Schreieder vertelt bijzonderheden
over „Englandspiel"
Veel bloemen en geschenken
voor jubilerend Z.U.T.
Euwe wint
Stadsparochieën
besloten Tridium
Expositie van Oosterse tapijten
in cTOude Lanteern
„Leven en dood"
Herdenkingsavond
V.C.J.C.
Alles verliep schitterend en
geheel zonder storing"
Anderhalf jaar
dezelfde code
Raad node accoord met salariëring
gemeente-personeel
2
Maandag 19 April 1948
Zonder Uitvallers Terug" verrichtte
pionierswerk in onze stad
De Amersfoortse Wandelsportvereniging „Zonder Uitvallers
Terug" vierde Zaterdag haar vijftienjarig bestaan met een zeer
druk bezochte receptie en een vrolijke feestavond, die beide in
Amicitia werden gehouden. Bloemen in alle soorten en kleuren
werden er 's middags in de foyer aangedragen, waar de reci-
piërende bestuursleden vele handen hadden te drukken en wer
den toegesproken door afgevaardigden van wandelsportvereni
gingen uit Amersfoort en vele andere plaatsen. Uit de vriende
lijke woorden bleek de grote waardering voor het pionierswerk,
dat de jubilerende vereniging voor de Nederlandse wandelsport
heeft verricht. Die sympathie bleek overigens ook uit de cadeaux
en de schriftelijke en telegrafische gelukwensen die in grote getale
binnenkwamen.
Vrolijke feestavond in
„Amicitia"
Vooral de secretaris, de heer Bos
huizen en z\jn echtgenote werden in
de huldiging betrokken. De heer J.
W. van Eist, oud-voorzitter en ere
lid, roemde de onontbeerlijke mede
werking van de dames der leden.
De heer Ruitenberg van „Wilhel-
mina" herinnerde aan de tijd, dat
zijn vereniging de enige wandel
sportclub in Amersfoort was. Hoe
anders is het geworden sinds Z.U.T.
werd opgericht en hoeveel is sinds
dien de wandelsport vooruit gegaan!
Spreker noemde Z.U.T. een van de
beste wandelsportverenigingen in
ons land.
De heer Van der Kolk van „Trek
vogels" bracht het pionierswerk van
de jubilerende vèrertfging in herin
nering. Vele clubs hebben hun be
staan aan Z.U.T. te danken, zo zei
hij.
De heer Senden van de Neder
landse Wandelsport Bond prees de
opvoedende kracht, die steeds van
Z.U.T. Ls uitgegaan. Hij dankte het
bestuur voor de steun, die de bon
den van de jubilaresse mochten on
dervinden.
De jeugdleidster, mej. Van der
Eist bood, mede namens haar ouders,
een nieuwe vlag aan. Ook de burge
meester, de heer Molendijk, gaf blijk
van zijn belangstelling.
Van ,jde volgende verenigingen
voerden nog afgevaardigden het
woord: WSV Ons Belang, HVC,
Keientrekers, RDZ Zeist, WIK La
ren, Amersfoort^ Wandel Comité,
ABvLO, SGWB, Excelsior Utrecht,
Kievit Bussum, Tippelaar Veenen-
daal, Pers. Voetbal Ver. Centrale
Boekhouding, EHBO Amersfoort,
WSV Meursing, SOS, St. Joris, SS
VU Utrecht, De Tippelaar Culem-
borg, Irene Amersfoort, WNSA,
NSP Hilversum, Politie Sportver
eniging Amersfoort, Federatie van
Personeels Verenigingen, WV. De
sprekers voegden veelal bloemstuk
ken of aardige cadeaux by hun
warmgetekende speeches.
DOS Leusden en de WSV J. van
Boekhoven te Utrecht, hadden bloe
men gezonden. Schriftelijke of tele
grafische gelukwensen waren bin
nengekomen van: Amersfoortse
Boys, DJW Utrecht, Olympia, Op
Stap Vreeland, VOG Nijkerk, Korf
balver. Soesterkwartier, Donar, DJT
en DVT Hilversum, Terre Neuve
Utrecht, Neveda Veenendaal, Ab
couder SC, Pyramide Kanters. Aus-
terlitz, WSV Saestum, „Willem van
Noort" Utrecht, Nooit te Ver Zeist,
Matora Hilversum, KVVA, APWC,
Soester Politie SV, WHV Zuilen en
Neptunus.
Ook van de ere-voorzitter, jhr.
van der Goes, was een gelukwens
binnengekomen. Het oudste lid van
Z.U.T., de heer Van 't Walderveen
uit Hoevelaken, bood eveneens zijn
gelukwensen aan.
Feestavond
Na deze prettige receptie ging het
op het lustrumgeest, dat 's avonds in
de versierde schouwburgzaal werd
gehouden, extra vrolijk toe. Vooraf
sprak de# voorzitter, de heer Th.
Kley, nog over de afgelopen vijftien
Noteert U even
GRAND: Gejaagd in de nacht (18
jr.) 14 30, 18.30 en 21 u., Zo. 13.30
16, 18.30 en 21 uur.
CITY: Het gevangen hart (alle lit.)
14.30, 18.30 en 21 u. Zo. 13.30, 16,
18.30 en 21 u.
REMBRANDT: Grootpa is zo dom
nog niet. Vooraf: Pioniers in ge
vaar (alle lft.) 14.30 en 20 u., Zo.
14, 16.15, 18.45 en 21 u.
19 APRIL: Vergadering Bond v.
Bedrijfsautoverkeer, 's-Prinsenhof
20 u.
Ned. Ver. v. Handenarbeid, le
zing Dirk de Leeuw, Kweek
school 20 u.
20 APRIL: „Prins Bernhard Stich
ting" m.m.v. dhr en mevr. Clin.
ge Doorenbos, Amicitia, 20 u.
Hanze avond, St. Rechten, 20 u.
21 APRIL: Feestavond A Z en P C,
20 u.
Herdenkingsbijeenkomst „Kin-
derzorg", St. Joriskerk, 14.30 u.,
na afloop receptie in 's Prinsen
hof.
Alg. Ledenverg. „Groene Kruis"
Frank's Hotel, 20 u.
22 APRIL:'Feestavond tractie-pers.
N.S., Markthal, 20 u.
Toneeluitv. „De Eemspelers"
met „De Baas in huis", Amicitia,
20 u.
EXPOSITIE Oosterse Tapijten e.d.
3 t.m. 25 April. Opening 15 u. door
mevr. H. E. s' Jacob. 10—12. 14
Pieck, werkdagen 1012, 1417
—17 u. Zo. 14—17 u.
'Tentoonstelling werken Adr.
en 1921 u. 't Consthuys St. Joris.
„STICHTSE HEUVEL": Zaterdag
en Zondagavond en Zondagmid
dag dansen (The New Dutch
Swingers)
DANCING VAN T HUL: Zat.,
Zon. en Woensd. dansen, 20—23
uur Zond. mid. 1518 u. (Orke3t
„The Rhythm Specials")
DANCING d'ORANJEBOOM: Zat.
Zon. en Woensd. dansen
OPENB. LEESZAAL EN BIBL da
gelijks rullen v. boeken 14—17 u.
Di. Vrijd. avond ook van 19—21
uur. Leesz. geopend dagelijks 10
—12.30 u. en 14—17 u. DL
Vrijd. ook 19-22 uur.
jaar. De jeugdjaren noemde hy ze,
die zo goed zyn verlopen, doordat
er een kern was die de vereniging
trouw bleef en waaromheen zich
steeds een groep jongeren heeft ver
zameld. Zy samen hebben Z.U.T.
groot gemaakt. Hartelijk dank zei
hy de actieve wandelaars voor hun
clubliefde. Enkele heel trouwe leden
werden speciaal gehuldigd. De heren
J. W. van Eist en de heer J. W. ter
Wolbeek ontvingen de aan het ere
lidmaatschap verbonden oorkonde,
de heer Boshuizen 15 jaar lid
kreeg een bureaulamp ten ge
schenke. De heer J. Kelder ont
ving voor zyn steun aan de ver
eniging een kist sigaren. Hun
echtgenoten ontvingen prachtige
bloerpea. Toen verdween de heer
Kley van het toneel en Willy
Alfredo en de andere leden van
zyn cabaretgezelschap kwamen ex-
voor in de plaats. Tot half twaalf
brachten zy een programma van
zang, dans en muziek smakelijk ge
lardeerd met allerlei zotternijen van
de sneldichter Willy Afredo zelf.
Daar was dan allereerst Cas van
Dyk, de bekende radio-tenor, die
vooral de dames in ven-ukking
bracht. Enthousiasme van ander al
lure verwekten de twee Medwilo's,
waarvan de een nogal komiek deed
en de ander een aardig nummertje
tapdansen weg gaf. En de drie Da-
mary's twee accordeons en een
guitapr maakten de feestgangers
aan het zingen. Tegen twaalven be
gon het werk voor Bert Kamperman,
die de leiding van het bal had, waar
voor het orkest van Jan van Loo de
muziek verzorgde.
Het tridium, dat gehouden werd
op 15, 16 en 17 April en geleid
werd door de Zeereerw. Pater Pil
len, werd Zondagavond besloten
met een feestavond in het K.A.B.
gebouw.
In de overvolle en prachtig ver
sierde zaal werd het woord ge
voerd door de voorzitter van de
K.A.B., de heer G. A. Alders, de
geestelijke adviseur, Kapelaan Van
de Anker en door de voorzitter van
de feestcommissie de heer Alb.
Heyman.
Hierna werd aangevangen met
een zeer gevarieerd programma
waaraan medewerkten de voor
drachtkunstenaars Rien Nout en
Cees Griffioen en de zangeres
Tilly van der Werff, met aan de
piano Joop Stringa, die liederen
zong van -Brahrps, Willem Pijper
en Hans Schauwman. Terwijl er
voordrachten werden opgevoerd
van Albert Kuyle, Guido Gezelle,
H. v. Wermeskerken en met groot
suces „Polletje Piekhaar" van Wil
lem van Iependaal. De spelers ver
wierven een langdurig applaus.
Coos van de Velde' leidde het bal
dat deze avond besloot.
Brandweer had 't druk
Een politieagent die surveil
leerde in de omgeving van het Bel
gisch Monument, merkte Zondag
middag een bosbx-andje op. Door
zyn actief ingrijpen hoefde de
brandweer, die inmiddels ter plaat
se was verschonen, geen dienst
meer te doen. Ongeveer 16 M2 hak
hout ging in de vlammen op.
Langs de spoorbaan Amers
foortUtrecht ontstond Zondag
door onbekende oorzaak een bos-
en heidebrand. De brandweer te
Soest slaagde erin de brand to blus
sen. Een oppervlakte van 200 M2
ging verloren.
In Frisia stichtte een knaaoje
brand ln een aangrenzend bos. On
geveer 50 M2 struikgewas ging ver
loren
Jeep slipte op de brug
in Hogeweg
Toen de bestuurder R. van een
jeep uit Utrecht op de brug van de
Hogeweg door het gladde wegdek
zijn macht over het stuur kwijt
raakte en slipte had een aanrijding
plaats met een vrachtauto bestuurd
door de Amersfoorter B. De mate
riële schade was gering. R. uit
Utrecht, die achter in de jeep zat,
raakte gewond aan zyn hoofd.
De man werd naar het St. Elisa-
bethsgasthuls vervoerd.
De leek noemt ze Perzische tapijten,
maar dc „Perzen" vormen slechts een
groep. De tapijten komen uit dat deel
van Aziè, dat zich van Klein-Azië uit
strekt tot Turkestan. De stammen, die
aan landbouw deden, maakten ze niet,
omdat de vrouwen op 't land werkten,
en de mannen rentenierden... Maar in
de veeteelt-stampien, waar de mannen
kudden hoedden, en de vrouwen weinig
omhanden hadden, legden ze zich, met
de schapenwol die ze in overvloed von
den, toe op 't knopen van tapijten. Het
centrale motief werd de gebedsnis, de
„misrab" uit de moskee, de heiligste
plaats van 't leven. Later, als men 't
motief zelf niet goed meer begrijpt,
krijgt het de functie van ornament,
maar de oude vorm ls toch nog terug
te vinden. Het lampje, dat men in de
top wel aantreft, verzinnebeeldt de rei
niging, en zo hebben alle figuren en
ornamenten hun zinrijke oorsprong.
De tentoonstelling in d Oude Lan
teern, geeft gerede aanleiding zich te
verdiepen in de schoonheid van weefsel
en lenoop (in "t dichtste tapijt 6000
knopen per vierk. decimeteri) in de
ontwikkeling van het zuivere mlsrab-
kleed tot „kolommenkleed", in de
eigenaardigheid van het z.g. kerkhof-
kleed, ln het ontstaan van het wolken-
bandraotief, en in de oorsprong van het
„tranenmotief". Eigenlijk is dit laatste
niet anders dan het stempel of de hand
tekening van de Shah, die niet schrij
ven kon. maar zoals wij een kruis
tekenende zijn vuist drukte in de
inkt
China neemt op een gegeven moment
de techniek over, en verrijkt aan de
andere kant de motieven-wereld weer
evenals de kleur. Aanvankelijk zijn 't
uitsluitend natuurlijke (plantaardige)
verven die gebruikt worden, en die
welhaast onvergankelijk zijn. Alleen
voor 't zwart wordt een metaal-oxyde
toegepast, dat de wol aantast van
daar de plekken „opgevreten zwart".
Toen de anllinekleuren uit Europa
doordrongen en deze de oude techniek
aantastten moet er een Shah geweest
zijn. die een straf tegen het gebruik
ervan afkondigde: de rechterhand kon
worden afgehakt.
Toen Europa steeds meer tapijten
afnam is de oude eerzame huisvlijt ver
anderd in een dodelijke huls-industrie
(omstreeks 1S50) waarbij tal van exem
plaren tegelijk werden afgelëverd.
De tentoonstelling omvat zowel ech-
Adri Pieck exposeert
ln het Consthuys St. Joris van de
heer G. G. Veenendaal exposeert
Adri Pieck#uit Maartensdijk. Het zijn
in hoofdzaak schilderijen, naast
enkele pastels en tekeningen. Haar
werk, dat zichzelf in de loop der jaren
gelijk is gebleven, is in hoofdzaak ge-
inspireerd op het landschap en oude,
schilderachtige architectuur (kerkjes,
bruggen, stallen etc.). Zij stoffeert
haar landschappen, waar de zware
wolkenluchten contrasteren tegen het
felle groen, of de lichte bloesenr af
steekt tegen donkerder ondergrond,
tegenwoordig vaak met koeien, die zij
vrij scherp waarneemt, en meermalen
in kudden bijeenzet. Ook wel ziet
men figuurtjes van boeren en boerin
nen, die be'drijvig zijn op 't land of
die met de witte Eemnesser kap
pen 's Zondagsmorgens devoot ter
kerke gaan.
Tot het beste op deze expositie
reken ik de kleine doekjes Wilgen bij
water en het spontaan geborstelde
Herfstwind door het bos, zomede het
§rote doek daartussen met goudgele
loemtakken voor een donkere huis
gevel. C. A. S.
te Perzen als Kaukastsche en Chinese
tapijten uit de 18e en 19e eeuw: als
zodanig is zij niet alleen aesthetisch
boeiend, maar ook leerzaam om de ver
schillen te vergelijken.
Verbluffend mooie kunstvoorwerpen
uit Perzië, Syrië etc. luisteren de ex
positie op; oude Damascustegels, luis
terrijk smeedwerk etc. de enorme uitge
zaagde en gegraveerde beker, de su
blieme pauwen, de Syrische schotel).
In een vitrine bevindt zich nog een
zeldzaam exemplaar van dc Koran en
een Perzisch handschrift, met 59 goud-
gehoogde miniaturen rijk geïllumineerd.
De bedoeling is, wanneer deze ten
toonstelling afloopt, een bizondere
overzichtstentoonstelling te arrangeren
van het aardewerk van wijlen Lanooy
met de tapijten als achtergrond.
C.A.S.
Zondagmorgen hield de heer M.
G. Warffemius, lid van het Hoofd
bestuur van het Verbond, voor de
afdeling Amersfoort een causerie
over het onderwerp „Leven en
dood". Spreker behandelde dit, een
ieder van ons te eniger tijd bezig
houdende, probleem op onderhou
dende wijze, daarbij uitgaande van
biologische waarnemingen. Wij
kunnen kenmerken van het léven
signaleren, zoals beweging, voe
ding, voortplanting, ontbinding, en
bij de hoger ontwikkelde levende
wezens: bewustzijn. Behalve het
bewustzijn zijn deze eigenschappen
echter ook in bepaalde vormen bij
de dode materie aanwijsbaar. Alle
leven is gebonden aan de stof, maar
niet alle stof noemen wij levend.
De vraag, hoe het leven ontstaat,
heeft lange tijd de wetenschappe
lijke wereld in beroering gebracht,
maar staat thans niet meer in het
centrum van de belangstelling. Het
antwoord luidt tegenwoordig, dat
leven ontstaat, wanneer de om
standigheden gunstig zijn. Het pro
bleem van de dood blijkt al even
onoplosbaar. Er kunnen weefsels
worden afgezonderd en verder ge
kweekt, die niet afsterven: alleen
het individu sterft, al zijn er bijv.
bomen, die zeker 3000 jaar oud
moeten zijn en nog leven. Het is
nog niet bekend, of we zonder
meer van een ouderdomsdood kun
nen spreken. Het verschil tussen
leven en dood is niet afdoende te
definiëren, er zijn philosophen, die
van mening zijn, dat alle materie
leeft, maar in verschillende graden
van leven. Zonder het vraagstuk
van leven en dood te kunnen op
lossen, aanvaardt de humanist de
dood als behorende bij het leven,
tevens als zingevende aan het leven
van het individu. Het open vraag,
teken, dat bij vele vragen blijft
staan, is voor de humanist een
waarde, die meer bevredigt dan
het verstarrende antwoord van een
dogma.
Kleine kraak in de
Resedastraat
Tijdens afwezigheid van de bewo
ners van een woning ln de Reseda
straat hebben Zaterdag onbevoeg
den zich vermoedelijk met behulp
van een valse sleutel toegang ver
schaft. Uit een dressoirlade werd
meegenomen twee spaarbankboek
jes, een levensverzekeringspolis en
een consumentencredietboek.
Broodbakkers waren er
vroeg bij'
Zaterdag werden drie bakkeis
bekeurd, wegen» het te vroeg afle
veren van brood, i
(Ingezonden mededeling)
Jaag die Rheumatiek uit
Uw ledematen.
Ontdoe Uzelf van die slopende kwaal.
Neem regelmatig Kruschen Salts
Iedere morgen in Uw eerste kopje
thee en ge voelt U al gauw een
heel ander mens. Dat doet de weten
schappelijke samenstelling van Kru
schen zes minerale zouten. Die
wekken de bloedzuiverende organen
weer op tot Jeugdig krachtige werking.
Ook Uw organen hebben die opwekking
nodig. Waarom zoudt ge ze die dan niet
geven, met Kruschen Salts onder Uw
bereik en met het vooruitzicht weer
helemaal de oude te worden, vtf en
fit en tot het verzetten van bergen ln
staat? Kruschen Salts wordt over de
hele wereld verkocht. Vraag Kruschen
Salts bil Uw Apotheker of Drogist
HET PROCES VAN DER WAALS
Attractieve avond van
Prins Bernhard
stichting
De Prins Bernhard Stichting be
hoeft eigenlijk geen introductie
meer. Haar werk voor de demobili
serende militairen en voor de ge
zinnen van militairen, die achter
bleven, is voldoende bekend.
De bekendheid rechtvaardigt de
wens, dat de op Dinsdag 20 April in
Amicitia door de Stichting te orga
niseren attractieve avond, door ve
len zal worden bezocht. Hetgeen or
te beleven- valt is trouwens al een
voldoende waarborg voor een grote
belangstelling. Niet minder dan
Clinge Doorenbos werd bereid ge
vonden. op deze avond zijn stem te
laten klinken Zijn liedjes en melo
dietjes zijn het aanhoren ten volle
waard. Voorts komt de oud-stad
genote Hans Snoek met enige leden
van haar ballet naar Amersfoort om
op deze avond de schone danskunst
te beoefenen. De Politie-harmonie
zorgt voor intermezzo-muziek.
Ten slotte bestaat er voor de be
zoekers nog een mogelijkheid op een
tweetal reizen naar Engeland (KLM-
retourvluchten) en twee jaarabon
nementen voor het Grand Theater,
om van vele andere zaken maar niet
te spreken.
Er is voor het bezoek aan deze
avond maar een ding nodig: steekt
U wat extra klein geld in Uw porte-
monnaie Alle goede diensten, die
de Stichting aan ons volk bewijst,
moeten ten slotte ook gefinancierd
worden endaar kunt U, door
een bezoek aan deze avond, aan
meehelpen.
s
Thans weer een gezonde
Een prettige feestavond organi
seerde de Vryz. Chr. Jeugd-Centrale
te Amersfoort Zaterdag in de Markt
hal ter viering van haar vierde
lustrum.
Namens de VCJC sprak ds Gosses.
de voorzitter van de Vrijz. Prot.
Jeugdraad, een woord van welkom,
inzonderheid tot de vertegenwoor-
digers van het hoofdbestuur, de ver
tegenwoordigers der vier Vrijz. de
nominaties ter plaatse: Vrijz. Her
vormden. Remonstranten. Doopsge
zinden en Ev. Lutherscn.
De VCJC. aldus ds Gos%es. is een
jeugdbeweging, die haar uitgangs
punt vindt in het Evangelie. Ze kan
geen vrede hebben met de wereld,
zoals deze is en met de mensen, zo
als die zijn. Ze wil deze verbeteren
en begint daartoe by zichzelf
Spreker brengt de hartelijke ge
lukwensen van de Jeugdraad over.
waarna ds Gast dit namens het
hoofdbestuur van de VCJC deed.
Klaas Slootman gaf een overzicht
van de voorbije 20 jaar. waarin hij
dank bracht aan allen, die het werk
in die tijd hebben gestimuleerd en
geleid. Met name noemde hij ds
Oort. Hans Schmidt, mevr. v. Lingen
de heer Eshuis e.a.
In het begin van de oorlog nam
het werk een grote vlucht, zo zei-
de de heer Slootman, doch moest
om veiligheidsredenen geliquideerd
worden. Opnieuw opgericht na de
bevrijding, is de VCJC thans her
stellende en gaat 't weer omhoog,
en wanneer we, naar we hopen, met
Pinksteren in Ommen met plm. 4500
jongeren samenkomen, zal blijken,
dat de VCJC gezond is.
Na dit officiële gedeelte volgde
een programma, waaraan alle leef
tijdsgroepen deelnamen en dat voor
de pauze culmineerde in een z,g.
opera, die wel een drama moest
schijnen, maar door de dol-vermake-
lijke scènes tot een klucht werd.
Een woord van lof voor de jonge
spelers!
Na de pauze werd een stuk van
een ander genre: „Het ontoegan
kelijk licht", van dr Holk, opge
voerd, dat eveneens uitstekend
slaagde.
St. Henricus-parochie
vierde feest
Goed toneelspel van
„St. Genesius"
Nadat 's morgens ruim 180 man
aan het ontbijt deelnamen werd
Zondagavond ter sluiting van het
Triduum. dat geleid was door de
Zeereerw. heer kapelaan C. Kok uit
Hilversum, een feestavond gehou
den in het parochiehuis aan de
Paulus Borstraat.
De voorzitter der feescommissie,
de heer A Wijntjes, opende deze
avond met een zeer hartelijk wel
komstwoord. Aan het ontbijt was
reeds gesproken door de voorzitter
dor "KAB afdeling Soesterkwartier,
de heer P. H. J Valkman, en de
geestelijke adviseur, kapelaan
geestelijke adviseur, kap. Scholten.
De heer Wijntjes heette allen
welkom, w.o. dc geestelijkheid en
afgevaardigden van andere Katho
lieke organisaties.
Hierna werd door de R.K. Toneel
vereniging ..St. Genesius" opgevoerd
„De man die terugkwam" van Ge
rard Nielen.
Onder de voortreffelyke leiding
van de regisseur, de heer G. de
Kruiver, werd dit toneelstuk tot in
de kleihste bijzonderheden goed
vertolkt. Het tempo was goed en de
spelers waren in „optima forma".
Van geen der spelers kan gezegd
v/orden, dat het spel minder was.
Burgerlijke Stand
Geboren: Johanna Hendrika, d
v J G Scheffer en R Hop. Ronald
Herman, z v P de Vries en H M G
Bluemink. Sophia, d v H J Bur
gers cn T Tesson. Johannes, z v
H J Bolkker en H P J G de Halr.
F\E ZITTING van Maandagmorgen in het proces-Van der
Waals is begonnen^ met de beëdiging als getuige van
kolonel dr J. M. Somer uit Wassenaar, tijdens de oorlog chef
van de inlichtingendienst te Londen.
Schreieder wordt echter eerst als getuige gehoord. Deze ver
telt: „Vóór Maart 1942 waren er al twee Spiele: één over een
contactman te Arnhem en één over een agent in Den Haag. De
code van de telegrammen, die beiden naar Londen verzonden,
was de Duitsers niet bekend. Op 6 Maart 1942 echter werd de
agent Lauwers gearresteerd, op 9 Maart zijn vriend Taconis. Bij
Lauwers vond de S.D. de code. waarop hij zo lang had gewacht.
In overleg met „Oberst-leutnant" Giskes, die in Driebergen zat,
heb ik toen het „Englandspiel", later „Nordpolspiel" genaamd,
ontworpen.
Met het eigenlijke „Spiel" had
Van der Waals niets te maken,
maar hij assisteerde als V-man.
Toen de eerste agent, die nu naar
Nederland werd gelokt, op 27
Maart „gedropped* was, kwam Gis
kes enkele dagen later wanhopig
bil Schreieder. „Das spiel ist aus"
riep hij uit. „Londen seint, dat de
agent contact moet opnemen met
een bepaalde man; en die man
hebben we niet."
Schreieder stelde Giskes ge
rust; hij zou wel voor een
remplacant zorgen. Schreieder
vervolgt zijn relaas, spannend
als een detective-roman, een
verbluffend Staaltje van geheu
genwerk. Hij weet namen,
voornamen, data, plaatsen alle
nog uit het hoofd. Van der
Waals werd pas enkele weken
later ingeschakeld, n.l. toen op
een der agenten een telefoon
nummer uit Baarn werd ge
vonden. Via dit nummer kon
hij de marconist Jordaan be
reiken, die naar Rotterdam
werd gelokt.
Twintig minuten lang oreert
Schreieder over de wijze waarop
hij tal van agenten ving. Men kan
St. Jorismars langs wei
en akker
Padvindsters wonnen het
wisselschild
De voortrekkers van de Wim
Lengtonstam en de Tedlng van
Berkhoutstam organiseerden Zater
dagmiddag de jaarlijkse St. Joris
mars voor Amersfoortse voortrek
kers, verkenners, welpen en de
meisjes van het Padvindsters Gilde.
Padvinders plegen er op uit te
trekken in de bossen, over de hei.
Mear er ls nog natuurschoon van
ander soort in Amersfoorts omge
ving, zo redeneerden de voortrek
kers. En dus zetten ze een parcours
uit langs de weiden en akkers ten
Zuid-Oosten van onze stad. Tien
km. voor de welpen, twintig voor
de gildeleden en de grotore jongens
De start was omstreeks half drie
op het sporttex-rein aan de Rubens
straat, waar om de twee minuten
een van de tien groepen, kwiek
stappend en vrolijk zingend vertrok
Ruim drie uur later marcheerden ze
wat vermoeid maar opgetogen
over de prachtige tocht het voor
plein van de Internationale School
voor Wijsbegeerte aan de Doden
weg op. Na de gezamenlijke brood
maaltijd' was er ln een der zalen
van de school een gezellige bijeen
komst, waar veel werd gezongen,
gelachen en geyelld cn waar ten
slotte de pry'zen werden uitgereikt.
Van de welpen hadden die van de
Kiowagroep het best gelopen. Het
Heleka-vendel van het NPG won
evenals vorig jaar het wissel-
schild, dat voor de wandelaars
langs het grote parcours was be
schikbaar gesteld. De voortrekkers
van het Rijks Opvoedings Gesticht
behaalden de tweede prijs.
Parkeer e» stop
actie
Optreden politie niet
waarschuwend
Van 19 t/m 24 April a.s. wordt
o.a. in Amersfoort, door de politie
een actie gehouden betreffende
het „parkeren en stoppen". Even
als tijdens de voorgaande.acties zal
gebruik worden gemaakt van pam
fletjes, waarop de voornaamste
voorschriften, betrekking hebben
de op deze materie, zullen zijn ver
meld. Genoemde pamfletjes zullen
aan bestuurders van motorrijtui
gen e*i andere voertuigen, al of niet
in overtreding, worden uitgereikt.
Hierbij zal in gevallen van over
treding, op de gebruikelijke wijze
proces-vex'baal kunnen worden
opgemaakt, zodat het optreden der
politie dus geen waarschuwend
karakter zal dragen.
Gevonden voorwerpen
Autoslinger, zilveren ketting, ge
le hond, wanten en handschoenen,
nieuwe rode zakdoek, duitse hex*der
met zwart dek, brandstoffenkaart,
paar donker grijze handschoenen,
muntbiljetten, zak aardappelen
(klasse C. Telers no. 2379), num
merplaat (auto no. 550319), voet
bal, bruine jongenspet, zakje aard
appelen, sleutels (lopers),' rood
etui inhoudende geld en postzegels,
gx-oene autopet, paar bruine var
kenslederen dames handschoenen,
ring met 2 sleutels, paar dames
handschoenen (wildleer), nummer-
bewijs t.n. D. R. Mulock Houwer
wonende Woestijgerweg, klein sleu-
teltpe (verm. contact-sl.), bruine
herenschoen (1.), bruine porte-
monnaie inhoudende f 0.36, her
dershond grijs met zwart (ge
wond), hoepel met een bal, meet
stok (voor textiel te meten).
in de zaal een speld horen vallen
als hij uiteen zet dat Londen an
derhalf jaar lang met hetzelfde
code-systeem heeft gewerkt. Het
betoog van de Kriminal-direktor,
wordt dan een technische uiteen
zetting over migro-ifoto's, zendplan-
nen en codes, waarvoor de in de
zaal aanwezige officieren grote be
langstelling tonen.
De president vraagt hem of hij
iets gemerkt heeft van bepaalde
„veiligheidswoorden", die Londen
met de agenten zou hebben afge
sproken, voor het geval zij gevan
gen genomen werden.
Schreieder antwoordt daarop, dat
zij wel allen hun eigen roepletters
hadden, maar dat hij van bijzon
dere veiligheidsmaatregelen nooit
iets heeft gemerkt.
De president: Hebt u nooit ge
merkt, dat er door een van de
agenten in gevangenschap tóch ex
pres fouten geseind werden om te
waarschuwen?
Londen was boos
Schreieder: Er is nooit enig be
richt uit Londen gekomen, dat mij
verschrikte. In het begin is het één
maal voorgekomen, dat Londen boos
was over het „idiote" zenden, maar
dat kwam door een fout van de SD,
waar een beambte verkeerd had ge
codeerd Verder is alles schitterend
en zonder enige storing verlopen.
Een der raadsheren vraagt, of Lon
den geen controlerende agenten
stuurde, waarvan Schreieder niets
tevoren wist. Schreieder heeft daar
van nooit iets gemerkt. Hjj neemt
als vaststaand aan, dat Londen nooit
controleurs heeft gezonden. En hU
legt daarmee dc vinger op een der
zwartste bladzijden van de geschie
denis der oorlogsjaren.
De verdediger, mr Van der Starp.
wil weten, hoe Schreieder aan het
zendplan van Lauwers kwam en of
Lauwers het woord „caught" (ge
vangen) heeft geseind.
Schreieder zet uiteen, dat de Peil-
truppe zijn radioverkeer reeds lang
had waargenomen en dus veel wist.
Dat Lauwers geprobeerd zou heb
ben te waarschuwen, gelooft hij niet,
dat zou hij gemerkt moeten hqbben.
Verdediger: Wat Lauwers moedig?
Schreieder: Alle agenten waren
moedige mensen.
Verdediger: Was het dan niet laf
om niet te waarschuwen, als het
mogelijk is?
Schreieder: Ik betwijfel, of het
mogelijk was. Er was met Londen
géén deugdelijke afspraak voor
waarschuwingsseinen gemaakt.
Eén uur en twintig minuten heeft
Schreieder voor het hekje gestaan,
als kolonel dr Somer hem als ge
tuige opvolgt. Dr Somer stelt na
drukkelijk vast, dat van midden
1943 af door het B.I. uit Londen
verbindingen met Nederland waren
den geen controlerende agenten
gedropt werden, waarvan Schreieder
niets wist.
Schreieder geeft dit toe.
De president wil weten, hoe het
bij B I. zat met de veiligheidssleu
tels. Dr Somer zet uiteen, dat in zijn
dienst vier mogelijkheden waren,
waarop een gevangen agent zijn
pech kon mededelen. Hij begrijpt
niet, dat bijna zestig agenten van
een andere dienst (de M.I.D.) allen
hun zendplan afstonden. Dat is bijna
ondenkbaar.
Men kan zeggen, dat er veel on
nadenkendheid heeft geheerst. Er is
onverantwoordelijk gewerkt. Getui
ge heeft dit reeds in Londen met de
regering besproken. Het ligt niet op
zijn weg. dit thans in de brede te
behandelen. Over de techniek van
de beveiligingen in het zendverkeer
geeft de* kolonel een technische uit
eenzeting, waar de president diep op
ingaat.
Van der Waals vraagt Schreieder
vervolgens een uiteenzeting over het
spel, dat de agent „Akkie" speelde
in „De Leidsche Poort", waar hij de
agent George Dessing waarschuwde.
Het is niet geheel duidelijk, wat hij
daarmee voorheeft, maar Schreieder
geeft htft gehele verhaal vlot.
Van der Waals beweert dan. dat
de meeste agenten, die gevangen
werden, verkeerde roepletters heb
ben opgegeven. Smit uit Den Haag
heeft reeds aan het einde van 1942
Londen ingelicht over het England
spiel
Schreieder zegt, dat deze bewerin
gen door de feiten worden weer
sproken.
Dan komt de arrestatie van de
agent Jordaan ter sprake, waarbij
de president vaststelt, dat het Eng
landspiel uit zou zijn geweest, als
Van der Waals Jordaan een kleine
wenk had gegeven. Schreieder
geeft dat onomwonden toe: Hij ver
trouwde Van der Waals toen volko
men.
De volgende getuige is de heer
L. Pot, die vertelt over zijn contact
met Ernst de Jonge en Lex Althoff.
Getuige werd met deze beiden in
Rotterdam gearresteerd, doch wist
later te ontsnappen. Van der Waals
was bii de arrestatie tegenwoordig.
Klopt dat. Van der Waals?
vraagt de president.
Ja, ik was er bijals tolk.
(Zitting duurt voort)
Euwe heeft zU« afgebroken partU
tegen Smyslov gewonnen, werd
hedenmorgen uit Moskou gemeld.
Extra rantsoen kaas
in zicht
In de week van 27 April tot 1
Mei zal aan de houders van A, B
en C-kaarten een extra-rantsoen
kaas van 50 gram beschikbaar
worden gesteld. Veertien dagen la
ter zal wederom extra rant
soen kaas van 50 gram aan
dezelfde leeftijdsgroepen worden
verstrekt, een en ander dank zll
een ruime kaasproductie. De in
deze tijd van het jaar geproduceer
de kaas leent zich niet voor be
waring van larige duur, zodat het
niet mogelijk is voorraden te vor
men.
Ernstige kinderziekte
a. b. van de „Volendam"
Reeds tien sterfgevallen
Op het naar Nederland terugke
rende troepenschip „Volendam"
hebben zich onder babies uit repa
triërende militaire gezinnen ernsti
ge gevallen van darmstoornissen
voorgedaan, waarvan helaas tien
met dodelijke afloop. Van het hos-
pit^plschip „Groote Beer" is in de
Indische Oceaan geneeskundig per
soneel ter aanvulling van de medi
sche dienst aan boord van de „Vo
lendam" overgegaan. Nog verdere
maatregelen tot medische hulpver
lening worden getroffen.
Soest
Géén melk op de scholen
adviseerden B. en W.
Vrijdagavond kwam de raad der
gemeente Soest in vergadering bij
een. Na de gebruikelijke opening
door burgemeester S. P. baron
Bentinck, verklaart de heer R.
Hilhorst (K.V.P.), dat gezien de
handelingen van de C.P.N. en de
houding tegenover de katholieke
geestelijken, de katholieke raads
fractie bij benoemingen niet meer
pp de C.P.N. zal stemmen.
Het voorstel om de leider van
het bureau Woningvoorziening de
heer Tabernal in vaste dienst te
benoemen, wordt aangenomen met
11 tegen 6 stemmen.
Het prae-advies van B. en W.
om niet tot het -verstrekken van
melk op de scholen over te gaan,
wordt met 15 tegen 2 stemmen
aangenomen.
De raad besluit over te gaan tot
verhoging van de toeg'estane cre-
dieten voor herstel oorlogsschade
van de woningen der woningbouw
verenigingen „Ons Belang" cn „St.
Joseph" ï-esp. van f 75.000.tot
f 88.003.48 en van f 7639.80 tot
f 7670.25.
Het voorstel tot voorlopige vast
stelling van de gemeenterekening
en bedrijfsrekeningen wordt goed
gekeurd evenals het voorstel tot
tijdelijke renteverlaging v§n een
geldlening aangegaan met de RVS.
Het voorstel tot wijziging der
verordening op de heffing van
keui'lonen voor vee en vlees vindt
nogal bestrijding van de heren
Nooder (Partijloos) en A. R. Hil
horst (KVP). Ten slotte wordt een
voorstel van de heer A. R. Hil
horst, om eerst overleg te plegen
met de boeren- en slagersorgani
satie en daarna met een nieuw
voorstel te komen met 12 tegen 5
stemmen aangenomejx.
De verordening inzake salariëring
van gemeentepersoneel doet nogal
wat stof opwaaien. Mevr. Land
weerde Visser (C.H.) vindt, dat
de hogere ambtenaren er allemaal
goed op vooruit gaan, maar de la
gere niet. Ook de heer A. R. Hil
horst (K.V.P.) is het met de gang
van zaken niet eens; georganiseerd
overleg had eerder ingeschakeld
moeten worden en de arbeiders
zijn ook niet gehoord. Hij stelt
voor de arbeiders in die groepen
te plaatsen, waardoor hun lonen
omhoog gaan. De heer Burgwal
(CPN) vindt het eveneens onbil
lijk, dat de hogere ambtenaren met
hun salarissen wel omhoog gaan en
de lagere niet. Hij stelt voor de
arbeiders direct op de maximum
lonen te brengen. Ook de heren
Ktuyff (P. v. d. A.), Nooder (Par
tijloos) en Schaafsma (AR) bx-e-
ken een lans voor de lagere amb
tenaren en de werklieden bij Ge-
meentewei'ken. De voorzitter is het
er mee eens, dat deze verordening
van ernstige aard is,. De lonen van
de gemeente worden echter verge
leken met dxe van het Rijk. Deze
verordening zal eerst moeten wor
den aangenomen, later zal een de
finitieve regeling worden getroffen.
Een voox*stel van de heer Burgwal
(CPN) om er bij de regering op
aan te dringen, dat de salarissen
worden aangepast aan de huidige
levensstandaard wordt verworpen
met 12 tegen 5 stemmen, waarna
de verordening wordt goedgekeurd.
Hoogland
INLEVERING MELKBONNEK
Bij de inlevering van consumen
tenbonnen voor melk door melk.
handelax-en wordt voorschother
ziening toegepast, zodat woensdag
a.s. alle daarvoor xn aanmerking
komende bonn£n dienen te worden
ingeleverd.
