Amsterdam eert cultuurdragers
van twee i
anden
Hoe ontstaan de hooge
barometerstanden?
Radio-programma
Tevreden maar niet voldaan
Bestendigde
crisis
door
De dichter en de dood
Bij de gevallenen te Wassenaar
Jh N met haar ontvangt de dichter cn
literatuurhistoricus prof. P. N.
van Eyck het cercdoctoraat. In hem
cert men do dichtkunst en de weten
schap beide. Het woord „doorwrocht"
moge som» boekachtig klinken het
is nog steeds het beste voor de typee
ring van helder doordachte en van
grootc kennis getuigende studies. En
zoo zyn dc studies van Van Eyck. of
hy nu schrijft over Aernout Drost dan
wel over Herman Gorter. In hem is
ton volle waarheid geworden, dat de
dichter ook de beste leermeester is in
dc letterkunde. Eri zün poëzie, te vin.
den o.a. in de bundels „De Getooide
Doolhof", „Uitzicht" en j.Herwaarts",
heeft in het bizonder dc Itefdc gchnd
van wie in verzen de harmonie zoekt
van geest en aandoening, van idee en
melodie, door welke harmonie toch zoo_
veel in onze literatuur tot het bly-
vende werk behoort
Goed debuut van
Möhring
'CALVÉ'S
2
Donderdag 27 Maart 1947
- U 1 oocQiXo»>^oco?ccc»oocoxooccoocooooocor«ooocco^ocoooOi30oooooooooooooooooootxip«3ooooooooooooooc><y
m 0C1V mi iSn Tk A rn .rfTïV l' «rmw n^9\ r
dr. J. C. Brandf Corstius
y(\ MSTERDAM weet de groote hoe.
der? van de schoonheid en van de
gedachte op passende wjjze te eeren.
Reeds eerder zette het Kloos en Van
Deyssel den doctorshoed op. En thans
verleent het den Vlamingen Kamiel
Huysmans en Herman Teirlinck en den
Nederlanders Henriöttc Roland Holst,
P. N, van Eyck en F Lugt het cere,
doctoraat.
Er is reden zich daarover van harte
te verheugen. De verhouding tusschen
kunst en overheid werd hier vanouds
niet door liefde of haat. slechts door
onverschilligheid gekenmerkt Daar.
over heeft de zoo zeer betreurde
Amstordamsche wethouder E. Boek
man bchartenswaardige dingen ge_
schreven Wellicht zal eens de vcran.
dering van die onverschilligheid in
hartelijke genegenheid een kleine
maar belangrijke winst van de jaren
19401945 bliiken te zjjn. Amsterdam
doet er op vele manieren zijn best
voor
Het huldigt
Kamiel Huys.
mans en in hem
d«n Belgischen
landsbestuurder,
die bovenal de
beschermer en
bevorderaar i3
geweest van
kunst en weten,
schap. Iedere
Belg weet, dat de
literatuur zijn
hart heeft en h\j
telt onder de
versbent vele zéér goede vrien
den. Zelf een puntig, geestig schrij
ver en'-spreker is hij één van die ma.
gistraten, in wie de wereld van den
geest en die van de politiek schitte
rend samengaan en die men ten Zui-
den van onze landgrenzen meer aan.
treft.
uur
Kam. Huysmans
Vlaamschc schry.
Domineerende fig
EN naast den 75 jarigen eeredoctor
staat de bekende figuur van den
acht jaar jongeren Teirlinck, die reeds
sinds het begin van deze eeuw domi
neert in de Vlaamschc literatuur. In
1903 neemt hy' o.a. met Augu:--t Ver
meylen cn Karei van de .Woestyne de
reactie op zich van het letterkundige
maandblad „Vlaanderen". waa
Stijn Streuvels cn z'yn tydgenooten hun
eerste werken hebben gepubliceerd.
En nu nog is hy de hoofdredacteur
van het kloeke en boeiende «maand
blad „Het Nieuw Vlaanvsch Tijd
schrift", dat het werk van den besten
hedenaaagschen Vlaamschen schrijver
brengt. Na den bloeitijd van het na.
v-7 edenkt mij in Uw gebeden
Gebeden hebben kracht
zij komen als stralen gegleden
door onzen nacht.
Gebeden zijn gedachten
Gedrenkt met innigheid,
Gevormd in zuivere zachte
Ootmoedigheid.
Hun mild-bewogene vrede
Geneest de eenzame pijn;
Gedenkt mij in Uw gebeden,
Opdat ik geheeld moge zijn.
HENR. ROLAND HOLST-
Van der Schalk
Uit: Verworvenheden
Uit den Boekenmolen
Th R zijn enkele onderwerpen, wel-
ke altijd weer tot de verbeel
ding en het gemoed van den dich
ter hebben gesproken en die ze tot
in hun diepste wezen hebben be
roerd. Daartoe behooren ongetwij
feld: de liefde en dc dood. Onze mo
derne dichters hebben, naar dc
meening van den inleider en samen
steller van een fraaie bloemlezing
rDe dichter en de dood",
den heer C. Leef la ng. over den
dood het schoonste en innigste ge
zegd, dat zii te zeggen hadden.
Het boekje werd, voornaam in
zwart en blauw gedrukt en in half
perkament gebonden, met het tcc-
ken van den Griffioen uitgegeven
door de Uitgeversmaatschappij "77.
dc Haan N.V. te Utrecht.
Deze bundel doodenlyriek. die
werk bevat van de dichters na dc
Beweging van Tachtig, wordt voor
afgegaan door een inleiding, waar
in dc samensteller nagaat hoe de
menschheid zich bil monde van haar
dichters tot den dood verhield n
verhoudt. Hij kiest daarbij de mid
deleeuwen als uitgangspunt.
Zou men een oogenblik geneigd
zijn daarom min of meer een twee
spalt te zien tusschen inleiding cn
bloemlezing, deze overweging ver
valt spoedig, omdat de inleidende
opmerkingen over de dichtkunst
van voor 1880 maar zeer summier
zijn. Toch zou het interessant zün
geweest als de samensteller de mo
derne dichtkunst door enkele
oudere voorbeelden vooraf had la
ten gaan.
Zijn het in de poëzie van Tachtig
doodsweemoed en doodsverlangen,
welke dc dichtkunst doortrekken,
bij de latere dichters spreken an
dere accenten: wijsgcerige beschou
wing. persoonlijke, bijna angstig
suggestieve confrontatie, cynisme,
sarcasme, pessimisme cn fatalisme.
Maar er zijn ook andore regels:
„Eerst wanneer God den mensch
weer trekt in een bezield verband,
eerst wanneer dc mensch zich weer
weet betrokken in een wereld, een
maatschappij, die haar eeuwigen
zin ontleent aan een persoonlijk
lichtende en besturende kracht bui
ten ruimte en tijd, eerst dan komen
de vragen van dood en loven op een
geheel ander plan."
Van dat andere plan getuigen
b.v. de ontroerend zuivere verzen
van Jacqueline van der Waals.
Een bloemlezing is altijd een per
soonlijk iets. Men zou op een be
paald moment misschien een andere
keus hebben gemaakt, maar dat is
in dit geval dan meer een kwestie
van persoonlijke voorkeur dan een
verschil in waardebepaling, want de
voor ons liggende bloemlezing ge
tuigt van dien fijnen smaak, die aan
een bundel als deze zjjn waarde ver-
leect-
turalisme in het eind van dc 19e
eeuw. 1? het werk van Teirlinck door
drongen van fantasie en geest. Van de
vele romans, die hy tu^chen 1902 en
1940 publiceerde zal „Mijnheer Ser.
jan'zoon, Orator Didacticus" dc he-
langstelling cn liefde blijven behou
den. In deze 18e eeuwschc figuur,
waarin alle lofwaardige zotheid van den
bcminnelyken en iidclcn mensch is
geconcentreerd, herkennen wy ons zelf
in zooverre D°n Quichotte ons nog
niet heeft verlaten. Met Teirlinck.
Vermoylcn. Toussaint van Boelacre en
Van de Woestyne heeft de modern0
cultuur cn geest zijn intrede gedaan
in dc Vlaamsche literatuur Langs hen
loopt een lijn door nanr figuren als
Roelants. Walschap en Elsschot. Hoe.
zeer heeft Teirlinck bovendien ge
tracht het toonccl te vernieuwen met
ziin experimented*» stukken ,Jk Dien",
..Dc Vertraagde Film" en „De Man
zonder lijf".
Een plek, wat zijtvaarts van twee wegen,
In de afgerasterde, oude duinen
Beschut en eenzaam neergelegen.
Temidden van den bloei der tuinen
Dit naakte, laag cn schraal omgeven
door kromme, half verkommerde eiken,
wier dorre ruigten nauw'lijks leven,
en grassen die geschrompeld lijken.
Hier, waar al de and're dingen zwijgen,
suist nog een zucht door 't dunne loovcr.
Die zweeft, naar ons inwendig nijgen.
De* witte en paarse bloemen over
Op 't graf van wie nu dooden heeten,
En koelt ons mild de brandende oogen.
Zij fluistert dat wij niet vergeten,
en dat wij niet berusten mogen.
P. N. VAN EYCK
Uit: Verzen 1940
Ruim
een
halve
eeuw
Amsterdam heeft nent. RoUnd
Holst mee uitverkoren, de dichte
res, wier werk reeds werd gekroond
door de liefde die tnlloozc Inndgenoo.
ten het toedragen. Hoevele malen heb.
ben juist haar verzen de individueeie
cn gemeenschappelijke gevoelens ver
tolkt in vreugde cn leed! Reeds meer
dan een halve eeuw hebben haar wer
ken om geestelijk leven begeleid en
beïnvloed Haar lyrisch, dramatisch en
biografisch werk is van grooten om.
vang; hoeveel schreef zij daarnaast
over het socialisme! Deze 77.jarige
vrouw zal binnenkort in dezelfde zaal,
waarin zy nog dézer dagen woorden
vond om Multntuli te eeren en tc zeg.
gen, dat ondanks dc verschrikkingen
van don tyd op velerlei gebied de
menschheid tot een iets waardiger be_
staan is gekomen, zelf de eer van de
stad ontvangen die zy in haar ouder,
dom zoo menigen winter bewoont. Vol.
wassen geworden in een tyd van diep
geloof jn de mogelijkheden van
mensch en menschheid. heeft zy, door
twee gruwclykp wereldoorlogen heen,
dat geloof niet verloren In haar werk
gaan poëzie cn geest en maatschappe
lijk leven die altyd weer zoo merk
waardige verbintenis aan. welke oen
nationale traditie is en de grootheid
van veel in onze letterkunde.
Poëzie en wetenschap
En Amsterdam eert tenslotte den
kunsthistoricus F. Lugt, die eerijds
(1915) deze stad hulde bracht in zyn
„Wandelingen met Rembrandt in en
om Amsterdam" cn sindsdien de be.
schrijver werd van Ncderlandsch kunst.
HENR. ROLAND HOLST
VRIJDAG 28 MAART
HILVERSUM I 301,5 M. 7.00
"Nieuws. 7.15 Ochtendgymnastiek.
7.30 Het Nederl. Kamerkoor. 9.30
Vioolrecital. 10.00 Symphonie. 10.30
Morgendienst. 11.00 Werken van
Chopin. 11.15 Rotterdamsch Phil-
harmonisch Kopcrkwartct. 11.45
Familieberichten. 12.30 Kamerkoor.
14.00 Slavische dansen. 14.20 Van
oude en nieuwe schrijvers. 16.00
Declamatie. 16.30 Het Domstad
Strijkkwartet. 17.15 Orgelconcert.
17.45 Marinierskapel 18.30 Strijd
krachten. 19.15 „Dc reizende Chris
ten". 10.30 Geestelijke liederen.
19.45 „Vrije of gebonden economie".
20.05 Wecrovcrzicht K.N.M.I. 20.08
Bijbel cn muziek. 20.10 Bach's Pas-
sie-muzick. 21.00 Omroeporkest.
HILVERSUM II 415,5 M. 7.00
Nieuws. 8.18 Opera-programma.
10.00 Morgenwijding. 10.20 De Re
genboog. 10.45 ..Barbier". 12.00
Waltz time. 12.30 Sportagenda.
12.35 „The Skymastcrs". 13.15 Dis
co lunch. 14.00 Kookkunst. 11.50
„Ons volk in zijn dichters". 15.10
Schouwburgmelodieën. 17.30 Muzi
kaal babbeltje. 18.40 Bing Crosby
cn het orkest John Scott Trotter.
19.00 Denk on^ de bocht! 19.15
„Verplichte keuringen van huis-
slachtingen". 19.30 „Ons Vrijzinnig
Protestantsch geloof". 20.05 Wil
lem Andricsscn. piano. 20 30 „Nog
maals Bethesda". 21.30 Buiten-
landsch Weekoverzicht. 21.45 „Van
heinde en ver". 22.15 Jazz-
bezit. o.a. coor zyn in het Fransch
geschreven werk (1921) over dc be
langrijke particuliere en publieke ver
zamelingen, Ieder, wien de bloei van
onze kunst ter harte gaat. verheugt
zich oprecht over deze vyf eere-doc.
tors van Noord en Zuid, djc straks in
Amsterdam den dank van talloozcn in
ontvangst zullen nemen.
Frits Lugt heeft zich vooral groote
verdiensten verworven door de sa
menstelling van' calalogi van Neder,
landschc teckeningen in het Louvre,
waaraan hy nog steeds werkt. Zelfde
uitgaven verzorgde hy van dc Biblio-
tliêque Nationale cn dc Collection du
Suit. Voorts gaf hij catalogi uit van
dc „marqués des collections" en een
repertorium op dc veilingcatalogi tot
1825. een werk waaraan hy nog steeds
voortwerkt
Lugt, die oen groot aantal artikelen
in Oud.Holland cn in buitenlandsche
tüdschrifton heeft gepubliceerd, is de
groote specialist voor Ncderlandsche
teckeningen. Hy is zelf een groot ver
zamelaar cn heeft in de oorlogsjaren
in Amerika goed werk gedaan voor
de Ncderlandsche cultuur, o.a, door
het houden van lezingen.
Ned. Elftal-Malmö 3-0
Van links naar rechts staande:
Spierenburgvan Bun, Möhring,
Kraak, de Vrocdt en v. Linden.
Knielend: Drögcr, Wilkes, Roozen,
Rijvers cn Bergman
pf1 R is geen vreugde in Frankrijk,
nu Ramadiers kabinet op het
laatste oogenblik. en door de wel
willende medewerking van alle
partyen, is gered. Er is eerder een
gevoel van diepe malaise, voor het
eerst weer, én nu in z(jn volle
zwaarte, na de fabuleuze weken van
Blums tusschen-regeering en het
hoopvolle begin van het nieuwe ka
binet. dat nog van Blums moreel
crediet profiteerde, want op
nieuw is bewezen dat in het na-
oorlogsche Frankrijk niet geregeerd
kan worden.
Dit heeft een enkelvoudige oor
zaak, en die oorzaak is de commu
nistische partij. Niet omdat de com
munisten in Frankryk of elders niet
nationaal genoeg zouden zijn en
geen rekening zouden houden met
(ie belangen van het land, want ook
waar zij op dc Sowjet-Unie steu
nen moreel of materieel voe
ren zij toch bun eigen, vérstrekken
de politieke plannen uit; maar een
voudig door nun aard zij kunnen
óf in de oppositie staan óf de macht
grijpen, maar niets daartusschen,
omdat wat zij aan tc bieden hebben
een nieuw systeem is en geen re-
geeringsprogram. Zij zyn in feite in
een coalitie-regcering onbruikbaar,
want als zy zich op een handelbare
manier gedroegen zouden zy het
huidige systeem versterken en dus
zichzelf tegenwerken.
Grootste partij
IN Frankryk nu vormen de com
munisten de grootste partij van
het land; de tweede is de vooruit
strevende, katholieke M.R.P. (prin
cipieel fel anti-communistisch), de
derde de democratisch-socialistische
S.F.I.O., de partij van Blum, die
tracht tusschen de twee anderen de
brug te slaan, maar voortdurend
tot eigen schade, want een bemid
delaarsrol wordt bij dc stembus nu
eenmaal niet gehonoreerd.
Aan dc pogingen om met deze drie
partnen (die samen driekwart van
Frankryk vertegenwoordigen) een
regeering te vormen heeft het land
sedert de bevrijding gelaboreerd,
behalve dan in de korte periode
voor de instelling van de Vierde Re
publiek, toen het heelemaal niet
meer ging, en Blum een S.F.I.O.-
kabinet vormde de periode waar
in voor het eerst weer in Frankryk
werd geregeerd (zij het dan niet op
grond van machtsverhoudingen,
maar van een pcrsoonlyk prestige),
en met de verrassendste resultaten,
waarvan men zich de 5 prijsver
laging en het Britsch-Franschc
verbond herinnert.
Geen brand
DAT het met het kabinet-Ra-
madier spaak moest loopen op
de Viet-Nam-politiek was te voor
zien. Men kon van de communisten
niet verwachten, dat zy hun ver
wanten in Indo-China zouden afval
len (in Viet-Nam hadden dc com
munisten dc macht veroverd het
groote verschil in de situatie met
Indonesië!), cn van de andere par
tijen niet dat zij zich zouden schik
ken naar de communisten. Men
heeft het tenslotte niet op een
breuk laten aankomen (met inspan
ning van alle krachten, zelfs die
van president Auriol). deels orp Bi-
dault in Moskou te kunnen laten,
maar vooral omdat men het niet
heeft aangedurfd zónder de com
munisten een regeering te vormen,
hoewel de coalitie S.F.I.O,M.R.P.
Radicalen voor de hand lag, die
zonder twijfel op een machtig pres
tige zou kunnen rekenen, vooral als
zij in staat zou blijken op korten
termyn dc Vict-Nam-historie op tc
lossen. Men hoeft het niet gedurfd,
men was bang voor een groote op
positiepartij vier aard het is alle
ontevredenen tot zich te trekken, en
die bovendien dé vakbeweging be-
hcerscht. waarmee zij de prijzen
politiek kan dwarsboomen. Zoo suk
kelt Frankryk opnieuw verder, met
een regeering dif het vertrouwen
verloor en erger: met een systeem
van coalitie-regecrlngen-zonder-op-
positie dat met parlementarisme
niets meer van doen heeft. De re
geering is gereed, maar de- crisis
duurt voort. F.
TUÏNKA LENDER
DONDERDAG 27 MAART. BV
de verversching van dc potaarde
moet men nimmer een potplant ruw
met haar kluif uit den bloempot
trekken. Daardoor zouden de sten
gel en worteldrelen ernstig kunnen
n orden beschadigd. Er is een veel
betere methode. Men keert de plant
om en tikt daarna met den rand
van den pot ren paar keeren op den
rand van een kist of tafel of iets
dergelijks. De potkluit geraakt, dan
los van den binnenwand en de
plant glijdt van zelf uit den omge
keerden bloempot naar beneden
Deze methode kan bij de verpolting
van iedere kamerplant worden toe
gepast. S. L.
(Van onzen sportredacteur)
HDOG waren onze verwachtin
gen omtrent de verrichtingen
van het voorloopig Nederlandsch
Elftal in den proef wedstrijd tegen
Malmö niet gesteld. Huddersfield
cn de langdurige onderbreking der
competitie waarden als sombere
schimmen over het in een verruk
kelijk lente zonnetje bladcndc Fcye-
noord stadion rond. Maar toch kun
nen wij na dezen wedstrijd zeggen:
wij zijn tevreden maarniet vol
daan.
ZOO zal ook ongeveer de tech
nische commissie zich gevoeld
hebben, totfi zij gistermiddag ,haar'
jongens daar tegen de Zweden aan
het werk zag. Het was nu net
niet onvoldoende, maar het spel
was toch weer niet zoo, dat wij den
wedstryd tegen de Belgen met een
bepaald gevoel van vertrouwen te
gemoet zien. Daarvoor vertoonde
het geheel nog te voel groote hia
ten die in de zoo korte spanne
tijds, welke ons scheidt van den
grooten strijd, zal kunnen worden
aangevuld.
ZEKER cr waren ook enkele
lichtpuntjes. Om te beginr.en
de spilplaats. Verdedigend heeft
de nieuwe vondst van de T.C.,
Möhring, uitstekend voldaan. Maar
veel steun ondervonch de aanval
niet van den Enschedeër, in zoo
verre een stopperspil nog voedend
kan werken. We geloovcn echter
toch, hoewel hij nog lang niet dc
ideale midhalf is, dat dc T.C.
Möhring tegen België wel zyn kans
zal geven. Van Bun achter heeft
bergen werk verzet en deze Zuider
ling past wonderwel in het kader
van v. d. Linden. Hard werken doch
niet opvallen. Maar zooals dit back-
stel gistermiddag speelde, meenen
wij te moeten bctwyfelen of de Bel
gen geen kans zullen zien dit
paar te passeeren. In de voorhoede
was Rijvers, de man die terug
kwam. En zyn „come back" was
uitstekend. Zyn spel is er sinds
vorig jaar danig op vooruitgegaan.
Het passeeren van dit beweeglijke
„manneke" is vlot en handig ge
worden. Eeuwig jammer blyft het,
dat hij te licht en zijn figuur tc nie
tig is. Wilkes was weer zooals wy
dat van hem in belangrijke wed
strijden gewend zyn. Zijn weerga-
looze balcontrole en snelheid waren
verbluffend en de wijze waarop hij
het eerste doelpunt scoorde, stem-
FEUIllETON
Toen volgde de gewone strijd van
icderen avond over de vraag of het
al of niet bedtijd voor Archie was.
Zooals gewoonlijk verloor Archie.
Hij won vijf minuten extra tyd door
te beweren, dat hij niet meer wist,
hoe hij zijn avondgebed je moest op
zeggen en nog twee minuten extra
door tc beweren, dat hij vergeten
had zyn tanden te poetsen. Toen
rekte hij het wcltcrustenzeggen nog
tien minuten. En tenslotte was hij
klaar voor den nacht.
Dinah sloot dc deur van de ka
mer. die zy met April deelde.
„Wc moesten Archie eigenlijk zyn
geld teruggeven", zei ze.
„Misschien", zei April. „Hoewel
ik weet hot nog niet". Ze fronste
haar voorhoofd. .Hij weet niet, dat
moeder ons het geld voor de coca
cola en zoo heeft gegeven".
„Dat is verduistering", zei Dinah
streng.
„Dat kan zijn", zei April, „maar
Zondag is het Moederdag. Wy moe
ten moeder een fijn cadeau geven.
En als we Archic nu terugbetalen,
moeten wc hem toch rente geven.
En als we dan nog meer geld van
hem leenen. om een cadeautje voor
haar tc koopen, dan zal hij óns nog
meer rente laten betalen. Nu kun
nen we hem vertellen, dat wij zeven
gulden vyftien bij het cadeau voor
tioederdag leggen", zei ze specula
tief. „en hy
„Maak er zeven guldon vyf tig
van", zei Dinah. „Wc houden vyf en
dertig cent van het geld voor de
coca-cola over. Dan moet hij er nog
drie gulden vijf en zeventig bijleg-
gey".
„En dan hebben we iets heel
moois", zei April. „Geen fondant,
dat is slecht voor haar gestel, en
ook geen bloemen. We kunnen een
groot bouquet bloemen uit den tuin
van Mrs. Chcrington krijgen. Als
we haar vertellen, dat het een ca
deautje voor moederdag is, dan
geeft ze ons vast een arm vol van
haar bekroonde rozen".
„Luister 's!" zei Dinah, en greep
April bij den arm.
Buiten klonk, een zacht geritsel.
April knipte het licht uit, rende
naar het raam en keek naar buiten.
Eén van de hortensiastruiken be
woog, alsof er leven in zat. Toen
schoot er een donkere gestalte hei
melijk onder de beschutting van de
struiken uit naar het oude zomer
huisje.
„De zwerver", fluisterde Dinah.
„De moordenaar!" hijgde April.
„Hoe weet je dat?"
..Een moordenaar keert altyd
naar de plaats van de misdaad te
rug. Dat heb ik 's in een boek ge
lezen".
„Onzin", zei Dinah. „April
kijk 'sü"
„Hij gaat naar de veranda", zei
April en kneep harder in Dinah'3
hand.
Dinah zei: „Laten we gillen! La
ten we Bill Smith en moeder ha
len!"
Ze liepen de kamer uit. de gang
op en naar beneden. Onderaan de
trap bleef Dinah staan, hield April
terug en siste: „Luister eens!"
Uit de keuken klonk gelach,
vriendschappelijk gelach.
En dc stem van Eill Smith, die
zei: „Nou. misschien zou ik nog
wel een stukje cake lusten een
klein stukje dan".
En moeders stem: „Nog koffie?
Ik heb ze net opgeschonken".
April en Dinan keken elkaar een
lang oogenblik aan. Tien liep Dinah
op haar teenen door de zitkamer
naar de voordeur en beduidde April
haar te volgen. Zc glipten de deur
uit en deden die geriiischloos achter
zich dicht.
„April, ben jij bang?" fluisterde
Dinah.
April slikte dapper en zei: „U-
hum-hum".
„Ik ook niet", zei Dinah, in de
hoop dat haar tanden niet zouden
klapperen. „Dan vind ik. dat wij dat
zaakje maar eens moesten opknap
pen".
HOOFDSTUK 8
„Archie vergeeft het ons nooit",
fluisterde April. „Wc hadden hem
wakker moeien maken en 'm mee
moeten nemen".
„Hy moet Vnorgen naar school",
fluisterde Dinah, „in ieder geval zou
hy nooit uit huis hebben kunnen
komen zonder dat ze 't hoorden".
Ze hield op en luisterde. Geen
enkel geluid verstoorde de stilte.
Van de struiken, die dicht by elkaar
op hot maanverlichte grasveld ston
den, bewoog geen blaadje. Zonder
ook maar het minste geluid tc ma
ken kropen ze langs den zijkant van
het huis. „Als de moordenaar het
is", mompelde April „wat moeten
we dan doen?"
„Jij houdt hem vast", antwoord
de Dinah, „terwyl ik moeder haal.
Dan kan ze de politie roepen en dan
krijgt zij alle eer!"
Het was nog altijd doodstil. Ze
stonden een minuut lang in de
schaduw van den muur en hielden
elkaar stijf hy de hand vast. Het
licht, dat uit het keukenraam
schoen, maakte een grooten goud-
klcurigen rechthoek op het gras.
Toen, ineens, hoorden ze geluid.
Een bekend geluid, dat ze nog ban
ger maakte juist omdat het bekend
was. Het was het piepen van de
scharnieren van cle veranda-deur.
Zachtjes en langzaam, alsof degene,
die de deur had bewogen, het heel
stilletjes cn voorzichtig had willen
doen. "Tweemaal piepte het, bijna
onhoorbaar. Den tweeden keer met
hooger geluid dan den eersten keer.
Éénmaal toen de deur werd ge
opend, en éénmaal toen zij weer
werd gesloten, door een voorzich
tige hand voor dichtslaan behoed.
April en Dinah dachten tegelijk
in stilte: „Ik moet haar niet laten
merken, hoe bang ik ben".
Het had een schaduw kunnen zijn,
die omzichtig de veranda-trap af-
sloop. Behalve dan. dat hij een half
fleschje melk in zijn hand had, dat
een oogenblik helder in het maan
licht glom. en een schaduw kon
geen half fleschje melk dragen. De
schaduw bewoog zich vlug over den
hoek van het grasveld, een zacht
geritsel in de struiken en
danstilte.
De twee meisjes slopen voorzich
tig, zonder leven tc maken, langs
dén zykant van het huis en door het
geheime paadje, dat ze door de
struiken hadden gemaakt toen ze
met Archie soldaatje speelden. „Als
het moet", verzekerde Dinah hij
gend, „kunnen we altijd om hulp
roepen".
(Wordt vcrvolsi)
Oorzaak van den ,,ijswinter"
Zijn strenge winters te
voorspellen?
ERST iets over het rangnum-
mer van den afgeloopen win
ter. Door de welwillendheid van de
klimatologische afdecling van het
Instituut te de Bilt beschikken wij
Ihans ook over dc waarnemingen
te den Helder en Maastricht, behalve
die van Maart, die eerst later ter
beschikking komen. Uit de weer-
kaartjes van Maart kunnen wc ech
ter wel dc uitkomst met voldoende
zekerheid schatten. Het bleek dat
voor Helder dezen winter de streng
ste is van de laatste honderd iaar,
met een negatieve som van tegen
dc 250 tegen 238 voor 1942, dus
rangnummer 1. Voor Maastricht ech
ter vinden we slechts omstreeks
170, waarmede het als rangnummer
9 zou krijgen. Rekenen we cenigs-
zins met dc abnormale opstelling
van de thermometers daar. sinds
1904 op een toren, dan zou 7 wor
den verkregen. In dat geval wordt
voor de combinatie van dc drie sta
tions het rangnummer 4, achter 1891
en 1942 die gelijkstaan en 1940. even
boven 1855. Het groote verschil
tusschen de drie stations demon
streert den invloed van dc ijsomgc-
ving van den Helder en den invloed
van de zuidelijker ligging van Maas
tricht.
Zooals het weerpraatje herhaal
delijk heeft opgemerkt was dc hard
nekkige vorst het gevolg van dc
abnormaal hooge barometerstanden
fkortweg „hooge drukking") in het
Poolgebied, vooral op Groenland,
vergezeld van een abnormaal zuide
lijke ligging van het hoogedrukgc-
bicd bij" de Azoren. Toen op 16
Maart de zware storm met tempe
ratuur van 10 gr. C. sneeuw cn ijs
uit onze omgeving opruimde, was
inderdaad de hooge drukking bij
Groenland vrijwel verdwenen, cn
strekte die van de Azoren zich tot
midden Europa uit. Sindsdien kee
ren de Z.W. winden telkens terug,
en zijn de Noordeliike winden, die
korte onderbrekingen geven, geen
echte poolwindcn meer, al duurde
in Scandinavië de strijd tusschen
vorst en dooi nog ecnigen tijd voort.
Hoe ontstaat nu zulke hooge druk
king? Dat is verschillend voor de
Pool- en Siberische hooge drukking
en die bij de Azoren, Dc eerste zijn
veroorzaakt door'koude aan den
grond en in de onderste luchtlagen.
Koude lucht is bij gelijken druk
zwaarder dan warme, het onderste
gedeelte van de atmosfeer is daar
dus zwaarder, en dat toont de ba
rometer, die het gewicht van de
luchtkolom erboven aangeeft. Het
vele ijs in de Poolzee en op Groen-
lan'd brengt in den winter daar zeer
lage temperaturen te weeg, en als
dat de gewone maat te boven gaat
wordt ook dc hooge druk abnormaal
uitgebreid.
Ingezonden mededeeling)
Calvé's mosterdsaus maakt de
eenvoudigste stamppot tot een
lekkernij. Heerlijk pikant op
duizend-en-een gerecht - zóó te;
j| Struiken - droogt- niet uit.
mosterdsaus
pelde hem tot een speler van extra
klasse, Roozen is een speler, die
hoewel hii niet opvalt toch steeds
zeer nuttig werk doet cn dan
ook momenteel onze aanvalsleider
is. Zyn doelpunt, het tweede uit een
afgemeten voorzet van Drager ge
scoord, was een „beauty". Drager
kon ons ditmaal niet bekoren, miste
voldoende snelheid en bleef beslist
onder den maat. Lakenberg, die
hem na rust verving was beslist
beter. Bergman, speelde een be
hoorlijken wedstryd, paarde vol
doende snelheid aan goede combi
natie met Rijvers en het zal een
heele toer zyn om hem, spelende als
gisteren, te vervangen.
REST ons nog de middenlinie. De
Vroet, hoewel niet in groot-
schen vorm, was de beste van het
drietal. Spierenburg viel tegen,
werkte wel hard. maar voldeed niet
evenals Stroken, die hem in de
tweede helft verving. Kraak maak
te weer een betrouwbaren indruk,
hoewel wy er'direct bij moeten ver
melden dat de Zweden het hem niet
al te moeiiyk gemaakt hebben.
Neen, schutters zijn ze niet. Als
team spelen zij niet onverdienste
lijk. Zij hebben een gedegen elftal,
zonder uitblinkers, al is aehterspc
Ier Nillson, die tot de vyftien voor
Glasgow behoort, een prima speler.
Bij de beoordecling van hen, moeten
wy er rekening mede houden, dat
zij den dag tc voren een zwaren
wedstrijd tegen Blauwwit hadden
gespeeld. Zij leken ons dan ook
vlug vermoeid, waardoor hun over
wicht in de eerste speelhelft na de
hervatting was verdwenen. Veel
hebben onze spelers evenwel niet
van hen kunnen leeren.
Laat ons over den wedstrijd vrij
kort zijn. Het begon met een groot
overwicht der Zweden, doch op het
kórte spel had onze verdediging
wel kijk. Na ongeveer twintig mi
nuten kreeg Wilkes het leder te
pakken, goochelde langs een viertal
Malmoers heen en met een mach
tig schot hadden de „voorloopigen"
de leiding. Roozen wilde niet achter
blijven en een voorzet van Drager
nam de Haarlemmers ineens op zijn
„slof" en het was 20. Ofschoon
de aanvallen van de Nilsson familie
er speelden een viertal leden van
mee geregeld terugkwamen ble
ven doelpunten uit en toen Rijvers
na de rust, in combinatie met Wil
kes no. drie scoorde, was er geen
vuiltje meer aan de lucht en zal het
op enkele honderden plaatsen na
uitverkochte Fcyenoord Stadion
wel voldaan naar huis zyn gegaan.
Bij de Azoren
Bij de Azoren is dat anders. Zelfs
jn den winter is daar de tempera
tuur niet laag, ''ofschoon wat lager
dan op het vasteland op die breedte.
Schrijver dezes ziet de voornaamste
oorzaak van de hooge drukking daar
in dc koude van de luchtlagen tus
schen 10 en 15 km., die langzaam
dalende afvloeien uit het tropenge-
bied, waar ze door snelle opstijging
boven de tropische regens tot om
streeks 90 gr. C. worden afge
koeld, de laagste temperaturen,
waar ook op aarde, waargenomen-
Deze betrekkelijk zware lucht, al
is zc zelf ijl, perst de onderste
luchtlagen samen, totdat ze dat
grootere gewicht kunnen dragen.
Wc zullen hier niet verder op in
gaan. en alleen opmerken, dat zoo
wel dc boven de tropen bereikte
lage temperatuur als dc mate van
afvloeien naar de keerkringen af
hankelijk kunnen zijn van de inten
siteit van de zonnestraling en van
wisselingen daarin, en dat beide
kunnen samenhangen met een an
dere uiting van zonsactiviteit. de
zonnevlekken, waarvan onlangs een
zoo groote werd gerapporteerd, dat
deze met het bloote oog te zien
was. Zoo kan dus de plaats van de
Azoren hooge-drukking ook wisse
len door van de zon uitgaande in
vloeden.
Ten slotte willen wij opmerken,
dat een tc zuidelijke ligging van het
Merengebied vanzelf voe l tol een
ie zuidelijk trekken van de depres
sies of lage druk-gebieden, wat in
Europa oostenwinden brengt in-
plaats van de normale overhccr-
schende westenwinden. Zoo ont
vangt ook het Poolgebied een ab
normale kou-toevoer, die meehelpt
fwEERKU^ j
door
I PROF. DU E. VAN EVERDINGEN j
om de hooge drukking daar te on
derhouden en te versterken. Samen
werking van de beide, gedeeltelijk
onafhankelijke oorzaken geeft de
echte strenge winters.
Wij hebben het gevoel, dat de
plaatsverandering van het Azoren-
gebicd dc hoofdoorzaak is ge
weest. In het begin, tijdens de
korte wintertjes in December en
begin Januari, was de winter in
Scandinavië in 't geheel niet
streng cn lag er daar practisch
geen sneeuw; ook van hooge
drukking op Groenland was geen'
sprake, maar beide winterties wer
den veroorzaakt door hooge druk-,
king in Scandinavië, af cn toe
zéér intens, en depressies die naar
dc Middcllandsche zee trokken,
dus abnormale ligging van de Azo-
rendepressie.
Zonnevlekken
Wij zijn cr nog ver vandaan, de
oorzaken voor die abnormale lig
ging met eenige zekerheid te kun
nen aangeven. Het is niet veel meer
dan een vermoeden, dat het meet
samenhangen met bijzonderhed -n in
de zonnestraling, die zich weer kun
nen afspiegelen in de zonnevlekken.
Nu is er in die zonnevlekken een
gemddeld elfjarige cyclus, waarin
hc( aantal dier vlekken wisselt tus
schen soms bijna geen tot ver over
dc 100 Het is dus niet te verwon
deren, dat men gezocht heeft naar
verband tusschen dezen cyclus en
abnormale verschijnselen als stren
ge winters. Omstreeks 1940 herin
nerde de Oostenrijksche meteoro
loog v. Mvrbach aan een regel, die
in 1935 door Memory in verband
met den naar hem genoemden 100-
jarigen cyclus in het weer was ge
noemd, volgens wien strenge winters
zouden voorkomen in jarerj. waarin
het getal zonnevlekken in den win
ter lager was dan in den vooraf-
gaanden zorher. Uitgaande van de
rangschikking der winters door
Easton preciseerde v Mvrbach nu
dien regel zóó. dat wanneer het ge
middelde vlekkenöetal minstens 21
was. strenge winters alleen voor
kwamen wanneer het getal in den
winter minstens 14 lager was dan
in den voorafgaanden zomer. Was
het vlckkengctal van den winter
minstens 16 hooger dan dat van den
zomer, dar. kwamen nooit strenge
winters voor.
In 1943 kwam v. Myrbach op de
zen regel terug cn. toonde hii aan,
dat de drie strenge winters 1940
1942 alle aan zijn regel hadden be
antwoord, de zachte winter 1943
eveneens, want oen was er een toe
name van den zomer naar den
winter.
Wanneer men nu nog hetzonne-
vlckkengelal vooruit zou kunnen
schatten, waarop dc deskundigen
wel eenige hoop hebben, dan was
men een heel eind met het voor
spellen van strenge winters!
Helaas vormt dc laatste winter
een uitzondering op dezen regel.
Volgens opgave van de LHrechtsche
stcrrcwacht. waarvoor wij ook hier
onzcy dank betuigen, was bet vlck
kengctal in den zomer van 1946
ruim 98. in den winter ruim 128, dus
30 hooger!
Het is het noodlot van empirische
regels, dat zii, hoe betrouwbaar ook
lijkend in de afgcloopen periode,
bijna steeds kort daarna een afwij
king vertoonen. Toch wordt daar
door voor het wctenschanoelijk
onderzoek dc regel niet waardeloos.
Een verband, in een zoo groot aan-
lal gevallen bevestigd, moet toch
wel on een belangrijke oorzaak wij
zen. Hopen wij. dat verder onder
zoek den sluier zal oplichten.
