NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD VOOR
t, Baan, Bnclolti, Eens, laicrstelfi
NIEUWE
Woensdag 28 December 1881.
ZONDER MASKER.
No. 104.
Tiende Jaargang.
Uilgever: A. Af. Slothouwer?
Advertentiën kunnen inge
zonden worden tot uiterlijk
's morgens 81/, uur des Woens
dags en Zaterdags
Eene viermaal geplaatste ad
vertentie wordt slechts drie
maal in rekening gebracht.
AIIERSFOORTSCHE COURANT.
Abonnementsprijs voor Amersfoort per S maanden 1,
Franco door het geheele Kijk1,10.
Afzonderlijke nummers S Cent.
Dit Blad Terschijnt des Woensdags- esa des Zaterdags.
te Amersfoort.
Advertentien Tan 16 regelsJ 0,40.
Iedere regel meer 0,05.
Voor het Buitenland0,07s
Reclames per regel0,20.
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
I.
Het wordt algemeen erkend dat het kies
recht bet belangrijkste recht van den staats
burger is, omdat hij daardoor medewerkt
tot de verkiezing der leden van de alge-
meene-, provinciale- en gemeentelijke ver
tegenwoordiging, m. a. w. omdat hij daardoor
invloed uitoefent op het lands-, provinciaal-
esr-gemeéntelijk bestuur. Daarom is het
van het grootste gewicht, dat zij, die ge
roepen worden, om het kiesrecht uit te
oefenen, niet alleen van hunne verplichtin
gen doordrongen zijn, maar ook met politiek
oordeel des onderscheids dat recht uitoefe
nen. Vooral het laatste is noodig, om
te kunnen kiezen tusschen de partijen, die
op staatkundig gebied tegenover elkander
staanen hare beginselen aan het staats
belang te toetsen.
Vóór de gewijzigde grondwet van 1848
kende men geen rechtstreeksche verkiezin
gen. Uit vrees voor een al te democrati
sche richting in de vertegenwoordiging had
men een kunstmatig verkiezingstelsel uit
gedacht, waarmede men alle belangstelling
in de publieke zaak uitdoofde. //De grond
wet van 1840 heeft staatsburgerschap, de
FEUILLETON.
Adèle.
XXXIV.
Eenzaam zat zij in de diepe vensternii der huis
kamer; de heete Julizou wierp hare stralen over het
landgoed voor haar blik uitgespreid, verzengend de
bloemen en heesters, die naar de avondkoelte smach
ten, doch zij lette er niet op; ver zeer ver henen wa
ren hare gedachten gesneld, en het op de hand ge
bogen hoofdje, de peinzende oogen, de ernstige trek
om den anders zoo vriendelijken mond, dit alles gaf
blijk, dat het jonge meisje innerlijk leed.
Doch welk leed kon dit hart doen beven Welke storm
was over dit hoofdje hcengevaren Of. was het mo
gelijk, dat zij thans midden in den storm zich bevond,
en daarom de zonneschijn daarbuiten niet bespeurde,
noch aeht gaf op Vanessa's vroolijke stem, die half luid
een paar liederen neuriede? En toch bereikten deze lie
deren wel haar oor, maar zij veranderde daarom van
houding noch van gedachten; zij had de eenzaamheid
gezocht, en bleef dus alléén. O, aie eenzaamheid! Hoe is
zij niet zelden enkel in staat het hart zijn vrede tc
herbrengen, de sombere droomen te bannen, het oog
van hernieuwde levensmoed te doen stralen, maar
ook hoe kan zij niet zelden de slechtste gezellin zijn
voor de jeugdige ziel, die slechts door afleiding en vreug
de rondom zich aan het leven kon weergeschonken wor
den. Zoo was het ook hier, en hoe genotvol dit alleen
zijn de mijmerende toescheen, toch zou het haar heden
beter geweest zijn om zich onverpoosd aan hare familie
en bezegheden te wijden, doch w ie kiest immer uit
sluitend het meest geschikte Zoo bleef Adèle alleen en
dacht.
In haar herinnering gingen beelden voorbij, de beel-
eerste drijfveer onzer eeuwzooveel zij
konlaten slapen", schreef de commissie
van grondwetsherziening van 17 Maart
1S48 in haar rapport; ,/om hartstocht te
mijden, brak zij de ziel. De burgerij had
tot hiertoe niet het besef, dat zij mede-
regeerde".
Het beginsel van rechtstreeksche ver
kiezing zegevierde eerst in 1848. Hebben
nu de rechtstreeksche verkiezingen aan de
verwachting beantwoord? Heeft het po
litiek levende public spirit zooals
de Engelschen het noemen zich ont
wikkeld? Zonder twijfel! Een vergelijking
tusschen het heden en verleden doet voor
uitgang bespeuren. Een veel grootere be
langstelling in de publieke zaak vervaDgt
de vroegere onverschilligheid. Het bewust
zijn van het regt van mederegeeren. was
ingesluimerd; men bekommerde zich om
geen staatszaken. Thans, dank zij de
rechtstreeksche verkiezingen en zeker niet
meerder onze vrije pers, openbaart zicli
meer en meer levendige belangstelling;
de partijen teekenen zich duidelijker af,
en ieder kiezer gevoelt behoefte om ken
nis te nemen van hetgeen rondom hem
plaats vindt.
En tochblijft er nog veel te
weuschen over. Het is nog verre af dat
de verkiezingen het bewijs leverendat
de kiezer die mate van zelfstandigheid
dat politiek oordeel des onderscheids be
zit, dat hij hebben moest. Wij zijn helaas
gewoon b.v. daar waar het clericalisme
overheerschte, ons verzekerd te houden
van de verkiezing van iemand door die
macht gepatroniseerd. Op het platte land
is de invloed van de groote grondbezitters
soms overwegend. Ook andere omstandig
heden werken ongunstig voor de uitoefe
den van het verleden. Wat was tot hiertoe haar leven,
haar streven geweest? Hoe alledaagsch, hoe nietig scheen
haar haar tegenwoordig bestaan, waarvan de bezighe
den, die het met zich bracht, even zoo goed doo,r andere
handen dan de haren konden worden verricht, terwijl
zij niemand tot vreugd, niemand tot levensbehoefte was.
Thans dacht zij er allerminst aan hoe haar vader haar
dikwijls zijn trouwe helpster, ziju rechterhand noemde,
noch hoe hare moeder aan haar de zorg voor kelder en
voorraadskaraer overliet, zij dacht er niet aan hoe hare
zuster haar zorg en bijstand immer behoefde, terwijl zij
baars broeders correspondente geworden, hem voortdu
rend deelgenoot maakte van lief en leed in het ouderlijk
tehuis; zij dacht er niet aan wat zij voor die allen was,
doch slechts daaraan w at zij zijn, wat zij worden kon in
de toekomst, en zij gevoelde zich ontstemd. O, waarom
mocht zij niet als zoo menig meisje van haar leeftijd
gevoelen, dat zij alles was voor den man harer keuze,
waarom deed het lot haar nog nimmer doen ontmoeten,
dien zij met blijden jubelgroet als haar geliefde zou heb
ben bejegend, waarom was haar jongere znster een toe
komst beschoren, die zij verre was van te benijden, om
dat zij nog immer een tegenzin voor den aanstaanden
zwager koesterde, maar die zij toch wel gaarne na mocht
volgen, wanneer zij ook beminnen kon. Waarom?
Wie zal antwoorden op de vele vragen, die zoo dikwerf
het menschenhart bestormen; wie zal de raadselen van
een vrouwengemoed ontcijferen, de tegenstrijdigheden,
die slechts dan tot eenheid samentretTen, wanneer zij bij
ervaring weel w at het heteekent; nimmer allein istdie
Seele die liebt. Nimmer alleen! Dit gevoel kende Adèle
nog niet; zij smachtte naar het onbekende geheimzinni
ge, dat haar meisjeshart met zoete droomen tot zich
trok, en onwillekeurig dacht zij terug aan een paar
donkere zielvolle oogen, die slechts eenmaal vol belang
stelling de haren ontmoetten, doch die sedert in hare
verbeelding niet zelden een belangrijke rol hadden ge
speeld. O, als ze die nog weder zien mocht, als ze nog
weder zich mocht overgeven, aan hun invloed, en nis
het ware verzinken in hun diepte, dat ware leven, dat
ning van het kiesrecht.
Dikwijls wordt de kiezer door vrees
voor benadeeling zijner eigene belangen
genoopt zijn publieke overtuiging prijs te
geven. Niet altijd is de kiezer bestand
tegen het gevoel van sympathie en anti
pathie voor dezen of genen candidaat.
Onverschilligheid en eene al te ver gedre
vene liefde tot rust oefenen zeker niet
het minst een hoogst verderfelijken invloed
uit op de verkiezingen; men bekommert
zich niet om de publieke zaak, als men
maar niet gestoord wordt in zijn liefelijke
rust. Vraag het bij elke stembus, hoevelen
achterblijven in de vervulling hunner ver
plichtingen en het antwoord zal bescha
mend zijn.
Wel mag dit treurig heeten! en het is
goeddat wij den toestand kennen, zooals
hij is. Men moet niet schromen den
vinger op den wond te leggen en de ge-
1 ei me geschiedenis onzer verkiezingen open
te slaan, opdat een ieder meer en meer
tot de overtuiging kome, dat het anders
worden moet. Immers de invloed daarvan
doet zich in het geheele staatsbestuur
gevoelen. De vertegenwoordigingzoo
algemeeneprovinciale en gemeentelijke
oefent daardoor niet dien invloed uit, dien
zij kou. De natie, van nabij hekend met
den waren toestand, heeft niet dat ver
trouwen op de vertegenwoordigingdat
haar moet steunen.
Wat hier tegen te doen? Zeker zullen
er altijd zijn, die hun eigen belang boven
het algemeene belang stellen; altijd zullen
er onverschillige en trage kiezers blijven;
maar er kan veel gedaan worden om den
kanker te bestrijdendie aan de verkie
zingen knaagt. Er moet gestreefd worden
naar politieke mondigheid bij den kiezer
ware peilloos genot; doch de bezitter dier blik was
haar een vreemdeling; en nauwelijks kende zij zijn naam.
Hierover voortmijmerend, en hare fantasie vrij spel ge
vend, werd baar aandacht ietwat afgeleid door voetstap
pen op het kiezelzand. Zij zag op, en herkende haar
toekomstigen zwager die haar groetend voorbij ging.
„Johanna is in de zijkamer," riep zij hem uit venster
toe, bevreesd, dat hij hare eenzaamheid zou komen ver
storen. Hij knikte glimlachend, en sloeg den hoek van
het hnis om, teneinde op zijn gewone wijze door de
achterdeur binnen te gaan. Zijn groet was opvallend
vreemd geweest, en Adèle zocht tevergeefshnre gedach
ten weder hij haar vroeger onderwerp te bepalen. Hoor,
daar klinkt zijn stap in de marmeren gang, doch de zij
kamer wordt niet geopend. Zachte schreden naderen het
huisvertrek, en Adèle springt op, te laat om zich te ver
wijderen? Doch waartoe zich verwijderd? Binnen kor
ten tijd zal hij immers als een lid der familie beschouwd
moeten worden, hij de Adèle denkt niet verder; de
deur wordt geopend, en Reede betreedt den drempel.
„Eindelijk alléén," klinkt het als een ademtocht van
zijne lippen. Het joDge meisje staat op, en treedt tot
nabij de deur, die hij achter zich liet toevallen: „Gij hebt
mij zeker niet begrepen," sprak zij snel, „ik riep n
toe, dat mijne zuster zich in de zijkamer bevond; ik zal
haar hier zenden."
„Neen, blijf, Adèle, blijf, en hoor mij aanl" sprak hij
zich zeiven niet meester.
Zij stond stil, als door zijn blik, zijn wil op de plaats
zelve geboeid, en liet haar hand van de deurknop afval
len.
Hij aarzelde, en toen haar naderend vervolgde hij hef
tig: „Hebt gij dan w aarlijk nimmer de opmerkzaamheid,
die ik u betoonde, begrepen, hebt gij dan ooit kunnen
denken, dat ik u een eenvoudig broederlijk gevoel toe
droeg? O, Adèle, ontvliedt mij niet; gij hebt het kunnen
weten, dat ik u bemin, met al den gloed mijner ziel
dat
„Zwijg, mijnheer," viel zij hem trotsch in de redeD,
en hare gestalte verhief zich hoog. „Zwijg, en bedenk
in het algemeen; daartoe moet men hem
een politieke opleiding geven. Open
bare vereenigingen, waarin sommige vraag
stukken behoorlijk toegelicht en de belan
gen van vaderlandprovincie en gemeente
besproken worden ziju daartoe een zeer
geschikt middel. Noch herziening der
kieswet, noch verlaging van den census kan
de gebreken die wij opnoemden wegnemen.
En zelfs openbare vereenigingen kunnen
tot geen voldoende uitkomst leidenzon
der dat men begint een meer geopend oog
en hart te hebben voor het volksonderwijs
Op de verbetering van dat onderwijs moet
met alle kracht gewezen worden; op de
noodzakelijkheid dat alle klassen degelijk
onderwijs genieten moet nog veel meer aan
gedrongen worden. Hoe meer een volk op
een hoogen trapsontwikkeling staat, hoe
meer het ook belang zal stellen in zijn rech
ten en hoe meer het ook doordrongen zal
aijn van ziju verpliclitimzen. Een ontwik
keld volk leidt ook een gezond staatsleven.
Gelukkig dc gemeente, waar het bestuur van
deze waarheid doordrongen is; dan zal het
alles aanwendenom dat onderwijs beter en
meer vruchtdragender voor het volk te doen
zijn
Amersfoort, 28 Dcc. 1881.
Met leedwezen vernemen wij dat de
commissie van toezicht op het middel
baar onderwijs alhier haar ontslag heeft
genomen; het is te hopen dat er maatre
gelen zullen worden genomen om de leden
dier commissie op hun besluit te doen
terugkomen.
In de voormiddag godsdienstoefening j.l.
Zondag, werd eene buitengewone gift van
f40,gecollecteerd.
dat gij de verloofde mijner zuster zijt."
„Dat ben ik niet meer, zoodra nw blik mij tegen
lacht; Adèle, zie mij aan, zie hoe ik lijd," en smeekend
zonk hij voor haar op de knien, en vatte den zoom aan
van haar kleed.
Doch zij rukte zieh los, en trad ver van hem terug:
„Ellendige," sprak zij streng, „hebt gij den moed aldus
mijne arme zuster te bedriegen? Weet gij hoe ik u be
schouw? Haat en verachting strijden met felle wapenen
in mijne ziel tegen u; liefde eilieve, hoe zou ik die
immer voor u kuunen gevoelenl Ik heb u immer gewan
trouwd van het eerste oogenblik af, dat gij n in onzen
kring hebt ingedrongen; ik weet het zeer goed, dat se
dert uwe verloving het hart mijner znster voor mij ge
sloten werd, en ik weet ook, dat er dingen zijn iu uw
vroeger als in uw tegenwoordig leven, die het daglicht
schuwen. Thans ga ik mijne ouders de volle waarheid
zeggen; zij mogen dan oordeelen, en o, Johanna,
arm kind! Voor u doet het mij leed, dat juist ik als
zijn aanklaagster optreden moet!" en tranen welden
haar in de oogen.
Reede was doodsbleek geworden; en krampachtig om
klemde zijn hand een stoelleuning, die hem tot steun
moest dienen. Geen oog wendde hij van haar nf, inte
gendeel de grootste bewondering voor haar ademde uit
zijn antwoord, dat na een korte panze kwam: „Wat zijt
gij Bchoon iu deze houding, hoe glinstert uw blik
ha, van toorn over den ellendeling, die bet waagt u te
beminnen!Ga dan nu heen, en waarschuw uwe zus
ter, doch weet dit, dat zij u niet gelooven zal, dat zij
mij lief heeft, en u Terdenkt van jalousie. Spreek céa
woord ten mijne nadeele, en haar toorn zal op nw eigen
hoofd neerkomen."
Eene rilling voer Adèle door de leden; zulk eenen
moest hare zuster toebehooreu, zulk eenen vertrouwde
zijl
„Spreek," ging Reede voort, „en ik zal de vrijheid ne
men dit tooneeltje om te keeren, en haar te vertellen
hoe gij alle moeite deed, om mij tot n te trekken, en
eindelijk mij onder tranen beleed dat ik uw liefde was;