MENSEN ALS „PROEFKONIJN" Een etappe zonder historie WaterdouaneteLobithparaat Achtste leerjaar opgeschort Radio-programma 2 Britse medici op zoek naar verkoudheidsvirus Belgenhaddenpech Nicolaas bokst tegen de Bruin Kort bestek IV Tijdrovende controle •P? Tweede Kamer heeft gisteren het wetsontwerp, waarin enkele wijzigingen voorkomen voor het lager onderwijs, o.m. opschorting van het achtste leerjaar, zonder hoofdelijke stemming goedgekeurd, nadat enkele ingediende amendementen of ingetrokken of verworpen waren. Reeds vóór 1950? Landbouwonderwijzers gedupeerd KLM geen staatsbedrijf als Spoorwegen De wraak van Serba ns >roer Zeer veel critiek op vermogensheffing Donderdag 10 Juli 1947. Tussen Sluis en Delfzijl (Van een onzer geneeskundige medewerkers) VEEL is in de laatste tijd geschreven over het ver- koudheidsonderzoek. Vooral in Engeland en Amerika vordert men met de studie van dit onder werp. Waarom is deze ziekte van belang? zult u zich afvragen. Waarom is'het nodig, dat er honderd dui zenden guldens besteed worden aan iets dat meer een ongerief is dan een echte ziekte? Verkouden is ieder een immers enige raaien per jaar, zonder dat het enige schade achterlaat. Men voelt zich hoogstens een dag of tien vervelend en dan is het leed weer geleden. In tegenstelling tot deze algemene gedachtengang, dat ver koudheid geen echte ziekte is en dat het ongerief dat erdoor veroorzaakt wordt onbelangrijk is. staan de uitkomsten van het statistisch onderzoek, in grote bedrijven in het buitenland uitgevoerd. Bovendien weet dc medicus, dat het tot nog toe niet mogelijk is om de verwekker van de verkoudheidsziekte te bestrijden; alleen is hij in staat om door bijvoorbeeld neus druppels te geven de ..verstopte neus" doorgankelijk te maken en daarmede complicaties te voorkomen. Collaborateurs veroordeeld Firmanten Ned. Basalt Mij. ver oordeeld: S. D. Prins 1 jaar 4 mnd., H. D. Prins 2 jaar en L. A. W. van Zanten 3 jaar. Personeel staakt van machinefa briek Keiler te Rotterdam. Totaal 150 man. Concertgebouw gaf uitvoering 9e symphonie van Van Beethoven. Op brengst voor Prins Bcrnhardfonds. Ir. R. A. Gorter eervol ontslagen directeur Veiligheidsmuseum te Amsterdam, nu officier orde van Oranje-Nassau. Tentoonstelling buitenbcplantlng volgend jaar in Den Haag ter ge legenheid jubileum Koningin. Oogstfeesten te Sevenum (L.) op 26. 27 en 28 Juli. Venlose Philharmonie bestaat 125 jaar. Groot feest; Concertgebouw speelt er ook. Groot schuttersfeest te Venlo: 86 deelnemende verenigingen. Mr. J. II. O. graaf Van den Bosch, nieuwe directeur Ned. Bank. „Boycot tol te Warmond" luidt devies van de KNAC. TUIN KA LENDER DONDERDAG 10 JULI. De blodi van Dahlia's heeft thans een aanvang genomen. Aan het einde der scheuten vindt men aan de stengel onder de bloem wel vier of meer knoppen, die zich ook zullen gaan opnemen. Indien men alle knoppen laat zitten krijgt men wel veel bloemen, doch dan met korte stengel en zij blijven dan klein. Daarom dunt men de knoppen uit. Aan iedere stengel laat men slechts één knop doorgroeien tot bloem alle andere worden in het begin reeds verwijderd. Het is ook voor het gebruik als snijbloem, dat deze methode aanbeveling verdient. S. L. Dc sociale commissie voor het maatkleoingbcdrijf, gevormd door de werkgevers- cn werknemersorga nisaties, heeft besloten, dat in 1947 aan de werknemers een vacantie- tocslag verstrekt zal worden, uit te betalen bij dc laatste loonbctaling vóór de vacantia. Door onderzoek van de productie cijfers van grote fabrieken bleek, dat hoewel tijdens een verkoudheids- epidemic in het bedrijf het aantal zieken niet groot was. toch het totaal aan productieve arbeid sterk daalde en dat.de lage productiecijfers gedu rende langere tijd bleven voortdu ren dan van te voren te verwachten was. Ook in het leger kwam men tot gelijke resultaten. Tenslotte is hot gebleken, dat deze zo onschuldig lijkende ziekte soms, al is het dan ook zelden, zeer onaan gename gevolgen kan hebben. Zo rekent men dal vele oorontstekin gen van de bijholten van de neus hun oorzaak vinden in een „gewone" ver koudheid. Oorzaak onbekend LT R bleek dus redc-n genoeg te zijn - om dit onderzoek met kracht ter hand te nemen. Hoe moest dat gebeuren? Men wist. dat de verwek ker tot de kleinste ziektekiemen moest behoren: de groep der filtreer- bare virussoorten Deze kiemen zijn met het microscoop niet te zien en ze passeren de filters waarmee men bacteriën pleegt op te vangen. Hier door is het uitermate moeilijk om te weten of men de verwekker in han den heeft Men ontdekte dat het mo gelijk is om verkoudheid van mens op mens over te brengen door gezon de proefpersonen (vrijwilligers) te behandelen met neusspoelscls van zieke mensen Ook bleek men apen tc kunnen besmetten. Deze dieren ontwikkelen dan een ziekte, die veel op de menselijke verkoudheid geleek. In Amerika, waar men blijkbaar over voldoende apen kan beschikken, schafte men de vrijwilligers voor dit onderzoek a? en ging men verder met het onderzoek van verkoudheid bij aoen In Engeland was men niet in staat om voldoende apen voor het onderzoek beschikbaar te stellen. Bovendien bleek, dat de kosten bij gebruikmaking vnn apen te hoog zouden komen te liggen. Het was veel goedkoper om met menselijke vrijwilligers te werken! Het Amerikaanse leger had tij dens de oorlog een hospitaal inge richt in Salisbury (Engeland), het Harvard-hosoltaal. dat toen gebruikt werd voor dc bestudering van be smettelijke ziekten onder oorlogsom standigheden. Na het terugtrekken van de Amerikaanse troenen werd dit hospitaal met de volledige uitrus ting aan het Engelse volk geschon ken De regering stelde het tor be schikking van dc studie-groep voor verkoudheidsondorzoek. Men vroeg en kreeg vrijwilligers, die bereid waren twee aan twee gedurende tien dagen een gratis vacantie door tc brengen in een van de mooiste delen van Engeland. Vooral studenten en pas getrouwde paartjes bleken van deze gelegenheid gebruik te willen, maken. Ze kunnen beschikken over radio en telefoon, terwijl voor kleine uitgaven zoals versnaperingen enz. een zakgeld wordt toegekend. Het behoeft dan ook niemand te verwon deren. dat de vrijwilligerslijst al maanden van te voren voltekend is. De proefpersonen mogen alleen met hun partner in direct contact komen. Willen anderen ze bezoeken, dan worden ze gekleed in een cellophaan omhulsel. Twee wegen MEN trccht thans langs twee we gen tot de oplossing van het vraagstuk te komen. Ten eerste door op verschillende manieren de smet stof te zuiveren. Ten tweede door tc trachten om het virus van dc ver koudheid buiten het menselijk lichaam voort te kweken cn tot ver meerdering van de ziektekiemen te komen. Voor dit laatste heeft men levende cellen nodig, aangezien geble ken is. dat filtreerbare virussoortcn BEZOEK IN CELLOPHAAN BEZOEKERS worden slechfs na wat nodige voorzorgen tot de tijde lijke woning van David en Lesly Adamson toegelaten. Zij moeten zich in cellophaan hullen om te voorkomen dat de „proefkonijnen" met verkoudheidsvirus zouden wor den besmet op andere wijze dan met het praeparaat dat in het laborato rium voor hen is bereid. zich niet laten voortkweken op dood materiaal. Deze levende cellen wor den bijvoorbeeld gevonden in het be broede kippenei, een levende voe dingsbodem dus, waarvan thans al gemeen gebruik wordt gemaakt voor dc virusstudie. Een andere manier is om dc smetstof over te brengen op zogenaamde weefselkweken Men is namelijk in staat om sommige weef selelementen gedurende lange tijd buiten het dierlijk organisme in le ven te houden. Heeft men eenmaal het virus in handen cn weet men hoe men het voort kan kweken; is men er in ge slaagd om een methode te ontwikke len. waardoor men in staat is de hoe veelheid virus te bepalen, die men in handen heeft: dan zijn dc voor waarden geschapen om een onder zoek in te stellen naar geneesmidde len tegen verkoudheid en middelen te beramen om deze ziekte te voor kómen. Er is dus nog een lange weg die bewandeld moet worden. Hier in Nederland zijn wij thans in staat om dit onderwerp met rede lijke kans van slagen aan tc vatten. Daarvoor ontbreekt ons het geld. Het zou echter niet ondenkbaar zijn om in Indonesië of in Suriname, waar voor verkoudheid bevattelijke apen Dit zijn David Adamson, 24 jaar, en zijn vrouw Lesly, 20 /aar. Zij zijn pas getrouwd, en brengen hun wittebroodsweken door in een comfortabel zomer huisje nabij Salisburg, een van de mooiste streken van Enge land. üe huur betalen zij met niezen en kuchen: zij hebben zich onderworpen aan een expe riment met verkoudheidsvirus. Zij tnog^n geen bezoek ontvan gen. maar zijn verder vrij als een vogelzij kunnen golfen, tennis sen, vissen, krijgen 3 shilling per dag zakgeld, cn, als hu., keel het verdrogen kan, drie eieren en een flesje bier oer dag. De maaltij den worden aan de deur afgele verd. tegen redelijke prijs te krijgen zijn, zulk een onderzoek op te zetten. Dc wetenschappelijke werkers in ons land staan klaar, om. zodra de kans bestaat om met niet te veel kos ten te werken, hun steentje bij te dragen tot de oplosing van dit vraagstuk. H. L. W. TOUR DE FRANCE Tactiek van de Nederlands-buitenlandse ploeg blijkt zeer simplistisch te zijn (Van een speciale verslaggever) Een korte étappe van Marseille naar Montpellier en nog onbe langrijk ook. Ilct was to verwach ten dat er geen grote dingen zou den gebeuren, cn dat dc vier lei ders \an het algemeen klasse ment elkaar wederom ernstig zou den bewaken, maar dat beteken de tevens, het juiste ogenblik voor andere renners, die niet zulke voortreffelijke papleren hebben, een ontsnappingspoging te vlagen, teneinde de persoonlijke positie tc verbeteren cn de positie in het landenklassemcnt (C versterken. Het eindelijk de dag van de Belgen. Vier gingen er weg. Ma- thieu, Gysseiinck, Mollin cn Oreel Wie gedacht zou hebben, dat JolyJansen of Klabensky met het kleine groepje mee zou den zijn gegaan, kwam bedrogen uit. W ij hebben de indruk gekre gen dat de tactiek van do Neder landse-buitenlandse ploeg zeer simplistisch is, dat van teamver band totaal geen sprake is en dat men precies rijdt, zoals het die dag een ieder persoonlijk het beste uitkomt. Dat er op deze wijze niet meer geprofiteerd wordt van ontvluchlingspogingen van an deren, die bovendien uitstekend slaagden, valt toch wel sterk te betreuren. Nu kwam het viertal, Camellonz inbegrepen, in geslo ten formatie in het hoofdpeieton binnen. Dc Belgen hadden pech, want hun ontging een waar schijnlijke zege welke de eerete 7.nu zijn geweest in rle ronde van Frankrijk. Bij het binnenkomen van Montpellier 'moesten de ren ners een hoek van 180 graden maken een prachtige beschaduw de brede laan op, waar de finish 'Aas gelegen. Dcphredhomme cn Oreel maakten de bocht te kort, zij kwam tussen de toeschouwers eiecht en weg was hun kans. frr wijl zij dc kop hadden gehad bij het binnenkomen van J)ct stadje. Nu won Massa 1. een renner uit co midi, do sprint voor de Luxem burger Diederich. Jansen kon Woensdag uitstekend meekomen. Hij was zijn inzinking volkomen te boven en ook toen het peloton rp jacht naar de vluchtelingen n het laatste gedeelte er een flink tempo inzette, bleef hij keurig tussen de wielen. Hoewel de tijd van dc kopgroep overeenkomende met een gemid delde van 35 km. per uur te prij zen valt in aanmerking genomen de tegenwind over de eerste 100 km. was het Woensdag toch ook weer eon étappe zonder historie. Op 10 Augustus zal, zoals reeds bekend is, in het Feyenoord stadion te Rotterdam, Bep van Klaveren boksen tegen Luc van Dam. Even eens zal echter de wedstrijd om het llchtgewichtkampioenschap van Ne derland gehouden worden tussen de Bru.'a en Nicolaas (titelhouder) over 10 ronden van 3 minuten. (Ingezonden mededeling ptftav* kya/~ 1 si. *-■ isear yjz,.-*: TJ,* gastKrea i Over lief en leed in de Nederlandse sleepvaart Ambtenaren in over-alls doorzoeken schepen en lading HET behoeft geen betoog, dat dc R(jn, <le slagader van West Europa, van belang is voor dc geallieerde landen. Dat dateert al uit dc jaren voor de oorlog. Tussen 1926 en 1939 passeerden jnarRJk» In beide rich tingen 100.000 schepen Lobith met een gemiddelde jaartonnage van 70 millioen. Deze drukke vaart bracht met zich mee, dat het oponthoud aan de grens zo miniem mogelijk gehouden werd. Reeds in 1891 werd een Rjjnvaartacte opgesteld om dc douaneformaliteiten te vereenvoudi gen, Maar na dc oorlog bleek de omvang van de smokkel zo groot, dat een meer gedegen onderzoek noodzakelijk bleek. gelost, zodat dan nog de inklaring kan plaats hebben. Maar in Lobith opereren nog an dere contróle-ploegen, die zich bij de schippers niet in een bijzonder goede reputatie verheugen. Geheel los van het douane-onderzoek dalen zij af in de schepen om te zoeken naar verboden waar. Overal krui pen ze in. gekleed in vettige over alls. doorzoeken met zaklampen de duisterste hoeken van elk schip en dat zijn er vele scharrelen rond in de machinekamer: waar zc elke poetslap, elke smeerbus op lichten. kijken in waterketels, as- laden en spijkerkisten. slopen als het moet „als ze het ruiken" manometers, kombuisspanten, ja, het halve schip om er te speuren naar contrabande. En de routine leerde hen, waar de „verborgen bronnen" schuilen. Geen plekje wordt er vergeten. Zelfs beschikt men over een bun- kerploeg. die de kolen „omzet" (soms 30 a 40 ton) of een gedeelte van de lading om er de smokkel waar te „betrappen". Soms is de moeite voor niets, maar haast altijd wordt er wel wat gevangen, dat be stemd was voor „die arme hongcr- lijertjes" of de „kennisjes" in Duits land, orn weg, te geven", maar nim mer om te ruilen, zoals men be grijpt. Niet overal werkt de zwarte ben de. Zij pikt er nu en dan maar eens een schip uit de grondigheid van haar optreden echter, zaaide angst bij alle schippers, die. als ze gepas seerd worden, een gebedje prevelen of een kruisje slaan „want ja. je doet allemaal wel eens wat". En het optreden van de „zwarten" wordt heel vaak beloond. De meest ondenkbaie levensmiddelen worden opgedolven en bij de binnenvaren- den vindt men radio's, kijkers, foto toestellen, zelfs halve auto's. Dezer dagen wc-rd er nog een schipper „gesnord", die aan zijn kwasie uit geworpen ankerketting een motor fiets had bengelen! Soms ontstaat er een dispuut tus sen controleurs en schippers: „Man heb jij 3 pond koffie nodig?" Zeker ik weet niet hoelang ik boven blijf en we zijn met zes man aan boord. Nou, dót kan wel minder. Houdt het nog maar, doch de vol gende keer ben je zuur vader!" Zo speurt in Lobith een keur corps van controleurs naar verzwe gen lading gebruik makend van een grote dosis vernuft, routine en een geheimzinnig complex, dat ze glimlachend intuïtie noemen. Vorderde een onderzoek door de ambtenaren van de Lobith-Tolkamer vroeger een paar uur, thans neemt het soms een halve, zelfs een hele dag, vooral als men vermoedt dat er contrabande aanwezig is, in be slag. Zij weten dat het Duitse volk krap in voedingsmiddelen zit, smeekt om een snippertje vet, een onsje erwten of bonen en dat de verslagenen verzot zijn op tabak en ..Bohnenkaffee", waarvoor ze have en goed verruilen. Deze extraatjes komen echter in het geallieerde be- stuursprogram niet van pas en de Nederlanders kunnen uit hun schrale magazijnen niet te veel spuien. Der halve „opereert" het ambtenaren corps streng en kordaat en heeft daarmee bij de schippers de wrange benaming van „de zwarte bende" verworven. Een gedeelte van de Rijn voor Lobith is tot zgn. klaringsrayon ver klaard. Zodra een schip het land in- of uitvarend deze strook passeert, staat het onder toezicht van de douane en moet de schipper aan gifte doen van de lading. De sleep bootkapitein gaat dan met zijn sleep voor anker in een van de ankervak ken buiten de vaargeul. Zodra de sleep in rust is, komt het „Spidobootje" op de schepen af. die de schippers met hun vrachtbrieven naar de wal brengt. Daar controleert een ambte naar de passen, waarna men zich begeeft naar een van dc vijf expedi teurs. bij wie de cognossementen worden afgegeven, waaruit de ge gevens voor de douane-papieren worden ingevuld. De schepen, die op eigen kracht varen, gaan niet in de ankervakken, maar meren aan de steigers voor de Tolkamer. De expediteur begeeft zich ver volgens met dc door hem gereed gemaakte douane-papieren naar de ambtenaren, die ze verder behande len. Zodra deze controle heeft plaatsgehad, gaat de schipper, die inmiddels in Lobith mondvoorraad heeft opgedaan, weer aan boord. Daar komt de douane ten slotte zelf ook voor dc definitieve passen- controle van alle opvarenden; de papieren worden met de lading ver geleken. terwijl de lading wordt verzegeld of indien dit reeds in Rotterdam gebeurde worden de zegels alleen gecontroleerd. Dit ver zegelen doet men om tijd te bespa ren, omdat het ondoenlijk is de ge hele lading in enkele uren te door zoeken. Als men de ruimen verze gelt kan de boot alleen onder amb telijk toezicht worden geladen of Minister hoopt aan ontwrichting een eind te maken (Van onze parlementaire redacteur) waardoor Minister G i e 1 c n verdedigde Woensdagmiddag in dc Tweede Kamer de opschorting van het achtste leerjaar in hoofdzaak met een beroep op eerbied voor de wet. '13. kan dc toestand, die het om vangrijk schoolverzuim veroor zaakt. niet worden bestendigd. Op schorting is altijd nog boter dan dc duizendvoudige verzuimen, waartegen strenge maatregelen geen effect zouden hebben, zei hij. Bovendien beletten materiële om standigheden en het tekort aan voldoende leerkrachten een zoda nige organisatie van het achtste leerjaar, dat het verantwoord is do ouders te verplichten hun kin deren er heen te sturen. De niet-zelfstandige achtste klas sen zijn in de regel samengebracht met de zevende, soms nog met zesde en vijfde, wat betekent, dat er van speciaal onderwijs niets terecht komt. De minister hoopte na twee jaren aan een langdurige ergernis en aan de ontwrichting van het achtste leerjaar een einde te kun nen maken. Het achtste leerjaar wordt niet afgeschaft, doch juist in de wet opgenomen, zij het dan. dat de uitvoering tijdelijk wordt opgeschort. Motie van wantrouwen? Bij de replieken kwam de heer Peters (K.V.P.), die de Kamer gisteren verblijd had met een motie over ge deeltelijke leerplicht, met ccu motie, waarin hij de minister uitnodigde, alle hem moge lijke maatregelen te treffen om met 1 Jan. 1950 een beter georganiseerd Sc leerjaar te kunnen invoeren. Do heer Van S 1 e e n (arb.) stelde de vraag, of dit een mo tie van wantrouwen was. want wat in de motie gevraagd wordt heeft de minister in alle toonaarden nadrukkelijk toe gezegd. Ilij herinnerde boven dien nogmaals aan de veront waardiging der Katholieke on derwijzers over de opschorting van het aentste leerjaar. In 7ijn repliek verklaarde minis ter G i e 1 e n, dat hij bereid is om mede te werken, dat bij het v.g.l.o. geen onderwijzers behoren te ver dwijnen bij daling van het leerlin gental en dat nieuwe kunnen wór den aangesteld. Nadat de heer Peters zijn twee de motie had ingetrokken, werd zijn eerste motie aangenomen met 52 tegen 26 stemmen. Tegen: A.R., C.H. cn Vrijh. Een amendement \an dc heer Van den Heuvel. (Van onze pari. redacteur) Gedurende de winter 19441945 konden door maatregelen van de bezetter de land- en tuinbouwcur- sussen geen doorgang vinden, met het gevolg, dat de leerkrachten geen salaris kregen. Verscheidene van hen waren de pensioengerech tigde leeftijd zo dicht genaderd, dat zij na de bevrijding geen twee i'aren meer in functie konden zjjn. )e Pensioenwet schrijft echter voor, dat zij pas na twee jaren on afgebroken dienst pensioengerech tigd zijn. Door de oorlogstoestand hebben dus deze onderwijzers zonder meer hun pensioenrechten verloren. In schriftelijke vragen heeft het Tweede Kamerlid Deering (Arb.) daarop de aandacht van de minister van Onderwijs, Kunsten en Weten schappen gevestigd en hem ge vraagd of hij bereid is deze leer krachten het gedurende de honger winter gederfde salaris uit te beta len, waardoor zij hun pensioenrech ten terug krijgen en deze periode voor de berekening van het pen sioen te doen meetellen. lagere land- en tuin bouwscholen voor wat de leer plicht betreft cel ijk gesteld wor den met nijverheidsscholen werd aangenomen met 55 tegen 25 stem men. Tegen: Arb. (behalve de heren Palar. Scheps en Ruijgers en C.P.N. Eon a men dement-Van Sleen, waardoor de kinderen pas bij het cindo van een leerjaar, de school kunnen verlaten, werd ingetrok ken. Dc Kamer keurde nog goed het wetsontwerp tot wijziging en aanvulling van de pen sioenwetten voor de land- cn zeemacht en voor het reserve- personeel der landmacht cn marine. Minister Fiévcz deel de mee. binnenkort maatrege len voor de mobilisatie-slacht offers te zullen nemen. Men moet dc K.L.M. niet be schouwen als een staatsbedrijf in dezelfde zin als dc spoorwegen, de P.T.T. cn dc staatsmijnen. Dit merkt de minister van Ver keer en Waterstaat op in zijn me morie van antwoord over het wets ontwerp „bevorderen van het on derhouden van luchtdiensten door de K.L..M". Omdat de kring van bedrijven, welke bij de luchtvaart betrokken zijn, zeer klein is ziet de minister geen directe voordelen in de vor ming van een luchtvaartschap. In het op tc richten verkeerschap zal de plaats van de luchtvaart nader bepaald worden. Het kwam de minister uit so ciale overwegingen gewenst voor de leden der directie en het personeel der K.L.M., ter beloning en aansporing, geza menlijk 10 pet. van de winst toe le kennen. De directeuren der K.L.M. genie ten thans de volgende salarissen: president-directeur (dr. Plesman) 30.000, twee directeuren ieder 18.000. Andere emolumenten dan die. eventueel voortvloeiend uit de winstverdeling, genieten zij niet. De minister overweegt Rotterdam weer in het luchtverkeer op te ne men zodra het geprojecteerde lucht vaartterrein daartoe de mogelijk heid biedt. De dienst op Zeeland wordt geopend als het vliegveld Haamstede hersteld is. Met ligt in de bedoeling van do K.L.M. de dienst op Praag zo spoe dig mogelijk door te trekken op Wenen. Ten aanzien van een luchtverbin- ding met Hongarije wordt binnen kort een onderzoek ingesteld. Met de Sovjet-Unie zijn onder handelingen gevoerd, waarbij in be ginsel werd overeengekomen, dat to Berlijn aansluiting zou worden ge geven cp het Russische net. Eerste Kamer: Een historisch verhaal) door J. A. AGES Het was een vreemd concert Dat kon ook niet anders, want het pro gramma moest „internationaal" zijn, elk nummer een eerste uitvoering cn aan de strijd tegen de Duitse terreur gewijd. Een Rus. een Frans man, een Brit en liefst ook een Ne derlander. zouden het affiche kleur geven. Vreemder nog. was, dat wij het ook voor elkaar kregen. De Russische vertegenwoordiging was het gemakkelijkst; wel had het Con certgebouworkest ons dc primeur van de Lcningradsymphonie afge snoept. maar er bestond nög zo'n monument: Stalingrad! Moeilijk te verteren kost, doch voor de pauze was er wel wat luchtiger spijs op te dissen: het Warsaw-Concerto, ge schikt voor elk oor; de fijnproever zou er bij zelfs een voldoening heb ben, door de vele plagiaten te ont dekken en daarover te kunnen fluisteren in bottere oren. Gcza Frid weigerde het te spelen. „Filmmuziek", was zijn vernietigend oordeel. Wij zeiden, dat hij gelijk had, maar toen hij merkte, dat zijn verachting over onze smaak geen indruk maakte, zei hij zelfs .Bios coopmuziek!" Ook dat waren wij met hem eens, doch wij spraken lang over het goede doel en omdat de recette voor de „Stichting 40-45" zou zijn, kregen wij hem eindelijk toch voor de toetsen, „alleen maar om hef even te proberen". Wij wis ten toen. dat deze schuwe vogel gestrikt was. Een dirigent hadden wij. sluwe vogelaars, reeds in onze kooi ge sloten: Karei Mengelberg trappelde van ongeduld om met het Residen tie-orkest Sjostakowitsj te atta queren. En de chauffeur, die wij naar Amsterdam zonden om dc di rigent af tc halen, kwam ons opge togen vertellen, dat het „zo'n fijne vent was", want Mengelberg had hem gevraagd even boven te komen om een harinkje mee te eten. Zo heerste tevredenheid in olie kampen. Zelfs de partituren kregen wij, al moesten daarvoor drie am bassades ingeschakeld worden, ten koste van enkele handen vrijkaar ten en een begeleidende, zeer hof felijk gestelde uitnodiging-op-goed- papier. De moeilijkheden kwamen eerst bij de repetities. Mengelberg kreeg slechts een paar uur toegemeten voor al het nieuws. Verwijten van alle kanten toen de dirigent na de af mattingen van het Stalingrad-epos nog even Leo Smits symphonie wil de doornemen. Het liep al tegen twaalven en het werd vooral in de hoek van de blazers rumoerig. Daaruit klonk ook een holle stem: „Dat spelen wij niet. niet niet", in staccato. Of het een fagot of een trombone was, die de staking pro clameerde weet ik niet. De fluiten zeker niet, die waren te vermoeid door de speelse glijbaantjes van Sjostakowitsj om nog vechtlustig te kunnen zijn. Wel begon het reeds te rommelen bij de bassen en de tweede violen en toen riep eensklaps een hees man achter in de zaal: „Ze zijn liever lui dan moe!" Dat was het einde. De instrumen ten werden met misbaar ingepakt. Maar het was dan ook twee minu ten over twaalf en de stem in het duister wist dat blijkbaar ook, wan'c nu krijste zij: ,,'t Zijn geen musici, 't Zijn ambtenaren". Ik weet wèl, wie dit riep, maar zijn naam moet verzwegen worden; orkestleden heb ben een prijs op zijn hoofd gesteld. Zij zoeken hem nog! Toen dacht ik alleen nog maar aan de affiches, die al gedrukt wa ren Toch is het Cbncert doorgegaan. Daarvoor zijn enkele vredesconfe renties nodig geweest. Som Swaap, eerste concertmeester, kwam als eerste parlementair in ons kamp, om ons van zijn goede trouw te ge tuigen. Maar alleen met de eerste violen zouden wij het niet ver brengen: de onderhandelingen moesten op bre der basis gevoerd worden. Wij le den tenslotte de nederlaag: Leo Smits Symphonie, ons openingsstuk cn een posthumc hulde, werd ge schrapt. In plaats daarvan kwam de ouverture Gijsbrecht van Aemstel, een repertoirenummer, dat door bei de partijen geschikt werd geacht, omdat Gijsbrecht toch ook iets met vrijheid en onderdrukking uitstaan de had. Zo is alles nog terecht gekomen en toen wij tevreden de uitverkochte Kurhaus-zaal rondkeken en ons nog plezieriger voelden bij het aan schouwen van de radio-microfoon, die de NCRV daar die avond voor 800 gulden mocht hangen, wist nog niemand, dat de broer van Serban eens deze historie op papier zou brengen. Op dat ogenblik was mij zelfs het bestaan van een broer van Serban onbekend. Maar toen Geza Frid op de concertvleugel met zwa re accoorden Addinselis Warsaw- Concerto inleidde, speelde Serbans broer Boogie-Woogie, op nog geen 100 meter afstand, hemelsbreed ge meten, op een klein pianootje. Het moet wel Boogie-Woogie geweest zijn, want daarin komen ontstellend veel noten per seconde voor en zo als wij later moesten ervaren: de broer van Serban houdt ervan, als het vlug gaat. Het zij geprezen dat er tussen de concertzaal en de Kur- hausbar nog twee muren, een brede gang en drie deuren waren Serbans broer werd eerst actueel, toen het concert was afgelopen. De Stalingrad-Symphonie had te lang geduurd: wij waren vermoeid, maar hadden toch nog gezien, hoe de ly rische criticus van Het Vaderland, A. dc Wal, in het laatste kwartier driemaal in wanhoop de handen bo ven zijn hoofd had gestrekt. Ondanks deze provocatie de Russische ge zantschapssecretaris Sliousarcnko zat juist achter hem waren wij allen toch voldaan Er was heel hard geklapt, vooral voor Frid, die vijf keer moest terugkomen; twee maal meer. dan wij gecalculeerd hadden. Hij had ook werkelijk iets klas sieks aan zijn filmmuziek kunnen geven. Ook het tweede nummer, van de Franse dame, wier naam ik maar niet kan onthouden, even min als haar muziek, was een be hoorlijk succes; maar het was dan ook aangekondigd als een wereld première en dat beleven wij niet elke dag in onze concertzalen. Wij vormden een eiland van rust in de zich naar de laatste tram weg- haastende massa, want wij zouden nog een gezellig samenzijn hebben, in de Kurhausbar: bij Serban. Die hadden wij met zijn zigeunerorkest voor nog een paar uurtjes gechar terd. Er zouden ook enkele glazen cognac met een kopje koffie bij ge dronken worden; wij hadden ons wel verplicht gevoeld tot die buitenspo righeid om alle conflicten van de laatste weken bij te leggen door gul lachend de vechthanen onder de vleugels te kittelen. Serban begroette ons met een zwierig gebaar, toen wij binnen- troepten: Mengelberg voorop, die zich uit zijn rok in een bruin sport pak gegoocheld moet hebben. Ver der hadden wij Sam Swaap meege troond. als vertegenwoordiger van het orkest en ook de familie Sliousarenko. om haar rustig te kunnen vertellen, dat de onhoffe lijk schijnende gebaren van criticus de Wal in feite volgens oud Hol lands gebruik tekenen van wilde in stemming waren. Er was nog een aantal mensen, muzikale top-not- chers en high-brows, die ik niet allen noemen zal, omdat de lezer toch al zovele namen onthouden moet. (Slot volgt.) De Eerste Kamer heeft gisteren twee wetsontwerpen van minister Van Maarseveen zonder hoofdelijke stemming goedgekeurd, nl. wijziging van het kinderrecht en berechting van lieden, die in dienst van de Duit sers zich hebben schuldig gemaakt aan oorlogsmisdaden of misdreven, tegen de menselijkheid. Op minister Lieftincks ontwerp vermogensheffing-ineens hadden de leden Pollema (C.IL), prof. Van de Brink (K.V.P.) en prof. Molenaar (Vrijheid) zeer veel critiek. De ka tholieke spreker verklaarde zich er nog niet geheel tegen, zijn fractie zou haar stem bepalen na he£ ant woord van de minister. De heer Van Santen (C.P.N.) ging het wetsontwerp niet ver genoeg. DONDERDAG 10 JULI Avondprogramma HILVERSUM II: 19.30 Radio Volksmuziekschool. 20.00 Nieuws. 20.05 Omroeporkest. 21.20 „Goede reis en veel Pleizier!" Hoorspel. 22.15 „Hij en zij". 23.00 Nieuws. 23.45 Werken voor Strijkorkest. HILVERSUM I: 19.00 Nieuws. 19.30 Het actueel geluid. 19.45 Re geringsvoorlichtingsdienst. 20.00 Nieuws. 20.05 Programma-proloog. 20.15 Radio Philharmonisch orkest. 21.30 De vaart der volken. 22.30 Nieuws. 23.00 Avondconcert. VRIJDAG 11 JULI Ochtend- en middagprogramma HILVERSUM II: 7.00 Nieuws. 7.15 Gymnastiek. 8.00 Nieuws. 8.18 Opera-programma. 8 50 Voor de huisvrouw. 9.35 Kamermuziek. 10.00 Morgenwijding. 10.45 Cello en plano. 11.15 Voor de vrouw. 11.30 Lichte orkestwerken. 12.00 Les Gars de Paris. 12.30 Sportagenda. 12.35 „The Skym3sters". 13.00 Nieuws. 13.15 Het Virtuoso Sextet. 14.00 Kookkunst. 14.20 Alexander Borodin-concert. 15.15 Ons volk in zijn dichters. 15.35 „Ein Sommer- nachtstraum". 16.00 Scandinavisch programma. 17.00 Stafmuziekcorps 17,30 Muzikaal babbeltje. 18.00 Nieuws. 18.45 Viool en piano. HILVERSUM I: 7.00 Nieuws. 7.15 Gymnastiek. 8.00 Nieuws. 8.15 „Pluk de dag". 9.30 Symphonie in F gr. t. op. 68. 10.15 „Uit het boek der boeken". 10.40 Scandinavische klanken. 11.45 Familieberichten. 12.03 Saxofoon en piano. 12.30 Vau deville-orkest. 13.00 Nieuws. 13.15 „Welk boek? Een goed boek!" 13.50 „Van man tot man". 14.20 „De bruid van de pistooleman". 15.15 George Gershwin-programma. 15.45 Italiaans operaconcert. 16.45 Om roep kamerorkest. 17.45 „Wat het buitenland leest". 18.30 Strijdkrach ten.

Historische kranten - Archief Eemland

Dagblad voor Amersfoort | 1947 | | pagina 2