G
„Le silence de la mer" werd nog
overtroffen
Stralingswarmte telt
ook mee
VERCORS' „WEG TERUG":
„Nederland zal van annexatie
niets dan last hebben...
Argentinië werd welvarend
in dezen oorlog
2
Greta Keller in
Amsterdam
zegt Duitsch blad
Wanneer is het
„behaaglijk"?
Radio-programma
Woensdag 26 Maart 194-7
T^E Pransche schryver Vercors
heeft in ons land met één slag
naam gemaakt door zijn kleine
meesterwerk Le silence de la
mer, dat als De stilte der
zee ook in Nederlandsche verta
ling verschenen is. Als clandestiene
uitgave van de beroemde Editions
de Minuit dateert dit verhaal reeds
van 1941; In 1943 volgden daarop
nog La marche l'étoile en
Le songe. Het is mogelijk dat
ook deze beide boekjes tot ons land
zijn doorgedrongen, maar ik kan
mij niet herinneren ze ooit in de
etalages van een boekwinkel te heb
ben zien liggen. Des te grooter was
de verrassing, toen ik daar onlangs
de novelle Les armes de ia
n u i t ontdekte, die eerst in De
cember '46 van de pers gekomen is.
Met een gevoel van spanning heb
ik mij tot de lezing van dit boekje
fezet. De kans was immers groot,
at het na Le silence de la
mer een teleurstelling zou blyken.
Na een dergelijk hoogtepunt lag
een terugval voor de hand.
Van een terugval is echter geen
sprakeLes armes de la
n u i t doet in geen enkel opzicht
voor zijn voorganger onder, eerder
overtreft het dit nog. Ondanks de
nauwe verwantschap in opzet en
compositie, die tusschen de beide
boekjes bestaat, is Vercors toch
nergens in herhaling van zichzelf
vervallen. Wat zich herhaalt, is
slechts zyn zeldzaam-suggestieve
wijze om de sfeer van het oor
logsleed te teekencn, en de snelle
onweerstaanbare groei van zijn ver
haal naar een aangrijpende climax.
Indertijd heb ik "van L e silen
ce de la mer gezegdhet drama
dat zich voltrekt, treedt niet buiten
de grenzen der ziel. Onverminderd
geldt dit ook hier, en daarin juist
ligt Vercors' kracht. Hijzelf is zoo
zeer aangegrepen door het leed van
den oorlog, dat hn niet kan nalaten
daarvan te vertellen. Maar hy doet
dit niet in het algemeen, hy brengt
ons slechts in onmiddellijke aanra
king met één bepaald geval. Dat
éénc geval echter loven wij zóó vol
ledig, zóó van binnen-uit mee, dat
het onwillekeurig symbolische gel
digheid voor ons krygt. Intuïtief
voelen wij achter het leed van dezen
éénen persoon dat van de duizenden
anderen, die uiterlijk misschien in
geheel andere omstandigheden ver-
Keeren, maar in wezen toch het
zelfde te dragen hebben.
Analogie
DITMAAL stelt Vercors ons
voor het leed van een illegaal
werker, die uit een Duitsch concen
tratiekamp is teruggekeerd. Een
terugkeer uit het rijk van den dood
naar het leven! Vercors duidt dit
aan door de eerste helft van zyn
verhaal den titel ..Eurydice" te ge
ven. Etirydice was de vrouw van
den mvthi'schen zanger Orpheus, die
door zijn spel en zang zelfs de
machten der onderwereld had we
ten te vermurwen, zoodat hij toe
stemming kreeg haar naar de aarde
terug te voeren mits hij onder
weg niet omzag. Maar Orpheus ziet
wèl om en verliest daardoor Eury
dice opnieuw: de terugkeer tot het
leven loopt uit op niets. Op dit
droeve slot doelt Vercors, wanneer
hij de tweede helft van zijn bock
„Orpheus" noemt. Zijn hoofdper
soon Pierre Cange, die als Eury
dice naar het leven mocht terug-
keeren, ziet evenals Orpheus
achterom, en wat hij daar ziet
maakt alle verdere voortgang on
mogelijk: het licht en het leven
worden niet bereikt.
Het verhaal begint uiterst een
voudig. De ,,ik" van het verhaal
vindt in Parijs onder de in Duitsch-
land bevrijde politieke gevangenen
zyn vriend Pierre Cangé terug. Hij
schrikt van diens uiterlijk, en vindt
ook verder iets vreemds aan hem
dat hij niet nader kan preciseeren.
Hij is er echter van overtuigd, dat
alles goed zal worden, wanneer
Pierre weer thuis is in Bretagnc,
waar zijn verloofde Nicole, zyn
moeder en zijn vrienden hem wach
ten. Maar het is. of Pierre dit weer
zien eigenlijk niet wenscht en het
telkens zoekt uit te stellen.
Later krijgt de verteller bezoek
van Nicole's broer Jean-Jacqucs,
die hem het tragische verhaal doet
van Pierre's onbegrijpelijke hou
ding. Hy heeft zijn moeder begroet
zonder haar te kussen, hij heeft Ni
cole zelfs niet aangeraakt. In de
daarop volgende weken komt daar
in geen verandering. Uit alles blijkt,
dat Pierre evenzeer van het meisje
houdt als zij van hem, maar hy
wijst elke toenadering af zonder
daarvoor een reden op te geven.
Prachtig is de scène, waarin Jean-
Op de Nederlandsche planken
en wel die van het theater Tuschins-
ki te Amsterdam staat de komen
de weken na een afwezigheid van
ruim 8 jaar, weer de ehansonnière
Greta Roller, inmiddels Amerikaan-
sche geworden.
In een persconferentie vertelde
Greta Keller een en ander over do
Amerikaansche „Show-business
waarin zij zelf werkt en heel wat re
laties heeft. Ze sprak over -Je thea
ters, die maanden tevoren uitver.
kocht zyn, over de „Angels", de fi
nanciers van iederen „show" en elk
stuk, die soms groote verliezen lij
den. maar als hun investeering een
succes wordt, vaak meer dan het
tienvoudige van hun inzet, aan winst
opstrijken.
In Europa, waar zij thans een
tournée maakt, is het een gewaagde
onderneming, zelfs de voor-oorlog-
sche Weensche chansons in het
Duitsch te zingen in Amerika wilde
men vóór den oorlog moe van de
eeuwige jazz in de nachtclub, die
Greta Keller een tijdlang leidde,
graag de Weensche liedjes booren
en na den oorlog heeft een gramo-
foonplaat door Greta Keller gezon
gen. „Lili Mariene" in de origineele
versie, onder de teruggekeerde G-I's
zooveel succes, dat er reeds tiendui
zenden exemplaren van verkocht
zijn.
Overigens heeft Greta Keller er
toch een hard hoofd in. of het Euro-
peesche chanson in de nieuwe we.
reld wel ooit op grooter schaal in
gang zal vinden en zij twijfelt dan
ook aan het succes van een film
over Toulouse-Lautrec, die op stapel
staat. „The Flower of Evil" vermoe
delijk. als de productie doorgaat, de
titel, waarin zij Yvette Guilbert zal
spelen.
door
prof. dr. W. A. P. Smit
Jacques, onzichtbaar in het donker,
getuige is van het eerste intieme
gesprek tusschen die beiden. De
sfeer beheerscht hier alles: de aar
zelende, onvoltooide zinnen waar
mee zij elkaar zoeken en ontwijken,
vinden hun vervolg in de lange stil
ten die daartusschen liggen en
waarin het eigenlyke gesprek
wordt gevoerd. Nicole begrijpt, dat
er iets is dat hem doódelnk gewond
heeft, en zij wil trachten hem te ge
nezen. Maar juist door héér kan of
wil hij niet genezen worden, en ook
dit gesprek 'loopt dood. Het einde
is, dat Pierre in alle stilte uit het
dorp verdwijnt.
De toenemende spanning van
deze bladzijden laat zich in een kor
te samenvatting niet weergeven.
Er gaat een beklemming van uit,
die ons voorvoelen doet dat hier een
oplossing onmogelyk blijken zal, dat
wij staan tegenover iets onherstel
baars.
Hel omzien
IN het tweede deel vindt de ver
teller Pierre terug: ziek. in een
verlaten huis ergens in een verloren
hoek van Bretagne. En in een wil
den onweersnacht weet hij hem te
brengen tot een biechtJ'ai per-
du ma qualité d'homme (ik
heb myn men'sch-zijn verloren). De
bladzijden, waarin deze biecht (uit
gesproken in de steeds dieper val
lende duisternis, telkens grel door
licht van bliksemflitsen) weergege
ven wordt, vormen het hoogtepunt
van het boek. Op het eerste "gezicht
hadden wy die biecht misschien
graag wat compacter gezien, voor
al in het begin, wat minder lang
dradig. Maar juist deze uitweidin
gen zyn psychologisch volkomen
verantwoord. Pierre huivert terug
voor het uitspreken van het eigen
lijke, het meest verschrikkelijke. In
stinctief klampt hij zich vast aan
alles wat hem nog een oogenblik
uitstel verleenen kan. Hy vertelt
van zijn vaste voornemen om ook
in het concentratie-kamp geestelijk
zichzelf te blijven, om ongebroken
en ongetemd als overwinnaar
te sterven. In bittere ironie werkt
hij de vergelijking uit tusschen
zichzelf en den stier in een stieren
gevecht, die zichzelf uitput totdat
zijn weerstand ophoudt en hij wil
loos speelgoed van den matador
wordt.
Zoo is het ook hem gegaan. Ver
nederd, misandeld, aan de deur van
de gaskamer - steeds bleef hij sterk
Totdat... hy werd aangewezen om
de lijken der gestorvenen in de ver
brandingsoven te werpen. In het
eerste lijk, dat hy te verwerken
kreeg, herkende hij een vriend en
die vriend leefde nog! Een S.S.-er
stelde hem voor de keus: in het
vuur daarmee - of zelf het vuur in!
..Voila", dit-il d'une voix si basse
(un souffle) ct, si fentragement cal-
mc, qu'elle me donna la chair de
Jioulc. „Je me suis retrouvé, avec
e chariot vide dans les mains... Le
grand cri, l'horrible cri s'est tu,
dans lc feu le corps rissolait, bouil-
lait, crépitait, et j ai commencé de
sentir l'odeur... Le SS a dit: „Bien
ga... au suivant". Et j'ai mis le sui-
vant. II était mort. je crois, tout
fait mort. M,ais e'est par hasard.
Les au tres aussi étaient morts, -
mais qu'est-ce que ga change?
(„Dat is het' zei hy, zoo zacht en
zoo wonderlyk kalm dat ik er kip
penvel van kreeg. Ik kwam tot be
zinning by een leeg karretje... Het
wanhopige, afschuwelijke gekryt
hield op - in het vuur roosterde,
kookte, knetterde het lichaam, en
ik begon de brandlucht te ruiken.
„Goed zoo, nu de volgende", zei de
S.S.-er. En ik deed het. Ik geloof
dat hij dood was, heelemaal dood.
Maar dat is toeval. De anderen wa
ren ook dood - maar wat maakt dat
voor verschi.
Zonder
NA deze verschrikkelijke biecht
begrijpt de verteller alles. In
hem zelf strijden medelijden en
weerzin om den voorrang. Hij weet
geen antwoord. Hij beseft enkel,
dat aan zijn vriend de verschrikke
lijkste misdaad gepleegd is die
denkbaar kan zijn: de moord op zijn
ziel. Een moord gepleegd met „les
armes de la nuitde wapens der
duisternis.
En wat nu?
Het verhaal eindigt met een drie
maal herhaald, moedeloos: Je ne
sais pas - ik weet het niet.
Er is moed voor noodig om een
verhaal zóó te doen eindigen: zon
der oplossing, zonder hoop. zonder
slot. Maar juist daardoor dringt dit
door tot de allerdiepste kern, wordt
't de noodki'eet van een menschhcid
in nood! Hoe zinken bij dit eenvou
dige, maar subliem weergegeven
verhaal de tallooze ontledingen van
liefdesmocilijkheden en psychische
onevenwichtigheden in het niet, die
de moderne romankunst ons dage
lijks biedt!
Ik stel dit boekje nog boven Le
silence de la mer. En dat
wil veel zeggen!
Vercors, Les armes
de la nuit
Les Editions de Minuit)
slot
ZOEKLICHT OP DE WERELDPERS
99
DE Nederlandsche eischen tot
grenscorrectie hebben blijk
baar ten doel de haven Emden uit
te schakelen en daardoor dc con
currentie der Duitsche Noordzee
havens ten gunste van Rotterdam
te beinvlocden", zoo schrijft een
medewerker van de te Stuttgart
verschijnende „Wirtschafts Zei-
tung" in een uitvoerig en gedocu-
•menteerd artikel over de Neder
landsche eischen.
Kr ie tot nog toe niet veel aan
leiding geweest om de bezwaren,
die van Duitsche zijde tegen de
grenscorrecties zijn ingebracht,
onder de loupe te nemen. Het
meerendeel der vooral in West-
Duitschland op vrij luidruchtige
wijze geuite protesten kon men
wegens de weinig zakelijke fun
deering zonder meer naast zich
neerleggen, temeer daar zij vaak
gebaseerd waren op onjuiste in
formaties omtrent den juisten
omvang der opgecischte gebieden.
Dc beschouwing in de „Wirt-
schafts Zeitung" is evenwel van
streng zakclijkcn aard en ver
dient daarom de belangstelling.
De 6chrijver tracht aan te toonen,
dat cje inwilliging van de eischen
groote moeilijkheden en gevaren
inhoudt voqr het Duitsche ver
keer. Hij richt daarbij in hoofd
zaak den blik op do positie van
ae haven Emden bij een verwe
zenlijking van Nederlands plan
nen in den Dollart. Deze zijn er.
naar do meening van den schrij
ver, op gericht Emden. de derde
Duitsche Noordzee-haven, die in
1938 het havenverkeer van Bre
men bijna evenaarde, uit te scha
kelen ten gunste van de Neder
landsche havens.
Geen direct voordeel
HET bezit van Dollart en Eems-
mond met het eiland Borkum
zou volgens het blad Nederland
geen direct voordeel brengen,
doch eerder het nadeel van de
onderhoudskosten der vaargeul.
Van Duitsche zijde wordt ernstig
betwijfeld of Nederland cr belang
bij heeft, de negen meter diepe
vaargeul naar Emden in behoor
lijken staat te houden en ver
zanding van de vaargeul bij Bor
kum te voorkomen Ook van do
inpolderingsplannen, die als
voornaamste motief voor deze
grenscorrectie genoemd zijn. ver
wacht men aan Duitsche zijde
niet veel goeds: Eerder vreest men
voor wateroverlast in Noordelij
ker gelegen Duitsch gebied, wan
neer de Dollart ophoudt water
bekken te zijn.
Ook voor de zuidelijker gelegen
corrcctiegebieden voert het blad
verkeerstechnische motieven aan.
Marcel Kint's toestand
hoogst ernstig
De Belgische wielrenner Marcel
Kint. die tegen het einde van de
Zesdnagsche in Pa i ijs een erristigen
val deed, heeft een schedeloperatie
ondergaan, en zyn toestand wordt
als hoogst ernstig beschouwd.
die evenwel niet sterk lijken, daar
nergens belangrijke Duitsche ver
bindingen .worden afgesneden.
Een der voornaamste bezwaren
van liet blad is bet overgaan van
Herzogenrath naar Nederland,
aangezien daardoor de belangrij
ke spoorweg van Aken naar
MucnchenGladbach zou worden
afgesneden. In de officieele Ne
derlandsche nota wordt evenwel
Herzogenrath niet genoemd. Be
zwaarlijk wordt het voorts van
Duitsche zijde geacht, dat door de
correctie bij Kleef de waterverbin
ding van dit stadje met den Rijn
op' Ncderlandsch gebied zou ko
men.
NA BUNA EEN MAAND voortdurend te hebben gereisd heeft de klngelr
sche Koninklijke familie eenige dagen rust genomen in het Drakenberg
National Park. De vorstelijke personen zien belangstellend toe, hoe gene
raal Smutsvoor een filmopnamemet een belichlingsmeler manoeuvreert.
Voedsel diplomatiek
wapen
ONDER leiding van president
Juan Peron wordt Argentinië
veranderd in een land met een
economisch nationalisme in bui-
tenlandsche aangelegenheden en
een soort van socialisme in 'zijn
binnenlnndsche economie.
In Juni 1946'werd Peron presi
dent. Argentinië was toen in een
goede financieele conditie ten ge
volge van den groeten export van
levensmiddelen gedurende den
oorlog. Toen de oorlog ten einde
was, had Engeland een schuld
aan Argentinië van 150 millioen
pond sterling, wat bijna voldoe'n-
dc was, om de kosten van de Ar-
gentijnsche regeering voor een
jaar te bestrijden. Deze gelden
zijn gebruikt voor den aankoop
van de zich in Engelsch'e handen
bevindende spoorwegen. Argenti
nië blijft een \an de weinige lan
den, die een exporteerbaar !e-
v cnsmiddelensurplus bezitten.
Tijdens den oorlg placht de re
geering voedsel niet alleen als
diplomatiek wapen te gebruiken
maar stichtte zij e\ oneens een
monopolie, om met behulp \an de
leyensmiddelenexpqiten de rc-
geeringsinkomsten te vergrooten.
Peron gelooft, dat. Argentinië met
c'e levensmiddelenexport in 1947
een winst van ten minste 125 mil.
liuen Amerikaansclie dollars zal
behalen.
Peron's economisch nationalis
me blijkt verder uit het feit. dat
Areentinië al zijn schulden, in
dollars en goudfrancs, heeft afge
lost. Het geld hiertoe kwam uit
twee bronnen: 1) uit de reserves
aan goud en vreemde valuta, die
rl« regeering in liet buitenland
heeft en 2) uit de uitgifte van
nieuwe binnenlandsche obligaties.
Socialisatie
I-JET feit. dat Argentinië de zich
J-Ain vreemde handen bevinden
de nutsbedrijven koopt wórdt als
een extra bewijs voor het econo
mische nationalisme beschouwd.
Het telefoonnet, dat zich via de
International Telephone and Te
legraph Company voornamelijk
;n Amerikaansche handen be
vond, werd gekocht. Andere klei
nere electrische centrales zijn
aangekocht of onteigend.
In Argentinië zelf is gedurende
de eerste acht maanden van de
regeering van Peron gebleken.dat
DE TIJD VAN GEDWONGEN RUST voor de binnenschippers is nu voor
bij. De vaartuigen worden schoongemaakt of gekalfaterd. Ook de roei
bootjes krijgen een beurt, (P.).
hij streeft naar socialisme. De
winsten van den buitenland6chen
handel werden gebruikt, om de
regeeringsuitgaven te betalen.
Een vijfjarenplan, dat jaarlijks
400 millioen dollar zal kosten,
heeft ten doel Argentinië indus
triool tot ontwikkeling te bren
gen.
De regeering zal eigenaresse
worden van de fabrieken of cr
een aandeel in hebben. Met be
hulp van valuta-contröle wordt
bewerkstelligd, dat vreemde va
luta gebruikt zal worden, om ka
pitaalsgoederen te koopen ter uit
breiding van de Argentijnse he
industrie en niet om verbruiks-
gocdcrcn aan te schaffen.
De regeering oefent controle
uit op do leeningen. De banken
mogen niet leenen zonder toe
stemming van de regeering. Zjj
treden uitsluitend op als agenten
van de regeering.
Dit beteekent. dat de regeering
crediet kan verleenen aan indus
trieën, die zij wenscht aan te moe
digen. Voor de regeering zelf is
het eveneens gemakkelijker ge
maakt. geld te leenen. Dit is in
direct bewerkstelligd, aangezien
bankdeposito's minder attractief
zijn gemaakt. Verder is door de
arbeidswetgeving bet bezit van
mdustrioclp aandeelcn eveneens
minder aantrekkelijk géworden.
Us alternatief knopen de beleg
gers staatsfondsen.
Kapitaalsvlucht
Een onvoorzien resultaat is ge
weest. dat particulieren groote
bedragen in liet buitenland heb
ben belegd. Dit had op zulk een
groote schaal plaats, dat de regee-
ring e" door gealarmeerd word.
Peron zegde verstrekkende garan
ties toe voor beleggingen.
Argentinië overweegt de tolmu
ren te slechten en deze te vervan-
n door oen valuta-controle op
de import ter bescherming van de
Argéntijnsche industrie, zegt Mi
guel Miranda, directeur van de
centrale bank. Dit is kenmerkend
voor de houding van de regee
ring ten opzichte van het zaken
leven.
Zoo noodig zal het zakenleven
beschermd worden, maar de daar
uit voorvloeiende winsten zullen
aan de regeering ten goede ko
men.
Flat voor werkende
echtparen
De woningstichting „Zomers Bui
ten" heeft van Je betrokken over
heidsinstanties machtiging verkre
gen die maatregelen te nemen, wel
ke noodig zijn om te komen tot den
bouw van een groot flatgebouw voor
werkende echtparen. Hiermede gaat
een plan in vervulling, dat reeds
vijftien jaar geleden door het be
stuur van deze stichting ter hand
werd genomen.
Het flatgebouw zal verrijzen aan
"de Moerdijkstraat bij de Rivierenlaan
en woonruimte bevatten voor tach
tig echtparen zonder inwonende kin.
deren. De woningen bestaan uit
huiskamer, slaapkamer, keuken, bad
kamer of douchecel en bergruimte.
Desverlangd wordt voor het schoon
houden der woning gezorgd. De ver
warming en warmwaterlevcring zal
centraal geschieden.
Liften zorgen voor het vervoer
van personen en goederen. Gelijk
vloers wordt een winkel ingericht
Het gebouw wordt 21 meter hoog
en zal zeven woonlagen bevatten.
Door prof. dr. E. F. M.
VAN. DER HELD
()F wi.i ons behaaglijk in een be-
paaide omgeving voelen, hangt
af van de temperatuur, de vochtig
heidsgraad en de snelheid van de
lucht en van het verschil tusschen
de toestraling, die wy van de om
geving krijgen, en de eigen uitstra
ling van ons lichaam. Binnenshuis
bepalen vooral dc luchttemperatuur
en de stralingsverschynselen de be
haaglijkheid. De gemiddelde tempe
ratuur van de oppervlakken, die ie
mand van een bepaalde plaats in
een kamer uit kan zidn, wordt de
stralingstemperatuur op xlie plaats
genoemd. Het gemiddelde van
lucht- en stralingstemperatuur is
nu een bruikbare maat voor de be
haaglijkheid.
De luchttemperatuur loopt in een
kamer van plaats tot plaats niet
veel uiteen; de stralingstempera
tuur kan daarentegen groote ver
schillen vertoonen. In de buurt van
een raam b.v. is de stralingstem
peratuur laag, doordat een zoo
groot gedeelte van het gezichtsveld
door het koude r aamoppervlak
wordt ingenomen. Door een radia
tor onder het raam worden de per
sonen ln zyn nabijheid ongeveer uit
dezelfde richting bestraald als
waarin deze -personen hunnerzijds
warmte naar hgt koude glasopper
vlak uitstralen. Hierdoor voorkomt
men groote verschillen in stralings
temperatuur tusschen verschillende
deelen van hetzelfde vertrek.
Die opstelling van radiatoren on
der het raam heeft nog een tweede
voorbeeld: de lucht, die in contact
komt met het koude glasoppervlak,
koelt af en valt langs het raam
naar beneden. Bij afwezigheid van
de radiator zou deze luchtstroom
tot dc vloer kunnen doordringen en
aanleiding tot klachten over koude
voeten kunnen geven. Bij .voldoend
hooge temperatuur van dc radiator
wint de warme van de radiator op
stijgende luchtstroom het van de
koude luchtstroom en neemt de
koude lucht mee naar boven.
Bij plafondverwarming compen
seert de straling van het plafond
de uitstraling naar de koude glas-
vlakken onvoldoende en valt boven
dien dc koude lucht vry van de ra
men af op de vloer. Men past daar
om tegenwoordig bij dit type van
verwarming wel een geringe hijver-
warming met radiatoren onder de
ramen toe. Geheel afdoende zal deze
bijverwarming slechts zyn, indien
tevens dubbele r&men aanwezig
zyn.
Koude luchtlaag
OK bij de verwarming met
kachels en haarden geven dc
ramen een koude luchtlaag op de
vloer, maar bij deze verwarming
kan men zich tegen het hebben van
koude voeten beschermen door dicht
bij de kachel te gaan zitten met de
voeten in de straling van deze
warmtebron.
In een kamer, waar in de regel
de menschen aan tafels of bureaux
zitten is zuivere plafondverwarming
af te raden. Men krijgt onder deze
omstandigheden koude beenen en
een warm hoofd. Hiervoor gevoe
lige menschen klagen dan al gauw
over hoofdpijn.
Afhankelijk van de vochtigheids
graad van dc lucht wordt een wis
selend gedeelte van dc straling door
de waterdamp in de lucht opgeno
men. onder normale omstandig
heden ongeveer 20 Hierdoor
wordt de lucht eenigszins ver
warmd. Toch blijft de stralingstem
peratuur hooger dan de luchttem
peratuur. Daalt dc luchttempera
tuur onder ongeveer 12 C.. dan is
het niet meer mogelijk door het op
voeren van de stralingstemperatuur
een voldoende behaaglijkheid te be
reiken. Bij een buitentemperatuur
van 10° C. of lager zijn geopende
ramen daarom steeds onaange
naam. De vergelijking met de om
standigheden in het hooggebergte
in de winter gaat mank, daar dc
sneeuwreflectie voor een alzijdige
toestraling van de zonnewarmte
zorgt.
De voorzijde van een plaatradia
tor geeft ongeveer de helft van zijn
warmte door straling af, de andere
helft door verwarming van de lucht.
TUINK A LENDER
WOENSDAG 26 MAART Bq
de aanschaffing van bloei heesiers
houde men vooral ook'rekening met
de zware afmeting, welke sommige
kunnen bereiken. Een Goudenregen
en een Meidoorn zijn in den zomer
een sieraad voor den tuin, doch
kunnen wel meer dan S meter hoog
worden. Daarom behooren ze in een
klein voortuintje niet thuis. Ook de
bekende Jnpansche Kers of Cherry-
blossom, de Sering, dc Malus of
Sierappel. de Boeren jasmijn en de
gewone Sneeuwbalkunnen tol zecr
zware heesters uitgroeien. Ze bloeien
zeer rijk en verdienen alle aanbe
veling, doch vragen dc noodig,e
ruimte om zich op zijn mooist to
kunnen ontwikkelen. S. L.
FEUILLETON
„En toen myn juicht
tenslotte..."
Na de eerste twee noten vielen
Dinah en April en ook moeder in:
„Zich op de fiets bevond",
Er werd hard en autoritair op de
deur geklopt.
„Toen is het frame bezweken".
Er werd weer gekloet, en nu
harder. I
„Mag niet hinderen", zei Mariap.
„Ik zal wel kijken".
Ze stond op en ging naar de deur
terwijl dc kleine Carstairs den laat-
sten regel zongen:
„En viel zij op den grond".
„Ssstt." fluisterde Dinah. Op het
zelfde oogenblik werd het doodstil
ln de keuken en de drie kleine Car
stairs draaiden zich om en keken
naar de deur.
Het was inspecteur Bill Smith
met een jong agent je. De drie klei
ne Carstairs waren eerst stomver
baasd cn toen wanhopig. Ze keken
naar Bill Smith, knap, smetteloos,
bijna al te netjes. En ze keken naar
hun moeder in de .oude, rood-man-
chestcrsche broek met dc vlekken,
haar blauw-zwarte vingertoppen,
haar ongewasschen gezicht zonder
make-up. 'r Haar was van achteren
heelemaal uitgezakt en hing los in
haar hals. Het glazuur zat nog op
haar neus.
„Neem me niet kwalijk, dat ik
achterom kom", zei Bill Smith,
maar ik zag hier licht. Hebt U
soms last gehad van zwervers
„Zwervers?" zei moeder koeltjes,
„Niet vóór dit oogenblik".
April zag. hoe Dinah keek en
fluisterde: „Trek het je niet aan.
We wou'en toch eigenlijk heelemaal
niet. dat moeder met eentje van de
politie trouwt".
Bill Smith verstrakte. „Het spijt
me, dat ik U moest lastig vallen'1',
zei hij, „maar een zekere Mrs. Har-
ris van den overkant heeft verteld
dat cr iemand eten van haar veran
da heeft gestolen. En een zekere
Mrs. - eh -" Hy hield op en keek
den agent aan.
„Cherington", vulde de agent aan.»
„Een zekere Mrs. Cherington
heeft verteld, dat er vannacht
iemand in haar kippenhok heeft ge
slapen. Er is hier klaarblykelyk een
zwei-ver in de buurt".
Marian Carstairs schrok ineens
hevig. „Ik dacht, dat U van de af-
dceling Moordzaken was", zei ze.
„Dat ben ik ook", zei Bill Smith
„en daarom stel ik ook belang in
deze aangiften".
„Nou ik Marian hield op.
Ze behoorde eigenlijk alle mogelijke
inlichtingen tc geven, die ze kón
geven. Het verwilderd, ongescho
ren, angstige gezicht, dat ze dien
morgen gezien had. De hecsche
fluisterstem: „Om 's Hemels wil,
roep de politie niet". Ze kon 't niet.
Want cerlnk gezegd, geloofde zg
niet, dat Wally Sanford zyn vrouw
had vermoord.
„Ja?" zei Bill Smith.
„Ikze glimlachte flauw
tjes en probeerde zonder resultaat
'r haar van achteren op te steken.
„Het spijt me erg, maar ik kan U
niet van dienst zyn. We hebben hier
geen zwervers gehad. En ik weet
zeker, dat als zich hier iemand ver
borgen hield, hij beslist 't eerst hier
zou komen, omdat onze ijskast op de
veranda achter staat, en niet op
slot kan".
Ze hield op met aan 'r haar te
prutsen, maar de glimlach werd
vriendschappclijker.
„Gelooft U niet, inspecteur, dat
vrouwen' als Mrs. Harris en Mrs.
Cherington licht geneigd zyn een
beetje hysterisch tc worden als er
in de buurt een misdaad gepleegd
is?"
Bill Smith glimlachte niet, hy
grinnikte.
„U hebt schoon gelijk", zei hij. Hy
wendde zich tot den agent cn zei:
„Nou, ga maar rapportecren, dat
we het gebruikelijke onderzoek heb
ben ingesteld en dat we niets heb
ben gevonden". Hy draaide zich
weer om. en zei: „Dank U zeer!"
Toen snoof hy en zei: „Het ruikt
hier niet slecht!"
Dinah greep zich aan dezen stroo-
halm vast. Ze sprong overeind en
zei: „Ik wed, dat U honger hebt. Ik
wed, dat U nog niets gegeten hebt".
„Nou, ik heb een sandwich op",
zei Bill Smith.
.Een sandwich", zei Dinah ver
achtelijk.
Bill Smith bloosde verbaasd
enaanmoedigend. „Nee, ik
moet werkelyk weg".
„Onzin", zei Dinah.
„U zult doodgaan door ondervoe
ding", zei April.
En Archie voegde er aan toe:
„Het is een zalige vette kalkoen".
Inspecteur kreeg geen kans iets te
rug te zeggen. Hij werd van alle
kanten' bestookt.
Voor hij het wist, zat hij aan dc
keukentafel en was Marian nog
meer kalkoen aan 't snijden.
April en Dinah zochten haastig
naar een mes. een vork, een lepel,
een bord, een kopje en een schotel
tje. Archie begon versche koffie te
zetten. April smeerde het brood cn
Dinah sneed een dikke plak van de
cake-met-amandelglazuur af.
Bill Smith keek verheerlijkt.
„Amandclglazuur", zei hij. „Mijn
moeder bakte vroeger altyd cake
met amandclglazuur. Ik heb het in
geen jaren geproefd".
Dinah loodste moeder naar een
van dc keukenstoelen en April
schonk haar een kop koffie in. Bill
Smith beet in dc kalkóensandwlch
en zei: „Hè. heerlijk!" Jenkins werd
Weer wakker en klaagde zachtjes.
Bill Smith krauwde haar achter dc
ooren en voerde haar een velletje
van den kalkoen.
„Houdt U van katten?" vroeg
moeder.
Op dat moment ruimden de kleine
Carstairs tactvol het veld. Alleen
bleef Archie by de deur staan en
gilde: ,.U moet die cake van moe
der eens probecren! Ze kan het lek
kerst koken van de heele, heele,
wyde wereld!!"
April greep hem in zyn kraag en
sleurde hem de trap op.
„Je kunt alles overdrijven", zei
ze.
l Wordt vcrvolcd)
Sen ledenradiator en de binnenzijde
van een meervoudige plaatradiator
staan hun warmte voornamelijk
door contact aan de lucht af. Daar
entegen is weer het stralings-
aandeel van kachels en haaiden
(zoowel kolenkachels cn -haarden
als gaskachels en electrische haar
den) groot.
Verhoudingen
tT LK lichaam straalt warmte uit
en wel des te meer naar mate zijn
temperatuur hooger is. Dc hoeveel
heid uitgestraalde warmte is onaf
hankelijk van wat andere lichamen
in de omgeving uitstralen.. De op
vallende straling kan weerkaatst
(gereflecteerd) worden of opgeno
men (geabsorbeerd; hierbij wordt
de stralingsenergie in warmte om
gezet). Wy noemen het gedeelte
van de opvallende straling, dat ge
absorbeerd wordt, de absorptiecoëf
ficiënt van het oppervlak.
Lichamen met verschillend ge
aarde oppervlakken zenden per een
heid van oppervlak bij gelijke tem
peratuur verschillende hoeveelhe
den warmte uit. Het oppervlak dat
bij deze temperatuur een maximum
aan straling uitzendt als eenheid
nemend noemen wij het gedeelte
hiervan dat een willekeurig opper
vlak uitzendt de emissiecoëfficiënt
van dit oppervlak. Als een lichaam
dezelfde temperatuur heeft als zyn
omgeving, dan weten wij, dat zijn
temperatuur constant blijft, d.w.z.
dat het lichaam evenveel straling
uitzendt als het uit de opvallende
straling opneemt.
Hieruit volgt, dat de emissiecoëf
ficiënt van zijn oppervlak gelijk is
aan de absorptiecoëfficiënt. Voor
licht beteekent dit. dat hoe beter
een oppervlak een bepaalde licht
soort kan ahsorbeeren, hoe beter
het ook bij verhitting tot gloeihitte
dit licht zal kunnen uitzenden. Een
voorwerp, dat bij kamertempera
tuur b.v. rood is en dus rood licht
sterk weerkaatst, maar anders ge
kleurd licht absorbeert, zal bij een
zoo hooge temperatuur, dat het zelf
licht uitstraalt juist weinig rood
licht en veel anders gekleurd licht
uitzenden.
Foute conclusies
HET licht wordt evenals elke
straling (denk b.v. aan de ra
diogolven) gekarakteriseerd door
zijn golflengte. Licht heeft golf
lengten gelegen tusschen 0,4 en 0.8
mikron (lmikron 0,001 mm). In
dit kleine gebied kan dus dc emis
siecoëfficiënt groote verschillen ver
toonen. Dc straling van een opper
vlak bij kamertemperatuur heeft
voor 80 plaats bij golflengten ge
legen tusschen 7,5 en 32 mikron. De
emissiecoëfficiënt by deze golfleng
ten zal in het algemeen sterk af-
wyken van die voor licht. Men mag
dus nooit conclusies over de emissie
coëfficiënt voor straling bij kamer
temperatuur uit de hoedanigheid
van het oppervlak voor zichtbare
straling trekken.
De meeste oppervlakken hebben
een emissiecoëfficiënt voor de stra
ling by kamertemperatuur tus7
schen 0,8 en 0,95. Er zijn maar wei
nig uitzonderingen, o.a. blanke me
talen. Daarom mag aluminiumverf
met voor het verven van radiatoren
gebruikt worden, maar wel voor
warme oppervlakken, waarvan an
ders de straling hinderlijk zou zyn.
Glas, dat voor licht doorschijnend
is, laat warmtestralen niet of zeer
weinig door (maximaal 10%), een
gering percentage wordt weerkaatst
(ca. 4 en dc rest geabsorbeerd.
Hierop berust dc broeikastwerking.
Het zonlicht wordt doorgelaten en
voor een groot deel in het inwen
dige van de kas opgenomen. De
grond en de planten in de kas stra
len echter bij,lage temperatuur. Het
glas werkt nu de uitzending van
deze stralen tegen. Alleen doordat
het glas door dc opgenomen' stra
ling warmer wordt, kan het warmte
naar buiten doorgeven. De inhoud
van de kas moet dan weer warmer
dan het glas. zyn om warmte te
kunnen afstaan aan het glas.
DONDERDAG 27 MAART
HILVERSUM I 301,5 M. 7.00
Nieuws. 7.15 Ochtendgymnastiek.
8.15 „Pluk den dag". 9.00~ Uit onzen
fnuziekkalender. 10.15 Morgen
dienst. 11.00 „De Zonnebloem".
11.45 Familieberichten. 12.03 Carla
Rosen, viool. Isja Rossican, piano.
12.30 Lunchconcert. 14.00 Metro-
polcorkcst. 15.00 Pianoduo. 16.00
Bijbellezing. 16.45 Het Rotter-
damsch Philharmonisch Sextet.
47.30 Spaansche en 2uid-Ameri-
lcaansche klanken. 18.00 Orgelspel.
18.30 Strijdkrachten. 19.15 Melo
dieën van Forster. 19.25 De vaart
der Volken. 19.45 Rcgeeringsvoor-
lichtingsdienst. 20.08 Ontspanning
na inspanning. 23.00 Nieuwe Neder
landsche muziek.
HILVERSUM II 415.5 M. 7.00
Nieuws. 9.15 Morgenwijding. 9.50
„Arbeidsvitaminen". 10.30 „Moei
lijke moeders". 10.50 „Kleutertje
luister!" 11.00 Kamerorkest. 11.15
Uit dc wereldpers. 12.00 Damia,
Bing Crosby en Layton en John
stone zingen. 12.30 „In 't spionne
tje". 12.35 Stafmuziekkorps. 14.20
Het Gronir.gsch Strijkkwartet-
15.00 „Voor zieken en gezonden".
16.10 „U kunt het gelooven of niet!"
16.15 „De Camera loopt.". 17.00
Avro-Kaleidoscoop. 17.20" „Welk
dier deze week?" 17.30 Pianoduo.
17.50 Het rijk over zee. 184 5 „The
Skvmasters 18.45 Sportpraatje.
19.05 Uit de Hooglanden. 10.30 Ra
dio Voljvsmuziekschool. 20.05 Echo
van deri dag. 20.15 Het Radio Phil
harmonisch orkest. 21.15 Het
Woord. Radio-illusie. 21.45 „Confet
ti". 22.45 „De bloedtransfusiedienst
van het Nederlandsche Roode
Kruis".
Scheepstijdingen
Westland 21-3 te A'dam; Amstel
veen 20-3 v New York n Antwer
pen'Rotterdam: Antonia 15-3,v Ce-
bu n Manilla: Bredero uitr., 20-3 te
Port Said; Coryda 12-4 te R'dam
verw.; Groote Beer 19-3 v Cristo
bal n Curagao; Gadila 17-3 tc Sin
gapore: Japara 18-3 v Trinidad n
Durban (verb.); Lorentz uitreis p
18-3 Dungeness; Limburg 17-3 van
Batavia n Palembang; Manoeran
18-3 v Portland Ore; Merwcde 19-3
tc Paranagua; Mapia 18-3 v Bom
bay n Calcutta: Miralda 16J3 van
Curagao n Montevideo; Oranje,
thuisr. 19-3 v Singapore: Ovula 18-3
le Manilla; Ondina 15-3 v Las Pic-
dras n R'dam: Plato 17-3 te Cura
gao; Sommelsdyk 19-3 v Port Said;
Sunetta 4-4 te R'dam verw.; Veen-
dam, thuisr., p 21-3 Lizard.
Orpheus 21-3 v Barcelona n San
FeliuHercules 20-3 v Istanbul n
Izmir; Euterpe 21-3 v Bordeaux n
La Pallice; Stuyvesant 22-3 tc Pa
ramaribo'. Castor 20-3 te Nev.
York: Tawali 20-3 v Tarakan:
Groote Beer 21-3 v Curagao. Ma-
doera 21-3 v Soerabaja: Radja 20-c
te Kaapstad; Westplein 20-3 v Mar
seille; Nigerstroom 21-3 v Free
town; Randfontein 21-3 v Kaap
stad; Maasland 21-3 v Montevideo
