NIEUWE NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD VOOR Amersfoort, Baan, Bunschoten, Eemnes, Hamers* Hoevelaken, Hoogland, Leasden, Soest, Scherpenzeel, Stontenlinrg, Ynursche en Woudenberg. Woensdag 21 |A pril Speculeeren. Eene bestemming. No. 32. Negende Jaargang. Uitgever: A. Af. Slothouwer, Eene viermaal geplaatste ad vertentie wordt slechts drie maal In rekening gebracht. FEUILLETON. AMERSFOORTSCHE COURANT Abonnementsprijs voor Amersfoort per 3 maanden f 1, Franco door bet gebeele Rijk1,10. Afzonderlijke nummers3 Cent. Dit Blad verschijnt des Woensdags- en des Zaterdags. te Amersfoort. Agent voor Baarn en Omstreken: W. Z. MULDER te Baarn. Advertentiën van 16 regelsƒ0,40. Iedere regel meer0,05. Groote letters worden berekend naar plaatsruimte. Advertentiën zenda men den dag vóór de uitgave in. Zietdaar alweer eene van die liefhebbe rijen waarmee we ons allen meer of min bezighouden. Weliswaar kan in eigenlijken zin alleen van den koopman van professie gezegd worden dat hij speculeert; maar verreweg de meeste menschen, onverschil lig tot welken maatschappelijken stand zij behoorentoonen zooveel familietrekken met den koopman gemeen te hebben, dat het niet te gewaagd schijnt te beweren dat we zoowat allen met speculanten-geest doortrokken zijn. 't Ligt toch in de menschelijke natuur te trachten voor zoo weinig inspanning en opoffering als maar mogelijk isde grootst mogelijke hoeveelheid gemakgenot en voordeel te verwerven. Goedkoop koopen om zijne waar met groote winst van de hand te doen, daarnaar streeft ieder koop man, die 't met zich zelf goed heet voor te hebben. Daartoe houdt hij 't oog op al de omstandigheden, die op zijn succes invloed kunnen hebben, hij berekent zorg vuldig de kansen van slagen en tracht ge bruik te maken van iedere gelegenheid om zijn slag te slaan. Is dit het kenmerk van den speculee- renden koopman in den goeden zin van het woord want het woord kan ook eene min gunstige beteekenis hebben ook de niet-koopman behoort op soortge lijke wijze te werk te gaan om te komen, I. z/Ik heb van morgen in het gasthuis een wezen zien sterven, dokter, waardoor men een afschuw zou krijgen van de mensch- heid, als zij gelukkig geene uitzonderingen waren. Het was letterlijk een beest, in de gedaante van een menscb, hij vereenigde in zich de rijkste verzameling, die men zich bedenken kan van lage, wreede, on edele gevoelens *Dat is nog al iets!"" #Hij is gestorven met een vloek op zijne lippen. Hij keek met woedende blikken rond. In zijn laatste oogenblik wilde een bediende zijn kussen wat opschudden, en toen zocht hij hem te bijten." //De ziekte en de ellende hadden hem misschien verbitterd." //VerbitterdU bekijkt de wereld door een rooskleurigen bril, dokter. En wan neer er dan nog iets slechts te zien was, zou u uw bril afzetten en niet zien." //Het was dus een volkomen schurk?" O, in den waren zin des woords." //En hoe heette dat monster van onge- waar hij wezen wil. Met den koopman heeft hij al aanstonds dat gemeen, dat hij in de wereld vooruit wil komen, en voor zich zelf een aandeel zoo groot mogelijk begeert van de maatschappelijke rijkdom men. In die begeerte ligt niets onbillijks; ja zelfs is het ieders plicht met alle eer lijke middelen, en langs alle goede wegen te trachten dat doel te bereiken. Ook de niet-koopman poogt zijn voordeel te doen met hetgeen de omstandigheden aanbieden; ook hij moet gebruik maken van iedere voorkomende gelegenheid om vooruit te komenook hij moet letten op de teeke nen der tijden en naarmate het tij ver loopt, de baken weten te verzetten. Op zoodanige wijze mogen gerust allen specu leeren zoo speculant te zijn is ieders roe ping en plicht. Als men echter van speculeeren spreekt, denkt men zeer dikwijls aan heel iets an ders. Het verlangen toch om in korten tijd zeer veel te winnen geeft aanleiding, dat zoo menig koopman op roekelooze wijze zich in zaken steektwaarvan de goede uitslag niet verzekerd is, en bij geen mogelijkheid berekend kan worden. Dan krijgt men eene speculatie, die niets anders dan een dobbelspel is, waarbij het wel eens gebeurt, dat men met een enke len slag veel kan winnen, maar waarbij de kansen van verlies werkelijk grooter zijn. Het geluk dat dezen of genen bij zulk speculeeren meelooptdraait den rug toe aan de nieesten, die het gegeven voor beeld navolgen willen, en in negen van de tien gevallen is schade voor hen zelf het eenige wat zij bereiken, indien nog maar niet anderen het slachtoffer worden rechtigheid z/Ik herinner mij zijn naam niet meer. Men heeft nooit geweten, waar hij vandaan kwam, welke betrekking hij bekleedde, of welk beroep hij uitoefende, als hij er ten minste een gehad heeft. Hij was No. 12. Verleden week kwam hij op mijne zaal, buiten kennis door het gebruik van alco hol en ervan doortrokken als eene oude spirituslamp. Toen ik zijne keel bekeek bij het schijnsel-van eene kaars, was ik waarlijk bang, dat zijn adem in brand zou vliegen z/Zijn gezicht was een spiegel van het lage, en al zijne daden een uitvloeisel van ongeloofelijke gemeenheid. Over dag bleef hij stil, bewegingloos, en keek hij met een dom gezicht rond. Alleen het gezicht van eene operatie wekte hem uit zijne verdoo- ving; zijne neusvleugels zwollen dan op als die van een verscheurend dier, dat versch vleesch heeft geroken. Het zien van bloed en roode verbanden was hem een genot. Hoe meer de patient schreeuwde, des te meer scheen hij tevreden, 's Nachts daarentegen, stelde hij zich aan als een duivel en maakte de zieken wakker door zijn helsch geschreeuw; wij hadden meer last van hem alleen, dan van alle anderen te zamen. Dan had hij dit, dan dut noo- van hun roekeloos bestaan. Niet alleen in den handelsstand echter treft men zulk speculeeren aan. Er zijn erdie wel vooruit zouden willen komen in de wereld, doch die geen geduld heb ben om den tijd af te wachten. De stand, waarin zij geplaatst zijnhun werkkring staat hun tegen. Zij komen wel vooruit, maar veel te langzaam naar hun zin. Daarbij werken zij veel te hard in eigen oogen. De knecht b. v. wil baas zijn, en zon der te vragen of hij de eigenschappen be zit, die een baas moet hebben, zonder te bedenken, dat een goede knecht veel meer waard is dan een slechte baas, en zonder te vermoeden dat de moeite en de zor gen van den baas nog heel wat anders te beteekenen hebbendan hetgeen hij hard werken noemtweet hij er toe te ko men werkelijk baas te worden. En na een korten tijd doch wie kent ze niet die vele mislukte bazen die allen ten gevolge van hunne dwaze speculatie zich zelf in het ongeluk storten, of liever die baasjes, die [als zij het zich maar durfden bekennen gaarne den tijd terugwenschten, dat zij als knecht een onbezorgd en voldoend bestaan hadden. Een ander, die eene vaste betrekking heeft, welke hem wel niet jaarlijks veel doet overleggen, maar waarbij hij toch met de zijnen een ruim bestaan vindt, heeft. wij zouden haast zeggen het ongeluk een broereen kenniseen vriend te hebben, die met veel minder talent en bekwaam heid eene zaak drijft, die hem in staat stelt ieder jaar ruim wat over te houden, en waarbij hij het vooruitzicht heeft na weinige jaren een welgesteld man te worden. dig, ieder oogenblik wat anders. Zijne zuchten waren deerniswaardig; hij jam merde, dat het iemand door de ziel sneed. Deed men zijn best om hem te helpen en te doen bedaren, d*n jammerde hij nog harder. Daar hij niet kon slapen, wilde hij, dat niemand de rust genoot, die hem ontzegd was; hij was zelfs in staat zijn slaap eraan te geventen einde anderen ervan te berooven, evenals kinderen, die koppig blijven schreeuwen, alléén om een geheel gezelschap te vervelen. Hij over stelpte de liefdezuster met beleedigingen in plaats van dankbetuigingen. Eens op een avond, toen zij hem een drankje bracht, deed hij haar erg schrikken, door plotse ling op te gaan zitten en onder een vreese- lijk gehuil, met de armen rond te staan als een bezetene. Tegen mij zeide hij iede- ren dag: //U ziet er klierachtig uit; u zal niet lang leven, dat verzeker ik u O! die leelijke aap!" z/Daar is niet veel van te zeggen," her nam de dokter, na eenige oogen blikken gezwegen te hebben. *Die man had, zoo als iedereen, zijne zwakheden. Weet u zeker, dat hij wist, wat hij deed? Hij is misschien met een boosaardigen aard gebo ren en heeft zijne natuur gevolgd." //Pas op, dokter! Uwe theorieën zullen Welnu, wat mijn vriend of mijn broer kan, zal ik met nog meer bekwaamheid toch nog veel beter kunnen, zoo redeneert onze maat; en de vaste betrekking wordt er aan gegeven om broer of vrind te vol gen op den weg, die bewandeld kan wor den ja met minder kennis, maar waar weer andere gaven noodig zijn, eigenaar dige persoonlijke gaven, die niet zijn aan te leeren, maar die toch niet minder on misbaar zijn om dien weg met eere en goed gevolg te kunnen betreden. En ook hier ziet men het maar al te dikwijls, dat de man, die een toren wil bouwen zonder de kosten berekend te hebbenof die zijne oude schoenen weg werpt, voordat hij over nieuwe beschikken kan, in 't eind bedrogen uitkomt. Ook hij zal het ondervinden, hoe gevaarlijk het speculeeren kan worden. Nog erger evenwel wordt het, wanneer kooplui speculeerendien een eenigszins ruim geweten hebben. Gebruik makende van de goedgeloovigheid van anderen en van hunne onbedrevenheid in handelsza ken weten zij zich meester te maken van hun vertrouwen om hij slot van rekening met het onnoozelste gezicht van de we reld hun voor te cijferen, dat de verlie zen, die hunne slachtoffers geleden heb ben zeer natuurlijke oorzaken hebben. Dat zij zelf voordeelig gespeculeerd heb ben, wordt er natuurlijk niet bij verteld. Dat behoeft trouwens ook niet; van den man van zaken kan immers niet gevergd worden, dat hij zoo maar aan den eersten den besten inzicht in zijne boeken geeft! En dat er op zulke wijze ook gespe culeerd wordt door zoo menigeen, die geen u verder brengen dan gij wel denkt. U zou er toe komen om alle gebreken te vergeven //TheorieënWelke theorieën Heb ik theorieën riep de goede dokter uit, die zich door dat woord zeer beleedigd ge voelde. //Neen, neen; ik zeg alleen, wat ik gezien heb. Kom', laat ik u eens iets vertellen, dat de waarheid zal bewijzen, van wat ik gezegd heb, op het gebied van wat ik de voorbeschikking van den geest zou willen noemen. Ik geloof zeker, dat sommige menschen onder eene ongeluks ster geboren worden, de ondeugd loopt door hunne aderen en vermengt zich met hun bloed. Hun aard is slecht, en hij openbaart zich als zoodanig, van hunne vroegste jeugd af, wanneer zij nog niet weten wat zij doen. Verdienstelijker dan anderen wanneer zij zich bedwingen, min der schuldig, wanneer zij zich overgeven aan //Vooruit dan maar met uw verhaal," zeide ik, den dokter in de rede vallende, die, wanneer hij eenmaal op zijn stokpaardje zat, niet meer ophield en onverschrokken allerlei verrassende stellingen opwierp. Ik schoof mijn stoel wat dichter bij den zijne en maakte mij gereed om te luiste ren. In het vooruitzicht van een verhaaltje

Historische kranten - Archief Eemland

Nieuwe Amersfoortsche Courant | 1880 | | pagina 1