IEDER JAAR tegen kerstmis duikt
de vraag op: „Welke ster is het ge
weest, die volgens het bijbelverhaal
de wijzen uit het oosten de plaats
aanwees waar Jezus werd geboren?"
Het is logisch dat men voor een
antwoord te rade gaat bij de sterren
kunde (de astronomie), hoewel het
eigenlijk meer een kwestie is van...
astrologie! Want ongetwijfeld wordt
met wijzen uit het oosten" gezin
speeld op de doening van oosterse
(nl. chaldeeuwse en babylonische) ster
renwichelaars. Zij beoefenden inder
daad de sterrenkunde, maar op een
bijzondere manier. Hun doel was de
tekenen te verstaan, die de godheid
door middel van de hemellichamen
aan de mensen gaf.
DONDERDAG 20 DECEMBER 1973 LEUSDER KRANT
DE STER VAN
,,WIJ HEBBEN GEZIEN ZIJNE
STER IN HET OOSTEN"
MEN GING er in die tijd van uit
dat de aarde stilstaand middelpunt
van het heelal was - een leer, die
zich tot Copernicus en Galilei's dagen
zou handhaven - en kon zodoende de
planetenbanen niet herkennen als een
voudige ellipsen. Hun grillige loop
moest iets beduiden In een bepaald
stadium van deze astrologische op
vatting waren heldere sterren de ster
ren van koningen. Wij vinden die op
vatting terug in Mattheus 2:2, waarin
de wijzen vragen: ..Waar is de geboren
koning der Joden, want wij hebben
gezien zijne ster in het oosten". Een
duidelijke aanwijzing
Minder duidelijk is de andere pas
sage (in vers 9 van hetzelfde hoofdstuk):
,,en zie, de ster die zij in het oosten
gezien hadden ging hen voor. totdat
zij kwam en stond boven de plaats
*aar het kindeke was"
Er is in de loop der eeuwen naarstig
geprobeerd om klaarheid over deze
kwestie te krijgen De astronomie is
tenslotte tot veel in staat. Gebeurte
nissen uit het oude Egypte, vermeld
in papyrus-kronieken van vér voor
onze jaartelling, heeft men nauwkeurig
kunnen vastleggen aan de hand van
daarin vermelde zons- of maansver
duisteringen Maar omtrent het hemel
licht dat zich tijdens Christus' ge
boorte moet hebben vertoond, tasten
we in het duister.
KONJUNKTIE
DIT OM tweeerlei reden. Het kan
bij de vastlegging van gebeurtenissen
uit een grijs verleden voorkomen dat
de sterrenkunde de geschiedenis te
hulp komt Wanneer zonder nadere
tijdsaanduiding wordt vermeld dat
zekere gebeurtenis heeft plaatsgevon
den (wij nemen een willekeurig voor
beeld) .terwijl Mars, Jupiter en Satur-
nus in konjunKiie waren", dan kunnen
we deze gebeurtenis lokaliseren men
kent de omlooptijd van deze drie plane
ten nauwkeurig en kan dus door bereke
ning vinden op welk tijdstip zij in
konjunktie (samenstand) waren.
Ook het omgekeerde komt voor.
Wordt bijvoorbeeld een veldslag be
schreven - met data erbij - tijdens
welke het plotseling overdag nacht
werd, dan heeft de sterrenkunde aan
deze vage aanduiding genoeg om te
weten dat hier een totale zonsver
duistering werd beschreven Men kon-
troleert op die wijze de vermelde
datum.
GEEN HOUVAST
MAAR DE vraag, die velen met kerst
mis stellen, blijft onbeantwoord. Er
zijn namelijk geen historische stukken
voorhanden over de geboorte van Jezus.
We weten niet precies in welk jaar
we die moeten plaatsen. Anderzijds
ontbreekt ook elke nadere aanduiding
omtrent ,,de ster van Bethlehem"
Met andere woorden, noch de geschie
denis, noch de sterrenkunde biedt enig
houvast
Ook de aanduiding „christelijke jaar
telling" geeft geen aanwijzing. Deze
dateert namelijk uit de zesde eeuw
na Christus, toen de geleerde Dionysius
Exiguus een bepaald jaar van de ro-
meinse jaartelling ,,het jaar 532 der
christelijke aera" heeft genoemd. Exi
guus deed dat op grond van tijd-
technische overwegingen. Een aanwij
zing omtrent het geboortejaar van
Christus houdt dit niet in, het is
hoogstens een zeer vage aanwijzing
Men gaat er bij gebrek aan exacte
gegevens dan ook maar van uit dat
de „ster van Bethlehem" een konjunk
tie is geweest van twee planeten. Ge
steld bijvoorbeeld dat Mars en Jupiter
in die tijd zo vlak bij elkaar aan het
firmanent hebben gestaan, dat het oog
maar één ster onderscheidde (de verre
kijker bestond nog niet!), dan zal die
„ster" van een uitzonderlijke helder
heid zijn geweest. Jupiter alleen is
immers al het helderste licht van de
avondhemel. Reden genoeg voor de
wijzen uit bet (astrologische) oosten
om het verschijnsel in verband te
brengen met een uitzonderlijke gebeur
tenis: de geboorte van de koning der
Joden.
BETHLEHEM
