J*r „H. COMMUNIE"-!
PRIMA TUINGRINT
De Liberale Staatspartij
STEMT DAN LIBERAAL,
Stemt dan op LIJST 15
Nieuws- en Advertentieblad
Verschijnt Woensdag en Zaterdag
Europa op weg naar de
eenheid.
WILLEM VAN NASSAU
Prins van Oranje.
DE VRIJHEIDSBOND
Jhr. Ir. 0. C. A. van Lidth de Jeude
OPNAMEN
Fotograaf Drost - Steenhofstraat 56
Wat is de „De Vrijheid" 1
No. 32
Een en Twintigste Jaargang
Zaterdag 22 April 1933
UITQAVE: N.V. EERSTE SOESTER ELECTR. DRUKKERIJ v.h. B. d. BOVENKAMP
REDACTIE- EN ADM.-ADRES: WEEDESTR. 7 - TEL. 2062 GIRO 161165
Dit nummer bestaat
uit 2 bladen.
Eenheid
GEZAG
WENSCHT GIJ:
ZOO JA,
No. I van Lijst 15.
De Liberale Staatspartij
„De Vrijheidsbond"
Levert U BETERE BRANDSTOFFEN en Goedkooper
KANTOOR. KERKPAD 1A - SOEST - TELEF. 2180, HUIS 2186
EERSTE SOESTER BEGRAFENIS ONDERNEMING
Begrafenissen - Transporten - Crematie's
BUREAU VOOR ADMINISTRATIE: VAN WEEDESTRAAT7 - SOESTDIJK
ADVERTENTIËN EN INGEZONDEN STUKKEN WORDEN INGEWACHT
TOT UITERLIJK DINSDAGS- EN VRIJDAGSMORGENS 10 u.a. h. BUREAU
ADVERTENTIËNVAN 1-5 REGELS 75 CTS., ELKE REGEL MEER 15 CTS.
GROOTE LETTERS NAAR PLAATSRUIMTE, BIJ ABONNEM. KORTING
ABONNEMENTSPRIJS f 1— PER DRIE MAANDEN. FRANCO PER POST
HET AUTEURSRECHT VAN DIT BLAD WORDT UITDRUKKELIJK VOORBEHOUDEN OVEREENKOMSTIG ART. 15 VAN DE AUTEURSWET 1912- (STAATSBLAD No. 380)
i.
Juist in verbarnd met het feit, dat opnieuw
ernstige pogingen worden gedaan om door
den actieve santen werking in het bijzonder
van Frankrijk, Duitschland en Italië den
angel der onrust en kwade verwachting uit
het Europeesche leven te nemen, as het van
groot belang te bedenken, dat een dergelij
ke ontwikkeling van zaken volkomen in de
lijn Ji)gt van een noodzakelijke en nadteren-
de mogelijkheid van een Europeesche een
heid, de door vellen nog al te dikwijls uto
piscih geaahte Vereeniigde Staten van Euro
pa. De bezwaren en moeilijkheden, die een
practische uitvoering van een Europeesche
unie in den weg zouden staan, worden dik
wijls zoo breed uitgemeten, en zoo buiten
•de juiste verhouding zwaar voorgesteld, dat
het niet anders dan verlichtend en buiten
gewoon opbouwend kan zijn, een parallel
te trekken met de totstandkoming van de
Vereenigde Staten van Noord-Amerika.
II.
We zijn daartoe op uitnemende wijze in
staat door een uitstekend artikel van Roger
Shaw, dien bekenlden redacteur van 't groo-
te Amerikaansche blad American Review
•of Reviews, dat we onlangs in The Chris
tian Science Monitor aantroffen, en waarin
ideze begaafde en zeer practische idealist
op onomstootelijike wijze uiteenzette, dat
tot zekere hoogte een. „Vereenigde Staten
van Europa" reeds bestaan heeft onder het
Romeinsche keizerrijk, onder het christen
dom van de middeleeuwen, alsmede onder
den scepter van Napoleon Bonaparte.
Duitschland streefde er in zijn vóór-oorlog-
sche plannen van „Berlijn-tot-Bagdadi" naai
en ook in zijn plannen voor een vereenigd
Middel-Europa door middel van douane
unies. De Volkenbond is in de oogen van
critici te kort geschoten, evenals dat gezegd
werd van de oorspronkelijke, Amerikaan
sche „Artikelen der Confederatie", tenge
volge van te losse organisatie en rivalitei
ten.
III.
Een soort van organisch verband tus-
schen d'e groote mogendheden op het Euro
peesche continent is bijna een noodzakelijk
heid om een nieuw wereld-conflict te voor
komen. En de oplossing ligt in de eerste
plaats in samenwerking tusschen Duitsch
land en Frankrijk. Daarbij moet Italië ge
voegd worden, waardoor een soort drie
hoeks-overeenstemming wordt gevormd.
Nederland, België, Polen en de kleine en
tende zullen zeker spoedig volgen. En als de
groote drie mogendheden het met elkaar
eens zijn, :s het gevaar vrijwel bedwongen.
Of Engeland zich daarbij aansluit is niet
essentieel, dooh waarschijnlijk zou het zich
bij de continentale mogendheden voegen,
in de traditioneele rol van stabilisator.
IV.
Zooals tusschen de Vereenigde Staten van
Amerika het geval is, zou vrijhandel een
eerste vereischte zijn, omdat daardoor
grensverschillen, en kapitalistische rivali
teiten gebasseerd op de exploitatie van han
delsbelangen, voorkomen zouden worden.
Geschillen over den Poolschen corridor, de
grens van Ulster, de Hongaarsche grenzen
enz. zouden neiging vertoornen van zelf te
verdwijnen, precies zooals de bittere inter-
koloniale veeten, die bestonden vóór de
aanneming van de Amerikaansche constitu
tie. Zeer hevige en diepgewortelde twisten
hebben tusschen de Amerikaansche staten
geheerscht. ,En toch lijïlcen die thans zoo ge
ring. Natuurlijk zegt de „practische" cri
ticus dat de dertien Amerikaansche kolo
nies door bloed en taaibanden vereenigd
werden en geen duizend jaren van nationale
veeten, zooals in Europa, achter zich heb
ben. Ze waren niet zoo gedrenkt in onheil
spellende traditie. Maar hier geven de cri
tici juist hun volslagen onwetendheid om
trent de werkelijke Europeesche geschiede
nis bloot. Het nationalisme in zijn ver
scherpten vorm dateert slechts van 1789,
van de Fransche revolutie met haar leer
van vrijheid, gelijkheid en broederschap.
Vóór dien hadden Franschen zich zelf nau
welijks als Franschen beschouwd, of Duit-
schers zich als Duitsohers. Ze hadden de
band van ras en taal niet gevoeld. Van een
natie hadden ze geen notie! Ze vochten
vroeger tegen elkaar als protestanten en
katholieken, als onderdanen van een Bour
bon en onderdanen van een Habsburg!
Italië was destijds geen natie, slechts een
aardrijkskundige uitdrukking; m.a.w. de
nationale haat in Europa is absoluut /an
slechts zeer jongen datum en geenszins
fundamenteel.
V.
In de zeventiende en achttiende eeuw
speelden godsdiensttwisten dezelfde rol, als
ras- (of nationale) twisten heden, en klasse-
twisten wellicht morgen. De godsdienst
twisten in Amerika waren minstens ander
halve eeuw oud, onze huidige nationalisti
sche twisten zijn niet oudier en zeker min
der logisch. Wederkeerige verdraagzaam
heid tusschen de godsdiensten schoot wor-
tel in Amerika in de achttiende eeuw.
VVaarom kan wederkeerige verdraagzaam
heid tusschen rassen en talen niet op de
zelfde wijze steun vinden in het door oor
log verscheurde Europa? Het kan en het
moet!
VI.
Laat iedere Europeesche staat zijn tradi
tie, regeeringsvorm, parlementair of dicta
toriaal régime behouden, laat desgewenscht
afscheiding een gegarandeerd recht zijn.
Maar er moet gemeenschappelijke bewape
ning, gecentraliseerd, voornamelijk van
luchtkrachten, bestaan. Toleenheid is ech
ter het voornaamste en verder een minimum
aan regeering door een opperste centrale
raad van Pan-Europa. Het duurde bijna
•een eeuw, aldus concludeerde Roger Shaw
zeer terecht, vóór Amerikanen er aan ge
wiegd waren om aan zich zelf te denken als
Amerikanen en niet als New-Yorkers of
Virgtiaii anten. We kunnen' hopen, dat onze
kinderen of onze kleinkinderen, de vrienden
ii'n Europa zich Europeanen zullen zien voe
len.
FLORIS C.
(Nadruk verboden).
Op 24 April a.s. zal het 400 jaar geleden
zijn, dat Willem van Oranje, d,e grondleg
ger van Neerlands onafhankelijkheid te Dil
lenburg in 't Graatschap Nassau werd gebo
ren. Zijn vader was Willem de Rijke, die
echter alleen maar rijk was in kinderen,
wamt hij had uit zijn huwelijk met Julaana
van Stolberg, vijif zonen en zeven dochters.
verwacht in het bezit was geraakt van zul
ke uitgebreide eigendommen werd hij uit
het ouderlijke huis te Dillenburg naar Brus
sel gezonden om daar aan het Hof van Kei
zer Karei V verder te worden opgevoedL
Al spoedig werd hij de vertrouweling des
keizers, die met zijne gewone scherpzinnig
heid het merkwaardig karakter van den
knaap leerde kennen en waardeeren. Er
schenen geene geheimen te zijn, welke de
keizer te hoog schatte voor die bevatting of
de stilzwijgendheid van zijn page. Van na
ture bezat deze een( bijzonder scherp ver
stand en helder oordeel, die op deze wijze
al vroeg op 'n buitengewone wijze werden
ontwikkeld. Zorgvuldig de handelingen der
menschen waar te nemen en in stilte na te
d(enken over hunne beweegredenen, was
een der geldefste bezigheden van den jeugdi
gen prins gedurende zijne Jeerjaren-aan het
hof van den Keizer te Brussel. Toen deze
in 1555 in genoemde stad, afstand, van de
regeening deed ten behoeve van zijn zoon,
Philips de Tweede, leunde hij gedurende
de plechtigheid op den, schouder van den
prins, terwijl dieze later de keizerlijke
kroonsieraden van den ontkroonden vorst
aan keizer Ferdinand aanbood. Met deze
dienstbewijzen was de betrekking tot Karei
geëindigd en diie tot Philips begonnen. Kort
daarna brak er wederom oorlog uit tus
schen Philips en den Koning van Frankrijk.
De 1ste was zoo verlangend naar vrede, dat
hij dezen tot eiken prijs wenschte tot stand
fe brengenl Dit verlangen sproot echter
niet voort uit een afkeer tot bloedvergieten,
zooals we straks zullen zien. Door bemid
deling van den Prins van Oranje kwam de
vrede spoedig tot stónd en het pleit voor
zijn staatkundig genie, dat Frankrijk daar
bij als 'de overwonnen partij kapituleerde.
H,ij was een dier gijzelaars, welke koning
een krachtig staatsbestuur
onverzwakte handhaving van het
gezag
de binnenlandsche orde te bewaren?
vrijheid voor het individu
de nationale eenheid te bevorderen?
Hebt gij geen voorkeur voor één der andere candidaten van deze
lijst met alleen Ulrechtsche namen, zoo stemt dan Woensdag 26 April
op
Bestuur der afdeeling Soest van de Liberale Staatspartij
„De Vrijheidsbond"
ORDE J. v. Oldenborgh, Voorzitter. C. Haver, Secr., Julianastr. 54 Vrijheid
JullLana van Stolberg was eene hoogstaande
vrouw, met oen voorbeeldig karakter be
gaafd en van ongeveinsde godsvrucht. On
der die moeders van groote mannjen ver
dient zij eene eereplaats en het is geen, ge
ringe lof, dat zij de moeder was van Wil-
Lem van Oranje, en van Loidewijik, Adolf,
Hendrik ent Jan van Nassau.
Nu het grootste deel van het Nederland-
sche voLk zich opmaakt om het vierde eeuw
feest van de geboorte van Willem van
Oranje te herdenken is het niet ondienstig
om iets naders van dien merkwaardigen
man mede te deelen, die dien bijnaam had
van „die Zwijger" en later den eeretitel
droeg van „Vader des Vaderlands". Hoe
kwam die Duiitsche graaf in de Nederlan
den, en welke oorzaken ontstonden er, dat
zijne geschiedenis zoo nauw aan die van
ons land werd verbondlen, en waarom droeg
hjij den titel van Prins van Oranje? Zie
daar eenige vragen, die zeer zeker door de
meeste Netd'erlanders wel kunnen worden
beantwoord, doch waarop een groot
aantal het antwoord wel zal schuldig blij
ven. Beginrten we, om de laatste vraag
te beantwoorden. Het vorstteudom Oranje,
een onafhankelijk staatje onder een één
hoofdig bestuur, gelegen in Frankrijk, was
door erfrecht overgegaan in het geslacht
van Chalons. In 1544 sneuvelde zijn vorst
Prins Réné dn de loopgraven van Saint-Di-
ziier. Aangezien hij geene wettige kinderen
naliet vervielen al zijne waardigheden en
bezittingen bij testamentaire wilsbeschik
king aan zijn vollen neef, Willem van Nas
sau, zoon van zijn vaders broeder Willem,
die op den leeftijd van 11 jaren Willem de
Negende van Oranje werd. Nadat Willem
op zoo'n jeugdigen leeftijd als het ware on-
Henidrik van Frankrijk zich uitkoos voor
de behoorlijke uitvoering van h$t gesloten
verdrag en het was gedurende zijn verblijf
in dat land, dat h|ij die merkwaardige ont
dekking deed, waardloor de richting van
zijn verder leven geheel bepaald werd. Bij
gelegenheid van eene jachtpartij in 't bosch
van Vincennes gehoudlen, geraakten de
Priins en dien Koning van Frankrijk met
eLkaaider alleen. De Fransche koning was
geheel vervuld van het groote plan, dat hem
van de zijde van Philips was voorgeslagen.
Om geen andere reden dan om de ketterij
met wortel en tak uit te roeien was de
Spaansche Koning zoo uiterst verlangend
geweest om den vrede en een openbaar
verdrag met Frankrijk te sluiten. Eene ge
heime overeenkomst zoude weldra volgen,
waarbij de wederzijdsche monarchen zich
plechtig zouden verbinden om al de aan
hangers van den) nieuwen godsdienst in
Frankrijk en in de Nederlanden om te
brengen. De Fransche Koning verkeerde
in dien waan, dat de Prins ook met dat ge
heim bekend was en openbaarde hem de ge
heelde zaak, zonder eenige terughouding.
Voor de uitvoering van het plan in de Ne
derlanden zouden de Spaansche krijgsbon-
den, daarop rekendie Philips, uitstekende
diensten bewijzen. De Prins, ofschoon in
wendig diep verontwaardigd, zeide echter
niets en liet ook niets blijken^ en de Koning
van Frankrijk vermoedde in de verste verte
niet, welk eene onschatbare waarschuwing
hij aan den man had gegeven, wiens levens
doel het zoude wordlen om zich met alle
hem ten dienste staande middelen tegen de
moordplannen van zijn vorst te verzetten.
Willem van Oranje ontving den bijnaam
van „dien Zwijger", door de wijze, waarop
A.s. Zondag is ons Atelier tot 's avonds 8 uur geopend
FlRMA JOH. TAK (voorheen Kleman en Berghuis)
Kantoor Kerkpad la SOEST Telefoon 2180 Huis 2186
In Meterbak af te leveren tegen scherp concurreerende p r ij z e n
hij de mededeelingen van den Koning van
Frankrijk aanhoorde, zonder dezen Vorst
door woord of blik te laten bemerken, welk
een grooten misslag hij begaan had. Zijn
voornemen om zooveel onschuldige men
schen te behoeden voor e(en verschrikkelij-
ken dood sproot echter niet voort uit over
eenstemming met nne godsdienstige be
grippen, maar enkt n alleen uit een edel-
aardigen en mannel afkeer voor moord.
Op 18-jarigen leefl .-as de Prins in het
huwelijk getreden n.^, u>. v.vcuccils 18-jarige
Anna van Egmont, gravin van Buren, een
der rijkste erfgenamen in de Nederlanden.
Na eene echtverbintenis van 7 jaar, overleed
zijne echtgenoot in 1558, hem al hare rijke
bezittingen nalatende. We moeten Willem
van Oranje bij den aanvang van zijn groot-
schen loopbaan niet beschouwen in het licht
van een eenigszins later tijdperk. Bij geen
historisch persoon is de wet van eene steeds
toenemende ontwikkeling en vooruitgang
dui "dijker zichtbaar dan bij hem. Op den
leeftijd van 26 jaren is hij nog niet de „pa
ter patriae"', de held, die met schier boven-
menjschelijke kracht worstelend doordringt
door een heir van vijanden en duizendtal
moeilijkheden, langs een donker en gevaar
vol pad, dat hem na aLlerlei strijd, ontbe
ring en rusteloozen arbeid naar 't graf zal
voeren. Zijn weg was thans nog met rozen
bestrooid. Hij was rijk, machtig en van vor-
stelijken) rang, doch hij bezat tevens de
kiem van hetgeen later tot zedelijke en ver
standelijke grootheid zoude rijpen. Hij was
naar het uiterlijk Katholiek, doch volstrekt
geen dweeper, zooals dat met Philips het
geval was. Hij was niet zeer ingenomen
met de godsdiensthervorming, waarvan hij
later eten der voornaamste kampvechters
zoude wonden. Behalve het opvolgen van
kerk gewoonten en kerkvormer, voor zoo
ver deze in die dagen voor iemand van
zoo'n hoogen rang onmisbaar werden ge
acht, bemoeide hij zich niet met godge
leerdheid en hield hij zijne gedachten steeds
zorgvuldig van geestelijke dingen afgewend.
Hij hield van een gemakkelijk, vroolijk,
prachtig vorstelijk leven, en zijne middelen
steldten hem in staat deze levenswijze lan
gen tijd vóórt te zeten. Daarbij was hij een
ervaren edelman in den echten zin van het
woord. Tijidgemooten van alle kleur, van
hoog tot laag, roemen om strijd de voorko
mendheid en de beschaafde manieren van
den prins. Nooit, zoo zegt 'n zeker Kath.
schrijver, kwam een trotsch of onbeschei
den woord over zijne lippen. Nooit liet hij
tegenover zijne dienaren of ondergeschik
ten eenige toorn blijken, wat zij ook moch
ten hebben misdaan, doch hij vergenoegde
zich er mede om hen met zachtheid te ver
manen, zonder te dreigen of te beleedigen.
Vriendelijk en minzaam in zijn spreken,
wist hij door zijn aangenamen omgang al
de edelen van het hof tot zich te trekken.
Hij was bemind en geëerd bij het gansche
volk. Zijne manierten waren innemend, on
gedwongen, doch niettemin vol waardig
heid. Hij bezat de natuurlijke wellevendheid
van het hart, doch deze had bij hem een
hoogst behagelijken vorm aangenomen,
door dagelijkschen, omgang met menschen
van allerlei rang en stand.
Wordt vervolgd.
In dit nummer hebben wij met wehvil-
ltenlde toestemming kunnen overnemen en
kele teekeningen van Ton van Tast met ge
dichtjes van Observator, eerder afgedrukt
in „De Vrijheid".
Wat is „De Vrijheid"?
„De Vrijheid is een staatkundig week
blad, dat tevens de officieele mededeelingen
Wijze: „Ment gij die mannen van den
Vrijstaat niet".
Kent gij de mannen van den „Vrijheids
bond"?
Die steeds de zijde van „het Recht" vóór-
stond;
Die steeds is: Liberaal;
Die steeds verstond: 't belang van 't al
gemeen;
Die eerbied heeft: ook anders richting
heen,
Mits: eerlijk' mannen-taal,
Mits: eerlijk' mannen-taal!
Kent gij de Liberale Staats-partij?
Vrijgevig, onbekrompen, mild en vrij;
In, haar program bepleit:
„Geen politiek in dien Gemeenteraad";
„Voor beter Winkelsluitings-wet paraat",
Die niet tot armoe leidt,
Die niet tot armoe leidt.
Kent gij die Staats-partij, steeds Liberaal?
Steeds tegen dwang 't zij van dien Cleri-
caal
Of Socialen kant;
Die steeds een vóór-recht voor den één
verfoeit,
Wa rdoor een ander in zijn brood be
snoeit
Vervailt tot pauper-stand,
Vervalt tot pauper-stand,
Kent gij de Liberale Staats-partij?
Die steeds wenscht waór dan ook de
weg steeds vrij,
Voor wien naar voren wil;
Die oog en oor heeft voor den Middenstand,
Aan „dwangziek sectarisme" heeft het land,
land,
Dat hatelijk paskwil,
Dat hatelijk paskwil;
Daarom: Hij leve hoog! De Vrijheids
bond!
Die steeds weer als bekend 't belang
voorstond,
Van 't groote algemeen!
Die haat des werkloozen wanhoops-stiijd,
Die 't land slechts naar de grootste armoe
leidt;
Die wil: naar voorspoed heen!
Die wil: naar voorspoed h-en!
ALzoo, het zij, met nadruk, weer gezegd:
Zij, Hij, die - vóór het stemmen - overlegt,
Kiest: onze Staatspartij;
Die werkt opdat in ons Gemeenebest,
Het hoogst word' orde, recht en wet ge-
vesd,
Van 's-Werelds Staten-rij,
Van 's-Werelds Staten-rij!
AD REM.
bevat van de Liberale Staatspartij „De Vrij
heidsbond". Het weekblad wordt uitgege
ven door de N.V. Drukkerij en Uitgevers
maatschappij „De Vlijt", Koningsstraat
1415 te Arnhem en staat onder Hoofdre
dactie van Mr. J. J. van Bolhuis. Naast Vele
anderen, behooren tot de geregelde mede
werkers Mr. J. H. Belinfante en den heef
G. Polak Daniëls. De abonnementsprijs be
draagt f 6.per jaar bij vooruitbetaling.
Abonnementen kunnen worden opgegeven
bij de uitgeefster en ook door bemiddeling
van den secretaris der Afdeeling Soest van
de Liberale Staatspartij „De Vrijheidsbond",
Juilanastraat 54, wordten doorgestuurd.
Gaarne wekken wij onze lezers op om
eens nader met „De Vrijheid" kennis te ma
ken en zich daarop te abonoeeren.
v.h. Kleman en Berghuis
Fa. M. HAKS en WED. D. HAKS. Opgericht 1890
TELEFOON 2146, 2037, 2002
D. HOOLWERF, Dir., Heuvelweg 18