zc op weg was naar de stad, om 'r haar te laten doen, of voor een gezichtsbehandeling of manicu re. Een nieuwe japon om aan te trekken, en iemand, die belde cn vroeg of z ij thuis was. Zo wou, dat ze weer twintig was. 7ta liep het tuinpad af. „Jc h b t een afspraak", hielp zo zichzelf herinneren, „met blad zijde 245. En je moest er maar lie ver aan beginnen!" Misschien zou de volgende regel niet zyn: „Het bleeke meisje uitte een gesmoor- den kreet van schrik". O nee, veel beter. „De inspecteur werd bleek en slaakte een gesmoorden kreet van schrik". Ja. dat was goed. Onder het loopen begon ze het hardop te zeggen. „De inspecteur werd bleek en uitte een gesmoorden kreet van schrik". „Ik snap cr niets van", bracht hij met moeite uit. „Natuur lijk niet", zei Cameron, „geen en kele politicman begrijpt ooit iets!" Nee, die laatste regel was niet goed. Die was te lang. Die was niet kort en krachtig. Zacht voor zich heen mompelend probeerde ze een paar andere zinnen. „Natuurlijk niet. Al die lui van de politie zijn ezels!" Dat beviel haar goed en ze zei het nog eens: „Al die lui van de politie ziin ezels!" „Pardon?" zei inspecteur Bill Smith, die van achter een boschje te voorschijn kwam. „Wat zei U daar over lui van de politie?" „Ik zei met een schok kwam Ma rian van bladzijde 245 tot de wer kelijkheid terug. Ze staarde hem aan. „Wat doet U in mijn tuin?" Wordt vervolgd) 1 VE IJ) MA AR SC IIA L K ROM ME L, Hitler's beste tacticus, onderschatte jn tegenstander, en was afwezig op het beslissende oogenblik vaste besluit om tot het. einde toe vol ie houden om te vechten en te dood en en tenslotte, om te winnen. En als wij dit. doen, dan kan er maar een afloop zijn wij zullen den vijand in één klap uit heel Noord-Afrika slaan. Hor eerder Niemand geve zich over zoolang hij nog in staat is tot vechten wij dezen slag, die 7 keetpunr van den oorlog zal zijn, winnendes te eerder zullen we allemaal weer thuis zijn bij onze families. Laat daarom ieder een, officier en soldaat, onverschrokken den strijd ingaan met het besluit om zijn plicht: te doen zoolang er leven is in zijn lichaam. Dat niemand zich over geve zoolang als hij niet ge wond is en nog in staat tot vechten, Laat ons bidden, dat. de Heer, die machtig is in den strijd, ons de- overwinning wil schenken B. L. MONTGOMERY luit.-gen er aal, opperbevelhebber van het Achtste leger Rommel te laat OVER het geheel genomen werd de slag bij Alamein volgens Montgomery's plannen uitgevoch ten: dc vijand slaagde er geen oogenblik in om het initiatief te ne men. Het was een gelukje, dat Rom mel bij het begin afwezig was en dito, dat hij niet terugkwam, voor dat het te laat was om de neder laag te stuiten. Dc lof voor het be haalde resultaat komt toe aan de voorbereidingen en aan de africh ting van de troepen, maar het meest toch aan de troepen zelf. Uiterlijk bleef Montgomery den heelen slag door volkomen kalm en onbewogen: hij ging iederen avond op zijn gewonen tijd naar bed en sliep goed. Als hij op dc diverse kri naüvvd is geweest," dan heeft hij' èr nooit iets van laten merken. Wanneer zijn bevelhebbers hem kwamen vertellen, dat zij onmoge lijk vooruit konden en hom vroegen om te mogen halt houden of terug trekken, dan had hij maar een ant woord neen cn nog eens neen en het was duidelijk, dat hij als het moest den aanval zou doorzetten totdat de helft van zijn mannen, waaronder hij zelf, dood zou zyn. Als een chirurg VELEN vari zijn ondergeschik- v ten vonden in die dagen, dat hij de ongevoeligheid en de koel bloedigheid had van een chirurg. Als hij 's morgens heel vroeg aan het front kwam en de officieren, die na den strijd van den afgeloo- pen nacht bek-af waren, ontmoet ten hem daar, dan schrokken zij van den haast fanatieken trek over het magere, harde gezicht en van zijn strakken doordringenden blik. Halverwegen den slag haalde Montgomery zijn tankdivisies uit den strijd en gaf zc 36 uur rust. In Londen en in het Hoofdkwar tier Midden-Oosten was men hier over zeer ongerust, omdat men daar van meening was, dat hij zijn kansen er mee verknoeide door troepen uit den stryd te halen in plaats van al zyn reserves er in te gooien. Maar Montgomery bleef op zijn stuk staan: zijn tank divisies hadden rust noodig voor dan laatsten stoot. Het grootste probleem, waar het nu om ging. was, waar die laatste stoot en de doorbraak zouden plaats moeten vinden. Er waren al aanwijzingen, dat de vijand aan het verzwakken was. Alles hing af van de opstelling van dc Duitsche troe pen, die de harde kern van het le ger van de As vormden en de In lichtingendienst kreeg een zware verantwoordelijkheid te dragen, aangezien zy moest zien uit te vin den. waar precies de Italiaansche en de Duitsche divisies waren op gesteld cn in welke richting zij zich bewogen. Er waren teekenen, die erop wezen, dat de hcelc Duitsche macht naar het Noorden werd ver plaatst, dusdoende dc Zuidclyke flank alleen maar zwak bezet la tend door de Italianen, maar heele maal zeker kon niemand hier nog van zijn. Britsche doorbraak OP dit oogenblik rapporteerde de Inlichtingendienst, dat in derdaad de heele Duitsche troepen macht naar het Noorden was over gebracht. Het verbindingspunt met hun bondgenooten bijna altijd het zwakste punt in dc linie lag juist onder het bloedige slagveld in dc opening in het Noorden. Dit was het keerpunt. Onmiddellijk wijzigde Montgomery zijn plan voor een doorbraak langs den Kustweg. Dc Britsche divisies, die gerust hadden, vielen dit knooppunt aan, braken het open en stormden er doorheen: de 7de divisie recht op Solloem aan de Egvptische grens af, de Nieuw Zeelanders en de 1ste divisie naar Mersa Matroe, de toevoerbasis van dc As aan de kust, en de 10de di visie naar Daka. juist achter de vij andelijke linie. Dc Italianen te ver nietigen werd aan generaal Hor- rocks overgelaten. Door één gewel digen klap zakte het heele leger van dc' As in elkaar cn brqk in stukken. Duizenden en nog eens duizenden uitgeputte en verbijsterde Italianen gaven zich over. De rest de Duitschers, die de meeste voertui gen te pakken hadden, voorop stroomde in wilde v/nnorde West waarts langs den Kustweg in een lange en gevaarlijke poging om zich in Libyc in veiligheid te brengen. Volkomen overwinning FA EN 5den November, toen dit gelukkige resultaat nog alles behalve zeker was, riep Montgome ry zijn oorlogscorrespondenten bij elkaar om via hen zijn aankondi ging aan de wereld te doen. Hij clraaide wat met zijn baret, wissel- i (Uv,li'chtijncs cenigc banalitei ten met zijn omstanaerS uit cn zel- dc toen plotseling: „Mijne heeren. dit bei eekent een volkomen o verwinning.'' Zijn gehoor staarde hem ongeloo- vig aan. Zij waren voorbereid ge weest op een spannende discussie over de gerezen moeilijkheden, zelfs op een erkenning van een gedeelte lijke nederlaag, zoo hachelijk was dc strijd geweest. Maar deze nuch tere en arrogante verzekering viel als een bom in hun midden. En ter- wyl zij haastig naar het front te rugkeerden, kwamen de oorlogs correspondenten tot dc ontdekking, was achtervolging al begonnen ALAN MOOREHEAD, /xr MONTGOMERY. (Nadruk verboden). 99 HOE dikwijls hebben we niet na het aanschouwen van een film, vervaardigd naar een bekend boek of oen tooneclstuk, getreurd om het geweld dat het origincele work was aangedaan. De rolprent, die deze week in het Grand-theater draait, is ook gemaakt naar een tooneel- stuk, „Gaslicht". Het was een mys terieus detective-stukje zonder groote allure, maar de film die er naar gemaakt werd is een der meesterwerken van de Amerikaan- sche filmindustrie, boeiend, tech nisch volmaakt en raak van sfeer en spel. Reeds dc nieuwe vorm waarin dc sce narioschrijvers het verhaal go ten was een verryking maar haar grootste waarde ont leent dc film aan de regie van Georg Cu kor, die in dit drama vol drei ging en beklem ming voor een prachtig even wicht zorgde tusschen span ning en verade ming. Knap bespeelt hij de sfeer van den Londenschcn mist en het flakkerende gaslicht in het inte rieur van het specifieke „square"- huis. Niet alleen door requisieten en costuums, maar ook door foto grafie en belichting wordt deze be nauwende ruimte in oen drukkende, muffige atmosfeer gebracht. Charles Boyer speelt vol raffine ment de rol van den charmanten echtgenoot, die zich ontpopt als een psychologischen kwelgeest. Door op duivelsche wijze haar zelf vertrouwen te ondermijnen drijft hij de vroUw tot op den rand van krankzinnigheid. Dank zij de vast houdendheid van een detective, uit stekend gespeeld door Joseph Cot- ten. krygt hij niet de begeerde ju- wcelen, maar krijgt hij tenslotte van zijn vrouw met gelyke munt betaald. Het is vooral deze vrouwencrea tie, waarin Ingrid Bergmann blyk geeft een actrice van groote gaven te zijn, die deze film onvergetelijk maakt. Sterk ontroerend is haar spel in haar angsten voor den waanzin Het is misschien goed, dat we nog eens herinnerd worden aan de ellende, die cr bijna overal in de wereld is geleden onder het juk van het „Herrenvolk". Over deze ellende is al heel veel geschreven, maar voel van deze „verhalen" dragen een sterk anec- dotisch karakter. Slechts een enke ling is er in geslaagd een juisto beschrijving te geven van den geest en lichaam sloopende angsten', die cr in concentratiekampen als Bu- chenwald en Dachau zijn uitgestaan Dc Belgen hebben getracht de el lende in het kamp Buchenwald te verfilmen. Het resultaat is echter poover. Er is in dc film „Dc weg naar de hel", die in het Citv Thea ter wordt vertoond, ellende genoeg. Teveel zelfs. Het spel is niet slecht in deze film, al zien dc gevangenen er met hun baarden van enkele dagen niet erg hongerig en lijdend uit. Ook de geestelijke ellende ontbreekt in „Buchenwald". Bovendien zijn er fragmenten in deze film, die ons wat erg onwaarschijnlijk voorko men. Het is echter moeilijk daar over te praten, als men niet zelf getrapt en geslagen is. Er zijn echter ook voortreffelijke momenten in „De weg naar de hel." Vooral de kameraadschap is by zon der goed getroffen. TARZAN het wonderpaard In het Rembrandt-theater worden deze week duivelskunsten uitge haald op Tarzan het wonderpaard, dat door het wuivende prairie-gras naar dc traditioneele bedreigde schoone maagd galoppeert. In de tweede film „Cycloon" wordt gebruik gemaakt van' televi sie. Men ziet o.a. den ondergang van New-York. Voorts treedt er een sprekende pop als filmster op.

Historische kranten - Archief Eemland

Dagblad voor Amersfoort | 1947 | | pagina 2