De buurtschap Asschat-deel 6 (slot)
Benzin e-schaarste.... nou èn
Zondagsschool
ASSCHAT DOOR DE
OORLOG ERNSTIG
GETROFFEN
IDERDAG 20 DECEMBER 1973
LEUSDER KRANT
15
Ansje Lagerwey en Toontje van Asch hielpen de kastelein van ..De Ros
lyert" op zijn hoge (iets en met matige snelheid werd de tocht ondernomen
Hamersvelds dreven
Weinig groot verkeer in het kleine Hamersveld. De beide tollen dienden soms
als veilige zitplaatsen voor de dorpsjeugd
Te voet gingen Martje en Marie Apeldoorn, Joost Burghout en nog twee
kinderen naar de school van bovenmeester J W. van der Heul aan de Ooyevaars-
horsterweg onder Leusbroek. De Leusbroekenaren droegen klompen omdat
klompen veel gezonder dragen Met klompen kun je heerlijk glijden op het ijs.
Klompen zitten met de winterdag heerlijk warm. Klompen dragen is in de
zomerdag koel voor je voeten En klompen waren soms makkelijk als strijd
wapen bij een kwajongensgevecht.
LEUSDEN - Nederland zit ge-
vaugeu in de greep van de euer-
gie-crisis. Benzine wordt op de
bou gezet. Kortom: er breken
audere tijdeu aan. De Leusder
Kraut laat u - in samenwerking
met haar medewerker J. M.
Schouten - nog even zieu, hoe
het vroeger was, toen er nog geeu
auto's waren. Een aardige terug
blik in dit laatste nummer van
1973. De foto's tonen in ieder
geval aan, dat het ook zouder
auto's kau. Wij geven toe, dat
de tijdeu veranderd zijn. Maar
ook beter?
red.
'74 van
'ert de
in de
eester
arsin-
orters
de
goede
klein
eoefe-
n zijn
;eheel
genot
chter-
jezel-
iar de
rust
akt 2.
cem-
Spor
orst2
ia! de
LEUSDEN - Uit een jeugddagboek
1939: Haast overal kwamen sol-
leu. De 16e september kwam het
jertje aanzetten, allemaal jongens
D Jan de Witt De keukenwagen werd
plaatst tegenover de R.K. Kerk en
ft Militaire Bureau werd heel netjes
ous in huis geplaatst. De school
stampend vol met soldaten. Na
i hier genesteld te hebben begon
eigenlijke dienst. Er zou een grote
ver te i'er^u'e worden gebouwd in het
artschap Asschat ongeveer twee km
er vandaau. Alle boereu in diestreek
jesteu evacueren. Dagelijks zag men
soldaten gewapend met bijlen en
«welen iu eeu grote groep, met
oraau de trommelslager, ten velde
ekkeu naar de toekomstige water-
lie.
Ed zo begon voor de buurtschap
sschat een vijftal zeer moeilijke
rlogsjareu. Oorlogsjaren waarvau
jr geschiedenis reeds uitvoerig ver
been in de Leusder krant.
MET DE BROODMAND
ASSCHAT IN
Horst Als ik me goed herinner is
de boerderij het eigendom van een
Franse dame De boerengezinsleden
worden groot van Hamersvelds brood
Bij bomenzager Schreuder even af
gestapt om er te kijken hoe de dikke
ronde bomen tot brede planken worden
gezaagd Links daar voorbij de Eiken
laan op naar de boerderijBrinkhorst"
waar Dirk van Ginkel - een goeiege
kerel met bakkebaarden - enzijntorrig
vrouwtje en kinderen wonen Een goeie
en makkelijke klant en zoals bij alle
overige boeren wordt er hoofdzakelijk
roggebrood gegeten Naast de levering
van een achtponder roggebrood van
twaalf stuivers ook nog een paar pak
eigengebakken beschuit van 10 centen
per rol. De laan is vrij lang en met
dooiweer - na de vorst - moeilijk
begaanbaar Kees Tolboom, ook al
een goeie en makkelijke klant die
getrouwd is met Teun Hilhorst woont
op de boerderij ,,De Bantuin" (aldus
de Hamersveldse boerderijenkenner
Arie van Kooy) en de flinke koters
groeien enorm dank zij roggebrood
Graan dorsen omstreeks 1920 op
de boerderij vau Kees van Daatselaar.
Toen kende men uog burenhulp. De
ééu hielp de ander en over geld werd
niet gesproken!
Mijn vader was broodbakker en dat
ild dan in dat je als kleine school-
egens werd ingezet om brood te
oten, of mooier gezegd om brood
bezorgen Een van die ritten was
sschat. Omdat ,,De Riet" en „Zand-
rink" eertijds behoorden tot de
•rechte van Snorrenhoef kunnen tot
Aschatter inwoners worden gerekend
die wonen tussen ,,De Schans" en
„Valleikanaal" De bakkers
iamen uit Achterveld en Hamersveld.
zijn er nog enkele Hamersvelders
ouder zijn dan de schrijver van
verhaal en die ook in Asschat
sod hebben „gevent", maarzij mogen
ia zelf hun wetenswaardigheden over
haast allemaal geschikte boeren van
ichat op schrift stellen, temeer daar
het laatste ware verhaal is in
5 ireeks van „De Ambachtsheerlijkheid
sschat".
6 Als jochie mocht je - schrijlings met
2 benen zwaaiend tussen de stangen
in de te grote fiets hangende - naar
sschat om er een half roggebrood
thteraan te brengenWerd je
roter dan was het de zware vracht
i de broodmand op de transportfiets
e je dan maar vooruit moest zien
krijgen De meeste boerenwegen
f. iren van zand, soms modderig en vaak
J. sd je last van de paaltjes langs de
A die een afscheiding vormden tussen
f' si loop- en fietspad en de karrenweg
o wa het ook in Asschat
Vanaf de „Zandbrinkmolen" naar
de Schans" in slechts enkele honder-
- sn meters. Links er voorbij zie je
J e mooie paarden lopen van hengsten-
Dér Karei van de Munt. Daar de
ïdweg in, kom je bij de boerderij van
irel en links ervoor woont Kees van
hatselaar die getrouwd is met Anna
Tijdens de oorlog 1940-1945 werd er in Asschat hevig gevochten
In 1940 tussen de Nederlandse soldaten van het 16e Regiment
Infanterie en de Duitse aanvallers
In 1945 tussen de Duitse verdedigers en de Geallieerde (Canadese)
aanvallers.
In 1940 gingen boerderijen in vlammen op
In 1945 gingen boerderijen in vlammen op en schoten de Duitse
soldaten weerloze onschuldige boeren en burgers in Asschat neer.
WAARVOOR?
Vijf lange, bange wrede jaren
Werd met beschavingsleer gespot
Strijd en terreur, diepe ellende
Voor kind'ren van eenzelfde God
Ook Asschat werd zwaar getroffen
Door het satanische geweld,
Het heeft tot in hare omtrek
Zijn smartelijke lot geteld.
Tot tweemaal toe - begin en einde
Van een meedogenloze strijd -
Raakte de buurtschap Asschat
het bloed van medeburgers kwijt
O God waarvoor9 Voor wie dat offer
Van Uwe schepselen gebracht?
Geen mens vermag antwoord te geven -
Slechts éne wens: nooit meer zo'n „nacht"
was een opgewekte man en bij zijn
leven al was hij een heilige Lichame
lijk was hij een wrak en door de ver
groeiingen van zijn ledematen lag hij
met opgetrokken benen in een groot
breed bed Naast deze ernstige ziekte
volgde ook nog dat hij later blind werd
en ook het gehoor was maar beperkt
meer Bewondering had iedereen voor
Aart Tolboom die sterk van geest was
Als je dacht nu heb ik hem te pakken
dan had hij zijn antwoord al klaar,
hij antwoordde op blijde beminnelijke
wijze. Zijn gehoor is zo scherp ge
weest dat hij aan het hoefgetrappel
van de paarden van de boeren uit
Asschat kon horen welk paard voorbij
kwam Na zijn overlijden moest er
een kist gemaakt worden met speciale
afmetingen, hoog en breed, zo waren
1 zijn ledematen uiieengegroeid. Niet
door de deur maar door de raam
opening ging hij naar zijn laatste rust
plaats. Hij overleed op 13 oktober
1943, zes en zestig jaar is hij ge
worden en drie en dertig jaar daarvan
heeft hij lichaamlijk smart geleden.
Misschein mag de herinnering aan
Aart Tolboom een les zijn voor de
hedendaagse mens. Hij was oprecht en
had een onuitputtelijk geduld Groot was
zijn geloof, vurig zijn liefde, sterk zijn
vertrouwen op God
Aart was „heer van de ambachtsheer
lijkheid Asschat".
J M. Schouten
Bij de foto:
De eerste steeu vau de Zoudagsschool
te Asschat werd gelegd op 16 septem
ber 1903 door de moleuaar vau de
,,Zaudbriuker Moleu" de 76 jarige
Aalt Bakker. Het gebouw was eeu
daukbaar gescheuk vau de Ouders
vau Mej. A. A de Beaufort toeu zij
meerderjarig (toeu 23 jaar) was ge-
wordeu. De laatste Zoudagsschool-
dieust werd gehoudeu iu 1960 eu is
de huidige eigenaar er mee doeude
eeu woouhuis vau te makeu.
(zonder ringelwiek want dat geeft een
bittere smaak) Eerst nog even naar
de verste klant, maar dat valt tegen.
Op de hoek van de „Loppurseweg"
en de „Asschatterweg" aan de rech
terzijde een prachtig hoog bos met
veel sparren en enkele vliegdennen.
Net als in de Hoendersteeg (tussen
„De Penhut" en „De Kleine Riet")
zouden er de mooie wilde orchideen
groeien Op de hoek van de „Lop
purseweg" woont Manus van de Hengel
met Geertemeu, een beetje „zijig"
pratend Als Manus vraagt: „Moet het
waswater koken, vrouw?", is het ant
woord „Nee Manus niet koken hoor...
ruusen Manus, ruusen"
De verste Asschatterklant woont een
heel eind de bar slechte landweg in
Je verkocht er een roggebroodje, had
in alle dankbaarheid vijf centen ver
diend en daarvoor moest je dan ook
proberen een bijtende rot hond van je
af te houden En liet de boer
(R I.P. hij ruste in vrede....) het niet
zien dat je voor je eigen veiligheid
de hond een fikse trap verkocht want
de volgende keer kreeg je uitbranders
van het „vrommus" en je had drie
kilometer voor niks gefietst want ze
nam geen brood van je!
De meeste beschuit werd gegeten
door Geertje, Aart en Marie Tolboom
die woonden m een burgerhuis langs
de straat. Beste mensen, royaal met
fluitkoffie met een beschuit met „eer-
bessen", of een handvol kersen van de
eigen boom, of een stuk zure zult,
maar dat moffelde ik meestal maar
weg in mijn broekzak, want zuur spul
nee hoor.
Aart die was geboren op de Eerste
Kerstdag 1877 werd op dertigjarige
leeftijd erg getroffen door rheumatiek
of wat daarmee verband houdt. Drie
en dertig jaar heeft hij geleden. Het
LEUSDEN - Na het artikel over de
Zondagsschool Asschat mochten wij
nog een enkele aanvulling ontvangen
Overigens bleek wel uit de verschil
lende reacties dat men het een mooi
en echt verhaal had gevonden. Mej.
A. A de Beaufort, nu 93 jaar, wonen
de in de stille rust van huize „De
Boom" van waaruit men eerlijke liefde
en dienstbaarheid aan de Heer en de
medemens stelt boven een jachtig le
ven en roem, stelt dat het Dirk
van Garderen is geweest die met de
gedachte kwam tot de oprichting van de
Zondagsschool in Asschat. Toen er
later kerkdiensten werden gehouden
in de Zondagsschool maakte de latere
Professor Van Ruler de opmerking
dat de predikanten aan geld niet het
meeste hadden en meer aan iets eet
baars zouden hebben Toen maakte
timmerman Schreuder een kastje het
welk werd bevestigd in het Zondags-
schooljxirtaaltje. Om beurt lagen de
gemeentenaren er brood, bonen enz
in en Schreuder zorgde met eieren
voor verdere aanvulling. Het eerste
meisje dat het orgel bespeelde was
Willemien Deetman, dochter van de
mulder op de „Zandbrinker Molen"
Gedurende lange tijd heeft ook Alie
Klomp het orgel bespeeld en in de
herinnering van Mej. de Beaufort is
gebleven dat Jannie van Maanen de
laatste organiste was en tussentijds
zou ook een jongeman - wiens vader
hoofd was van opvoedkundige inrich
ting - het orgel hebben bespeeld
De Asschatter Zondagsschool is er
niet meer, maar de herinnering zal
nu nog bij velen leven ondanks de
arme tijd was er toch vaak vreugde
en dankbaarheid.
J. M. S.
,Mag Jacob buiten komen spe
len9
Herman van de barbier en de potten- en pannenverkoper en Ruurt van Poetje
visser in een open Hihnrp»A" win ~i.i- j j- t-
„Groot Achteveld"
X0EGER VEEL PAARDEKRACHT EINDE 1973 WEINIG BENZINE
OWAS HET: Achterveld, Hamersveld, Stouteuburg, Leusbroek
OIS HET NU: Leusdeu/Ceutrum, Leusdeu/Zuid, Achterveld
Het echte brood van de echte warme bakker in kraakheldere karren en manden,
en zo gingen Steven van de Berg en zijn knechts de Hamersveldse en Asschatter
boer op.
Rustig was het leven op het landgoed „De Boom". En rustig genoot één van de
Beaufortjes van zijn wagenritje in de heerlijk ruikende sparrenomgeving.
(J:
ito's
»nzine
last
ile's
Jademie
ilitairen, V.V D M
VROEGER:
Paarden
Onbedorven lucht
Rust
Tollen
De Grote School
Peerdevolk, IJzeren mannen
