NIEUWE
NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD VOOR
Zaterdag 4 Februari 1882.
ZONDER MASKER.
No. 10.
Elfde Jaargang.
Uitgever: A. M. Slothouwer,
Advertentiëu kunnen inge
zonden worden tot uiterlijk
's morgens uur des Woens-
en Zaterdags.
Uene viermaal geplaatste ad
vertentie wordt slechts drie
maal in rekening gebracht.
dags
VOORHEEN EN THANS.
COURANT
Abonnementsprijs voor Amersfoort per 3 maanden f 1,
Franco door het geheele Kijk1,10.
Afzonderlijke nummers 3 Cent.
Dit Blad verschijnt des Woensdags- en des Zaterdags.
te Amersfoort.
Advertentiën van 16 regelsJ 0,40.
Iedere regel meer 0,05.
Voor het Buitenland0,075
Reclames per regel0,20.
Groote letters worden berekend naar plaateruimte.
i
Wie onzer reeds eenigszins op jaren be
gint te komen, zal uit eigen ervaring wel
eens de opmerking gemaakt hebben, dat
de opvoedingsbegrippen van vroegere dagen
nogal in eenige opzichten verschilden van
de thans in zwang zijnde. In de eerste
plaats op de scholen ging het er heel an
ders naar toe dan tegenwoordig. De jon
gen kwam binnen, ging op zijn bank zit
ten, en, nadat het gebed gedaan was pak
te hij zijn lei en zijn boek, begon aan zijn
opgegeven taak te arbeiden: wist hij er
zich niet doorheeu te slaan wegens deze
of gene moeielijkheid, dan zat hij maar
zoolang te #denken" totdat hij den draad
had gevonden; tenzij hij het geluk had
dat de ^meester" hem eens voorbij liep,
die dan begon met hem te vertellen dat
hij eeD ^luiaard" was of wel een „dom-
merik": soms werd er een oorveeg aan
gewend om die plechtige verklaring te be
zegelen, waarna gewoonlijk de verlangde
hulp werd verstrekt en dankbaar aan
vaard. Eigenlijk leerden de jongelui voor
een groot deel zichzelf.
Dat is nu heel anders geworden. De
leerlingen zijn thans netjes in klassen af
gedeeld: elke klasse heeft, althans daar
FJEUILLKTON.
De eerste ontmoeting
XLII.
„Stel u de mogelijkheid voor, beste men, dat deze
vreemdeling de zoon is van de weduwe Eijken, zoud
gij dan zeer vreezeu; morgen bij zijn bezoek tegenwoor
dig te zijn? Blijkbaar is het hem onbewust in welke
betrekking hij tot u staat; waarschijnlijk heeft zijne
moeder dit voor hem verzwegen. Zou het u veel kos
ten om hem zelf eenige vragen te doen, teneinde u
te overtuigen? Zie, Rudolph, wanneer het waarlijk u
ernst is, om goed te maken wat eens misdreven werd,
dan dient ge toch allereerst den jongeling te ken
nen, te neten in welk opzicht gij hem het best ter
zijde zult kunnen staan, en of hij uw bijstand waardig
is. Trek u zijn lot aan, en toon u een man, die ook niet
schroomt eene sombere werkelijkheid onder de oogen
te zien.
„Help mij, Catharina, gij zijt immers reeds eenmaal
mijn reddende engel geweest!"
„Dat wil ik u immer zijn,lieve man, alleen, blijf ver
trouwen en laat den moed niet zinken."
Rhenen leunde vermoeid achterover, en zweeg eene
wijle. Toen hernam hij opnieuw: „Weel gij wat mij in
deze dagen het meest foltert? Het is het bewustzijn, dat
wanneer over weinige jaren ons kind groot zal worden,
zijn vader het recht heeft verbeurd, om hem te bestraf
fen wanneer hij de paden bewandelt, die ik
„Stil," viel Catharina hem in de reden, „zoo moogt
gij niet spreken. Ons kind heeft zijne ouders hartelijk
lief, en wie zou meer iuvloed hebben op het hart van
mijn kleinen Rudolph dan gij, zijn vader. Juist omdat
gij uit erTariDg de klippen kent, zult gij hem kunnen
waarschuwen, leiden, terughouden. Aan te strenge ban
den willen we hem echter nooit leggen; dat zou nadee-
waar men het noodige heeft gedaan om
aan de eischen van de tijd en van de wet
te voldoen, haar eigen onderwijzer. Die
man beschouwt de vóór hem zittende groep
als een eenheid: alle kinderen krijgen vol
maakt hetzelfde onderwijs, en, niet wei
nig ook. Elke moeielijkheid die zich maar
kan voordoen wordt uit den weg geruimd
vóór de leerling haar zelf bespeurd heeft:
het pad wordt zoo effen gemaakt als een
kolfbaan, en de onderwijzer is ijverig in
de weer om alles zóó duidelijk te maken
dat zelfs een oester het zou moeten be
grijpen als hij ten minste niet zat te slapen.
Den lieven langen dag wordt er maar aan
houdend onderwezeu, - bijna zou ik zeg
gen gedoceerd; van verscheiden onderwij
zers zou men, hen hoorénde, bijna den
ken, dat zij zich oefenden in het houden
van zoo boeiend mogelijke voordrachten,
ten einde de leerstof maar in de eerste plaats
aantrekkelijk te maken. Loopt de cursus op
het laatst, dan wordt onderzocht oi de leer
lingen van het onderwezene genoeg hebben
opgenomen om tot den volgenden te worden
toegelaten: is dit niet het geval, dan blijven
ze zitten ten einde hetzelfde gedeelte van het
terrein nog eens afteloopen, hetgeen voor hen
wel niet aangenaam is, doch een noodzake
lijk gevolg van de consequente toepassing
van het klassikale stelsel waarhij thans bij
na iedereen die met onderwijs, of met school
toezicht, of met onderwijs-wetgeving iets te
maken heeft, zweert.
Ik wil het in deze niet te kwaad krijgen
met de pnblieke opinie, en zal het dus
niet wagen te beweren dat bedoeld stelsel af
keuring verdient. Doch een enkele beden-
.king wil ik toch in het- midden brengen, over
tuigd dat het onderwerp, hetwelk thans
ligen invloed op zijn fier, onafhankelijk karakter kunnen
uitoefenen, doch denk nooit weer, dat gij niet de beste
leermeester voor uw kind zondt zijn. In mijne oogen
bestaat er geen betere, en ik wil onzen Rudolph leeren
u te achten en lief te hebben, niet alleen omdat het zijn
plicht is, maar omdat ik weet, dat gij dit verdient;" en
eene omhelzing vergezelde hare w oorden.
„O, vrouw, wat zijt gij toch voor een wezen; uw lief
de, uw goedheid is grenzcnloos," riep Rhenen is ver
voering uit, „en" voegde hij er bij, „geprezen zij de dag,
het uur, waarop ik mijn geluk in uwe handen stelde."
Een glans van vreugde verspreidde zich over C'atha-
rina's gelaat, en den arm haars echtgeDoots nemend trok
zij hem vleiend met zich naar de eetzaal, waar de ande
reu hen wachtten.
Na het middagmaal, dat mindcrlevendig dan gewoon
lijk werd gebruikt, bevonden zich de dames in de bal-
konkamer bijeen. De zonnestralen begonnen reeds meer
der vfarmte te verspreiden, en de beide meisjes hadden
zich voor het venster gezet, terwijl Rhenen de nieuws
bladen inzag en rookte, en Catharina met haar kind
speelde. „Zieeens, mama,"zeide het jongskc, „wie komt
daar langs den oprijweg?" Zijne moeder volgde de rich
ting van zijn vinger, en herkende dadelijk den persoon,
dien zij met den vroolijken uitroep: „Mijn broèder" te-
gensnelde. Rhenen zag op, Adèle volgde hare zuster, ter
wijl bet kind haar aan haar kleed trok, en vroeg: „Tan
te is dat oom Willem?"
Willem van Son was werkelijk aangekomen, en schoon
onverwacht niettemin hartelijk welkom in dezen kring.
Ik kom u halen, zusje, sprak hij na de eerste begroeting
zich tot Adèle wendend. Kunt gij gereed zijn, om mij
morgen te vergezellen?
Hoe komt dat zoo, vroeg het jonge meisje ont'intst.
Wel ik zal u alles maar van woord tot woord vertel
len. Ik kwam dan voor een dag of drie tehuis gij
moet weten, dat ik benoemd ben tot gemeente-genees
heer te L., en daar mij de betrekking aanlacht heb ik
die aangenomen, en denk me nu zoo spoedig mogelijk in
de buurt van vaders landgoed te vestigen ik kwam
dan tehuis, en miste u. Waar is Adèle, vroeg ik natunr-
besproken wordt voor alle ouders van het
grootste gewicht is, en niet minder belang-
rijk voor de toekomst der maatschappij.
Een onzer welsprekendste volksvertegen
woordigers heeft eens, bij de behandeling
der onderwijswet in de tweede Kamer
gezegd, dat wanneer men hem de keuze
liet tusschen één of twee geniëen en een
geheelen drom middelmatigheden, hij de
eerste zou kiezen. Nu geloof ik mij te
herinneren dat het dien heer te doen was
om protest aan te teekenen tegen de be
wering, dat een zekere mate van kennis
het gemeengoed moet worden van al onze
landgenootenen in zooverre gaan we
niet met hem mede: maar dat quantiteit
vooralen ook qualiteit van ons heden-
daagsch onderwijs de strekking zullen heb
ben menig genie niet tot zijn recht te
doen kennenmeen ik wel te mogen aan
nemen. Het nivelleerenof met een meer
algemeen gebruikelijk woordhet over
één kam scheren dat men tegenwoordig
doet, schaadt aan veler ontwikkeling. Alle
leerlingen op lagere en middelbare scho
len loopen naast elkander in één gelid
over denzelfden weg: afwijkingen ter wille
van individueele eigenschappen worden niet
toegelatenomdat zij niet passen in het
vastgestelde kader. Of een jongen een
zeker aantal voorstellingen en begrippen
in vier lessen snapt of dat hij er tien voor
noodig heeft, doet mets ter zake; de
vlugge moet evengoed tot het einde toe
het loopje mede makenal verveelt het
hem ook verschrikkelijk. Nu kan het zijn
dat hij aanleg heeft om in één vak bijzon
dere vorderingen te maken: dat hij, om
zoo te zeggen een geboren specialiteit is.
Over specialiteiten is door een talentvol
lijk. Men zeide mij dat gij hier logeerdet, maar in de
wijze waarop men mij antwoordde bemerkte ik, dat er
iets haperde. Ook vermeed Johanna over u te spreken,
en dat bevreemde mij. Enfin, ik hoorde gedeeltelijk haar,
gedeeltelijk Egbert uit; sprak met mijne ouders, en ver
nam eene scène, die ik de vrijheid nam niet te gelooven,
daar ik het karakter onzer Adèle beter meen te kennen.
Zeg gij nrij nu eens wat ik hiervan denken moet, vertel
mij wat voorgevallen is, en ik zal u nog meer verhalen.
Adèles wangen kleurden zich purperrood, doch zij ant
woordde eenvoudig: Rudolph en Cateau beoordeelen mij
even als gij zult doen; hoor dus, en zij verhaalde hem
de gansche toedracht der zaak juist zooals die voorge
vallen was. Toen zij eindigde, hernam hij: Ik had het mij
niet anders gedacht. Ik w eet, dat Egbert Reede tot eene
laagheid in staat, en de slaaf zijner hartstochten is, doch
in u, mijn edelaardig zusje kon ik mij niet bedriegen. Ik
sprak in dezen geest tot JohanDa, zij wendde mij den
rug toe ik zocht mijne moeder te overtuigen, zij
wilde niet hooren ik smeekte mijn vader deze zaak
beter te onderzoeken, hij antwoordde mij, dat hij on
derzocht en thans de dag der ondertrouw vastgesteld
had. „Ho, ho, papa, zeide ik toen, zoo ver zijn we nog
niet. Eenparig verklaren zich al de broers en zusters te
gen dit huw elijk, u begrijpt dus, dat daarvoor gegronde
redenen moeten bestaan.
„Ik vraag geen redenen, slechts bewijzen," antwoord
de Papa stroef.
Blijkbaar is Egbert hen allen te slim af, en weet hij
hen uitstekend den blinddoek voor de oogen te binden.
Daarom ben ik thans hier. Wij moeten te zamen over
leggen hoe dit huwelijk, thans vastgesteld op 15 Mei te
voorkomen.
Van gauscher harte, vielen Rudolph en Catharina te
gelijkertijd in; van gauscher harte, juichte Adèle, en van
gauscher harte, praatte het kind na, dat aanhoudend den
blik op den vreemden oom hield geslagen, als kon hij
zich niet moe kijken aan diens opgeruimd, blijhartig ge
laat. Oom Willem was een kindervriend, en toen hij het
ventje bemerkte haalde hij het tot zich, en liet het op de
knieën rijden, en in zijn zakken tasten, terwijl hij tot
schrijver op geestige wijze de staf gebro
ken maar laat ons het toch erkennen dat
zij het zijn die voor het menschelijk den
ken en weten nieuwe banen hebben ge
broken, dat de maatschappij ze on
mogelijk missen kan. Onthoudt men hun
de gelegenheid om zich te ontwikkelen
dau vreezen we voor het geldwinnen vau
de meening, als zouden oppervlakkige
veelweters de beste wegwijzers zijn naar
het rijk der waarheid.
Den leerlingen moet de kans openstaan,
om zich in de zelfgekozen richting door
eigen pogingen te vormen: de geest van
het vrije onderzoek eischt dit gebiedend.
Daar zijn er die hun tijd letterlijk ver-
waarloozen, omdat zij gedwongen worden
mede te loopen in het gareel dat voor
jongeieden van ïuiddelmatigen aanleg past
doch niet in overeenstemming is met hun
krachtenliet men hun meer vrijheid
tot zelf denken en zelf werken, in breede
vlucht zouden zij wellicht de wiekeu uit
slaan, al kon het soms ook gebeuren dat
zij sommige der vakken, die zij nu moeten
,/mede makenlieten liggen als minder
met hun smaak of aanleg strookende,
We hebben daar gewezen opeen ernstig
bezwaar tegen het klassikaal leerstelsel, en
gelooven bij meer dan één opvoedkundige
instemming te viudeu. Iets anders is het,
middelen aan te wijzen waardoor hetgeen
wij een kwaad meenen te mogen noemen,
kan worden verholpen.
Terugkeer tot het oude? Dank u wel.
Neen, er moet zeer zeker veel onderwezen
wordenzelfs gelooven we dat voor de la
gere volksschool geen ander stelsel mogelijk
is, en we slechts mogen hopen op den
Rudolph zeide: Weet gij toch of Egbert voorheen een
anderen naam kan gedragen hebben?
Zulks is mij onbekend, doch hoe komt gij daaraan?
Dat doet hiel- weinig ter zake. Zóó ik zulks ontdekken
kon, dandoch iets anders weet ik met zeker
heid van hem, en dit deelde ik mijn vader mede, die
daarop antwoordde, dat men zoo iets niet iemand zijn
leven lang mocht nageven. Het verhaal daarvan is niet
voor zoo kiesche ooren bestemd, doch bet is waarheid,
dat ik hem bij onze eerste ontmoeting reeds herkende,
en onzen vader waarschuwde. Papa heeft hem daarop
ondervraagd met het gevolg, dat hij mij tot een leuge
naar maakte, daar ik niet een enkel bewijs had builen
mijne oogen, dat tegen hem pleitte.
„Hij is een doortrapte schurk, barstte Rudolph los.
Toen ik verleden jaar ziek lag, moet hij een uur, waarin
hij bij mij waakte en zich alleen wist, gebezigd hebben
om mij alle bewijzen tegen hem te ontrooven. Niemand
dan hij kan het gedaan hebben. Ik miste ze, en schreef
er mijn vader over. We deden alle moeite, om die pa
pieren terug te krijgen, en de eerste maal, dat ik Egbert
ua mijn herstel sprak, ziide ik om hem in staat te stel
len zijn berouw, indien hij zulks waarlijk, naar papa ge
looft bezit, te toonen: Verbeeld u, Reede, al die brieven
die wij in jaren wisselden zijn verloren gegaan, ze moe
ten mij ontstolen zijn, doch door wien? Ilij verbleekte
niet, doch glimlachte, bijna zeide ik grijnsde, en ant
woordde: O, maak u daarover geen zorg, dat betcekent
niets. Toen kreeg ik de volle overtuiging dot hij schul
dig was, en ik schreef aan papa, doch zonder baat.
Niet geheel zonder baat, lieve man, viel Catharina
hier in de reden, want het huwelijk werd er om uitge
steld. Waarschijnlijk heeft papa tijd willen winnen, om
buiten ons allen om, zelf te informeeren, met het gevolg
dat Egbert den ouden man weer te slim af was, en mis
schien wel door omkoopinghem de beste geruchten deed
hooren.
Wordt vervolgd.)