NIEUWE
NIEUWS-
Amersfoort, Baarn, Bunsclioten,
Stoatenltura,
EN ADVERTENTIEBLAD VOOR
Zaterdag 24 Juni 1882.
I,
DE ZONDAG.
Bloed om Bloed.
Elfde Jaargang.
Uitgever: A. AI. Slothouwer,
Advertentiën kunnen inge
zonden worden tot uiterlijk
's morgens 8'/2 uur des Woens
dags en Zaterdags.
ücne viermaal geplaatste ad
vertentie wordt slechts drie
maal in rekening gebracht.
Abonacmentsprijs voor Amersfoort per 3 maanden 1,
Franco door het geheele Kijk1,10.
Afzonderlijke nummers 3 Cent.
Dit Blad verschijnt des Woensdags- en des Zaterdags.
te Amersfoort.
Advertentiën van 16 regels0,40.
Iedere regel meer 0,05.
Voor het Buitenland0,075
Reclames per regel0,20.
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Wij achten het een hoogst verblijdend
verschijnsel, dat het vraagstuk van deu
Zondag op ernstige wijze aan de orde is
gesteld. Waarlijk er zijn wel eens over heel
wat minder belangrijke zaken vreedzame
volksbewegingen op touw gezet.
Dat de strijd, door den Groninger hoog-
leeiaar Hofstede de Groot en zijn mede
standers aangevangen, zulk een omvang
zal verkrijgen, is vooreerst niet te ver
wachten: er is heel wat noodig om onze
natie in beweging" te brengen. De hoofd
zaak is, bij allen de overtuiging te wek
ken of te verlevendigen, .dat Zondagsrust
iets goeds, iets onmisbaars is, en dat het
in het algemeen belang is haar het deel
te doen worden van een zoo groot moge
lijk aantal onzer medeburgers.
Nevens die eerste noodzakelijkheid rijst
onmiddellijk een tweede, die evenmin uit
het oog verloren mag worden: De Zondag,
eenmaal het deel van velen blijve dan
ook hun uitsluitend eigendom. Hij moet
in elk geval zijn en blijven een vrije dag.
Wij hébben eerbied voor den ijver, waar
mede een deel onzer landgenooten het
denkbeeld: heiliging van den Zondag poogt
te verbreiden, en willen maar niet eens
vragen of zij aan het woord heiliging niet
FEUILLETON.
een al te exclusieve beteekenis hechten:
wat ons betreft, we zouden meenen dat
een dag, besteed aan verheldering of ver
ruiming van den geest, zuivering van het
gemoed onder den invloed van de natuur
of de kunst, of versterking van den ge-
meenschappelijken levensmoed door het
genot eener geoorloofde uitspanning, wel
degelijk geheiligd is: maar daarover zul
len wij het met onze broederen die een
andere opvatting zijn toegedaan, wel nooit
eens worden. Toch kunnen wij zeer goed,
als zij willen, samen strijden: gezamen
lijk den Zondag voor ons volk heroveren,
omals de zegepraal is behaald en het
gebruik van het verkregene moet wor
den vastgesteld, vriendschappelijk uiteen
te gaan.
Inderdaad, het zou jammer zijn als men
van den Zondag ging maken een dag van
gedwongen preeken-hooren, gedwongen,
wanneer er volstrekt niets anders te vin
den is om de verveling, die den werkza-
men mensen in het rustuur al heel spoe
dig bekruipt, en zoogenaamd godsdien
stige bijeenkomsten, of luieren. Rust
is ontspanning: deze kan passief zijn, ge
lijk bij den in de zon zich koesterenden Na-
politaan of den een middagdutje van vijf
achtereenvolgende uren genietenden ren
tenier, maar zij kan ook zijn actief, en
bereikt dan veel gemakkelijker en spoe
diger het doel, namelijk herstel van het
verbroken evenwicht, van het door een-
zijdigen arbeid ondergane krachtverlies.
Van welken aard die ontspanning, noem
haar «inspanning zoo ge wilt, en dan is
het nog niet eens noodig uitsluitend aan
zoogenaamde pretjes, vermaken of festi
viteiten te denken, kan en moet zijn,
hangt af van het zedelijk peil dat we
hebben bereikt, van onze verstandelijke
ontwikkeling, van den aard onzer dage-
lijksche werkzaamheden, kortom van tal
van omstandigheden. Is de bevrediging
van het godsdienstig gevoel door middel
van gemeenschappelijke godsdienstoefenin
gen ons een genot, een ontspanning,
gelijk ongetwijf^Jd voor een aanmerkelijk
deel onzer landgenooten en van de in
woners van alle Christelijke landen het
geval zal zijn, dan is voor hen de be
stemming van een zeker getal uren van
den Zondag bepaald. Maar te eischen, dat
van overheidswege zekere rechtstreeksche
of indirecte dwang tot het kiezen van
dat veredelend ontspanningsmiddel zou
leiden, ware het doel voorbij streven, en
een kwellingeen bron van verveling en
van ergernis te maken van hetgeen als
een der hqpgste genietingen kan aange
merkt worden.
In dien eisch: de Zondag vrij, en be
schikbaar voor ontspanning, het adjec
tief betamelijke dat ons in de pen zweef
de, houden wij terög, dewijl we niet geacht
willen worden liederlijkheden en ruwe
zedenbedervende vermaken onder dezen
naam mede te tellen, ligt tevens opge
sloten dat alle Zondagsarbeid niet kan
worden gestaakt. Ook zijn er maatschap
pelijke behoeften, die eveneens op Zondag
bevredigd moeten worden, of waarvan het
noodig is, op dien dag de bevrediging voor
te bereiden. Om maar enkele, voor de hand
liggende voorbeelden te noemen: is ergens
op Maandag markt, dan zullen vaak koop
lieden, die haar 's morgens vroeg willen
bezoeken, op den algemeenen rustdag som
mige benoodigdheden moeten gereed ma
ken. De buitenman: die des Maandags de
naburige stad van versche groenten moet
helpen voorzien, is wel verplicht die des
Zondags in gereedheid te brengen, even
goed als op dien dag de koeien gemol
ken en de kaas gemaakt moet worden.
Er zijn fabrieken, die dag en nacht,
Zondag en in de week moeten doorwerken
zooals bijv. de beetwortelsuikerfabrieken,
steen- of kalkbranderijen, hoogovens enz.
De werklieden zijn'daar in ploegen ver
deeld, en zullen dus ook op hun beurt
Zondagsdienst hebben. De telegraaf en
postdienst knnnen dan ook niet stilstaan,
al erkennen wij de wenschelijkheid, de
verkzaamheden op dien dag te beperken.
Dat alles wat tot de haudhaving van or
de en veiligheid in verband staat, op Zon
dag evengoed, helaas! hier en daar nog
drukker in de weer moet zijn, béhoeft
geen nader betoog. Ook het vervoerwe
zen vordert alsdan den arbeid van velen
alleen het goederenverkeer zou een be
langrijke beperkiüg kunnen ondergaan, ter
wijl het transport van personen eer uit
breiding zou behoeven dan inkrimping ge-
doogen. Immers, zeer velen willen zich,
tot hun ontspanning, naar elders bege
ven, in de week hebben zij geen tijd
voor hun pleiziertochtje. Niemand kan
in ernst verlangen, dat de gelegenheid
daartoe worde afgesloten, en de eenige
eisch dien we daarbij stellen mogen is
dat de ondernemers van openbare ver
voermiddelen ruimte van personeel genoeg
hebben, om hun die voor de belangen van
anderen vaak hun Zondag moeten opof
feren, door andere vrije dagen, minstens
één van de zeven, schadeloos worden ge-
steld. Dat de muséa en andere verzame
lingen van kunst en wetenschap op Zon
dag hun deuren geopend houden, althans
gedurende eenige uren van den dag, is
uit het hoogduitsch
van
CLAIRE YON GLUMER.
Ik ben hier niet om te haten,
maar om lief te hebben.
23)
Zoo gaat het tegen de hoogte op, ter
wijl de vijandelijke kogels verderf en dood
in de gelederen der stormenden verspreid
den en hunne eigene korpsbatterij orer
hunne hoofden heen het plateau beschiet.
De zon gaat onder, de duisternis valt in
op alle punten van het uitgestrekte slag
veld wordt het stil hier boven duurt
de worsteling nog uur aan uur voort, be
schenen door de vlammen van het bran
dend gehucht Pointdu-jour en het tel
kens weder losbarstende vuur der mitrail
leuses en chassepots des vijand s, die
langzaam, iederen duim gronds verdedigend,
terugtrekt en eindelijk, eindelijk na her
haalde salvo's plotseling zwijgt. Ook dit
gedeelte van slagveld 't is ons! en nu wordt
het ook hierboven stil alleen het ker
men der gewonden stijgt naar den don
keren avondhemel. Is Prederiks stem
daar ouder of ligt hij voor eeuwig ver
stomd onder de hoopen lijken, die den
met bloed doorweekten grond bedekken P
Met een kreet van angst springt Kato op
en plotseling is het visioen verdwenen,
alleen het gelijkmatige ruischen der zee
laat zich hooren en de stille schemering
van den zomernacht ligt over zee en land.
En dan kwam de morgen weder en het
hopen en wachten van post begon opnieuw
en eindelijk het was Kato te moede
als had zij maanden lang vruchteloos ge
wacht werd haar aan het schuifraam
van het postkantoor een brief met het
handschrift van haren geliefde overhan
digd. Zij moest alleen zijn eer zij lezen
kon, en snelde, op niets lettende wat
haa r omringde, naar het strand. Zoo zag
zij ook niet dat bij het logement een
oud heer, die juist uit eenen wagen ge
stegen was, op haar toetrad.
Eerst bij de zee gekomen stond zij
stil en opende den brief. Maar hare ver
wachting werd teleurgesteld hij was
voor den slag bij Gravelotte gescheven en
bevatte slechts deze woorden
//Zoo juist hebben wij order ontvan
gen, mede deel te nemen aan den strijd.
Wij alle branden van Verlangen onzen
plicht te doen en zijn door de hoop be
zield, eindelijk ook tot de overwinning
der onzen ie^s te kunnen bijdragen. Wees
in dit ernstige, schoone uur innig gegroet,
mijne Kato, en vergeet niet dat wij in
Gods hand zijn."
z/In leven en in dood," herhaalde Kato,
terwijl zij met een bevend hart over de
rustig golvende, met schitterende licht
punten bedekte zee blikte. Was het mo
gelijk dat hij, wiens beeld haar zoo leven
dig voor den geest stond, niet meer dit
schoone, zonnige leven genoot?
Eene vreemde stem, die haren naam
noemde, ontrukte hare gedachten, en om
ziende zag zij eenen ouden, mageren man
met eenen kalen schedel, die met den
hoed in de hand eerbiedig herhaalde
z/Miss Kate Brown, niet waar
z/Ik ben Hellborn," voegde hij er bij.
Kato's hart sloeg niet meer.
z/Gij hebt tijdingen is hij dood
vroeg zij nauw hoorbaar.
//Neen, goddank, zoo erg is het niet!"
antwoordde Hellborn, ffde jonge heer is
slechts gewond.... mijnheer de consul
heeft heden morgen vroeg het bericht
ontvangen."
//Gewondherhaalde Kato, en hare
oogen vulden zich met tranen, hoezeer
dit bericht in vergelijking met hetgene
zij een oogenblik te voren gevreesd had,
haar als eene verlossing klonk. Dat er
kende zij zelve ook, en zich met geweld
hervattende voegde zij er bij//wat weet
gij anders nog is hij zwaar gewond waar
is hij ach, zeg mij alles
Hellborn schudde het hoofd.
z/Ik weet niet veel meer, dan 't gene
ik reeds gezegd heb," gaf hij ten antwoord.
//Mijnheer de consul heeft mij den brief,
dien een kameraad van den jongen heer
geschreven had, niet laten lezen ook de
plaats waar zich het veld-hospitaal bevindt,
heeft mijnheer de consul niet genoemd."
z/Maar de aard der verwonding weet gij
toch wel viel Kato in.
z/Ja, 't is een beenwond," antwoordde
Hellborn//of zij echter zwaar of licht
is, weet ik niet te zeggen. Alleen staat
nog in den brief, dat mijnheer Prederik
zware wondkoortsen heeft en dat de bloed
verwanten zich ongerust moesten maken.
Zijn gezond geslcl zou zeker alles te bo
ven komen en voor eene goede verpleging
was gezorgd wij moeten dus het beste
hopen
De oude man droogde zich de oogen.
z/Dat zullen wij!" zeide Kato, terwijl