De futuristische romans van Bruna Onze toekomst in SF verpakt 1 SF in het kort... WRHODAN Fantasteer, Nederiandse bibliografie van SF Samenstelling: Bert Vos King Kong: korte verhalenwedstrijd voor SF TTTYl o J.G.BALLARD Bibliografie van science fiction en fantasy in het Nederlands DE DUIZEND DONDERDAG 27 MAART 1980 boeken, voor u besproken Vandaag In dit nummer eenboe- ken-bijlage, waarin uitgebreid aandacht wordt besteed aan het fenomeen science fiction ón de fantasy, een literatuur-ge nre, dat duidelijk raakvlakken heeft met SF, hoewel het een genre is met een ge heel eiaen idioom. Wie verslingerd is aan de SF kan zich daar moeilijk van losma ken, hoewel niet iedereen zo n hoge SF- koorts heeft, dat hij of zij ook onmiddellijk een fanatiek SF-fan wordt. Toch heeft science fiction iets fascinerends. De één noemt hetontsnappingslektuur. Lectuur, waarmee je de harde werkelijkheid van vandaag ontvlucht om je te storten In de dromen van toekomst, kosmos, avontuur en utopia. Science fiction is echter méér dan dat. Het geeft ook een maatschappij kritisch beeld van een maar al te nabije toekomst of het waarschuwt tegen In vloeden van technologie of machts- strukturen die onze toekomst kunnen vernietigen of verminken. Science fiction heeft vele vormen. Het Is niet louter avontuur in de kosmos of op een buite naardse planeet. Het is niet pure tech niek. Science fiction omvat alles wat buiten het normale kader valt van verle den en heden. Science fiction is een voortdurende mengeling van weten schap, filosofie, samenleving, idlologie én fantasie. Kortom: Sf is gewoon science fiction. Misschien dat deze bijla ge u een stapje dichterbij brengt. V. Waarschijnlijk omdat niet iedereen science fiction kent als een genre, waarin anast avontuurlijke ruimteverhalen en zo, ook uitstekende maatschappij-kritische romans zijn te vinden, heeft uitgeverij Bruna te Utrecht, één der eerste uitgever ijen die de SF in Nederland een volwas sen karakter gaven, besloten een spe ciale reeks uit te gaan geven. Futuristi sche romans in paperback-formaat. Ik moet zeggen, dat Ik dit een uitstekend Initiatief vind. ook al ben ik het met bij voorbeeld de redaktie van „Holland SF" eens, dat de omslagen van deze reeks afschuwelijk zijn en niet dlrekt tot kopen uitnodigen. Gelukkig in dit geval dekt de vlag de lading niet, want de inhoud van de door Bruna tot nu toe uitgegeven futuris tische romans In deze reeks is zonder meer voorbeeldig en van een voortref felijke kwaliteit. Wanneer er ook nog iets aan de omslagen wordt gedaan, dan kan deze reeks uitgroeien tot een serie van niveau, waarin de betere, op de maat schappij gerichte toekomstromans wor den opgenomen DE MAN MET DE OGEN Het eerste deel in deze serie is ,,De man met de ogen' van D. G. Compton (The uns leeping eye)' Dé wereld; dTé'Comptön'ons in deze roman voor houdt ligt niet zo ver in de toekomst (dat is in het algemeen dacht ik. een kenmerk van deze serie) De televisie heeft aan invloed gewonnen en wordt steeds meer gebruikt om de massa zoet te houden Het is logisch, dat die massa steeds nieuwe impulsen nodig heeft om aan het beeld ge kluisterd te blijven Er wordt dan ook regel matig gezocht naar steeds shockerender onderwerpen In dit verhaal wordt een ver slaggever (omgebouwd tot een wandelende camera) op het spoor gezet van een vrouw, die weet, dat zij, door haar ziekte zal sterven De verslaggever verslaat dit stervensproces voor de tv ,,De man met de ogen is ont roerend en op sommige momenten zelfs be klemmend geschreven Compton weet zijn hoofdpersonen diepte mee te geven, vol herkenbaarheid Dèt èn de waarschuwing die in de roman verborgen zit, maakt ,,De man met de ogen" tot een toekomstverhaal van niveau ECOTOPIA Helaas kan ik dat niet helemaal zeggen van „Ecotopia van Ernest Callenbach. ook al is het niet direkt een slecht geschreven verhaal De vorm - een verslag - spreekt mij niet zo aan terwijl niet alles even geloof waardig overkomt Het gaat om de Verenig de Staten, die zich hebben gesplitst in twee delen Nu niet eens - zoals in de historie van dit land - in noord en zuid, maar in Oost en West De westkust is geheel anders van ideologie Het wil niets met het kapitalisme te maken hebben en zoekt het in een natuurlij ke. harmonische opbouw van de ecologie, maar ook in de harmonie tussen de mensen onderling Een utopie, waar zoveel mensen nu al zoveel tientallen eeuwen naar zoeken, maar wellicht nooit zullen vinden. Een ver slaggever van de oostkust mag deze utopie bezoeken en het met z'n geïndoctrineerde kapitalistische ogen bezien. Voor de liefheb bers best een aardig utopie niet de burgerlijke Het verhaal zegt met. dat ze fout waren, toen ze gingen spelen in- plaats van te werken, het verhaal vertelt al leen wat de gevolgen waren Hier in dit boek ontmoeten we Nemesis (de vergelding) niet het noodlot, omdat ieder van ons had kun nen ophouden met het spelen op straat, maar zoals ik hier vertel uit het diepste ge deelte van mijn leven en mijn hart, een af schuwelijke Nemesis voor diegenen, die door bleven spelen Ik ben zelf geen figuur in dit boek, ik ben het boek zelf." In feite is ..Schimmige beelden" een totale „bad trip", vol chizoïde mensen, die een wereld bevolken, die ze met meer door een gewone bril kunnen bekijken, ook al zouden ze willen Het aantal drug-gebruikers is fe nomenaal groot, ook al is er een narcotica brigade, die de ernstig verslaafden afvoert naar opvangcentra. Belangrijkste drug „Sluipdood'een gif dat uiteindelijk leidt tot een fatale chizofreme omdat het de verbin ding tussen de twee hersenhelften verteert Bob Arctor is een hoofdpersoon, die zelf ba lanceert tussen verslaving en niet-versla- ving en de strijd verliest Het slot van dit beklemmende verhaal stemt tot diep naden ken DE KLAP SCHIMMIGE BEELDEN „Schimmige beelden" is een opmerkelijke roman van Philip K Dick Een roman, die geheel afwijkt van hetgeen hij normaliter aan het papier toevertrouwt Dick was (is?) zelf een gebruiker van drugs en die ervaringen heeft hij op een hallicunerende wijze tot deze roman verwerkt, waarvan hij in zijn nawoord zegt. „Dit verhaal heeft geen moraal, zeker J G Ballard is een fenomenaal schrijver, die vooral in het verleden wist te imponeren met zijn met name apocalypische romans (De brandende aarde, De verdronken aarde. Doodlopend Strand e a.) Romans, die aan de ene kant fascineerden door de mogelijk heden van een apocalypse en aan de an dere kant een flinke dosis maatschappij-kri tiek in zich hadden Met name zijn recentere werk richt zich op de nabije toekomst en de gevolgen van de voortschrijdende technolo gie en ontmenselijking van de maatschappij en samenleving (De torenflat) De in 1973 geschreven roman „De klap" (Crash) be hoort tot deze laatste categorie. Het is be paald geen opwekkende roman. Ik heb trouwens nooit de indruk gehad, dat Ballard een erg optimistische natuur heeft „De klap" gaat over de auto met daarachter de samenleving die de auto heeft geschapen en de auto heeft verheven tot het symbool van dood en verderf De auto veroorzaakt jaar lijks een massa-slachting onder de bevol king. zonder dat er paal en perk gesteld wordt. Ballard vertelt in een uiterst grimmige, macaber-nuchtere stijl het verhaal van een man. die maar één ideaal heeft in een auto botsing te sterven, samen met de beroemde filmactrice Elizabeth Taylor, die tenslotte getuige is van het „ongeluk" Ik heb dit boek met behoorlijke tegenzin gelezen Omdat het afschuwelijk is. In fiete beschrijft Ballard voortdurend één giganti sche crash, één bloederig orgasme van ge weld. dood en pijn, maar ook van snelheid, macht en seksualiteit. Zoals gezegd een fe nomenaal schrijver, die indruk maakt door de behandeling van zijn onderwerp. On danks de steeds harder wordende wereld toch geen boek om zonder een vieze smaak te lezen, maar het is wel een vieze smaak, die de maatschappij veroorzaakt, niet Bal lard. die alleen maar observeert en be schrijft Ik ben bang, dat het niet eens onze wereld in een nabije toekomst is. maar de wereld van vandaag Bert Vos. O# man mot do ogon, door D. G. Compton. Verta ling C A. v. d Kuip, 1979, paperback. 237 blz. Prijs I 19.90. Ecotopia. door Ernest Callenbach. Vertaling Pe ter CuIJpers. 1979 Paperback 223blz.Prijs/ 19.90 Schimmige beelden door Philip K Olck, 1977. vertaling: Nettle van Straten. 1979. Paperback. 267 blz. Prijs 19.90 De Klap, door J G. Ballard. 1973. Vertaling: Oavld Brisk, paperback, 223 blz. Prijs: 19.90. De reeks „futuristische romans' wordt uitgegeven door A. W. Bruna Zn. te Utrecht. Voor de vijfde maal wordt onder de naam KING KONG een literaire prijsvraag voor korte, oorspronke lijk Nederlandse Science Fiction verhalen uitgeschreven. De prijs bestaat uit een geldbedrag en een King Kong trofee. Het prijzengeld wordt traditiegetrouw door liefhebbers van Science Fic tion bijeengebracht. Dit leverde de prijswinnaar de laatste jaren steeds minimaal 1000-op. Het winnende verhaal wordt gepubliceerd. Het reglement van de prijsvraag kan worden opgevraagd bij Atte Dijke- ma. Vlveportestraat 27, 1069 ZW Amsterdam, tel. 020-101197, bij wie ook verdere inlichtingen kunnen worden verkregen. Inzendingen vóór 1 juni 1980. die in de huidige maatschappij van 1980 funktioneerl, te voorzien en in de toekomst te versterken Een samenleving, waarin elk in dividualistisch denken is uitgeschakeld kan alleen maar bestaan bij de gratie van een al dan niet technische diktatuur En elk indivi- 1: dueel denken wordt na konstatering op tief verwijderd Dat is de wereld die Cros ons schildert en waarin Gerald Leeds sot ingenieur is bij „Veiligheid en Volmacht" bureau van het departement van Comm catie. dat zorg draagt van rust en o Leeds is één van de tienduizenden pro, tors. die de burgers van het wieg tot het i begeleiden. En Jerry Leeds komt in opst tegen het systeem, begint er aan te twijfe ondergraaft het systeem en misleidt Her Dat is het begin van een grandioze verzi roman tegen de diktatuur van de technolc en de publiciteitsmedia, die onder cont staan en misbruikt worden, door deze technologische diktatuur Crossen - daarin verschilt hij van Van Vogt - hi daarvoor geen supermens nodig schildert op geloofwaardige wijze het grc ende verzet, de solidariteit en het mede gen En die kombinatie maakt van duizend ogen van Herbie een uiterst I klemmende roman, met aan het slot t< een glimpje hoop op een betere toekon Een duidelijke uitschieter met een duidei maatschappij-kritiek, die meer dan ooit voren een waarschuwing zou moeten j voor wat ons in de nabije toekomst onv hoopt te wachten kan staan Bert Thuiswerold, door Harry Harnson, (Homew 1980) Vertaling Koos van Toom Uitgegeven UMgeverij Rostrum bv te Haarlem Paperback 13c Pnis 16 90 Dromen androiden van elektnscbo schapen' Philip Dick. 1968 Vertaling Ivam Rodnguez do u 1979 Uitgave Meulenhotf Nederland te Amsterd Pocket SF-reeks nr 150 De anarchist door Alfred E van Vogt. 1977 V« ling O Boom Uitgegeven door Gradivus bv ie Haag Paperback, 218 blz Prijs 15.90 De duizend ogen van Herbie door Kendell Fq Crossen (Years ot Consent, 1954) Verlating Lans Uitgave Uitgeverij luitingh. Laren N8 Paj back. 176 blz 4 DE PLANETENROVERS. door Donald Moffitl. De SF-schrijver Donald Moffitt de buteerde met zijn formidabele roman „De planetenrovers waarin een buitenaards ras de aarde dicht nadert en een bedreiging vormt voor het voortbestaan van de planeet Dit ras baant zich een weg door het heelal door middel van energie, die het tapt van komplete planeten, die ze op sleeptouw meenemen op hun gigantische reis Jupiter is slechts een bushalte voor hen. Maar ze willen de planeet qraag meenemen Ons zonnestelsel als „benzinestation" Moffitt schiep een magistraal ruimte-avontuur, waarin de mensheid ternauwernood ont snapt aan een zekere ondergang Ondanks of dankzij de talrijke wetenschappelijke en pseudo-wetenschappelijke speculaties is .De planetenrovers een boek. dat je in één adem uitleest. (Uitgave Meulenhoff Neder land. SF-reeks nr 152. 360 blz Pocket, prijs 12.50) NACHTWACHT, door Andrew Stephen son Meulenhoff heeft een goed oog voor nieuw (en goed) SF-talent. dat heb ik al eens eerder geschreven. ..Nachtwacht van An drew Stephenson is zo n voorbeeld Evenals in de planetenrover. gaat het in dit boek om een naderende „planeetdie de aarde kan bedreigen Vanuit een Russisch-internatio- nale maanbasis wordt driftig aan dit pro bleem gewerkt Opmerkelijk hierbij is de uit stekende beschrijving van de maanbasis- samenleving, de intriges, de machtsstrijd èn de solidariteit Stephenson introduceert de Golems, biogenetische kunstmensen, die vrijwel niet van echte mensen zijn te onder scheiden. geschapen door Daniel Frome. die dankzij zijn kennis misschien in staat zal zijn een ramp af te wenden „Nachtwacht" is niet alleen een boeiend ruimte-epos, maar tevens maatschappij-kritisch van opzeL (Meulenhoff Nederland. Amsterdam SF- reeks nr 151. pocket. 264 blz prijs f 12,50). 4 DE LINCOLNJAGERS. door Wilson Tuc ker, 1958 Een amusante en spannende va riant op de talrijke tijdreis-verhalen, die tot nu toe zijn verschenen 22 jaar na verschijnen eindelijk bij Gradivus in Nederlandse verta ling. Tucker schrijft vlot en weet de spanning er goed in te houden Een prima vermenging van SF en historie in een verhaal, waarin tijdreizigers op zoek gaan naar een verloren toespraak van Abraham Lincoln in 1856 in Bloommgton gehouden Personage Benja min Steward heeft het er maar moeilijk mee, omdat die verdomde technici ook nog uiterst slordig te werk zijn gegaan Een boek vol paradoxen, amusante aktie en avontuur (uitgave Gradivus BV te Den Haag, paper back. 187 blz Prijs f 13.50) 4 DE HOVEN VAN CHAOS, door Roger Zelazny 1978 Met „De hoven van Chaos" is de Amber-reeks van Roger Zelazny kom pleet Vier delen zijn aan dit epos voorafge gaan Prinsen van Amber, De weg naar Am ber. Het ware Amber, en De hand van Oberon Met „De hoven van Chaos" be schrijft Zelazny op zijn zo eigen wijze de afronding van een fascinerende mengeling van science fiction en fantasy, van magie en i technologie, zich afspelend in onze heden daagse maatschappij en in een imaginaire magische wereld. Amber Voor hen .die de eerste delen reeds hebben gelezen, ko- j pen! (Het Spectrum, Prisma-SF reeks, nr, i 1896, pocket. 140 blz prijs 7,90) 4 SCIENCE FICTIONVERHALEN door Brian Aldiss Pon Ruiter stelde een prima bloemlezing samen van korte verhalen, ge schreven door Brian Aldiss Wie het werk van Aldiss kent. zal zich zonder meer niet bekocht voelen met de aankoop van deze bundel. Spitse, humoristische, spannende j en dwaze korte verhalen, die elk op zich het lezen waard zijn Vooral voor mensen, die I wel SF willen lezen, maar zich moeilijk kun nen of willen bepalen tot een hele roman.j verhalenbundels ideaal. Deze van Brian I diss is het zeker, temeer omdat Aldiss zl niet alleen bepaalt tot één SF-genre, rnj een heel scala de revue laat passeren (H Spectrum. Utrecht. Prisma SF-reeks 1895. pocket, 208 blz prijs 7.90) 4 DE SCHATKAMER DER STERRJ door Kurt Brand Een Perry Rhodanverti en dat betekent, dat ik de honderdduizenc fans mets meer hoef te vertellen Uitgev, Gradivus is kortgeleden gestart met de i gave van een nieuwe Perry Rhodan-reek< paperback. Voor de liefhebbers, dat spree Het eerste deel heet „De schatkamer sterren" en is geschreven door Kurt Brai Er volgen uiteraard meer delen Overigen: Perry Rhodan mijn smaak met (te heldhaf te supermens-achtig en teveel gericht op onverwoestbare maatschappij der men maar dat hoeft u beslist met te weerhouc het boekje te kopen. Al die leden van Perry Rhodan-clubs en verenigingen. zuO dat zeker doen. (Gradivus. Den Haag, perback, 160 blz. prijs 7,90 en dat is n duur) 'j|i r»Cti J »M STERREN J ■i s 4 ONTMOETING IN PRILA, korte ver: lenbundel. Nog zo'n uitstekende verhaii bundel, samengesteld door Harry Harris en Brian Aldiss, twee kenners bij uits Veertien korte SF-verhalen. die - hoe variërend m kwaliteit en genre, in total een goede indruk achterlaten Het zijn v halen, die allemaal in 1968 zijn geschrev grotendeels door bekende SF-auteurs Sheckley. Shaw, Asimov, Leiber, Silverb en Sturgeon. Persoonlijk heb ik erg van <J; verhalen genoten, met name onder m van het verhaal van Sheckley, die Gene opnieuw laat beleven, gezien door de o? van een kosmische projektontwikkei; Asimov komt uiteraard met een verti waarin zijn specialisme, robots en aan. wante artikelen nieuwe reliëf krijgt inzake: moeilijke keus tussen een metalen of kir vezel hart Enfin, leest u het zelf allen, maar (Uitgeverij Luitingh, Laren NH Pa; back, 192 blz 4 HET EILAND VAN DR.MOREAU.doo G. Wells Deze roman is niet Wells be maar niettemin best het lezen waard A er geen hogere bedoelingen achter zoe het een doorsnee griezelverhaal, geexperimenteerd wordt met levende zens Anderzijds kan „Het eiland van Moreau' een waarschuwing zijn tegen tenschappelijke proeven op het gebied transplantatie en genetische proeven l nieuw kan echter wel worden gesteld Wells - evenals Jules Verne - zijn tijd vooruit was Deze roman werd nog me lang als film in Nederland uitgebracht r daarover zou ik me maar geen al te c illusies maken Het boek is gewoon c (Uitgave; Bruna te Utrecht, pocket - 2* Beertjes - SF-reeks nr. 109. 176 blz I 6.25) MS- A Spa Ink (LGorramaru RGaasbeak DE DUIZEND OGEN VAN HERBIE „De duizend ogen van Herbie" (Year of Consent) van Kendell Foster Crossen spant mijn insziens de kroon wat betreft het be schrijven van toekomstbeelden voor onze huidige maatschappij Geen optimistisch beeld, dat niet. maar op een verbluffende wijze uiterst geloofwaardig, omdat Crossen, meer nog dan in Orwell's „1984" of Huxley's „Brave New World" de ontwikkelingen van de hedendaagse- maatschappij, doorvoert in de toekomst Het opvallende van dit ver haal vind ik wel. dat het in 1954 geschreven is, maar opmerkelijk aktueel is gebleven. Crossen gaat uit van een maatschappij beeld. waarin iedereen gecontroleerd wordt door een enorme computer (verbonden aan duizenden „filiaal-computers", gesteund door miljoenen televisie-camera's, verspreid over het hele land En niet te vergeten de I publiciteitsmedia De staatscomputer heet Herbie in de volksmond en de duizend' I ogen van Herbie controleren de massa en houden het wankele evenwicht in stand van een op het oog vlekkeloos funktionerende maatschappij Crossen's boek is daarom zo knap, omdat hij er in 1954 al in is geslaagd om de enorme technologische vooruitgang in de microcomputer-industrie èn de macht van de televisie en publiciteitsmedia zoals dus niet in. Maar dat hoeft geen pro bleem te zijn, omdat de science fictionvereniging NCSF (Neder lands Kontaktcentrum voor; SF) jaarlijks aanvullingen verzorgt. De eerste Is kortgeleden verschenen. Inlichtingen: NCSF, Postbus 87933, 2508 DH Den Haag. „Fantasteer'' is een erg nuttig naslagwerk. 280 bladzijden vol titels van vertaald en oorspronkelijk Ne derlands werk, alfabetisch gerang schikt op schrijver èn op titel van verhaal of roman. Verder een opga ve van de tot en met 1978 bij de ver schillende Nederlandse en Belgi sche uitgevers verschenen romans en bundels, (tussen haakjes, het zal duidelijk zijn, dat ook Belgische Nederlandstalige uitgaven In „Fan tasteer" zijn opgenomen.) In totaal omvat de bibliografie meer dan 5600 titels van ruim 1200 auteurs. De samenstellers hebben zowel ver zamelaars als SF-fans een enorme dienst bewezen met dit naslagwerk. Uitgeverij Meulenhoff te Amsterdam heeft deze bibliografie terecht uit gegeven. (Paperback, prijs 19,50). Harry Harrison's nieuwste roman. „Thuiswereld" (Hórrteworld) belèefde de wereldpremière begirt van dit jaar in Neder land bij uitgeverij Rostrum te Haarlem De thuiswereld in dit boek is een volkomen technokratische en technologische maat- schappij, waarin met name de ingenieurs (in I allerlei gradaties) en de veiligheids- inspekteurs het voor het zeggen hebben De nieuwsvoorziening wordt op een ongelooflij ke wi|ze gemanipuleerd, bestaande landen bestaan niet meer, misdaad en verzet zijn onbekende begrippen voor de massa De technologie regell alles, de ingenieurs vor men de elite van het volk. Een land als Israel bestaat volgens hen niet (meer), maar inge nieur Jan Kulozik ontdekt, dat de werkelijk heid toch wel een tikkeltje anders is dan hem altijd is verteld De realiteit van zijn utopische wereld is hard en rauw Hij raakt verstrikt in de leugens en bedrog van hen, die hij als collega's beschouwde en drijft noodge dwongen in de richting van de grauwe on derlaag van de maatschappij Komt terecht in een wereld, waarvan hij nooit had ver moed, dat die zou kunnen bestaan Een wereld van uitbuiting, waarin alleen de sterk- I ste overleeft Een wereld met koncentratie- kampen, waarin de onaangepasten hun ver dere leven uitzichtloos doorbrengen Jan te kent protest aan. sluit zich aan bij de verzetsgroepen, die vooral vanuit Israel worden gesteund. Maar uiteindelijk blijkt, dat de realiteit nóg anders is. dan wat hij met eigen ogen heeft aanschouwd Harry Har rison schreef met „Thuiswereld", ondanks de aanvankelijk hoopgevende handelingen een uiteindelijk deprimerend boek over een maatschappij, waarvan we mogen hopen, dat het nooit de onze zal worden of de Sa menleving van onze kinderen Vertaler Kees van Toorn had iets beter Nederlands kunnen gebruiken, maar in het algemeen is „Thuis wereld" een boeiende toekomstroman, een tot lezen uitnodigende mixing van avontuur en maatschappij-kritiek DROMEN ANDROIDEN VAN ELEKTRISCHE SCHAPEN? Hetzelfde kan gezegd worden van „Dro men androiden van elektrische schapen?' van de bekende SF-schrijver Philip K Dick Toch is de door Dick geschapen wereld ge heel anders dan dreyan Harrison De maat schappij van Dick leeft op het randje van de dood, met een zeker uitsterven gedoemd Dat komt door de dodelijke „stof", waarmee de wereld zichzelf heeft gestraft Door die stof (radio-aktiviteit) wordt de vrucht baarheid van elk leven ernstig bedreigd en het gevolg is, dat er slechts nog enkele zeld zame levende dieren zijn De rest is namaak Uiteraard levert een dergelijk maatschappij beeld nieuwe idealen op en de mensen van de verdoemde aarde, voor zover met naar andere planeten geemigreerd, hebben als grootste ideaal een eigen levend dier in bezit te hebben Dick Reckard is zo'n man, die hoopt ooit een natuurlijk schaap te kunnen kopen Nu heeft hij een elektrisch exemplaar, dat overigens vrijwel niet van echt te ondèrscheiden is Zijn buurman heeft een veulen en uiteraard is Deckard stinkend jaloers, ook al weet de buurman niet. dat het schaap kunstmatig is Philip Dick heeft zich, evenals zijn befaamde collega Isaac Asi mov. grondig in kunstmatige ,.levens"-vor- men verdiept Asimov heeft daaraan groten deels zijn bekendheid te danken temeer omdat Asimov niet alleen de wetsregels voor robots heeft opgesteld, maar ook omdat hij zich grondig heeft verdiept in de psychologie van de robot naaét' de imens Dick's stijl is I anders, hallicuneren4er zotr-je kurinën zeg gen. hoewel in de2ë-roman de robots, de kunstmensen die voor een deel de wereld draaiende helpen Tfóullfen. op het oog tot leven zijn gekomen en evenals de kunst dieren bijna niet meer van echt zijn te onder scheiden. Deckardns een kunstmensen-ja ger. die met het onschadelijk maken van ge vaarlijk geworden kunstmensen premies verdient Hij is bovendien aanhanger van Mercer, een wat wazige „godheid", die de maatschappij beheerst met zogenaamde empathiedozen. waarmee de machtige „god" op elk gewenst moment de stemmin gen der mensen kan beïnvloeden op nega tieve wijze Een andere hoofdrol wordt ver vuld door John Isodore. een door de stof aangetaste, die vriendschap sluit met de kunstmensen Rond deze konfrontatie schetst Dick een boeiend maatschappij beeld Even somber en deprimerend echter als de thuiswereld van Harry Harrison DE ANARCHIST Alfred van Vogt schrijft de laatste jaren erg weinig en het is daarom verheugend, dat Gradivus zijn in 1977 uitgekomen roman „The anarchistic Colussus in Nederlandse vertaling heeft uitgébracht De Anarchist is overigens een typisch Van Vogt-verhaal, ook al zou je op het eerste gezicht misschien denken, dat Van Vogt zijn oude idealen los gelaten zou hebben Van Vogt - en regel matige SF-lezers zullen dat weten - is nogal gefascineerd door een wereld, het allerbeste voor heeft met de samenleving De uitwer kingen van dat gegeven leverden vaak ro mans op die naast hun ingewikkeldheid lichte fascistische tendenzen bevatten In „De anarchist schept Van Vogt een volko men anarchistische wereld Hij heeft daarbij gebruik gemaakt van het zogenaamde in de helft van de zestiger jaren ontdekte Kirli-ef- fekt Door een bepaald soort fotografie is ontdekt dat levende organismen energie uit stralen Energie, die gefotografeerd kan worden en waaraan bepaalde konklusies kunnen worden verbonden Van Vogt heeft dit principe verder uitgewerkt en de Kirli's in zijn wereld beheersen en controleren de mensheid op een dusdanig wijze, dat het uitgesloten is kwaad te doen of alleen maar de neiging daartoe te vertonen Kirli's reageren namelijk op geestelijke impulsen (energieën) Voor de rest is iedereen vrij te doen en te laten wat men wil Elektronische systemen zorgen voor een belangrijk deel voor de produktie en wie zelf wil werken, die kan dat ook doen Een zichzelf regelende en bedruipende maatschappij, maar totaal anarchistisch is het nu ook weer niet, omdat er toch een elite bestaat, de Tech's, die het Kirli-systeem beheren en de overtreders in de gaten houden Zij zijn niet gevoelig voor het Kirli-effekt. Dit is de basis van het ver haal. dat begint als blijkt, dat een buiten aardse macht de aarde wil vernietigen Een gemakkelijke prooi, want de planeet heefl vrijwel geen verdedigingssystemen, nadat de ruimtevloot is veroverd Maar gelukkig is er nog een jongeman Chip Mitchum, die heelhuids is teruggekeerd uit de ruimte oorlog en bovendien wéét dat de aarde op het punt staat vernietigd te worden Chip. een knaap die bovendien immuun is voor Kirli's En daar hebben we dan de Vog- i tiaanse supermens, die de wereld van de I ondergang gaat redden. Nogwel in een per soonlijk (geestelijk) gevecht met de leider der buitenaardsen „De anarchist" is geen slecht boek Van Vogt weet ue spanning re delijk op peil te houden en zijn wereld fas cineert Toch is het jammer, dat hij de anar chistische utopie met kan laten bestaan zon- der controlerende macht en zonder elite Jammer, dat hij opnieuw de supermens ten tonele voert om de wereld te kunnen redden Maar Van Vogt is in ieder geval wèl een j optimist Science fictionverhalen kunnen allerlei genres omvatten, zoals ook In de niet-SF- romans de zaken keurig zijn onder verdeeld In romantische verhalen, thril lers, detectives, magisch-realistische, etc. etc. Wie denkt dat science fiction al leen maar bestaat uit verhalen over ruimtevaart-avonturen op vreemde pla neten met soms afzichtelijke buitenaard se wezens (aliens), die heeft slechts één genre van het SF-fenomeen in gedach ten. Science Fiction is in feite net zo veel zijdig als de niet-SF-betitelde lektuur (li teratuur). Het is goed op dit onderscheid eens te wijzen, omdat over science fiction nogal verwarring blijkt te bestaan. Sf kan verdeeld worden in tal van genre s: avonturen, apocalypse-verhalen, (te genwoordig doomsday of doem-verha- len genoemd), technologische verhalen, die dieper ingaan op de voortschrijdende techniek van de samenleving, en maat schappij-kritische verhalen. Er zijn overigens nog tal van nuances aan te brengen, dat spreekt. In dit artikel willen we het hebben over enkele nieuwe Sf- romans, die zich afspelen op de aarde in de toekomst en waarin de komplete sa menleving Is veranderd, door welke na tuurlijke of kunstmatige oorzaak dan ook. Tal van befaamde SF-schrljvers hebben zich via hun romans uitgeleefd op dit ge nre en kwamen soms tot verrassende samenlevings-vormen. Vandaag beste den we aandacht aan een computer wereld (Thuiswereld, van Harry Harrison) een anarchistische wereld (De anarchist, van Alfred van Vogt), een deels kunst matige. maar stervende wereld (Dromen androiden van elektrische schapen? van Philip Dick) en de volkomen gekon- troleerde wereld (De duizend ogen van Herbie, van Kendell Foster Crossen). Een van de meest belangrijke uit gaven op SF-gebled In Nederland Is wel de bibliografie van science fic tion en fantasy In het Nederlands onder de titel: Fantasteer. George Gorremans, Arnold Spaink en Rinus Gaasbeek zijn de samenstellers van dit omvangrijke en zeer volledige werk. Er is vier jaar aan gewerkt en het werk werd op 31 december 1978 afgesloten. Alle nadien verschenen oorspronkelijk Nederlands SF en vertaalde buitenlandse SF staan er THUISWERELD r-r—77—rr—tt Kendell Foster Brossen

Historische kranten - Archief Eemland

Leusder Krant | 1980 | | pagina 12