De Goudse glazen stralen weer
Romantiek verdrongen door
nuchtere zakelijkheid
DRIJVENDE EILANDEN;
die werkelijkheid wordt
een droom
St. Catharina Gasthuis thans
gemeentemuseum
Berlijn eet distels en
vindt ze lekker
Waar in Vreeswijk Huize De Wiers"
stond verrijst fabrieksgebouw
Familie - lief en - leed
Plannen stuitten vroeger af op
Japans protest
Doidende straal
uitgevonden
Zaterdag 28 Juni 19471
3
Dirck Crabeths
eerste werkstuk
viert feest. Zeshonderd
vijf s.i zeventig- jaar geleden, in
1272 liet Floris V een gezegeld pa
pier schrijven, waarbij aan de poor
ters der stad een soort zelfbestuur
werd verleend. Het stuk zelf is
vwdwencn, maar een Utrechts 'ti-
schrift ervan ligt met vele apderc,
hanst even eerbiedwaardige docu-
•rmuten in een vitrine uitgestald in
he' pas geopende Goudse Museum.
Dt.ar komt men ook de kunstige
h vidtekeningen tegen van Prins
Willem van Oranje, en de dichter
Coornhert, beide predikers van een
verdraagzaamheid, die, zegt men
maar wie gelooft het altijd? een
der beste eigenschappen is gewor
den van ons volk, en die, naar'het
schijnt, in Gouda iets meer vasten
voet hoeft gekregen dan elders.
Hft oudste stuk is een charter
van graaf Willem III uit 1311. De
inkt heeft het uitgehouden, maar
men moet wel iets meer nog dan
gezonde ogen hebben om dit in el
kaar gevlochten schrift te kunnen
ontcijferen. Zelfs het document uit
1502 met zijn zwierige staartlctters,
een beslissing van Phillns de Schoo-
ne over de tweede vrije paarden
markt St. Bureaucratius had
toen voor een eenvoudige zaak ook
al heel wat woorden nodig! laat
laat zich moeilijk meer spellen.
DE CRABETH's
P)E politiek van de democratl-
sche(?) Floris is er dus oor
zaak van, dat Gouda thans feest
viert, dat de jeugd zich voor de
sierlijke étalages'Verdringt en dat
meer bezoekers dan gewoonlijk zich
de „Crabeth's" herinneren neen,
niet de koekjes, die heetten trou
wens: ..Crabcthjes" maar de
makers van de kleurige, stoutmoe
dig gecomponeerde ramen in de 123
Meter lange Sint Jan. Niet alle 31
ramen tet men de hoge koor-
vensters er bij dan nog meer zijn
van de hand van do gebroeders Cra-
beth: Dirck en Wouter. Niet alle'
ramen zijn even goed, maar in het
algemeen hebben deze gebroeders
de beste gemaakt, en zij beiden wa
ren Gouwenaars: de stad Gouda is
dus terecht trots op deze twee zo
nen (trotser waarschijnlijk dan de
Goudenaren uit de 16e eeuw), al is
het niet onwaarschijnlijk dat hun
vader uit Frankrijk stamt, en al
maakt dc moderne kunsthistorie
het wel duideliik dat hun schone
kunst hier te lande niet alleen
stond. Naast Gouda moeten Haar
lem en Den Haag. zomede enkele
andere plaatsen een vriiwel even
rijke bloei aan glasschilderkunst
hebben gekend, maar deze produc
ten zijn vrijwel alle verloren ge
gaan. Gouda had het geluk de
meeste ramen te mogen behouden.
Intussen zonder kleerscheuren
heeft de Tijd ze niet overgeleverd.
NATUURRAMPEN
"T)E ramen hebben hun ontstaan
aan een natuurramp te danken
de kerk werd in 1552 door een
..horriblle onweer en tempeest van
hagel, windt, blixcm, donderslag en
sehatering in de lucht met regen
zo zwaar getroffen, dat alle ven
sters nieuw beglaasd moesten wor
den. Ze zijn ook in later tijd wel
eens harder gestriemd dan het
breekbare materiaal kon verdra
gen. Utrecht herinnert zich nog de
befaamde orkaan van 1671, toen
het schip van do Dom tot ruines
verviel, diezelfde orkaan heeft
ook de Noordelijke ramen in Gouda
ernstig geteisterd waardoor in ver
schillende composities andere han
den bezig zijn geweest. In de 18e
en 19e eeuw, waren de restaura
teurs niet altijd even bekwaam en
tenslotte heeft ook de jongste res
tauratie van ir. Schouten, ondanks
de piëteit waarmee zij is uitgevoerd
vat gegeven tot kritiek. Maar dit
alles neemt niet weg, dat de Goudse
venstergalerii een weelde van kleur
effecten vertoont, die de gewijde,
koele stilte onder de hoge gewelven
met een stoet van tintelende klan
ken omspeelt. Ik zei al: niet alle
taferelen zijn even mooi. De Cra
beth's maakten vaak composities
waarop het een en ander viel af te
dingen, ondanks de grote vlucht
van hun gedachten; de anderen die
beter componeerden waren minder
vindingrbk in de kleur en jn dc dé
tails; cn allen schotte het aan
psychologische dramatiek, aan die
pere mystische bezinning opera-
gebaaj en druk beweeg moesten
dit verlies vergoeden maar toch:
voor de massa is hier niet meer of
minder dan een wonder verrezen,
een visioen van schoonheid, gelijk
waardig bijna aan Rembrandt's
Nachtwacht cn aan het mirakel der
Franse tapijtkunst... En de kunst
historici als prof. Van Gelder spre
ken, ietwat skeptischer, maar toch
niet zonder eerbied van de „Parmi-
giancskc spankracht en blijmoedige
durf dezer Goudse manieristen."
BANDEN MET UTRECHT
TJET mag Utrecht tot voldoening
1 1 strekken, dat het ook op posi
tieve wijze heeft bijgedragen tot
dit Goudse glasfenomeen. Meer dan
één raam is door Utrechtse hand
geschonken en een van de- voor
stellingen uit dc tweede, protes
tantse. periode is door een Utrechts
schilder Joh. Wtcwacll ontworpen.
Daartegenover .4t^at, dat Dirck van
Zijl, een Utrechts glasmaker, die
indertijd als uitvoerder van enkele
ramen te boek stond, thans door de
kunsthistorici is geschrapt.
Ook heden ten dage ziin er artis
tieke relaties tussen beide steden.
Op de wel erg vlakke daklijst van
het Goudse station zijn enige plas
tische versieringen aangebracht,
die inderdaad verrijkingen
zyn. De maker van dit beeldhouw
werk is de Utrechter Jo Uiterwaal.
Uit de archieven koiyien nog tel
kens nieuwe vondsten te voorschijn,
die een ander licht werpen op het
ontstaan en de historie van deze
ramen. De jongste „onderduik-pe-
riodc", toen de glazen stuk voor
stuk zijn weggenomen, pm in 1916,
van Mei tot December, weer scherf
je voor scherfje opnieuw te woi'dcn
aangebracht enkele blessures
konden daarbij niet uitblijven
heeft een hernieuwd innig contact
mogelijk gemaakt. Zijn do hoge
koorvensters daarbij ook uit hun
..harnas" gelicht geweest, dan is
het broodnodige onderzoek bier
wellicht nog tot resultaten geko
men die tot dusver volkomen on
bereikbaar" waren...
NIEUW MUSEUM
GOUDA is ook een nieuw mu
seum rijker geworden. Het St.
Catharina Gasthuis aan dc Oostha
ven, een gebouw uit 1665, een pret
tige klassicistischc gevel in bak
steen. met pilasters, die over de ge
lige hoogte van het bouwwerk
doorlopen, is inwendig geheel ver
bouwd. Het z.g. Ruim eertijds
bestemd voor besmettelijke ziekten
is thans schutterszaal geworden,
met stukken o.a. Van Ketel, Bol en
Crabeth Jr. Dirck Crabcth moet al
vroeg van Ketel, in Gouda geboren,
gezegd hebben: „Dit wil een van de
honderd worden, die tot volcomen-
heit comen."
Verder is cr een aaneengescha
kelde reeks stijlkamers met mooi
licht cn sierlijke interieurs, zii 't
dat de blanke wanden alle gelijk
zijn, terwijl ook de vloerbedekking
nog op een juiste stijloplossing
wacht. Er zijn oude schilderijen
van bekende meesters als P. Pic-
tersz, Engebrechts. v. Oostsanon. er
is fraai zilver, fonkelend giswerk,
oen enkel oud stuk sculptuur en in
de rechthoekige Aula is uit „Her
wonnen Kunstbezit" een cynpositie
van Hollandse schilderijen inge
richt. De kop van een oud man
door Rembrandt en het portret
cioor Frans Hals, deftiger dan
gewoonlijk en daardoor ver
want aan Terborch. vormen een
waardig pièce de milieu. Er is van
het Museum uit verband met de,
St. Jan en op een schilderachtig
Binnenhof vindt men oude gevel
stenen.
Kortom: het Museum, hoewel be
perkt. is een aanwinst voor de stad
cn een welkome'pleisterpiaats voor
de bezoeker. C.A.S.
Goedkoop eten is het in
elk geval nel
De Berlijpers eten thaos molsla,
«laatjes van distels, brandnetels
en andere wilde planten, die een
dagelijks voorkomend onderdeel
van hun menu zijn geworden, cn
zij vinden ze nog lekker ook. Je
hoeft alleen maar een wandeling
naar de bossen tc maken, zeggen
ze, en verder heb je niets anders
nodig dan een pan, om ze te men
gen cn een levendige fantasie.
Deskundige distelsla-ctcrs be
weren, dat dit «laatje met ere de
plaats kan innemen van de ge
wone sla en zij prijzen het even
geestdriftig als de amateurs, die
geen verstand hebben van de
eigenaardigheden van de distel,
er op vloeken.
De bovenste delen van de distel
moeten -minstens 40 minuten ko
ken, aldus de distelenlhousiasten.
Na het koken moet de zaak door
een vleesmolen worden gedraald
en dan koud worden opgediend.
Wil men het allerfijnste berei
ken, dan moet men verschillende
wilde planten met elkaar men
gen.
Een der sla-mixers beschreef de
sla'zijner dromen als volgt: „Eerst
neem ik wat«pringkruid, dat hier
overal in tuinen en Op weiden
groeit. Dit doe ik in kokend wa
ter en voeg er dan drie rhabar-
berbladeren, een handvol eiken
bladeren cn een klein bosje beek-
bunge-, vlier- of acacia-bladeren
aan toe. Na-dit alles vijf minuten
op een laag vuur te hebben go-
roerd, doe ik er een of ander har
tig kruid zoalö pepermunt, ca-
mille of duizendblad bij. Dit
mengsel kook in nog tien minu
ten, voeg een snuifje zout toe
_vooral niet meer dan een snuifje
en draai de hele boel door do
vleesraolgn. Dan gaat het in een
saladeschaal. Een druppel azijn
er bij\ en je hebt de fijnste Nach-
kriegssalat van Duitsland."
Een Berlijn^ blad heeft aan
deze verrijking van het Duitse
mennu een artikel gewijd en zijn
lezers opgewekt, terug te gaan tot
dc natuur en hun disteltjes te
plukken waar ze maar groeien.
„Wie zijn groenten in bossen en
velden haalt" aldus het blad
„hoeft niet in de rij te staan" en
het voegt er ter nadere overwe
ging aan toe: „bovendien spaart
hij een hoop geld."
Het eerste glas, dat de Goudse Kerk na dc ramp van 1552 kwam te
sieren, was een geschenk van dc toenmalige Bisschop van Utrecht.
George van Egmond. Dirck Crabeth maakte hiermee rijn eerste grote
werkstuk (1555) voor de St Jan, dat ook een ereplaats kreeg: in het
koor, in de lengte-as der kerk, boven het hoofda'taar Het raam gaf
dan ook een voorstelling van dc Doop van Christus In de Jordaan, het
deel. dat wij hier reproduceren is het centrale moment der voorstelling.
D; H. Geest daalt in de vorm van een duif neer op het hoofd van de
geknielde Jezusgcslalle.
Th R heeft daar in Vreeswijk aan het kanaal, aan de overkant van
•*-*' de Handelskade een mooi, oud adellek huis gestaan. „De Wiers"
Van alles wat er in die gemeente aan vroegere adellijke en patrici
sche glorie herinnerde was tot voor kort dit voorname gebotiw het
enige overgeblevene. Het schamele restant, een verwaarloosd ske
let, waarin de ramen de holle donkere^ogkassen vormden, is on
langs afgebroken. Het voldeed zelfs niet meer als magazijnruimte
en werkplaats aan de tegenwoordige bezitter, dc firma Gebr. Van
Zutphcn, een scheepswerf en machinefabriek waar sleepboten en
andere binnenvaartschepen worden gerepareerd.
Op de plaats ^Vaar eens de monumentale trots van Vreeswijk
stond, is thans, op dc oude fundamenten, een nieuw, nuchter maar
zeer doeltreffend fabrieksgebouw verrezen. In Vreeswijk is men
niet sentimenteel. Het mooie laat zeventiende ecuwsc huis is
bijkans vergeten
Het leven gaat verder.
Toch wil men, sentimenteel of
niet, wel eens de gedachten terug
richten en laten verwijlen bii wat
was. Daar aan de Vaartse Rijn is
het eenmaal goed geweest voor
welgesteld^ lieden, die niet op een
paar florijnen behoefden tc kijken.
Hoewel „De Wiers" vertegenwoor
digde zeker niet alleen „pais en
vrêe". -Een klein familiedrama
vormt immers het begin van alles
\v%t er van de Wiers bekend is
geworden.
Dc archieven gaan niet verder
terug dan 1656 en toen behoorde
het goed aan Wilem Ploos van
Amstel, heer van Langesteyn, Wil-
liscop en Cortheesvvyck en zjjn
echtgenote, Maria van Gemert. Dat
blijkt n.l. uit een testament, dat zij
in dat jaar lieten opmaken, waarin
zij hun dóchter, joffr. Isabella
Clara tot enige erfgename ver
klaarden, Edoch cr was ten aan
zien van het landgoed een eigen
aardige clausule in dat testament.
Isabella had nl. een oogje op haar
neef Engelbert, heer van Guntér-
stcijn en Thienhovcn, hetgeen niet
naar de zin was van de oudelui.
Dat lieten zij duidelijk blijken in
hun testament. Er staat woordelijk:
„Doch alsoo men dagelijcx be-
vint dat verscheydcn kinderen
buyten wille endc consent van
here ouders haer ten houwelyck
begeven met persoonen daer toe
dc ouders niet genegen zijn, soo
hebben wij wei expressclyck ge-
ordonneert ende gewllt, als wij
ordonnoeren ende willen by de-
sen, indien ons voors dochter
(dat Godt verhoeden wil) haar
t'eniger tyt ten houwelyck quame
te begeven mot jr. Engelbert,
Ploos van Amstel, heere van
Edward r. Armstrong staat op het punt de stoffige
fles whisky te ontkurken, welke sinds 20 jaar alle mogelijke
omzwervingen ojf zijn schrijfbureau h'ceft gemaakt. Zeker had
hij«niet gedacht, zoveel jaren daarmee tc moeteit wachten!
Het was in 1924: x\rmstrong
was chef bij do dienst yan mecha
nische onderzoekingen op de be
kende fabrieken vaxj Du Pont de
Nemours, toen hij liet, "Jee k*eeg,
dat het centrale thema van zijn
leven zou worden. Hij diende on
middellijk zijn ont6lig in om zich
geheel tc kunnen geven aan de
verwezenlijking van zijn plan:
bet kunstmatige eiland.
Vervolgens schafle hij zich een
uitstekende fles whisky op de
zwarte markt" aan het was
nog in do dagen dei* drooglegging
en legde een eed af, deze fles
niet tc openen alvorens zijn taak
Een zeer euggestieve tekening 'vatf
Armstrongs plan voor een drijvend
eiland (vliegveld).
tct een goed einde was gebracht.
In zijp jeugd wa6 Armstrong
een groot bewonderaar van Jules
Vernc geweest, wiens lectuur hij
verslond. Maar in tegenstelling
met de beroemde Franse roman
schrijver is Armstrong niet enkel
een geniale dromer. Ontelbare
plannen verwerkelijkte hij reeds
en daaraan had hij dan ook de
belangrijke po6t te danken, die
hem in do reusachtige onderne
ming Du Pontwverd toevertrouwd.
Het is aan hem dat men o.a. de
voornaamste verbeteringen te
danken heeft van de boortorens
der petroleum.
Maar zijn grootste denkbeeld is
het drijvende eiland. Want het
mag dan waar zijn, dat de tech
nische voorwaarden van de lucht
vaart een verbluffend snelle ont
wikkeling hebben doorgemaakt,
één economische kant van dit pro
bleem blijft toch altijd bestaan:
„Het is winstgevende stukgoede
ren of passagiers te vervoeren,
dan de brandstof, benodigd voor
de vlucht!"
Ilct plan, in 1924 door Arm
strong voorgesteld, had in de
meest uiteenlopende kringen on
middellijk groot succes. De inge
nieur ontving felicitatie- en aan-
moedigingsbrieven van Kipling,
Sir John Biles, de bekende En
gelse schcepvaartingcnicur, de
filmster Gloria Swanson cn van
de beroemde Franse vlieger en
fabrikant Louis Blériot, welke
laatste zelfs vertegenwoordiger en
directeur voor Frankj-ijk werd
van de „Maatschapp'jj van Drij
vende Eilanden", welke Arm
strong stichtte.
Het enthousiasme .was op
zijn hoogtepunt. Het drijven
de eiland zou de verbindings-
brug worden tussen de ver-
schillendo werelddelen, ten
spijt van de allergrootste \ve-
reldzeeèn. Men zou er de At
lantische Oceaan en de Stille
Zuidzee mee besfrooicn! Ge
lijk het echter in het leven zo
vaak gaat, alles liep anders
dan men zich had voorgesteld.
Men deed namelijk niets om
te geraken tot de practische
verwezenlijking van het stout
moedige x>lan.
Japan verontrust
VERONTRUST door krantenar
tikelen, brachten de Japan
ners via hun arafoasadcur in Was
hington ter kennis, dat zij het ter
hand nemen van de houw van
dergelijke eilanden zouden be
schouwen als een onvriendelijke
daad tegenover Japan... Hierop
weigerde het Amerikaanse minis
terie vary Openbare Werken zijn
goedkeuring aan het plan tc ge
ven.
In 1936, werd de kwestie door
tussenkomst van president Roose
velt weer ter hand genomen, die
verschillende malen persoonlijk
de zaak met Armstrong had be
sproken. Ten overstaan van een
speciale commissio ontvouwde
Armstrong zijn plan. Deze poging
stuitte af *op het verweer van do
vliegtiiigfabrikanten en van Char
les Lindbergh. De fabrikanten
vreesden, dat dc drijvende eilan
den een belemmering zouden vor
men voor de ontwikkeling van de
toestellen met grote actie-radius.
Het is zeker curieus om vast
<e stellen, dat dezelfde Lind
bergh, toen hij enige maan
den later een warm pleidooi
hield voor de aanleg van een
groot aantal viicgvclden in de
Verenigde Staten, rustig ver
klaarde, dat de toestellen na
tuurlijk best het land konden
overvliegen zonder tussenlan
ding-te maken, maar dat het
toch voordeliger was stuk
goederen tc. vervoeren dan
brandstof! En juist dat is het
meest doorslaande argument
.van Armstrong,
i Het idee is bijna een kwart
i eeuw oud, maar thans staat de
i verwezenlijking van Edward R.
j Armstrong's plannen dan toch
eindelijk voor de deur: het
kunstmatige eiland, midden In de
wereldzeccn, waar schip en
vliegtuig kunnen hunkeren. Opti-'\
misten sprekch reeds van ver-
dubbelde winstmarges voor de
luchtvaartmaatschappijen.
Wat de Amerikaanse Lucht-
vaartmij. betreft, deze kwam
langs indirecte weg Armstrong
een aanbod doen van een mil-
Hoen dollars om het exclusieve
bezit van zijn patenten te verkrij
gen.
Proeven met maquettes
PEARL HARBOUR bracht
alles weer opnieuw ter tafel.
In regeringskringen begreep men
toen dat behaho hun zakelijke
rol de drijvende eilanden een
prachtig verdedigingewapen wa
ren. Men gipg experimenteren
met met maquettes, waarvan het
resultaat was, dat binnenkort op
de werkelijke breedte, maar voor
lopig op eenkwart van de gepro
jecteerde lengte, een drijvend ei
land te water zal worden gelaten.
Dit zal niet alleen de lucht
vaart interesseren, maar ook het
seinwezen en de aanboring van
oliebronnen langs de kusten van
de Stille Zuidzee. Immers, het
drijvende eiland is 6tabiel, onver
schillig hoe ■'dc atmospherische
conditie is en hoe hevig de golf
slag ook mag zijn. De drijvers
liggen zo diep onder water, dat
de bewegingen aan de oppervlak
te van het water', ook al zijn dat
de wildste golven, ze niet kunnen
Lereiken.
Theoretisch zakelijke stu
dies hebben aangetoond, da^
een „kunst'-eiland tussen San
Francisco ende Hawaii-eilan-
den tot gevolg zal hebben, dat
de winst op elke reis met
100 zal worden verhoogd.
Daartegenover slaat dan een
zéér klein tijdverlies voor het
innemen van brandstof op het
drijvende eiland.
Zaken zijn zaken. En daarom
zullen de drijvende eilanden ze
ker „het daglicht aanschouwen".
Guntersteyn etc.... dat sy in dien
gevalle uvt onsc nae te laten
goeueten aiiecnlycK nil hebben
ac legittime portie...." enz.
Het verhaal gaat nog verder in
zeer oude spelling, maar het komt
hierop neer. dat het landgoed be
waard. beheerd, cn de opbrengst
gekapitaliseerd moest worden ten
behoeve van dc eventuele kinderen
uit het niet gewenste huwelijk, tot
dat de jongste daarvan twintig
zou zyn.
En toA trouwde ze
met haar neef
Laat nu die ondeugende joffrouw
Isabella toch (in 1659) niet haar
Engelbert trouwenZy kreeg
drie londeren, die vermoedelijk nog
wel een korte tyd op ,.Dc Wiers
hebben gewoond. Erg gehecht waren
zij overigens niet aan het landgoed,
want zy verkochten het in 1697
aan Johan de Sandra, heer ter
Oyen, wonende te Arasterdam, die
er in totaal 14200 gulden voor
betaalde.
De heer de Sandra heeft er maar
kgrt plezier van gehad; hij stierf
in 1698 en in datzelfde jaar gingen
de eigendomsrechten over op Mi-
chiel Creagh. die er tenminste
twintig jaar lang van heeft gepro
fiteerd. Na hem betraden anderen
het statige huis. Zo hebben er ge
woond de fanulio van Wcstreencn,
die het landgoed reeds belangiijk
wisten te vergroten, vervolgens een
mr. Wichcrs, die cr 48900 gulden
H^t pe'rccel waartoe het mooie huii
behoorde kwam in handen van een
mynheer, die er zoals de vakternt
luidt „aam was blijven hangen".
Hy moest aan „xyn trek komen" en
het de 600 zware bomen der prach
tige oprijlaan vellen. Hetzelfde lot
ondergingen 340O1 zware bomen in
het om het huis gelegen fraaie
plantsoen en ftos Het huls werd in
1807 tezamen met stal cn koetshuis,
een tuin, een koepel, dc voortuin en
een gedeelte water verkocht aan...
dc Nederlandse stoómbrikettcn-
fabriek tc Utrecht. Het is geen
wonder dat een zo n prozaïsch be
drijf in een oude deftigè patriciërs
woning niet gedijen kon het ging
reeds het jaar daarop failliet. De
nieuwe eigenaren echter hebben
zich om wat er van „De Wiers was
overgebleven in het minst niet be
kommerd. Weer en wind gevoegd
bij hun achteloosheid waren in staat
om interieur en exterieur van het
eens zo waardige gebouw te doen
verkommeren cn toen ten laatst©
male- het werd aangeslagen kocht
dc N.V. „de Keulse Vaart" het pand
voor een koopje. De graóht was
bijkans dichtgeslibd en werd ge
dempt, de vijvers deels tot een
haven vergraven en de koepel aan
de Vaartse Rijn geslooptSic
transit gloria niundiTenslotte
vond er de scheepswerf een onder
dak.
Nu 'wordt daar opgericht op de
degelijke fundamenten van de oude
„Wiers" (muren van 80 cm dik)
een nieuw pand een fabriek, dus
strak cn zakelijk. Er voor in het ha
ventje liggen romp aan romp de
sleepboten te wachten op reparatie,
tezamen met aken die links cn rchts
er van gemeerd, liggen tegen de wal
van de Vaartse Rijn. De werf
Gebr. van Zutphcn zit volop ift het
werk er is voor jaren genoeg. Ook
hier veroorzaken pcrsonccl-gebrok
en materiaalschaarste natuurlijk
stagnatie.
Waar eertijds heren van dit en van
dat rondliepen in kuitbroeken en
zijden kousen en dames in hoepel
rokken zich elegant voortbewogen,
waar dc rust slechts geaccentueerd
werd door het luiden van dc huis
bel, het snateren van ganzen en het j
krassen van een pauw, lopen nu j
mannen in overalls bedrijvig heen
en weer, klinkt het geratel van dej
stoorphamer en dc snerpende fluit
van een sleepboot
Brikettenfabriek in
adellijke villa
Maar met de luister van het scho
ne buitengoed was het toen gedaan.
Huize „De Wiers", was eens het waardige en*schone landgoed aan de -
Vaartse Rijn te Vreeswijk en de trots van de streèk. Het bezit verwis
selde in de loop der jaren vele malen van eigenaar, ten slotte werd
het grondbezit, plantsoen en omliggende akkers en weiden, verkaveld
en verkocht e/% kort gelec^n het fraaie huis gesloopt.
voor betaalde. Na zyn overlijden
werd het hele bezit gekocht door zijn
jongere zuster mevrouw Brabcr-
Wichers voor 65000- gulden. Dc vol
gende eigenaar heette Cornelis
Jacobus Cornel, een rentenier te
Vreeswyk. die er 70400 gulden voor
over had. Deze Cornel is een trouwe
kerel geweest, want niet alleen dat
hg tijdens zijn leven mevrouw Bra-
ber-Wichers als rentmeester ge
diend had. bij zyn overlijden bleek
dat hij haar tweede dochter Jacque
line Marie Braber al$ universeel
erfgenaam had aangewezen. Dat
was daarom zo verdienstelijk, om
dat Jacqueline met de vermaarde
ingenieur Frederik Willem Conrad
was getrouwd en deze ingenieur
zat op zwart zaad. Met één klap
had de goede rentmeester daaraan
een einde gemaakt, door hem in
staat te stellen een gedeelte van het
rijke landgoed te geide te maken.
Niettemin moet de familie Conrad
in de loop der jaren toch kans
hebben gezien om de bc-zitting weer
uit te breiden, want toen in 1878
het landgoed onder de hamer kwam
en werd geveild in twaalf percelen
bedroeg de opbrengst niet minder
dan f 271.800.
Twee Franse technici, Luc de
Seguin en Guy Castelain, zouden
erin geslaagd zijn door middel
van hoogfrequente ultra-golven
von 24 centimeter diertjes als
muizen, en witte ratten te doden.
De zender, die zij hiervoor ge
bruiken heeft een sterkte van 10
a 200 watt* De. stralen der zender
kunnen word'ii gericht op het
gehele proefobject of een deel
ervan, aldus het blad „Ce Ma-
tin". „Dc dodende straal", zoals
zij dpor de twee technici ge
noemd wordt, werkt in op de ze-
nunen of hef ruggemerg van de
diertjes, u aarbij hun lichaams
warmte abnormale afwijkingen
gaat vertonen.
Het is te hopen, aldus „Ce
Matin",^dat de experimenten, die
ook genomen kunnen worden op
grotere proefkonijnen, al naar
gelang van de sterkte van de
zender, alleen maar binnen de
muren van het laboratorium zul
len worden verricht.
Op de „hechte fundamenten" van wijlen Huize „De Wiers" slaat thans
opgericht een fabrieksgebouw. Xuchtcrc zakelijkheid heeft de roman
tiek van weleer verdrongen.
TUINKALENDER
ZATERDAG 2« JUXI. Weldra
zullen iccer de bollen van de be
kende Droogbloeier of Herfsttijloos
verkrijgbaar zijn Haar botanische
naam is Colchicum autumnale. Deze
bol bezit de hoedanigheid, dat ze
voor haar bloei niet in de aarde be
hoeft te worden gezet en ook met
behoeft te worden bevochtigd. Men
zet de bol maar ergens op de ven
sterbank of op een kast of andere
plek in de kamer neer en aldaar,
gaat ze dan vanzelf bloeien. In Au
gustus cn September prijkt deze
Droogbloeier met haar Ula-rose
bloemen. Na de bloei gaat wen de
bollen op een diepte van 8 a 10 cen
timeter buiten in de tuin ui* planten-
In het voorjaar gaarV'zich de blade
ren ontwikkelen. In de nazomer,
komt ze dan ook weer in de tuin
tot bloei. S.