Rommel opnieuw Mout
tegenstander
|omery s
Welken weg volgt geluid door
de atmospheer
Aam den vooravond van D*day
Radio-programma
Zomerfestival
PURGACEEH
MONTY'S
DUBBELGANGER
Nieuwe haardrachten: veel variaties
Zoo maar een foto:
Weersomstandigheden hebben
sterken invloed
Probleem nog niet
opgelost
Zaterdag 26 April 1947
A AN den overkant van het Ka-
■a A naai gebeurde er iets, wat een
meevaller was voor de Geallieer
den: Hitler had Hommel uitgekozen
als den man voor den laatsten slag
tegen zijn vijand uit de woestijn,
Montgomery.
Het zou moeilijk zijn zich een
gunstiger ontwikkeling voor de Ge-
alieerde zaak voor te stellen. Rom
mel was nooit opgewassen geweest
tegen Montgomery in een slag van
groote afmetingen; impulsief en
ongedurig als hij was, raakte hij
zijn evenwicht kwijt als de strijd
lang duurde.
Hitier zoowel als Rommel het
meerendeel van het Engelsche en
Amerikaansche publiek trouwens
evengoed hadden een volkomen
verkeerde opvatting over den aard
van den strijd, die op komst was.
De ineenstorting van de Maginot-
linie en van zoovele andere verde
digingslinies in den oorlog had htm
niets geleerd. En evenmin hadden
zij het fundamenteele onderscheid
begrepen tusschen dezen oorlog en
dien van 1914'18. met name het
feit, dat ditmaal, nu zooveel nieuwe
wapens werden gebruikt, de aan
valler althans in het begin alles
voor had op den verdediger.
Von Rundstedt, Montgomery en
nog een paar andere beroepsmili
tairen hadden dit terdege gesnapt;
zij hadden de lessen van Rusland en
de woestijn goed geleerd, zij wisten,
dat iedere verdediging beweeglijk
en op diepte berekend diende te
zijn. Een optrekkende vijand moest
aangevallen worden en verslagen in
het open veld. Geen enkele kustlijn
zou even snel in elkaar zakken als
de Maginotlinie. De slachting op
het strand, waarvoor men in Enge
land en Amerika zoo bang was, zou
nooit plaats vinden om de dood
eenvoudige reden, dat de werkelijke
slag niet daar zou worden geleverd,
maar in het binnenland.
ROMMELS FOUT
OMMEL, de impulsieve, met
Hitler, die hem op zijn eigen
impulsieve wijze voortdreef, achter
zich, zag niets van dit alles. En dus
deed hij precies datgene, wat Mont
gomery in Engeland in de soortge
lijke omstandigheden van het jaar
1940 had probeeren te beletten: hij
concentreerde zijn heele verdedi
ging in de kuststreek. Alles hing
voor hem af van den Atlantschen
muur. Het Duitsche leger had een
muur-complex ontwikkeld; die
muur moest het houden.
Tevergeefs protesteerde Von Run-
stedt, dat dit precies dezelfde fatale
fout was, die de Franscl.cn in 1940
hadden gemaakt t hun Maginot
linie, aan het doorbreken waarvan
Rommel had meegeholpen. Tever
geefs drong hij er op aan om de
Geallieerden rustig te laten landen
en ze vervolgens, wanneer hun
plannen duidelijk waren geworden,
te verslaan b.v. bij de Seine of mis
schien nog verder terug bij den Rijn
Hitler en Goebels waren vastge-
sloten om de bases van hun geschut
en van hun vliegende bommen in
Frankrijk te beschermen. Als z(]
maar een klein beetje meer tijd
kregen dan zouden zij Londen ver
woesten. Daarom moest de invasie
worden teruggeslagen nzn de kust.
En wanneer Rommel op zijn Atlan-
tischen Muur bij Calais stond te kij
ken naar Dover, over dat smalle
water heen, dan was hij tuk om den
strijd te beginnen.
CAMOUFLAGE
T N Engeland had Montgomery de
-1- zijde gekozen van hen, die zich
verzetten tegen een landing in de
eerste maanden van 1944. Hy wei
gerde beslist om in beweging te
komen voor alles gereed was, voor
dat alle spoorwegen waren inge
schakeld, alle goederen aanwezig in
de havens, de olieleidingen en de
Mulberryhavens compleet waren en
de laatste tanks uit Amerika zou
den zijn afgeleverd.
Er werden heel uitvoerige sche
ma's opgesteld om den vijand en
zyn spionnen en waarnemers te
misleiden. Zoo werd b.v. in Kent
een reeks van camouflage-kampen
opgericht en een compleet seinsta-
tion van een legergroep zond aan
één stuk door belichten in code uit,
om den indruk te geven, dat de
invasie vandaar uit zou worden ge
dirigeerd en dat de landing in de
buurt van Calais zou plaats vinden.
(In werkelijkheid had Monty zijn
hoofdkwartier buiten Portsmouth
en zat Eisenhower mijlen ver weg
in Kingston).
In Liverpool ontdekte de Engel
sche Inlichtingendienst een tooneel-
speler, die bijzonder veel op Mont
gomery leek, n.l. een zekeren luite
nant Clifton James van het Royal
Army Pay Corps. Hij werd naar
Londen gehaald en deed een week
lang niets anders dan met Montgo-
mer rondreizen, waarbij hy al diens
gebaren en maniertjes de han
den achter den rug bij het loopen,
het knijpen van zijn linkerwang, de
gespannen blik op den man af, de
strakke houding van zijn hand. en
zoo voort nauwlettend bestu
deerde.
SCHIJNBEWEGING
OEN hij zijn rol onder de knie
Uit den Boekenmolen
Revue der dichters
De dichter Sail ie Pinkhof
was een der velen, die als Jood ge
grepen en naar de Duitsche concen
tratiekampen werd overgebracht.
Het gruwelijke bestaan, de gore
werkelijkheid en de infernale ver
schrikking. van deze oorden heeft
hij in den laten zomer en in het na
jaar vastgelegd in verzen. welke
werden geschreven op gebruikte
enveloppen en op W.C.-papier, en
die thans door De Bezige Bij te Am
sterdam werden uitgegeven onder
den alles zeggenden titel Bergen
B e lsen.
Een navrante en onverbiddelijke
toon komt ons tegemoet uit de ver
zen van Herman Koolh ov e n,
gebundeld in Aanvaarding
(Uitg. C. A. J. van Dishoeck. Bus-
sum). Deze gevoelige verzen zijn
kantteekeningen bij het oorlogsge
beuren: verzen van hunkering, van
nauw verkropte opstandigheid, van
striemende verontwaardiging.
H. A. Gomperts ontleende den
titel van zijn verzenbundel Van
verlies en dood (Uitg. J- M.
Meulenhoff te Amsterdam) aan één
van zijn gedichten, dat handelt over
de vogels van verlies en dood. die
hem al menig lief ding hebben ont
nomen. Het zijn liederen in een vaak
luchtigen speelschen toon, waarach
ter toch de melancholie schuil gaat.
W. F. Hermans, die een der
vruchtbaarste redacteuren van Cri
terium is en aan zijn blad zoowel
verzen, proza als critieken bijdraagt,
verzamelde zijn gedichten in den
bundel Horror Coeli. welke bij
J. M. Meulenhoff te Amsterdam ver
scheen. Er stijgen kreten op uit deze
verzen, die de neerslag zijn van een
gespleten en geteisterd hart. De
dichter is iemand, die worstelt in
deze wereld, een gepijnigde en zijn
gedichten bevatten menig Surrealis
tisch beeld. Is men soms geneigd
zijn werk met een gevoel van af
keer op zij te leggen, deze bundel
bevat regels van een sterke verbeel
dingskracht, oprechte angst en span- i
ning.
Veel gepolijster en gaver zijn de
Sonnetten van Ad. den Besten
in zijn bundel Dubbel Leven
(Uitg. J. M. Meulenhoff te Amster
dam). Hij „verschanst zijn hart ach
ter de verzen, die hij zich vergaar
de". Maar zijn eigen persoonlijkheid
komt nog niet voldoende tot uiting,
zijn eigen ontroering verbergt zich
achter een gaven literairen vorm,
waarvan het klimaat soms herinne
ringen wakker roept. Hoe boeiend
ook, men zou meer inspiratie wen-
schen.
Margreeth Woltjes verza
melde een reeks eenvoudige verzen
in Het vreemde hart (Uitg.
„Holland", Amsterdam). Een eerlijke
stem die rechtstreeks uit het hart
komt en die uiting geeft aan wisse
lende stemmingen, een hart, dat de
vertwijfeling kent en de zekerheid.
Onze lezers kennen de verzen van
Frouwien van der Voore n
Kuyper, waarvan er een aantal in
ons blad werd gepubliceerd. Zij
heeft thans een deel van haar ge
dichten, waarmee zij ook de eenvou
dige lezers tracht te bereiken, die
gewoonlijk geen gedichten lezen, ge
bundeld onder den titel „October-
rozen". (Uitg. H. Veenman en Zo
nen, Wageningen.) De aard van deze
verzen, waarin zij zingt van de
vreugden van het leven van eiken
dag een morgengroet, een bloem,
de veilige beslotenheid van het
ouderlijk huis of van wat ons als
volk beroerde, wordt inderdaad uit
stekend getypeerd door het kleenge-
dichtje van Gezelle.
had, werd James uitgerust
met de garderobe van den generaal,
zijn alpino, zijn battle dress met de
lintjes, zijn niet bont gevoerde vlieg
jas. Hij ging per vliegtuig naar Gi-
T braltar en landde daar op het vlieg-
ve,d tcn aanschouwe van de fascis
tische spionnen, die in dien tijd als
kraaien neerstreken bij den Spaan-
schen grens, een halven k.m. weg.
Een comité van ontvangst op het
vliegveld gaf aan het gebeuren nog
meer relief en James reed vervol
gens door de nauwe straatjes van
Gibraltar naar de won ine van den
gouverneur. Daar werd hy ontvan
gen en onthaald alsof h>: werkelijk
Montgomery was. Den volgenden
dag verscheen James weer op het
vliegveld en vloog naar Algiers,
waar hij den Geallieerden opperbe
velhebber, generaal Maitland Wil
son, in zijn hoofdkwartier opzocht.
En toen... verdween hij.
De bedoeling van deze verkleed-
party was duidelijk, nl. om de Duit-
ft .-vi
DE ACTEUR CLIFTON JA
MES, de dubbelganger van Mon-
tg, maakte in 1944 een „inspec
tiereis" in het uniform van den
veldmaarschalk om de Duit-
schers op een dwaalspoor te
brengen wat het tijdstip en het
operatieterrein van de geallieer
de invasie betreftHij bezocht
Gibraltar, AlgiersEgypte, waar
hij voor het oog van de spionnen
der As, met het noodige ontzag
werd ontvangen, en ondertus-
schen legde Monty, in zijn hoofd
kwartier bij Portsmouth, de
laatste hand aan het invasieplan.
schers te suggereeren. dat men ze
op grooten schaal er tusschen had
genomen, want dat de invasie niet
in Noordwest-Europa zou komen,
maar in het Zuiden via de Middel-
landsche Zee. Ingewikkelde scheeps
bewegingen en andere misleidende
manoeuvres dienden om deze idee
te versterken en men hoopte, dat
deze truc de Duitschers er toe zou
brengen om althans eenige troepen
in het Zuiden te houden.
Toen James in Engeland terug
keerde, werd misschien niet ten
onrechte voorgesteld, dat hij
voor zijn werk beloond zou worden
met hetzelfde salaris als Montgo
mery. Het Departement van Oorlog
was hierdoor nogal geschokt, maar
tenslotte betaalde het James inder
daad uit op die basis, zij het dan
ook alleen voor die dagen, dat hy
werkelijk de uniform van Montgo
mery had gedragen.
GOED PLAN
IN Engeland werd de laatste hand
gelegd aan de voorbereidingen
van de expeditie. Eisenhower en de
bevelhebbers kwamen biieen in de
Kathedraal van St. Paul om te hoo-
ren, wat de leiders van den aanval
over de definitieve plannen te zeg
gen hadden.
Admiraal Sir Bertram Ramsay,
legde als woordvoerder van de ma
rine den nadruk op de vele risico's,
welke de expeditie in het Kanaal
JTïE haarmode heeft weer eenige
wijzigingen ondergaan. In Hol
ly wood, dat op dit gebied nog ui
eens den toon aangeeft worden
tuccr korte kapsels gepropageert.
De lengte Van het haar, zegt men
daar, behoort te contrasteeren niet
de lengte van de rokdus hoe
langere rokken, hoe korter het
haar.
De nieuwe Engelsche hoeden
eischen ook een eenvoudig glad
kapsel met aan den onderkant wat
losse krullen.
In Parijs is het echter heel an
ders. Daar wordt het haar weer
hoog gedragen, met het voorhoofd
geheel' vrijgelaten. Men maakt veel
'gebruik van losse vlechten, die om
'het. hoofd gewonden worden in al
lerlei vormen. Soms maakt, men er
complete tulbanden van, een krake
ling of zeeschelp. Kleine bloemen,
juweelen, sierspelden, en veeren,
komen bij deze kapsels zeer van
pas.
Wat vindt U van dit kapsel? De
schoone op ons plaatje draagt pen
krans van kunstblaren op haar
vlechten; een ideale dracht voor een
prouw met een goed profiel.
Omdat het haar vaak uit het ge
zicht en hals wordt weggetrokken
zijn de oorbellen en halssieraden
meer in tel dan ooit.
kon loopen. Luchtmaarschalk Sir
Trafford Leigh Mallory, die, net als
Ramsay trouwens, spoedig den
dood zou vinden, sprak ook heel so
ber over het grillige zomerweer
buiten de Engelsche kust.
Maar Montgomery praatte weer
even zeker als altyd. Staande voor
een groote liggende kaart, waarop
hy nu en dan bepaalde punten met
zijn handen aanwees, verzekerde
hij, dat het plan in alle opzichten
goed was. Faze na fazo schetste h(j
Ie posities, waar heen hy zijn troe
pen in de drie maanden na D-day
hoopte te brengen.
ALAN MOOREHEAD,
Montgomery.
(Nadruk verboden).
ZATERDAG 26 APRIL
Avondprogramma
HILVERSUM I: 39.00 Viool en
piano. 19.30 Voor de rijpere jeugd.
20.00 Nieuws. 20.05 \V eerpraatje.
20.08 Dingen van den dag. 20.15 Mc-
tropole-Orkest. 20.45 Hoorspel.
21.15 En nuOké! 22 30 Socia
listisch commentaar. 22.45 „De
Stem des Volks". 23.00 Nieuws.
23.15 Hobbv-Hoek. 23.30—24.00
Nachtvoorstelling.
HILVERSUM II: 19.00 Nieuws.
19.15 Vaudeville Orkest. 19.45
„Banden die binden". 20.00 Nieuws.
20.05 De gewone man. 20.12 Ac
tualiteiten. 20.20 „Wie weet hoe
deze plaat heet?" 20.30 Lichtbaken.
21.00 „Negen heit de klok". 22.00
„Muzikale tombola". 23.20 „Vaders
Dagboek". 23.00 Nieuws. 23.25—
24.00 „Grepen uit Fransche Ope
ra's".
ZONDAG 27 APRIL
HILVERSUM I: 8.18 BBC Sym-
phonie-orkest. 8.45 Zondagmorgen-
melodieën. 9.30 Men vraagten
wij draaien! 10.30 Kerkdienst 12.00
Gram.platen. 12.30 De Zondagclub.
13.15 Pierre Palla, orgel en Gerard
van Krevelen, piano. 14.05 Boeken
halfuur. 15.45 Filmpraatje. 16.30
Wat vrouwen op het hart hebben.
17.10 Gesprekken met luisteraars.
18.15 Sport. 19.00 Radiolympus.
19.30 Wim Ibo's cabaret „De Came
ra Obscura". 20.45 „Paul Vlaande
ren contra „De Markies". 21.15 Tos-
ca. 22.30 Muziek mozaïek.
HILVERSUM II: 8.30 Kerkdienst
11.30 Piano, viool en cello. 12.15 „In
't Boeckhuys". 12.30 Lunchconcert.
13.15 Lunchconcert. 14.45 „Zal de
atoomkracht een vloek of een zegen
worden?" 15.00 Pianoduo. 16.00
Herinneringen aan bekende solisten
der Italiaansche Opera in Neder
land. 18.30 Zang en orgelspel. 19.45
„Wie wordt kampioen in afdeeling
IV?" 21.00 15 Minuten Albert Sand
ler. 21.15 „De zwarte tulp" (I).
22.40 Kareol Septet. 23.15—24.00
Radio Philharmonisch orkest.
MAANDAG 28 APRIL
Ochtend- en middagprogramma
HILVERSUM 1: <.00 Nieuws.
8.15 The Masqueraders. 8.45 Halló
Orkest. 9.15 Morgenwijding. 9.30
Orchestre de la Société des concerts
du conservatoire. 9.45 „Arbeidsvita
minen". 10.30 Korte gesprekken van
vrouw tot vrouw. 10.35 Fluit-recital
11.00 „Op den uitkijk". 11.15 Fran
sche operette muziek. 11.45 Fami
lieberichten. 12.00 Fred Hartley and
his Music. 12.30 „In 't spionnetje".
1300 Nieuws. 13.15 Het Renova
Septet. 13.50 .Druïden-Land". 14.20
Zuid-Afrikaansche poëzie. 14.40
Herman Blazer, cello en Pierre Pal-
la, piano. 15.00 „Bonbonnière
16.30 „Grepen uit de opera". 17.00
„The Skymasters". 17.45 Rijk over
zee. 18.00 Nieuws. 18.15 La Chorale
des Professeurs de la Ville de Paris.
18.30 Ncdcrl. Strijdkrachten.
HILVERSUM II: 7.00 Nieuws.
8.15 Het Nederlandsch kamerkoor.
8.30 Morgenconcert. 9.15 Ochtend
bezoek bij onze jonge zieken. 9.50
Eine Alpensinfonie. 10.30 Morgen
dienst. 11.15 Van oude en nieuwe
schrijvers. 11.35 Pianorecital. 12.00
Stafmuzickcorps. 12.25 Populaire
orgelbespeling. 12.45 Stafmuziek
corps. 13.15 „Hollandia Sextet".
14.00 Voor jonge moeders. 14.20
Een vroolijke noot. 15.00 Noord
Nederlandsen Strijkkwartet. 15.45
Minneapolis Symphonie Orkest.
16.00 Bijbellezing. 16.45 Kameror
kest. 17.25 „Hoor je het verschil?"
17.45 Nico v. d. Linden's Kinderkoor
18.00 Sport. 18.30 Metropole-orkest.
Naar het A.N.P. verneemt, zal
dit jaar een muziek, en theaterfesti
val worden gehoudou afwisselend te
Scheveningon en te Amsterdam. Het
Scheveningsche aandeel vindt plaats
van 16 tot en met 29 Juni. De kern
\an dit festival zijn de opvoeringen
van „Der Rosen ka valier" van Ri
chard Strauss, dat speciaal voor het
Kurzaaltooneel in scène is gebracht
door prof. dr. Lothar Wallerstein
met medewerki. van zangeres
sen) van de Weensche Staatsopcra
van de Metropolitan Opera van
New-York. De Amerikaansche diri
gent Wolfgang Martin zal daarbij
het Utr Sted. Orkest dirigeeren. In
do symphonische omlijsting van de
3 voorstellingen van „Der Roscnka-
valier" op 16, 19 en 24 Juni, nemen
het BBC-symphony orkest onder
leiding van Adrian Boult op 26
Juni, het Concertgebouw Orkest op
21 en 28 Juni, het Residentieorkest
op 17, 18, 20, 23, 25 en 27 Juni en
het Utr. Sted. Orkest op 22 en 29
Juni hun plaats in met bijzondere
programma's.
In den Stadsschouwburg te Am
sterdam zullen gala-opvoeringen
worden gegeven van Shakespeare's
„Richard de Derde", „Driekoningen,
avond" en van Euripides' „Alcestis"
op 4,5,18,19,25 en 26. Juni. De Ned_
Opera geeft galavoorstellingen van
Hoffmann's „Vertellingen van Offen
bach", van Mozart's „De Ontvoering
uit het Serail" en van Verdi's „Don
Carlos" en wel in den Stadsschouw
burg op 3. 6, 17, 20, 24 en 27 Juni.
Inaezovdev medprteelino
[Het ideale Laxeermiddel]
RANKE WOLKENKRABBERS met vroeg morgenlicht op de
flanken tegen een diepblauwe lucht en ontelbare auto's gepar
keerd op een plein: New York in de lente. Maar liet is niet alles
wolkenkrabber wat op Manhattan slaat, zooals onze foto zien
laat: de woonhuizen op den voorgrond, vier tot zes verdiepingen
hoog, met ijzeren balcons en droogende wasch aan den gevel,
doen denken aan Amsterdam op haar leelijkst.
Na de ontploffing bij Helgoland
Y) E ontploffing bij Helgoland,
waarnaar zoovelen op verzoek
van het K.N.M.I. geluisterd hebben,
de meesten tevergeefs, heeft weer
de aandacht gevestigd op het on
derzoek naar de wyze waarop het
geluid zich door de atmosfeer
voortplant. Reeds verscheiden ma
len heeft ons land aan dit onder
zoek medegewerkt. De eerste maal
tijdens het beleg van Antwerpen in
den eersten wereldoorlog in 1914.
Behalve het gebied van hoorbaar
heid in Zeeland, W.-Brabant en
Limburg dat tot 100 km reikte, ver
toonde zich toen een tweede zone,
met rinkelende ruiten, buiten een
cirkel met ongeveer 160 km straal
in het Oosten van ons land en even
daarbuiten. Binnen deze twee cir
kels werd niets vernomen. Derge
lijke verschijnselen deden zich nog
herhaaldelijk tijdens dien oorlog
voor, o.a. bij den grooten zeeslag
ten Noorden van ons land, toen de
tweede zone omstreeks bij 200 km
lag.
Op internationaal verzoek is la
ter tweemaal in ons land een op
zettelijke ontploffing te Oldenbroek
teweeggebracht voor geluidswaar
nemingen; de eerste was het aller
eerste geval in de geheele wereld.
Dit was in 1922 met een proefla-
ding van 1000 kg cn een definitieve
van 5000. De tweede in 1932 ge
bruikte viermaal een lading van
slechts 300 kg. In beide gevallen is
het geluid tot ver buiten ons land
gehoord, de eerste maal wellicht in
Oostenrijk tot 900 km. De tweede
maal, toen men gevoelige regi-
streertoestellcn opstelde, is met
ebicd
lat zU
zekerheid tot ver in Duitschland
geregistreerd. Als voorbeeld druk
ken we hier een in Februari 1933
in Hemel en Dampkring gepubli
ceerd kaartje af. Waarnemingen
met het oor zijn door punten, die
met registreertoestellen met een
cirkeltje voorgesteld. Opvallend is
het geringe directe geluidsgebied
ten Noord-Oosten van Oldcbroek
daarentegen werden aan drie kan
ten Westen, Zuiden en Oosten in
het buitenland waarnemingen ge
daan, in Duitschland zelfs tot 500
km. Tusschen de beide cirkels (stip
pels) met 145 en 215 km straal
werd ook met het oor daar geluld
gehoord.
Geen evenredigheid
Reeds uit deze uitkomsten volgt,
heid bestaat tusschen de hoeven-
dat er in het geheel geen evenredi
FEUILLETON
(poor craig rice •vertaling: ao* kampers i
53
April sloeg weer een bladzij om,
keek naar de foto, knipte met haar
vingers, floot eens en zei: „Wat een
schepsel!"
De foto was geteekend Harriet
Holbrook.
„Als Mr. Holbrook dit ooit zag",
hijgde Dinah, „dan zou hij zoo goed
als dood zijn".
„Hij moet het gezien hebben",
zei April. Ze begon er een beetje
kwaadaardig uit te zien, „hij moet
geweten hebben, dat Mrs. Sanford
dit had. Daarom probeerde hij in
dat huis te komen, nadat ze ver
moord was. Omdat hij niet kan toe
laten, dat iemand weet dat zyn
dochter danst met alleen maar een
paar pauweveeren en een snoer
kralen aan".
Dinah tilde de foto op en zei: „Er
is nog meer".
Er was nog een half dozijn brief
jes, de paar eerste in paarsen inkt,
alle in hetzelfde onregelmatige
handschrift. In iederen brief werd
om geld gevraagd.
„de tandarts zegt, dat ik
een heel nieuw bovengebit moet
hebben, dat een hopp geld zal
kosten en je weet, dat ik ver
wacht binnenkort een baantje te
zuilen krijgen, dus als je me tot
zoolang iets kunt leenen
daar ik geen antwoord
van je heb ontvangen, vraag ik
me af, of mijn laatste brief aan
jou soms zoekgeraakt is. De tan
den zullen moeten wachten,
maar ik ben drie maanden huur
achter en de huisbaas heeft me
nog tot Dinsdag den tijd gegeven
om te betalen. Als je me ter-
wille van onze oude vriendschap
iets kunt leenen, Floor, stuur
het me dan per luchtpost, want
het is al Zaterdag
De brieven hadden alle één ding
gemeen: geen enkele ervan scheen
beantwoord te zijn. De laatste was
met potlood en op goedkoop geli
nieerd papier geschreven.
als je me telegrafisch
25 dollar zou kunnen overma
ken, per adres Leger des Heils
te
Tenslotte was er een klein, mee
lijwekkend knipseltje. Het was het
bericht, dat Vivienne Dane, vroe
ger cabaretière, op een klein ka
mertje in een huurkazerne, zelf
moord had gepleegd.
Dinah smeet den heelen boel op
het bed. Ze was buiten zich zelf.
„Zoo'n mensch! Ze liet die Vivienne
al haar vuile werk opknappen en
de kastanjes uit het vuur halen en
ze stuurde haarze keek
de brieven nog eens door „ze
stuurde haar in totaal honderd en
tien dollar en beloofde haar een
baantje in Hollywood, dat waar
schijnlijk heelemaal niet bestond.
En toen ze wist, wat ze weten wou,
beantwoordde ze niet eens de brie
ven van dat arme schepsel".
„Word nou niet kwaad", zei
April. „Je zult moeder nog wakker
maken".
„Ja maar mijn hemel!" zei Dinah.
„Als ik aan die Vivienne denk en
aan Mr. Holbrook en Mr. Desgran-
ges en aan
„Bedaar nou maar", zei April.
„We moeten nog een heeleboel meer
doorkijken".
Dinah onderdrukte een snik en
bedaarde. April pakte het volgende
stuk van de verzameling. Het was
een glimmende foto van achttien
by tien. Het leek, of de foto met
blitzhcht was genomen en dat de
personen, die er op stonden, er vol
komen door verrast waren. Er za
ten twee knipsels aan vast. April
staarde naar de foto en zei toen:
„Oh o! Dinah, kijk eens!"
Dinah keek, slaakte een kreet en
zei: „Mr. Sanford!"
„Met een beeld van een meisje!"
zei April.
De foto was genomen bij den ar-
tisten-uitgang van een schouwburg.
Wally Sanford was in avondklee-
ding." Het meisje had lang, donker
haar en een lief, jong gezichtje. Ze
droeg een lang, licht avondtoilet en
een" bontcapetje. Ze konden ieder
willekeurig knap paartje geweest
zijn, dat een avondje uit ging, be
halve dan het feit, dat ze beiden
niet alleen geschrokken, maar be
paald angstig keken.
Dinah keek eens naar de knipsels.
„Was do geheimzinnige „Mr. San
derson medeplichtig by de ont
voering van Bette LeMoe".
door Marian Ward.
Twee dagen geleden verliet de
knappe Bette LeMoe onder da
verend applaus het tooneel van
den schouwburg, waar ze de
hoofdrol in een tooneelstuk had
vervuld. Het publiek riep haar
weer terug en er moest vele ma
len „gehaald" worden. Daarna
ging ze naar haar kleedkamer
en maakte zich mooi voor den
jongen man, die by den artisten-
uitgang stond te wachten.
Haar kleedster getuigt, dat ze
bijzonder veel werk van haar
kleeding en make-up maakte, en
dat ze in een bijzonder gelukkige
stemming scheen te zijn. Vroo-
lyk in zichzelf neuriënd liep ze
de deur uit, en haar „begelei
der" begroette haar teeder. Ze
liepen het steegje door naar het
trottoir. Plotseling kwam een
auto den hoek om glijden. Ten
aanschouwe van een menigte
schouwburgbezoekers dwong een
gewapende man Bette LeMoe in
de auto te stappen. Haar „bege
leider" verdween onder de me
nigte.
Vandaag heb ik de kamenier
geïnterviewd, die Bette LeMoe
hielp haar lievelingspapon aan te
trekken en den portier, die haar,
misschien wel voor den laatsten
keer, goedenavond wenschte,
toen ze den schouwburg verliet.
Beiden vermeldden den naam van
Mr. Sanderson. Een zekere Mr.
Sanderson had Bette LeMoe ver
scheidene kecren bezocht; hy
had haar vele geschenken ge
stuurd en haar vaak opgebeld.
Er schijnt geen twyfel te be
staan, of deze zelfde Mr. San
derson. die haar begeleidde op
haar laatsten gang van den
schouwburg
Daar was het knipsel afge
scheurd. Maar er was er nog een:
(Wordt vervolgd).
heid ontploffende stof en het ver
nomen geluid. In Engeland en
Duitschland had men ook al lang
vastgesteld, dat vrij geringe hoe-
wï^RKÜiïDlëË"KR3NiËK j
door
PROF. DR. E. VAN [VERDINGEN j
veelheden voldoende zijn, en in En
geland heeft men reeksen van goed
geslaagde proeven gedaan met ge
schutvuur van enkel zware kanon
nen, meestal 15 inch, maar soms
ook slechts 10. Het heeft dc vak-
menschcn dan ook niet verwonderd,
dat bij Helgoland zoo weinig ge
rucht is vernomen; zelfs in Cuxha-
ven op ongeveer 60 km was men
verbaasd over het matige geluid.
Men moet aannemen dat b(j de snel
heden boven dc geluidssnelheid die
hier ontstaan bijna alle energie in
een stootgolf wordt omgezet en het
geluid niet veel meer wordt dan een
donderslag.
Velen weten wel, dat het geluid
nabij de bron sterk onder den in
vloed staat van weersomstandighe
den. Een naar boven toenemende
wind belet dc voortplanting tegen
den wind in; een toeneming van de
temperatuur naar boven, zooals
's nachts en in hoogedrukgebieden
veel voorkomt, bevordert de voort
planting in alle richtingen. In het
geval van 15 December 1932 was de
wind Zuid-West en toenemend naar
boven, zonder toeneming van de
temperatuur naar boven, vandaar
het ontbreken van alle direct ge
luid naar het Westen.
De beperktheid van het gebied
van directe voortplanting, ook in
gunstige richting wat den wind be
treft, wordt verklaard doordat de
normale afmeting van temperatuur
met de hoogte de stralen omhoog
doet krommen.
Tweede zone's
Wat de abnormale tweede zone's
betreft is men het er tegenwoordig
over eens, dat het geluid vry hoog
in de atmosfeer doordringt, maar
daar door een of andere oorzaak
naar de aarde teruggebogen wordt.
Dit wordt ook bevorderd doordat
by de ontploffing de stootgolf tot
vry groote hoogte doordringt en
eerst daar het meeste geluid wordt
gevormd. Men verschilt echter nog
van meening over de oorzaak van
de ombuiging.
Vandaar dat de hoogte waarop de
stralen zouden omkeeren naar de
theorieën varieert van 10 tot 100 km.
De eerste verklaringen (v. d. Borne
en Alfred Wegener) gingen uit van
een toenemen van de geluidssnel
heid door het overwegen van lichte
gassen (waterstof, helium of zelfs
het hypothetische geocoronium) in
de hoogste atmosfeerlagen. Blykens
berekeningen van schrijver dezes
moest men om tot 160 km te komen
een omkcerhoogte van omstreeks
100 km aannemen. Nadat in het
licht is gesteld, dat die veranderde
samenstelling in strijd is met wat
men uit poollichtwaarnemingen en
uit hoog uit de atmosfeer verkre
gen luchtmonsters weet. is deze
verklaring algemeen verlaten. Een
andere verklaring, die de stralen
ongeveer op de hoogte der stra
tosfeer (±10 km) door tempera
tuur en windinvloeden wilde laten
omkeeren is zoodanig in strijd met
het somtyds symmetrische
van abnormale* hoorbaarheid,
ook vrywel verlaten ls.
In Engeland
Daarop volgde de verklaring,
langen tyd vooral in Engeland ver
dedigd, die gebruik maakte van de
uit de waarneming van vallende
sterren afgeleide onderstelling, dat
op hoogten tusschen 30 en 80 km
de atmosfeer, tengevolge van
warmte-absortie door ozon, veel
warmer is dan men vroeger onder
stelde, n.l. tusschen 30 cn 100 gr.
boven die aan het aardoppervlak;
op een ozonconferentie te Oxford in
1936 werd zelfs van 700 gr. warmer
gesproken. Whipple in Engeland,
die hierover zeer verdienstelijke on
derzoekingen heeft gedaan, kwam
tot een 40 of 50 k.m. hoogte ea
temperaturen die slechts weinig bo
ven die aan het oppervlak komen.
Vooral in Duitschland is later
een theorie opgekomen, die weer de
stralen ongeveer op stratosfeer-
hoogte wil laten omkeeren door een
sooit buigingsverschijnsel. We kun
nen hier wegens de ingewikkeld
heid van de natuurkundige beschou
wingen niet te ver op ingaan, maar
I vermelden alleen, dat Kurt Wege
ner heeft waarschijnlijk gemaakt:
lo. dat het geluid niet uitgaat
van het ontploffingspunt. maar van
dc geheele honderden meters hooge,
ontploffingskolom, waarvan een
gevolg is. dat de energie niet af
neemt met de tweede, maar met de
eerste macht van den afstand.
2o. dat aan de grens van dc stra
tosfeer of daaromtrent de geluids-
stralen omgezet worden in stoot-
golven, die gelykenis vertoonen met
de golven die na dc Krakatau-ult-
barsting eenige malen om de aarde
liepen zonder veel in intensiteit af
te nemen;
3o. dat de stralen na terugbul-
ging naar dc aarde weer omhoog
gaan, eenige malen tusschen aarde
en stratosfeer heen en weer kunnen
golven en zoo geluidszonen op 200,
400, 600 km. zouden verklaard
kunnen worden.
Voor deze verklaring zou pleiten,
dat men in Engeland heeft gecon
stateerd, dat 's winters de voort
planting naar het Oosten de voor
keur heeft, terwijl dat in den zo
mer niet zoo is. Dit wijst op een in*
vloed van de sterke Westenwinden,
die op stratosfeerhoogte vooral in
den winter waaien.
Later aankomsÉ
In alle theorieën vindt men, dat
in de abnormale zone het geluld
later aankomt (een paar minuten)
dan by voortplanting langs het op
pervlak het geval zou zijn geweest.
Vandaar dat ccn nauwkeurige tijd
opname voor de theorie van veel
gewicht is.
Men ziet, al is het verschijnsel al
lang bekend en waargenomen, op-
gelóst is het probleem nog niet.
Men mag hopen dat de steeds
nauwkeuriger waarneming cn onze
toegenomen kennis van de atmos
feer ten slotte alle raadsels zullen
oplossen.
Tenslotte onze persoonlijke waar
neming: toevallig in Utrecht ver
blijvende op een zeer gunstige
waarnemingsplaats, namen wy een
tweetal minuten na het voor gewo
ne voortplanting berekende tijdstip,
een zwak ontploffingsgeluid waar.
Eerst uit vergelijking met andere
waarnemingen kan blijken, of dit
inderdaad een positieve waarne
ming is of een geluid van een meer
nabij (b.v. op de Leusdcrheide) ver
oorzaakte ontploffing. Wij wachten
dus op nadere mededeclingen van
het K.N.M.I.
TUINKALENDER
ZATERDAG 20 APRIL. Er
gens langs ccn schutting of muur.
kan men op een zonnige plek in den
tuin ook Sicrpompoenen of Kale
bassen kweeken. In Augustus en
September vertoonen deze hun
prachtig gekleurde en grillig ge
vormde vruchten. Zooals men weet
worden deze als sicrvrucliten op een
schaal of ergens afzonderlijk in de
kamer gehouden. V.e kunnen aldaar
zeer lang gaaf blijven. Omstreeks
half Mei kan men de pitjes buiten
uitzaaien De planten houden van
een voedzamen, vochthoudenden
grond. Ze laten zich zeer goed oij
ccn muur of schutting opleiden. De
groei is zeer weelderig en daarom
is voldoende ruimte gewenscht. Bo
vendien moeten ze veel zon heb
benSLt
