STEDELING, wat wordt er
van uw stad?
„Van (Dak" 75 jaar
BETUWE: Ruïnes in
bloeiende bongerds
Voor '60 honderdduizend woningen
Radiovoordrachten vragen
grondige voorbereiding
Over stoere Nederlanders en
slavernij in Indonesië
22f£ - -Ü
Van zwart stedelijk barbarisme
naar groen stedelijk landschap
door
J. P. Kielrooy
Samenstellerdeed aan taal", gelijk
Bartjens rekende
Pers in USA prijst
en schimpt
za&-.
Plaatwalserij te Veteen
werkt weer
Zaterdag 17 Mei 1947
7;
P)E revolutie begon in de oorlog.
■L-/ In Amerika, in Rusland en in
West-Europa kwamen drie ideolo
gieën tot één conclusie: aan het pro
ces van stedelijke samensmelting
moet een einde komen, dit product
van industrialisatie en liberalisme.
Enorme industrie-concentraties
vallen in kleine bedrijfsgemeen-
schappen uiteen, juist in het kapi
talistische Amerika. Structuurloze,
lichtschuwe steenmassa's, ten on
rechte steden genaamd, gaan onder
de hamer. Ruimte wordt er gescha
pen. De huizenzee maakt plaats voor
gedifferentieerde open bebouwing:
een waardige compositie van door
groen omsloten wijken. Het snelver
keer zal gekanaliseerd worden in
boulevards o m deze wooncentra
heen. Recreatie zal niet langer het
vergeten gezicht zijn van de grote
stad.
Het doet ons Nederlanders goed te
horen, dat onze steden in het buiten
land hoog aangeschreven staan. Ik
denk hierbij aan het Internationaal
Stedebouwkundig Congres te Has
tings van vorig jaar. Daar prezen
vele inleiders, onder wie de Engelse
ben om achter onze trotse en deftige
Prinsegrachten de miserabele slop
pen te ontdekken. De keerzijde van
de niet geheel verdiende ..groene
medaille" is. dat de eensgezindheid
en strijdbaarheid ontbreekt, die al
leen in hoge nood geboren wordt.
In onze stadskernen vindt men
nog wat ongerepte historische
schoonheid, doch het meeste is op
een brutale en storende manier ver
minkt bij pogingen om aan de ver
anderde eisen tegemoet te komen.
Onze buitenwijken zijn een even
brutale verminking van de stad. Uit
het prototype van de renaissance-
woning destilleerde men een een
heidswoning, die in eindeloze reek
sen herhaald werd. Hoewel de ver
nieuwde techniek en het moderne
comfort andere eisen stellen, nam
men de vorm over <en hoe!) maar
niet het functionalisme.
Het idee, dat het individuele huis
n de stad als bouw-
ïenheid heeft afgedaan
begint zich nu echter
te verbreiden. Om der
wille van de schijn-on-
afhankelijkheid onzer
etage-woningen, breid
den onze steden zich
als een olievlek uit.
Meestal kwam dat
neer op roofbouw ten
koste van het omrin
gende natuurschoon. Zo
werd het wonen in een
stad tot een noodzake
lijk kwaad, dat slechts
gecompenseerd werd
door het ontbreken van
dorpsgeest en provin
cialisme.
HET WERKEN
DE STAD DER TOEKOMST... in het een-
trum hoge torengebouwen, waarin de kantoren
zijn ondergebracht, daar om heen flat-gebou
wen in maximum acht lagen er tussen door
parken, gazons, hoog gaand geboomte vrij
heid, zon en lucht voor ieder mensZo
stelt Le Corbusier zich voor dat de steden van
morgen zullen worden gebouwd.
minister van Stedebouw, Amster
dam als een voorbeeld van een
..groene stad". Daar tuurden hoge
autoriteiten bewonderend naar de
maquette's van het nieuwe Rotter
dam. Maar hierbij werd aan een
vergelijking gedacht met New York's
waanzinnige hemel-bestorming en
met het stedebouwkundig barbaris
me dat Engeland van de vorige
eeuw erfde. En dat tempert onze
trots.
Uï
Ir Amerika bracht
Philips na de be
vrijding de nieuwste in
zichten op het gebied
van industriële organi
satie mee terug. Daar
werd b.v. onlangs, pro
testerende arbeiders
ten spijt, een enorm fa
briekscomplex in een
grote stad verwisseld
voor een serie vyftig-
manswerkplaatsen op 't platteland.
Het gemor week voor 'n nog onge
kende levensvreugde. Gezondheids
toestand en arbeidslust namen toe -
HET WONEN
ONS land bleef de schande be
spaard van de „zwarte steden",
die Engeland berucht maken. Dat
komt omdat hier de industrialisatie
niet zo'n catastrophale omvang aan
nam. Men hooft echter slechts een
voorliefde voor zijstraatjes te heb-
Le Corbusier, de schilder-ar
chitect, heeft op het denken en
doen zijner collega's grote in
vloed gehad. Zijn ideeën nemen
een wijdse vlucht.
Bij voorkeur laaf Le Corbusier
zijn gedachten gaan over stads
uitbreiding en wegenaanleg. Deze
foto toont hoe hij zich het ver
keer door de stad der toekomst
voorstelt. Voetgangers gelijk
vloers. langzaam verkeer (fiet
sen, oaardentractie) op de eerste
baan, doorgaand snelverkeer op
de bovenste.
wat voor de groot-industrieel de
doorslag gaf de productie steeg
en de bedrijfsonkosten daalden. In
stede, dat duizenden arbeiders tien
tallen kilometers per dag per trein,
tram of bus aflegden, waren het nu
de directeuren, die per auto tussen
hun fabriekjes heen en weer toer
den.
„Terug naar het land" is geen
idealistische leuze meer. maar dom
weg „efficiëncy". Ook bij de over
heid ontstond in de oorlog een stre
ven naar decentralisatie. Zo komt
het nieuwe centrale giro-kantoor te
's-Gravenhage in het hart van een
woonwijk te liggen. Alleen instellin
gen. die veel bezoek trekken uit al
le delen der stad zullen uiteraard
in het centrum van een stad op hun
plaats blijven.
HET UITGAAN
DE jeugd van de straat" is het
ideaal van ouders, automobi
listen. politie en G.G.D. Maar zo
lang niet iedere buurt een eigen
parkje, en iedere wijk een eigen
park met sportveld en „indianen-
terrein" bezit, blijft dat een illusie.
Op een zelfde basis dienen kleuter
en lager-onderwijs over de stad ge
distribueerd te worden. En als ten
minste geen snelverkeerswegen
dwars door wijken heen leiden, dan
kan zelfs de verkeersagent bij de
kleuter-oversteekplaats achterwege
blijven. Pas als ieder stadsdeel een
eigen groot ontspanningsoord bezit
met bos, water-partij, zwembad,
rocibaan en sporttterreinen is de tijd
rijp voor een stadion. Deze instel
ling heeft men intussen noch in
Rotterdam noch in Amsterdam ren
dabel kunnen maken.
In het stadscentrum dient zich
het „echte uitgaan" te concentreren.
Naast opera, première-schouwburg
en concertzaal is daar de plaats voor
één vierde i.p.v. drie-vierde der ci
nema's. De rest. de familie-biosco
pen. horen thuis in de woonwijken.
Het avond-verkeer zal er niet min
der intens om worden, maar inte
gendeel aan grootsteedse sfeer win
TAAL EN REKENEN zijn van
oudsher zoniet de geliefdste dan
toch de belangrijkste vakken op de
Nederlandse scholen. En in beide
heeft zonder de andere tiendui
zenden onderwijzers een woord te
na tc spreken dc onderwijswe
reld een „kei" opgeleverd
zijn 22ste voor dc tweede rang. op
zijn zes en twintigste werd hij
hoofdonderwijzer. Schoolopziener
C'allcnfels spoorde hem aan ook
dc eerste rang te halen, maar Van
Dale koos een andere richting: in
1859 deed hij examen wiskunde, in
I8o0 Engels, in 18ol Duits, 111 1862
Met de matador op rckengcbied natuurkunde in 1983 landbouwkunde
doelen wij op Willem Bartjens, die .Mies op eigen houtje en met eigen,
het begin oer 17de eeuw school- schamele schoolmcestcrsmiddclcn.
Alsof deze negen examens nog niet
voldoende waren leerde de autodi
dact ook Latijn, Gotisch en Middel
nederlands.
P^OOSTELOZE ruïnes in de Be
tuwe geven nu alleen nog maar
de plaats aan, waar eens welvarende
ooboerderijen met hun brede gevels op-
nen. Funest voor de sfeer der bin- doken uit de zee van vruchtbomen,
nenstad is echter het creëren van die met hun bloesempracht op het
een cultureel centrum in een buiten- ogenblik de ganende leegten voor
wijk. zoals men nu in Den Haag be- ecn gedeelte aan het oog onttrekken
00gt' j Hier en daar waren de bewoners zo
HET VERKEER gelukkig om een stukje van hun oude
home primitief te herstellen en op-
XJ ET intensieve snelvervoer. dat 1 nieuw in te richten. Maar deze gc.
T -L postkoets, sjees en aapje ver- vallen zijn sporadisch, in de meeste 1 van 42 kleine, eenvormige huisjes:
vangen heeft, eist ecn gehele her- gevallen bleven de puinhopen onaan- noodwoningen, die aan een groot
ziening van het verkeesnet Men kan geroer(j liggen en de kelderresten. 1 aantal gezinnen onderdak Zouden
niet volstaan met enkele incidentele VQj wafer en vuj|t steken schril af kunnen verschaffen, doch afkgekeurd
moesten worden. Toch
maakt het onmogelijk spoedig een
oplossing te vinden voor het urgente
woningprobleem. Na de bevrijding
bleek \riiwel geen enkel huis onbe
schadigd en ook het herstel van klei
ne beschadigingen bracht veel zor
gen en overleg met zich mee.
Dit was Ochtcn
- "CV EN buiten de stad, op een oude
-L-' vuilnisbelt, verrijst een complex
meester in Amsterdam en later
Zwolle was Hij schreef diverse re
kenboekjes, maar zijn „meester
proef" was toch wel zijn „Cijfe-
ringhe", waarvan dc beide delen
resp. in 1633 rn lo37 verschenen.
Zij weerstonden dc tand des tijds,
want moer dan 200 jaar na hun ver
schijning werden zij nog herdrukt
en op de vaderlandse scholen ge
bruikt. liet laatst in 1848. Voorwaar
een feit, dat meester Bartjens' re
kentalenten overtuigend illustreert!
Bartjens' taalkundige evenknie is
bijna twee cn ecn halve eeuw na
hem geboren: op 15 Februari 1828 stroom vloeide het werk onder zijn
Eén stroom
Vóór zijn dertigste jaar begon
Van Dale te publiceren, boeken
cn artikelen over <lc Nederlandse
taal cn over dc geschiedenis van
Zeeuws-Vlaanderen. HU was inmid
dels ook tot archivaris van Sluis
benoemd. In ecn ononderbroken
aanschouwde in ecn eenvoudige
I urgcrwoning van het Zeeuw s-
Vlaamse stadje Sluis Johan Hen
drik van Dale het levenslicht. Op
zijn zestiende jaar deed Johan exa
men voor onderwijzer vierde rang
en werd ondermeester aan dc lage
re school, waar hij tien jaar tevoren
handen vandaan, als wist hij dat
het voor hem slechts kort dag zou
zijn. Op 44-jarige leeftijd stierf hij,
111 hetzelfde jaar dat zijn „Nieuw
Woordenboek der Nederlandse
l aai" van de persen rolde. Juar op
jaar werd het herdrukt en hoeveel
handen reiken ook thans nog dage
als leerling de eerste klas was bin- lijks naar ecn Van Dale?
nen gestapt.
In zijn vrije uren studeerde
ondermeester, nog bijna een kind,
Waarom juist thans een artikel
de gewijd aan „de man van het woor
denboek"? Louter cn alleen omdat
ijverig door. Op zijn zeventiende hij stierf op 19 Mei 1872, precies
jaar slaagde hij voor dc derde rang. driekwart eeuw geleden volgent
op zijn twintigste voor Frans, op Bartjens.
M. G. Emeis Jr.
Aan de luidspreker
doorbraakjes en aan de rand van de
stad de automobilist om stadssnel-
heid verzoeken. Of hem adviseren
om maar verder met de tram te
gaan, zoals onlangs een onzer bur
gemeesters betoogde. Het snelver
keer laat zich niet muilkorven, wel
kanaliseren in een net van boule
vards om de wooncentra en winkel
buurten heen. De haastige automo
bilist zal liever een omweg maken,
dan dat hij zich dwars door een
wijk met spelende kinderen en win
kelende huisvrouwen heenwurmt.
Het basisplan van Rotterdam opent
goede perspectieven op dit gebied al
vraagt men zich af of de gigantische
verkeersmachines. die men daar
ontwerpt, niet iets te veel van het
goede zijn.
Doorgaand verkeer dat zonder
enige vertraging een stad wil pas
seren kan best geheel om de stad
heen geleid worden. Hier hoeft
men. niet zoals in New York. een
uur te rijden om een parkeer-gaat-
je te vinden. Maar als het aantal
auto's weer onbeperkt is zal ook het
n1fkfair~»yjaffewtukK ?r*Sair worden j ken voor de wederopbouw, die over-
Dit zal naast de bestruding van op- d„,a
stoppingen on ongevallen eveneens j '"L I t, a al
de volle aandacht opeisen. waard met kracht ter hand wordt
genomen.
Desondanks bieden dorpjes als
Opheusden, Kesteren. Echteld, Och
tcn en Doodewaard nog een droef
geestig beeld.
Een der vele trieste hoekjes in Ticl.
tegen het frisse groen der omgeving.
Op andere plaatsen klinkt echter
liet kloppen van houweel en bikkel,
die door vakkundige hand gedreven,
steen voor steen weer geschikt ma-
HET IDEAAL
M orde in de chaos te scheppen
zijn structuur plannen op lange
termijn onvermijdelijk. Met een
doeltreffende hiërarchie "an sloop-,
doorbraak- en herscheppingsprojec
ten kan men in etappen naar deze
uiteindelijke structuur toewerken.
Door het instellen van een bouw-
verbod lang voordat men ter plaat
se tot afbraak overgaat, vermiidt
men de zotte situatie, dat men be
halve sloppen ook recente bouw
werken moet slopen. Om die reden
bleven de doorbraken steeds even
kostbaar als benepen. Alleen door tprtftrpn a:p opÜpp\ verwoest was
van te voren doorkruising van het geneel verwoest was,
afbraakplan onmogelUk te maken 1 ,ieeft men echter opgebouwd en op-
zullen straten en wijken rijp voor nieuw in gebruik genomen, evenals
de sloper en een onbekrompen sa- een ketelhuis en een fruitloods van
nering worden. een der jamfabrieken. Bovendien is
Zo effent men de weg van het 19e
Weinig te zien
OOK Tiel, dat vooral in de bin
nenstad zwaar werd beschadigd,
heeft een geheel nieuw en modern
bouwplan gekregen, doch een bui
tenstaander merkt van de uitvoering
hiervan maar bitter weinig. Alleen
het puin vindt hij opgeruimd. De wa-
eeuwse stedelijke barbarisme. dat
van de stad een mensen-machine
maakte, naar een organisch, stede
lijk landschap
Voor mij ligt een artikel van de
hand van een der vaste medewer
kers \an een onzer grootste dag
bladen. Het betoog is glashelder, de
woordkeuze zeer verdienstelijk, de
stijl eenvoudig en kernachtig. Het
getuigt van vakmanschap, beheer
sing van de taal, het staan boven
de te verwerken stof.
Die zelfde scribent is tevens een
onzer vaste radiosprekers. Hier
praat hij over het zelfde onderwerp
als waarover hij in de krant schrijft.
Maar welk een groot verschil valt
hier vast te stellen. Waar bij het
geschrevene een pikante stijl het
betoog kracht bijzet, is voor de ve
len, die belang stellen in de door
hem behandelde onderwerpen, het
luisteren een voortdurende erger
nis omdat die zelfde meneer voor
de microfoon bij practisch elke zin,
die hij zegt. voortdurend stottert en
hapert, in herhalingen vervalt, dik
wijls zondigt tegen stUl- en taalre
gels en bijna geen enkele zin tot
een goed einde brengt. Het luiste
ren wordt op die manier tot een
verschrikking en vele malen was
ik er getuige van, dat liefhebbers
van het onderwerp, dat hij behan
delde, toch de knop van hun toe
stel een "«ruk gaven, om maar ver
lost te zijn van de inderdaad meer
dan primitieve voordracht, die
eigenlyk een les is in: „Hoe het
niet moet".
Er is absoluut niets aan gelegen
om deze vagelijk aangeduide per
soon, van wie we weten dat hij een
deskundige is op zijn gebied, voor
het forum onzer lezers „te pronk te
zetten". Het gaat ons slechts om
het geval! Te meer lust het ons niet
zijn naam te noemen, omdat hij niet
de énige is. die zich op de geschetste
wijze voor de microfoon pleegt te
uiten.
We constateren slechts, dat
brede lagen onzer luisteraars
zich zeer terecht steeds ergeren
aan de slordige behandeling
van het onderwerp, waar het
gebruik van eenvoudige spreek
taal. maar dan grondig voorbe
reid. dus op schrift gesteld, de
enige juiste methode is.
Improviseren
In het besproken geval is er na
melijk sprake van improviseren.
We menen: de moeilijkste der ..mi
crofoonkunsten" die er is. Afgezien
van het feit, dat er maar weinig
mensen zijn die deze kunst ver
staan en de aangeduide heer
heeft die gave beslist niét lenen
slechts een reportage of een ver
slag zich daar voor. Men mag overi
gens van een spreker, die geregeld
voor de microfoon verschijnt, ver
wachten, dat hij van te voren de
nodige aandacht aan zijn onder
werp besteedt, de stijl zorgvuldig
overweegt, zijn woorden feilloos
kiest en dat hij hetgeen hij te zeg
gen heeft in spreektaal doet!én
kort!met weglating van alle
franje.
In dit geval zouden twee uur
voorbereiding de voordrachten aan
Indien een auto-fabrikant
zijn wagens bouwt, zoals zijn
vader het voor hem deed. dan
worden deze onverkoopbaar.
Als een bouwer zijn huizen
bouwt, gelijk zijn betover
grootvader het deed. dan
neemt men daar wel genoe
gen mee. Daarom zijn onze
woningen, qua vernuft en
accomodatie. zo achterlijk ver
geleken bij auto. vliegtuig en
oceaanstomer."
M. J. Luthman
waarde doen winnen. Al spoedig
zou een brede schare van tevreden
luisteraars worden gekweekt. Ge
zoudt de zelfde persoon, die U nu
zo ergert, dan leren kennen als een
vlot spreker met goede stijl en
woordkeuze. Dat is de échte man!
Degeen die ge voortdurend hoort
is de ware niet. A. R.
men vorig jaar begonnen met de
bouw van 38 middenstands- en 38
arbeiderswoningen, waarvan er nu
zes gereed zijn. Ook aan de herbouw
schenkt „Wederopbouw" de aan
dacht, doch het tekort aan materiaal
wonen de mensen er. bij
gebrek aan beter nog,
zij het dan onder de
meest ellendige omstan
digheden. De bodem be
vat scherpe zuren en de
materialen zijn slecht,
zodat de bewoners niet
alleen te kampen hebben
met vocht en schimmel,
doch ook met kou en
brokkelende muren en
zolderingen. Intussen
hebben de betrokken in-
instanties verbeteringen
toegezegd: het blijft
evenwel een open vraag
of deze afdoende zullen
zijn.
Een volledig verwoeste kerk met
een afgeschoten toren, een ingestort
dak en een uitgebrand schip en het
bordje met het sarcastische opschrift
„Dit was Ochten" duiden reeds op
de aard der vernielingen in dit
dorpje. Terecht overigens, want van
196 woningen meer dan de helft
van het totaal aantal is nog slechts
het fundament de herinnering aan de
vroegere glorie.
Veel verbeterd
TOCH vordert men ook hier met
de wederopbouw, al is het dan in
een langzaam tempo. De rode daken
van de nieuwe huizen steken fleurig
uit boven het groen der bomen, zo
dat de sombere aanblik van een jaar
geleden op een afstand aanmerkelijk
is gewijzigd. Nog dit jaar zullen alle
reparaties als de materiaalvoorzie
ning niet slechter wordt worden
aanbesteed.
Helaas kan men dat in Opheusden,
waar 42 procent van het aantal wo
ningen met de grond gelijk werd ge
maakt, niet zeggen. Tegenover 251
verwoeste huizen vermeldt het we-
deropbouwschema slechts 28 perce
len in aanbouw.
In de Betuwe en in de Bommeler-
Zoeklicht op de wereldpers
DE financiële redacteur van de
New York Herald Tribune. Ray
mond L. Hoadley, schreef dat „s'ocre
Nederlanders door harde arbeid een
gunstiger „beleggingsklimaat" in de
U.S.A. scheppen dan vrijwel enige
andere Europese natie
Amerikaanse zakenlieden, die een
jaar geleden naar Nederland gingen,
schrokken over de aangerichte ver
woestingen en over dc herstelproble
men, waarvoor het land zich gesteld
Bij meer recente bezoeken waren
deze zelfde waarnemers echter ver
baasd over het vermogen van dit
land om zich te herstellen. Na in
bijzonderheden de ernst van de situa
tie van Nederland te hebben beschre
ven o m. wat betreft het tekort aan
buitenlandse valuta, merkte de schrij
ver van het artikel op, dat Nederland
behalve zijn buitenlandse investerin
gen en zijn exporthandel nog een na
tionale actiefpost bezit, waarmede
weinig andere door de oorlog ver
woeste landen zich kunnen meten,
namelijk de wil van zijn bevolking
om thans hard te werken in de hoop
op een betere toekomst.
Ecn ander geluid
ONDER het opschrift ..geen lenin
gen voor het opleggen van sla
vernij" schreef de „Chicago Tribune"
waard werken op het ogenblik 2000
arbeiders aan het herstel der bestaan
de en aan de bouw van 342 nieuwe
woningen, waarvan er inmiddels 22
gereed z^in gekomen. Dit beeld is
allerminst rooskleurig, evenals het
perspectief van de toekomst, die
door vele Betuwenaren met zorg
tegemoet wordt gezien.
WituSlfjf»i
WAT in de Meidagen van '40
verwoest is, pleegt men het
hart van Rotterdam te noemen. En
terecht. Hier heeft zich in dc loop
der eeuwen het oude Rotterdam
ontwikkeld, hier is de Maasstad
groot geworden.
Wat er nu nog van over is? Een
zindelijke vlakte, met enkele grote
gespaarde gebouwen. Daar wande
lend kan men zich nauwelijks rea
liseren, dat er eens straten waren,
De Maasboulevard, zoals vooruitstrevend Rotterdam zich voorstelt, dat
hij worden moet.
Deze sierlijke hangbrug zal in
een niet al te verre toekomst de
oevers van de Maas verbinden.
met hel verlichte winkels, met slop
pen en stegen, ecn gezellige boule
vard waar 's zomersavonds de men
sen op de caféterrassen zaten. De
Rotterdammers weten het zelf nau
welijks meer. Zij hebben zich te
ruggetrokken in de stadsdelen, die
gespaard zijn gebleven en leven
daar hun leventje apart. Zo kan
men zonder overdrijving zeggen, dat
Rotterdam gesplitst is in vier delen:
Noord, Zuid, Oost en West. Zqlang
die vier niet weer zijn samenge
voegd, is Rotterdam geen stad.
Het culturele leven heeft hier
onder het meest te lijden. Wij den
ken niet alleen aan het bezoek aan
theater of concertzaal. Aan alle
soorten winkels, gezellige café's e.d.
die alleen maar in een binnenstad
thuis horen, is een schreeuwend ge
brek.
EN dan de woningnood. Nog al
tijd leven mensen in scholen en
noodverblijven, die de naam wonin
gen niet waard zijn. Vóór 1960,
heeft dc wethouder voor publieke
werken gezegd, moeten er in Rot
terdam alleen 100.000 woningen ge
bouwd worden, moeten duizenden
winkels en industriegebouwen ver
rijzen om de stad bewoonbaar te
maken.
De plannen liggen klaar. In 1940
reeds is ir. Witteveen begonnen
met het kapitale werk een project
te scheppen volgens welk Rotter
dam opnieuw zou kunnen worden
opgebouwd in grootse stijl tot een
moderne wereldstad met brede bou
levards, wijdse pleinen, torenhoge
flatgebouwen.
Dadelijk na dc oorlog werden
zijn ontwerpen weer ter hand ge
nomen. Hoewel er heel wat gewij
zigd moest worden bleef de grootse
allure gehandhaafd. Thans staat het
opbouwplan onder directie van ir.
van Traa.
Er is ecn begin gemaakt met de
verwerkelijking van het planeen
paar grote gebouwen (banken) zijn
aan het verrijzen, maar de woning
bouw stagneert nog door gebrek
aan materialen, arhcidskraehten en
een financiële regeling, die iedereen
hevredigt. Maar in één opzicht is
Rotterdam de zware slag al weer te
boven en dat is waar de hoofdslag
ader van de stad Dulseert: de haven.
dat de Nederlandse regering een
Amerikaanse lening hoopt te verkrij
gen voor de wederopbouw van Indo
nesië. Van Mook, de luitenant-gouver-
neur-generaal van de opstandige be
zitting, die voornemens is binnenkort
een bezoek aan Amerika te ^rengen,
denkt ongeveer 300 millioen dollars
nodig te hebben. Java, Sumajfn cn de
Indonesische eilanden, die zich ver
zetten tegen de pogingen van de Ne
derlanders om de vooroorlogse sla
vernij te herstellen, produceren vele
artikelen welke Amerika nodig heeft.
Het herstel van het economische leven
van deze eilanden, zou een gunstige
invloed hebben op het econojiische
leven van de U.S.A. De U.S.A. zullen
echter geen voordeel hebben van het
verstrekken van een lening aan Ne
derland voor de herovering van In
donesië. Om economische en politie
ke redenen moet er ten behoeve van
Indonesië geen lening worden ver
strekt voor de onafhankelijkheid van
dit gebied stevig is gevestigd. Mo
reel zou het verkeerd zijn en prac
tisch zou het geld waarschijnlijk wor
den verspild aan militaire avonturen.
Indien de Nederlanders, nadat zij aan
Indonesië onafhankelijkheid hebben
verleend, hun investeringen in de
vroegere koloniën wensen uit te brei
den, dan zouden zij in de U.S.A. on
partijdig worden behandeld. De Ne
derlanders, die het departement van
financiën om een lening verzoeken,
worden er om gegronde redenen van
verdacht, dat zij in het geheel niet
voornemens zijn terug te betalen wat
zij hebben ontvangen.
De Nederlanders hebben in Ameri
ka activa, welke als onderpand zou
den kunnen dienen voor vrij omvang
rijke leningen, doch waarschijnlijk
niet voor een lening van 300 millioen
dollars. De Nederlanders hebben
waarschijnlijk meer belegd in Ameri
kaanse spoorwegen dan enige andere
Europese groep. Zij bezitten een
groot aantal aandelen van de New
York Central en zelfs nog meer aan
delen van de illinois Central. De ge
broeders Boissevain te Amsterdam
zijn de vertegenwoordigers van de
Nederlandse beleggers in de Illinois
Central. De heer A. Boissevain. de
financiële adviseur van dc Nederland
se ambassade in de U.S.A. is onlangs
gekozen tot bestuurslid van dc Chi
cago Rockisland om het woord te
voeren voor zijn landgenoten, die be
langen hebben in deze spoorweg
maatschappij.
Zijn officiële positie wijst op de
nauwe banden tussen de Nederlandse
beleggers en de Nederlandse rege
ring. Indien de Nederlanders hun be
langen in Amerikaanse spoorwegniaat
schappijen, olie-maatschappijcn enz.,
waarvan het Koninklijke huis een
aanzienlijk gedeelte bezit, wensen te
belenen, om winsten te behalen in het
onafhankelijke Indonesië, dan zal men
tot een schikking kunnen komen, an
ders niet.
Dit geluid uit de Amerikaanse
pers is in zoverre interessant, dat
het weer eens bewijst, hoe weinig
soms wordt gedaan om de werkelij
ke toestand te doorgronden. Over
Linggadjati wordt bijvoorbeeld niet
gesproken.
De samenwerking in Oost Indo
nesië wordt eveneens buiten be
schouwing gelaten.
Het schijnt, dat de voorlichting
in het vooruitstrevende Amerika
nog wel iets te wensen overlaat...
De plaatwalserij van de hoog»
ovens bij Velsen zijn heden in ge*
bruik gesteld. Geiyk men weet
Pakhuizen zijn hersteld, nieuwe ka- hadden de Duitsers de installatie
demuren Bebouwd of ,n aanbouw. naar Duitsland overgebracht,
Het buitenland Belooft het niet. ""i
r>j .1. j vonden is. Minister dr. Huysmans
maar Rotterdam telt in de scheep- heeft met een korte rede dit enor-
vaart weer mee. tn dat is veel ge- mo bedrijf, dat van zo grote bete*
wonnen. kenis is voor ons land, heropend.
