STEMPELS
Steeds Grooter
Nieuws- en Advertentieblad
Verschijnt Woensdag en Zaterdag
Bekendmakingen.
Detrapnaarboven
Protestvergadering
tegen het ontwerp
Terpstra
Massa- Sluipmoordenaar.
Officieel.
in „Reiigie en Kunst".
No. 10
Twintigste Jaargang
Woensdag 3 Februari 1932
BUREAU VOOR ADMINISTRATIE: VAN WEEDESTRAAT 7 BOESTDIJK
ADVERTENTIEN EN INGEZONDEN STUKKEN WORDEN INGEWACHT TOT
UITERLIJK DINSDAG. EN VRIJDAGSMORGENS 1# UUR AAN HET BUREAU
UITGAVE: N.V. EERSTE SOESTER ELECTR. DRUKKERIJ v.h. G. v. d. BOVEKKAMP
ADVERTENTIEN: VAN 1 TOT 6 REGELS 75 CTS., ELKE REGEL MEER 16 CTS.
GROOTE LETTERS NAAR PLAATSRUIMTE, BIJ ABONNEH. Q ROOTE KORTING
ABONNEMENTSPRIJS II.— PER DRIE MAANDEN, FR ANCO PER POST.
REDACTIE- EN ADM.-ADRES: VAN WEEDESTR. 7 - TEL. 2062 - SOESTDIJK
HET AUTEURSRECHT VAN DIT BLAD WORDT UITDRUKKELIJK VOORBEHOUDEN OVEREENKOMSTIG ARTIKEL 1» VAN DE AUTEURSWET l»ll (STAATSBLAD NUMMER I8«)
Het hoofd van het gemeentebestuur van
Soest brengt op grond van artikel 36 lid
1 der Woningwet hierbij ter openbare ken
nis, dat bij besluit van den gemeenteraad
dd. 31 October 1931, le afd. no. 915 is
bepaald, dat de vaststelling van een plan
van uitbreiding voor de gemeente wordt
voorbereid.
Soest,' 1 Februari 1932..
Het hoofd van het gemeentebestuur
voornoemd,
G. Deketh.
De lessen van tegenspoed zijn
dikwijls het zegenrijkst, wanneer
ze het strengst schijnen te zijn.
CHEVENIX.
Er zal geen onrust meer zijn, als
er volledig vertrouwen is.
ANON.
Op het eerste gehoor lijkt het vreemd,
maar het is een feit, dat er nu eenmaal
twee manieren zijn, om de dingen te be
kijken. Van den buitenkant. En van bin
nen. Of om duidelijker te zijn: het uiter
lijk van de dingen, en de innerlijke be-
teekenis. En het is juist dit inzicht dat
ons van groote hulp kan zijn bij het op
lossen van onze dagelijksche kleine zor
gen en problemen, zoowel als de groote.
Want, kijk nu eens hier, laten we een
zeer alledaagsch onderwerp nemen: de
trap naar boven. Stel U voor, U woont op
een bovenhuis, met een lange trap. Die
trap kunnen we op twee manieren bekij
ken. anneer we die van den buitenkant
bekijken, zien we een massa hooge tre
den, moeilijke, lastige treden, en elke tre
de kost ons inspanning en adem, en hoe
veel menschen zijn er niet, die meer dan
eens verzuchten: O, die ellendige trappen,
ik word er doodmoe van! En de andere
manier om die trap met zijn zware, hoo
ge, moeilijke treden te bekijken? Wel, dat
is, om hem te zien als het middel om hoo-
ger te komen, om „boven" te komen, de
weg, waarlangs we ons huis bereiken, ons
eigen huis, met al zijn lieve dingen, met
alle rust en gemak en geluk, waarvan ons
huis de zetel moet zijn.
Op dezelfde manier kan men de we
derwaardigheden in het leven gaan zien,
op tweerlei wijze: men kan ze naar het
uiterlijk nemen, of wel, men kan ze al(s
ware doorzien, de innerlijke beteeke-
,n'\s ervan opzoeken, en er de leering uit
trekken, die erin besloten ligt. Met ande
re woorden, we kunnen de moeilijkheden
de beproevingen, de tegenspoeden be
schouwen, niet als allerlei bar onaange-
name en lamme dingen van het noodlot,
waaraan we zoo gauw mogelijk moeten zien
te ontsnappen, doch als gelegenheden om
ooger te komen, we moeten ze gebrui-
ken als treden van de trap naar boven,
naar het huis van harmonie en vrede, ons
eigen huis. Het zijn zoo dikwijls, deze
schijnbare moeilijkheden en tegenspoeden,
slechts goede gelegenheden, om te tonnen
hoeveel wgsheid, hoeveel verstand hoe
veel geduld, hoeveel liefde voor den mede-'
mensch, hoeveel waarheid, hoeveel lank
moedigheid, hoeveel vertrouwen we heb
ben. En als we ze inderdaad zoo zien
en ze inderdaad zoo gebruiken, dan zal
elke moeilijkheid voor ons slechts een
trede zijn, die ons weer een stuk hooier
brengt, telkens hooger. Totdat we eindelijk
ons Huis bereikt zullen hebben....
Het is daarom treffend juist, wat ie
mand in States (New-Orleans) opmerkte,
namelijk dat de meeste van onze moeilijk
heden noodig schijnen te zijn om ons te
noodzaken de zuiver aardsche dingen op
te geven en ons omhoog te voeren naar
hoogere atmosfeerhet zijn de toenemende
moeiten der menschheid, waardoor zij van
een valsche basis overgaat in het ware
- van de zinnen naar Ziel. En voor dit
overgaan van het lagere naar het hoogere,
werken alle dingen samen: zoowel droge
aarde, als het licht van de zon, zijn noodig
om het zaad te doen ontkiemen en ten
slotte vrucht te doen voortbrengen. Zoowel
de teleurstellingen van wereldsch leven
oo de hinderpalen van betrouwen iir het
stoffelijke, als de koesterende invloed van
yenscheljjke hulpvaardigheid, schynen noo
dig te zijn om de ziel te bevrjjden in de
reddende wetenschap dat de dingen van
den Geest zijn, die hij het meeste be
hoeft.- Want dat zjjn de kostelijkste din
gen niettemin de eenige dingen, die
verkregen worden zonder goud en zonder
prijs" - en, indien die eenmaal verwor
ven zijn, worden alle andere goede din
gen onvermijdelijk „toegeworpen".
Daarom, in een tijd als deze, als vel'e
moeilijkheden zich schijnen op te stapelen,
is het goed en wijs om, elk voor zich, zich
af te vragen, wat feitelijk onze hoogste
idealen, onze meest verheven hoop is, en
op welke basis we ze opbouwen. Wijsgee-
ren en filosofen, wijs en dwaas, mogen
delibereeren over den oorsprong van het
geweten, aldus zegt William Lawrence,
en over de bekrachtiging van goed en
kwaad; zij kunnen ons wellicht in den
mist brengen en ons daar in den steek
laten. Maar wij, alle-dags-menschen, wij
hebben eiken dag, vandaag en morgen,
te handelen; aannemende dat er een goed
en een kwaad zijn, moeten wij onze be
slissingen nemen zoo goed we kunnen
op grondslag van ons verstand en gewe
ten, zooals we die hebben.,..
FLORIS C.
(Nadruk verboden).
Een zaal plaats biedend voor 250 a 300
menschen slechts voor 1/3 gevuld
Jammer voor het vele vergeefsche werk
van het Comité van Actie, jammer voor
den spreker, den Heer R. van Gaasbeek,
maar bovenal jammer, omdat daaruit zoo
duidelijk sprak, dat het onderwijs aan hun
kinderen, zoovele ouders schijnbaar on
verschillig laat. „Religie en Kunst" had
te klein moeten blijken, de zaal had stamp
vol moeten zijn van ouders, die opkwa
men tegen het onrecht dat men hun kinde
ren zal aandoen! Wij hadden dat anders
verwacht. Hoe vaak hooren wij niet van
ouders, die zich ernstig boos maken om
onbeduidende voorvallen, die in iedere
school wel eens plaats vinden. Nu echter
het peil van het geheele lager onderwijs
omlaag zal gebracht worden, nu er 'dus
iets ernstigs te gebeuren staat, blijven de
ouders thuis. Een gevoel van misnoegen
moeten de kleine 100 aanwezigen gehad
hebben, toen zij deze geringe belangstel
ling bemerkten en ons verslag zou niet
volledig zijn, als we van dit':,gevoel van
wrevel geen melding maakten.
Om 8.10 hur opent de heer M. M. van
Wely, voorzitter van het Comité van
Actie de vergadering en geeft na een
woord van dank aan de medewerkers van
dezen avond en aan de Redactie en Ad
ministratie van „De Soester". die zoo
prachtig het publiek had ingelicht, het
woord aan den heer R. v. Gaasbeek.
Spreker gaat terug naar den tijd van
20, 25 jaar geleden toen elke politieke
strijd werd ingezet met het schoolvraag-
stuk. De richting van de school was het
eenige dat van belang scheen, hoe de kwa
liteit van het onderwijs was, deed er
schijnbaar minder toe. 'Dat het onderwijs
daaronder leed, is te begrijpen.
Na een herziening van de Grondwet
(1917) waarbij uit art. 192: Het Open
baar Onderwijs is een voorwerp van aan
houdende zorg der regeering het woord
„Openbaar" werd geschrapt, kreeg ons
land in 1920 een nieuwe L.O. Wet. die
met de algeheele gelijkstelling van Open
baar en Bijzonder Onderwijs, tal van
perspectieven opende, zooals: kleinere
klassen, betere opleiding van onderwij
zers, betere salarieering.
De groote vrijheid, die het Bijzonder
Onderwijs toen gekregen heeft, bleek wel
dra een groot gevaarons onderwijs werd
te zeer gesplitst, er kwamen te veel scho
len. Zooals Mr. P. J. Troelstra in 1924
kon deze vergaande splitsing nooit
in de bedoeling van de Wet 1920 hebben
gelegen. En terwijl de kosten van het on
derwijs schrikbarend stegen, waren de re-
sultaten hoogst bedenkelijk.
De Commissie Rutgers kreeg daarom
de opdracht te onderzoeken, hoe aan de
gelijkstelling tusschen Openbaar en Bij
zonder Onderwijs een minder kostbare toe
passing kon worden gegeven, zonder de
vitale belangen van het onderwijs te scha-
t'i-, on(lerwijs is inderdaad duur.
Jaarlijks kost het het Rijk f 100 millioen.
terwijl bovendien door de 1100 Neder-
landsche gemeenten nog een flinke som
aan onderwijs wordt besteed, 't Onder
wijs zou goedkooper zijn, wanneer de
splitsing, een ramp vooral voor kleine ge
meenten, maar niet zulke ernstige afmetin
gen had aangenomen, Als eerste middel
tot verbetering had de Commissie Rutgers
dan ook de versnippering moeten tegen
gaan, door b..v. voor te stellen de bepa
ling, dat leerlingen van een Bijzondere
school niet meetellen, wanneer men leer
lingen tracht te vinden voor een tweede
soortgelijke Bgzondere School. Een derge
lijk middel deed de Commissie Rutgers
echter niet aan de hand.
Spreker wijst vervolgens op het ver
schil tusschen het Christelijk Onderwijs
van vroeger en dat van nu. Dat van vroe
ger had een hoogstaand ideaal: onderwijs
op Christelijken grondslag. Aan dat ideaal
bracht het gaarne offers (lage salarissen!)
Bij het Christelijk Onderwijs van nu, is dat
ideaal vaak verdwener Wanneer we zien;
op welke manier dikwijls handteekening-
lijsten worden samengesteld (lijsten van
40 handteekeningen, waarvan 18, 19, die
niet deugdelijk zijn), dan wekt dit wel eens
den indruk, dat men met het oog op de
Rijkssubsidie, er op uit is, zieltjes te win
nen.
De finantieele gelijkstelling tusschen
Openbaar en Bijzonder Onderwijs heeft nog
een ander gevolg. In Nederland zijn Kerk
en Staat gescheiden. Maar de rijkssubsi
die, die aangewend wordt tot salarieering
van de religieuzen, die onderwijs geven,
vloeit voor een groot deel naar de Kerk.
De Kerk zal dus gaarne religieuzen met 't
onderwijs belasten, waardoor vele leeken-
onderwijzers buiten betrekking blijven.
Een logisch middel om het onderwijs
goedkooper te maken en toch niet te scha
den, zou dus geweest zijn: tegengaan van
de versnippering.
De Commissie Rutgers, die 3.5 jaar ge
arbeid heeft, heeft echter andere uitwegen
gezocht en Minister Terpstra heeft het
rapport Rutgers nagenoeg ongewijzigd als
ontwerp van de nieuwe L.O. Wet aan di
Tweede Kamer voorgelegd.
Dit nieuwe Wetsontwerp is reaction-
nair. De oude wet van 1920 had de 9-ja-
rige Mulo-school (6 jaar L.O. en 3 jaar
Mulo) afgeschaft en schreef een zeifde La-
gere.school opleiding voor voor iedereen.
Ook de minder gesitueerden hadden daar
door gelegenheid gekregen, zich later (bij
gesehikten aanleg) te kunnen ontwikkelen.
Nu zal bij de nieuwe Wet de 9-jarige Mulo
weer hersteld worden, wat dus beteekent
de instelling van een standenschool.
Een ander voorbeeld hoe reactionnair de
nieuwe Wet is: de mrjezeggingschap van
den Onderwijzer in schoolzaken, van zoo
groote moreele beteekenis, waarvan de
waarde bijna algemeen wordt erkend,
wordt in de nieuwe wet niet -vastgelegd.
Alleen de naam „Onderwijzer van Bij
stand" wordt gewijzigd in „Onderwijzer".
De invloed van de schoolvergadering zal
steeds groeien en gedachtig aan de waar
heid van het spreekwoord„Gouverner,
c' est prévoir" had de Wetgever de in
vloed van den onderwijzer in de Wet kun
nen vastleggen.
Na de pauze bespreekt de heer Van
Gaasbeek enkele kenmerken van het Wets
ontwerp nader.
Als eerste punt noemde spreker, de
gemakkelijkheid, waarmee men Openbare
scholen zal kunnen opheffen, doordat klei
ne openbare scholen vereenigd zullen wor
den. Dat daardoor jonge kinderen enkele
malen per dag een afstand van 3, 3.5 K.M.
moeten afleggen, is een niet te onderschat
ten nadeeL
Een andere verslechtering zal de nieu
we Wet geven, doordat zij de behoorlijke
opleiding tot onderwijzer, die de wet 1920
had gegeven, weer te niet doet. Qnnooclig
te zeggen, dat het tegenwoordig onderwijs
moeilijk is. Opvoedkundigen zooals Mon-
tessori. Dalton,, e.a. hebben door hun on
derzoekingen meer het individueele in de
opvoeding naar voren gebracht. En al is
veel van dat nieuwe onderwijs een mode
gril geworden, het karakter van de klas
is veranderd en zelfs in kleine klassen is
het onderwijs heel wat moeilijker gewor
den. De Wet 1920 bepaalde, dat een on
derwijzer opgeleid zou worden door Lee
raren met M.O. bevoegdheid en na volledi
ge opleiding op 20 jarigen leeftijd voor de
klas kwam. De nieuwe wet handhaaft de
oude onvoldoende opleiding, zoodat de op
voeding van het kind in handen komt van
menschen, die slechter zijn opgeleid dan
veearts, tandarts, enz. Bij een ziek varken
of een holle kies haalt men iemand, die
een H.B.S. en een speciale 5-jarige studie
heeft gehad. Voor het kind is een jong-
mensch met een lagere school- en nor
maalschoolopleiding goed genoeg!
Spreker behandelt vervolgens de nieu
we eischen voor de oprichting van een Bij
zondere schooi'. Tot nu toe is daarvoor
noodig een lijst met handteekeningen van
ouders, die verklaren, bijzonder onderwijs
to wenschen. Die handteekeningen, her
haalde spreker, gaven vaak aanleiding tot
geknoei. Nu zou men zoo denken, dat de
nieuwe wegeving aan de ouderverklaring
scherper eischen ging stellen, dat b.v. de
handteekening gezet zou moeten worden
in de aanwezigheid van een ambtenaar, dat
b.v. misbruik werd gestraft? Neen! De
handteekeningen, die toch een waarborg
moesten zijn, dat men uit moreele over
wegingen bijzonder onderwijs verlangt,
zijn niet meer noodig! De versnippering
van ons onderwijs (en de daarmede ge
paard gaande hooge kosten) kan nu nog
sneller voortwoekeren. Dat de waarborg
som verhooogd wordt van 15 pCt. tot 30
pCt. (rentende 5p Ct.!) en dat de Bijzonde
re School dus voor het op te richten ge
bouw van b.v. f 50.000 zelf f 15.000 moet
Wij bevelen ons beleefd
aan, voor de levering
van ALLE MOGELIJKE
tegen zeer lage prijzen.
Aanbevelend,
N.V.EersteSoesterElecfr.Drukkeri
v. Wetstraat 7, Soestdljk. Tel. 2062
betalen, is geen rem, die de splitsing zal
tegengaan. Men weet, dat in de kringen
van het Bijzonder Onderwijs het geld er
wel komt.
Een voornaam punt in het nieuwe ont
werp is de nieuwe leerlingenscliaal (in
„De Soester" van 16 Januari uitvoerig be
sproken); 45 leerlingen per leerkracht. De
praktijk heeft evenwel aangetoond, dat in
werkelijkheid het aantal leerlingen per
klas altijd meer is dan de wet voorschrijft.
Uit het onderwijsverslag blijkt b.v.., dat
in 1929, toen het aantal leerlingen per klas
30 was, er bijna tien duizend klassen in
Nederland waren, die meer dan 30 leerlin
gen telden. Wanneer dus een 45-leerlin-
genschaal in de wet wordt vastgelegd, dan
zullen in de praktijk nog grootere aantal
len aan de zorg van één onderwijzer wor
den toevertrouwd. Het >onderwijspeil moet
daardoor dalen en daar 80 pCt. der Ne
der landsche jeugd alleen slechts Lager
Onderwijs krijgt, is een achteruitgang van
de volkskracht van deze onderwijsver-
slechtering het noodwendig gevolg. In dit
verband is een vergelijking met de verhou
ding van recruten en "instructeurs wel
aardig. In de begrooting voor 1932 komen
onder Defensie (infanterie) op een voor-
jaarsploeg van 300 recruten en 38 in
structeurs. Bij het Lager Onderwijs dus
een verhouding van 1 tot 45, bij recruten
een van 1 tot 8. Voor Nederland, waar
men zoo graag prat gaat op de vredesac-
tie, is de voorgestelde 45-leerlingenschaal
een hoon. Laten we hopen, dat althans
deze bepaling geen wetsartikel wordt.
De nieuwe L.O. Wet geeft dus groote
verslechtering, waarmede de regeering
f 5.5 millioen denkt te bezuinigen. Zij ver
geet echter, dat 2600 leerkrachten op
wachtgeld zullen komen.
De Vereeniging „Volksonderwijs" heeft
Koopt Uw Radiobode bij de
N.V. EERSTE SOESTER
ELECTR. DRUKKERIJ
v. Weedestraat 7, Soestdijk
middelen beraamd, waardoor op onderwijst
wel de noodige bezuiniging wordt verkre
gen, maar waarbij niet bovengenoemde na-
deelen gelden. Zij geeft daartoe aan:
le. de leerlingen die reeds een bijzon
dere school bezoeken, niet meer meetel
len bij de aanvraag tot stichting van een
tweede bijzondere school.
2e. geen medewerking verleenen bij het
oprichten van kleine bijzondere scholen.
3e. concentratie van U.L.O. te bevor
deren.
Spreker wekt de aanwezigen ten slotte
op, om „Volksonderwijs" te steunen in
haar pogen, het onderwijs op hooger peil
te brengen en de kwaliteit van het onder
wijs te verhoogen.
De heer Van Wely dankt den spreker
hartelijk voor zijn heldere uiteenzetting
van het wetsontwerp en leest den aan
wezigen de motie van het Comité van Ac
tie voor, die daarna door de aanwezigen
met algemeene stemmen wordt aangeno
men.
MOTIE.
De vergadering, belegd door het Plaat
selijk Comité van Actie tegen het Wets
ontwerp Terpstra, gehouden te Soest, op
29 Januari 1932, gehoord de besprekin
gen,
overwegende
dat het wetsontwerp inbreuk maakt op
de pacificatie, ten nadeele van het open
baar onderwijs,
dai het, in flagrante strijd met de op
dracht aan de Staatscommissie-Rutgers,
bezuinigingen voorstelt, die de vitale be
langen, zoowel van het bijzonder als het
openbaar onderwijs dit met name door
een uit onderwijs- en opvoedkundig oog
punt niet genoeg te veroordeelen opvoeren
van het aantal leerlingen per leerkracht
ten zeerste benadeelen.
dat het geen bepalingen inhoudt, die,
in overeenstemming met genoemde op
dracht, aan de finantieele gelijkstelling
Neen, 't is haast niet te geloven,
Dat er zulke monsters zijn,
Die, des nachts, in koelen bloede.
Aanslag plegen op een trein.
Die daar dan de rails ontwrichten,
Met ontploffings-apparaat
Catastrophe doen ontket'nen,
Waar het hart van stille staat.
Want zoo'n monster, 't leven levend,
Zonder God, zonder gebod,
Zal onschuldigen doen treffen,
't Allervreselijkste lot!
Door verminking en verplett'ring;
Man en vrouw, zoowel als kind;
0! het wreede beestmensch is wel
Tot krankzinnig toe, verblind!
Rustig in den trein gezeten,
Pratend, lachend, vroolijk, stil,
Blijven allen 't einddoel wenschend:
Spoedig wezen, waar ik wil.
In 't hotel; bij vrouw en kind'ren;
In 't ouderlijke huis;
Bij een lieve, ernstig zieke;
Of bij echtgenoot weer thuis.
Hoe het zrj, een ieder hunkert
Naar wat thuiskomst bieden zal;
Maar de trein in razend tempo
Nadert onheilsplek! Eén knal.
Eén slag davert door de ruimte!
Dan is 't één seconde stil
En, onverbidd'lijk daarop volgend,
Hartverscheurend, woest gegil!
Gekerm, méér dan afschuw-wekkend;
's Duivels doel bereikt; Ontzet!
Wat daar net nog lachte, leefde,
Thans verminkt, ontzield, verplet!
Steunend, brekend reeds de oogen;
Brullend van onduldbaar leed;
Half verbrand, vernield, versplinterd;
Aanblik, dien men nooit vergeet!
Zou het beestmensch thans b2grijpen?
Voelen, wat hij heeft gesticht?
Mensch kan straffen, hem niet peilen;
Dader wordt door God gericht!
Nadruk verboden.
AD RE Ml
/an openbaar en bijzonder onderwijs een
minder kostbare toepassing geven; inte
gendeel, dat bet wetsontwerp oorzaak zal
zijn van 'n zeer ten nadeele zoowel van
Rijks- als Gemeentelijke Financiën voort
gezette stichting van bijzondere scholen
en schooltjes,
dat het uit de Wet wegneemt een als
noodzakelijk voorgenomen verbeterde on
derwijzersopleiding en daarin bepalingen
opneemt, die aan de beteekenis van den on
derwijzer als opvoedkundige leerkracht ten
zeerste afbreuk doen,
van oordeel, dat aan de financieele ge
lijkstelling een minder kostbare toepas
sing kan worden gegeven, waarbjj boven
dien de belangen van het onderwijs zullen
worden gediend, door o.a.:
a. bij de aanvrage tot oprichting van
een bijzondere school niet meer mee te
tellen de kinderen, die reeds een bijzonde
re school bezoeken,
b. geen medewerking te verleenen tot
oprichting van bijzondere scholen met
minder dan drie leerkrachten,
c. de concentratie van U.L.O. scholen
te bevorderen,
verklaart zich homogeen met de door
het „Comité van Actie tegen het Wetsont
werp Terpstra" ingestelde actie,
vertrouwt, dat het deze actie onver
zwakt zal voortzetten, teneinde de Volks
vertegenwoordiging te overtuigen van de
noodzaak van het aanbrengen van de door
het Comité voorgestane verbeteringen en
besluit deze motie ter kennis te bren
gen van de Tweede Kamer der Staten-
Generaal en de pers.
Soest, 29 Januari 1932.
De Voorzitter der Vergadering:
M. M. van Wely.
WORDT UW OMZET
wanneer gij regelmatig
adverteert in „De Soester".
uitgave van de N.V. Eerste
Soester Electr. Drukkerij.
Dit blad verschijnt twee
maal per week en wordt
door honderden betalende
abonné's in SOEST en
OMGEVING gelezen