NIEUWE NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD VOOR Zaterdag 4 Februari 1882. ZONDER MASKER. No. 10. Elfde Jaargang. Uitgever: A. M. Slothouwer, Advertentiëu kunnen inge zonden worden tot uiterlijk 's morgens uur des Woens- en Zaterdags. Uene viermaal geplaatste ad vertentie wordt slechts drie maal in rekening gebracht. dags VOORHEEN EN THANS. COURANT Abonnementsprijs voor Amersfoort per 3 maanden f 1, Franco door het geheele Kijk1,10. Afzonderlijke nummers 3 Cent. Dit Blad verschijnt des Woensdags- en des Zaterdags. te Amersfoort. Advertentiën van 16 regelsJ 0,40. Iedere regel meer 0,05. Voor het Buitenland0,075 Reclames per regel0,20. Groote letters worden berekend naar plaateruimte. i Wie onzer reeds eenigszins op jaren be gint te komen, zal uit eigen ervaring wel eens de opmerking gemaakt hebben, dat de opvoedingsbegrippen van vroegere dagen nogal in eenige opzichten verschilden van de thans in zwang zijnde. In de eerste plaats op de scholen ging het er heel an ders naar toe dan tegenwoordig. De jon gen kwam binnen, ging op zijn bank zit ten, en, nadat het gebed gedaan was pak te hij zijn lei en zijn boek, begon aan zijn opgegeven taak te arbeiden: wist hij er zich niet doorheeu te slaan wegens deze of gene moeielijkheid, dan zat hij maar zoolang te #denken" totdat hij den draad had gevonden; tenzij hij het geluk had dat de ^meester" hem eens voorbij liep, die dan begon met hem te vertellen dat hij eeD ^luiaard" was of wel een „dom- merik": soms werd er een oorveeg aan gewend om die plechtige verklaring te be zegelen, waarna gewoonlijk de verlangde hulp werd verstrekt en dankbaar aan vaard. Eigenlijk leerden de jongelui voor een groot deel zichzelf. Dat is nu heel anders geworden. De leerlingen zijn thans netjes in klassen af gedeeld: elke klasse heeft, althans daar FJEUILLKTON. De eerste ontmoeting XLII. „Stel u de mogelijkheid voor, beste men, dat deze vreemdeling de zoon is van de weduwe Eijken, zoud gij dan zeer vreezeu; morgen bij zijn bezoek tegenwoor dig te zijn? Blijkbaar is het hem onbewust in welke betrekking hij tot u staat; waarschijnlijk heeft zijne moeder dit voor hem verzwegen. Zou het u veel kos ten om hem zelf eenige vragen te doen, teneinde u te overtuigen? Zie, Rudolph, wanneer het waarlijk u ernst is, om goed te maken wat eens misdreven werd, dan dient ge toch allereerst den jongeling te ken nen, te neten in welk opzicht gij hem het best ter zijde zult kunnen staan, en of hij uw bijstand waardig is. Trek u zijn lot aan, en toon u een man, die ook niet schroomt eene sombere werkelijkheid onder de oogen te zien. „Help mij, Catharina, gij zijt immers reeds eenmaal mijn reddende engel geweest!" „Dat wil ik u immer zijn,lieve man, alleen, blijf ver trouwen en laat den moed niet zinken." Rhenen leunde vermoeid achterover, en zweeg eene wijle. Toen hernam hij opnieuw: „Weel gij wat mij in deze dagen het meest foltert? Het is het bewustzijn, dat wanneer over weinige jaren ons kind groot zal worden, zijn vader het recht heeft verbeurd, om hem te bestraf fen wanneer hij de paden bewandelt, die ik „Stil," viel Catharina hem in de reden, „zoo moogt gij niet spreken. Ons kind heeft zijne ouders hartelijk lief, en wie zou meer iuvloed hebben op het hart van mijn kleinen Rudolph dan gij, zijn vader. Juist omdat gij uit erTariDg de klippen kent, zult gij hem kunnen waarschuwen, leiden, terughouden. Aan te strenge ban den willen we hem echter nooit leggen; dat zou nadee- waar men het noodige heeft gedaan om aan de eischen van de tijd en van de wet te voldoen, haar eigen onderwijzer. Die man beschouwt de vóór hem zittende groep als een eenheid: alle kinderen krijgen vol maakt hetzelfde onderwijs, en, niet wei nig ook. Elke moeielijkheid die zich maar kan voordoen wordt uit den weg geruimd vóór de leerling haar zelf bespeurd heeft: het pad wordt zoo effen gemaakt als een kolfbaan, en de onderwijzer is ijverig in de weer om alles zóó duidelijk te maken dat zelfs een oester het zou moeten be grijpen als hij ten minste niet zat te slapen. Den lieven langen dag wordt er maar aan houdend onderwezeu, - bijna zou ik zeg gen gedoceerd; van verscheiden onderwij zers zou men, hen hoorénde, bijna den ken, dat zij zich oefenden in het houden van zoo boeiend mogelijke voordrachten, ten einde de leerstof maar in de eerste plaats aantrekkelijk te maken. Loopt de cursus op het laatst, dan wordt onderzocht oi de leer lingen van het onderwezene genoeg hebben opgenomen om tot den volgenden te worden toegelaten: is dit niet het geval, dan blijven ze zitten ten einde hetzelfde gedeelte van het terrein nog eens afteloopen, hetgeen voor hen wel niet aangenaam is, doch een noodzake lijk gevolg van de consequente toepassing van het klassikale stelsel waarhij thans bij na iedereen die met onderwijs, of met school toezicht, of met onderwijs-wetgeving iets te maken heeft, zweert. Ik wil het in deze niet te kwaad krijgen met de pnblieke opinie, en zal het dus niet wagen te beweren dat bedoeld stelsel af keuring verdient. Doch een enkele beden- .king wil ik toch in het- midden brengen, over tuigd dat het onderwerp, hetwelk thans ligen invloed op zijn fier, onafhankelijk karakter kunnen uitoefenen, doch denk nooit weer, dat gij niet de beste leermeester voor uw kind zondt zijn. In mijne oogen bestaat er geen betere, en ik wil onzen Rudolph leeren u te achten en lief te hebben, niet alleen omdat het zijn plicht is, maar omdat ik weet, dat gij dit verdient;" en eene omhelzing vergezelde hare w oorden. „O, vrouw, wat zijt gij toch voor een wezen; uw lief de, uw goedheid is grenzcnloos," riep Rhenen is ver voering uit, „en" voegde hij er bij, „geprezen zij de dag, het uur, waarop ik mijn geluk in uwe handen stelde." Een glans van vreugde verspreidde zich over C'atha- rina's gelaat, en den arm haars echtgeDoots nemend trok zij hem vleiend met zich naar de eetzaal, waar de ande reu hen wachtten. Na het middagmaal, dat mindcrlevendig dan gewoon lijk werd gebruikt, bevonden zich de dames in de bal- konkamer bijeen. De zonnestralen begonnen reeds meer der vfarmte te verspreiden, en de beide meisjes hadden zich voor het venster gezet, terwijl Rhenen de nieuws bladen inzag en rookte, en Catharina met haar kind speelde. „Zieeens, mama,"zeide het jongskc, „wie komt daar langs den oprijweg?" Zijne moeder volgde de rich ting van zijn vinger, en herkende dadelijk den persoon, dien zij met den vroolijken uitroep: „Mijn broèder" te- gensnelde. Rhenen zag op, Adèle volgde hare zuster, ter wijl bet kind haar aan haar kleed trok, en vroeg: „Tan te is dat oom Willem?" Willem van Son was werkelijk aangekomen, en schoon onverwacht niettemin hartelijk welkom in dezen kring. Ik kom u halen, zusje, sprak hij na de eerste begroeting zich tot Adèle wendend. Kunt gij gereed zijn, om mij morgen te vergezellen? Hoe komt dat zoo, vroeg het jonge meisje ont'intst. Wel ik zal u alles maar van woord tot woord vertel len. Ik kwam dan voor een dag of drie tehuis gij moet weten, dat ik benoemd ben tot gemeente-genees heer te L., en daar mij de betrekking aanlacht heb ik die aangenomen, en denk me nu zoo spoedig mogelijk in de buurt van vaders landgoed te vestigen ik kwam dan tehuis, en miste u. Waar is Adèle, vroeg ik natunr- besproken wordt voor alle ouders van het grootste gewicht is, en niet minder belang- rijk voor de toekomst der maatschappij. Een onzer welsprekendste volksvertegen woordigers heeft eens, bij de behandeling der onderwijswet in de tweede Kamer gezegd, dat wanneer men hem de keuze liet tusschen één of twee geniëen en een geheelen drom middelmatigheden, hij de eerste zou kiezen. Nu geloof ik mij te herinneren dat het dien heer te doen was om protest aan te teekenen tegen de be wering, dat een zekere mate van kennis het gemeengoed moet worden van al onze landgenootenen in zooverre gaan we niet met hem mede: maar dat quantiteit vooralen ook qualiteit van ons heden- daagsch onderwijs de strekking zullen heb ben menig genie niet tot zijn recht te doen kennenmeen ik wel te mogen aan nemen. Het nivelleerenof met een meer algemeen gebruikelijk woordhet over één kam scheren dat men tegenwoordig doet, schaadt aan veler ontwikkeling. Alle leerlingen op lagere en middelbare scho len loopen naast elkander in één gelid over denzelfden weg: afwijkingen ter wille van individueele eigenschappen worden niet toegelatenomdat zij niet passen in het vastgestelde kader. Of een jongen een zeker aantal voorstellingen en begrippen in vier lessen snapt of dat hij er tien voor noodig heeft, doet mets ter zake; de vlugge moet evengoed tot het einde toe het loopje mede makenal verveelt het hem ook verschrikkelijk. Nu kan het zijn dat hij aanleg heeft om in één vak bijzon dere vorderingen te maken: dat hij, om zoo te zeggen een geboren specialiteit is. Over specialiteiten is door een talentvol lijk. Men zeide mij dat gij hier logeerdet, maar in de wijze waarop men mij antwoordde bemerkte ik, dat er iets haperde. Ook vermeed Johanna over u te spreken, en dat bevreemde mij. Enfin, ik hoorde gedeeltelijk haar, gedeeltelijk Egbert uit; sprak met mijne ouders, en ver nam eene scène, die ik de vrijheid nam niet te gelooven, daar ik het karakter onzer Adèle beter meen te kennen. Zeg gij nrij nu eens wat ik hiervan denken moet, vertel mij wat voorgevallen is, en ik zal u nog meer verhalen. Adèles wangen kleurden zich purperrood, doch zij ant woordde eenvoudig: Rudolph en Cateau beoordeelen mij even als gij zult doen; hoor dus, en zij verhaalde hem de gansche toedracht der zaak juist zooals die voorge vallen was. Toen zij eindigde, hernam hij: Ik had het mij niet anders gedacht. Ik w eet, dat Egbert Reede tot eene laagheid in staat, en de slaaf zijner hartstochten is, doch in u, mijn edelaardig zusje kon ik mij niet bedriegen. Ik sprak in dezen geest tot JohanDa, zij wendde mij den rug toe ik zocht mijne moeder te overtuigen, zij wilde niet hooren ik smeekte mijn vader deze zaak beter te onderzoeken, hij antwoordde mij, dat hij on derzocht en thans de dag der ondertrouw vastgesteld had. „Ho, ho, papa, zeide ik toen, zoo ver zijn we nog niet. Eenparig verklaren zich al de broers en zusters te gen dit huw elijk, u begrijpt dus, dat daarvoor gegronde redenen moeten bestaan. „Ik vraag geen redenen, slechts bewijzen," antwoord de Papa stroef. Blijkbaar is Egbert hen allen te slim af, en weet hij hen uitstekend den blinddoek voor de oogen te binden. Daarom ben ik thans hier. Wij moeten te zamen over leggen hoe dit huwelijk, thans vastgesteld op 15 Mei te voorkomen. Van gauscher harte, vielen Rudolph en Catharina te gelijkertijd in; van gauscher harte, juichte Adèle, en van gauscher harte, praatte het kind na, dat aanhoudend den blik op den vreemden oom hield geslagen, als kon hij zich niet moe kijken aan diens opgeruimd, blijhartig ge laat. Oom Willem was een kindervriend, en toen hij het ventje bemerkte haalde hij het tot zich, en liet het op de knieën rijden, en in zijn zakken tasten, terwijl hij tot schrijver op geestige wijze de staf gebro ken maar laat ons het toch erkennen dat zij het zijn die voor het menschelijk den ken en weten nieuwe banen hebben ge broken, dat de maatschappij ze on mogelijk missen kan. Onthoudt men hun de gelegenheid om zich te ontwikkelen dau vreezen we voor het geldwinnen vau de meening, als zouden oppervlakkige veelweters de beste wegwijzers zijn naar het rijk der waarheid. Den leerlingen moet de kans openstaan, om zich in de zelfgekozen richting door eigen pogingen te vormen: de geest van het vrije onderzoek eischt dit gebiedend. Daar zijn er die hun tijd letterlijk ver- waarloozen, omdat zij gedwongen worden mede te loopen in het gareel dat voor jongeieden van ïuiddelmatigen aanleg past doch niet in overeenstemming is met hun krachtenliet men hun meer vrijheid tot zelf denken en zelf werken, in breede vlucht zouden zij wellicht de wiekeu uit slaan, al kon het soms ook gebeuren dat zij sommige der vakken, die zij nu moeten ,/mede makenlieten liggen als minder met hun smaak of aanleg strookende, We hebben daar gewezen opeen ernstig bezwaar tegen het klassikaal leerstelsel, en gelooven bij meer dan één opvoedkundige instemming te viudeu. Iets anders is het, middelen aan te wijzen waardoor hetgeen wij een kwaad meenen te mogen noemen, kan worden verholpen. Terugkeer tot het oude? Dank u wel. Neen, er moet zeer zeker veel onderwezen wordenzelfs gelooven we dat voor de la gere volksschool geen ander stelsel mogelijk is, en we slechts mogen hopen op den Rudolph zeide: Weet gij toch of Egbert voorheen een anderen naam kan gedragen hebben? Zulks is mij onbekend, doch hoe komt gij daaraan? Dat doet hiel- weinig ter zake. Zóó ik zulks ontdekken kon, dandoch iets anders weet ik met zeker heid van hem, en dit deelde ik mijn vader mede, die daarop antwoordde, dat men zoo iets niet iemand zijn leven lang mocht nageven. Het verhaal daarvan is niet voor zoo kiesche ooren bestemd, doch bet is waarheid, dat ik hem bij onze eerste ontmoeting reeds herkende, en onzen vader waarschuwde. Papa heeft hem daarop ondervraagd met het gevolg, dat hij mij tot een leuge naar maakte, daar ik niet een enkel bewijs had builen mijne oogen, dat tegen hem pleitte. „Hij is een doortrapte schurk, barstte Rudolph los. Toen ik verleden jaar ziek lag, moet hij een uur, waarin hij bij mij waakte en zich alleen wist, gebezigd hebben om mij alle bewijzen tegen hem te ontrooven. Niemand dan hij kan het gedaan hebben. Ik miste ze, en schreef er mijn vader over. We deden alle moeite, om die pa pieren terug te krijgen, en de eerste maal, dat ik Egbert ua mijn herstel sprak, ziide ik om hem in staat te stel len zijn berouw, indien hij zulks waarlijk, naar papa ge looft bezit, te toonen: Verbeeld u, Reede, al die brieven die wij in jaren wisselden zijn verloren gegaan, ze moe ten mij ontstolen zijn, doch door wien? Ilij verbleekte niet, doch glimlachte, bijna zeide ik grijnsde, en ant woordde: O, maak u daarover geen zorg, dat betcekent niets. Toen kreeg ik de volle overtuiging dot hij schul dig was, en ik schreef aan papa, doch zonder baat. Niet geheel zonder baat, lieve man, viel Catharina hier in de reden, want het huwelijk werd er om uitge steld. Waarschijnlijk heeft papa tijd willen winnen, om buiten ons allen om, zelf te informeeren, met het gevolg dat Egbert den ouden man weer te slim af was, en mis schien wel door omkoopinghem de beste geruchten deed hooren. Wordt vervolgd.)

Historische kranten - Archief Eemland

Nieuwe Amersfoortsche Courant | 1882 | | pagina 1