NIEUWE
EN ADVERTENTIEBLAD VOOR
El
VUURSCHE, SCHERPENZEEL EN WOUDENBERG.
AMERSFOORT, BAARN, BUNSCHOTEN, EEMNES, HAMERSVELD, HOEVELAKEN, HOOGLAND, LEUSDEN, SOEST,
F euilleton.
ALICES GEHEIM.
No. 50.
Zaterdag 23 Juni 1883.
Twaalfde Jaargang.
Uitgever: A. M. Slothouwer,
Over Specialiteiten.
W. PASSAUER.
AMERSFOORTSCRE COURANT.
Abonnementsprijs voor Amersfoort per 3 maanden f 1,
Franco door het geheele Rijk1,10.
Afzonderlijke nummers3 Cent.
Dit Blad verschijnt des Woensdags en des Zaterdags.
te Amersfoort.
Advertentiën van 16 regelsf 0,40.
Iedere regel meer t 0,05.
Voor het Buitenland0,07'
Reclames per regel 0,20.
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte
Advertentiën kunnen ingezon
den worden tot uiterlijk 's mor
gens 10 uur des Woensdags en
Zaterdags.
Eene viermaal geplaatste ad
vertentie wordt slechts driemaal
in rekening gebracht.
Zij die .gewoon zijn zich onledig te
houden met vergelijkingen tusschen vroe
gere en hedendaagsche toestandenwij
zen er somtijds op dat de hooggeroemde
vooruitgang op wetenschappelijk gebied
meer bestaat in de verbeelding van de
lofredenaars van het tegenwoordige, dan
in de werkelijkheid. Waar zijnvragen
zij, thans de mannen, die op gelijke lijn
kunnen geplaatst worden met een Hugo
de Grootop jeugdigen leeftijd reeds be
roemd als uitstekend rechtsgeleerde, his
toriekenner taalkundige en theologant?
Wij verheffen reeds de gelukkige beoe
fenaars van één enkel vak, die daarin
zekere hoogte hebben bereikt, tot in de
wolken. En kon men dezen dan nog
maar gelijk stellen, wat den omvang hun
ner kennis betreft, met een Alexander
von Humboldt, die in elk onderdeel van
de kennis der natuur volkomen thuis
was! Maar ook bier valt de vergelijking
uit in bet nadeel onzer tijdgenootenzij
beperken hun krachten tot één dier on-
derdeelenen wat vroeger in één hoofd
zat, is thans over acht of tien verdeeld.
Het komt ons voor dat die bewering
onjuistdat die taxatie van de weten
schappelijke ontwikkeling in onze dagen
onbillijk is. En terstond springt dit in
het oog, als gelet wordt op den omvang
van elke wetenschap in het bijzonder,
voorheen en thans.
NOVELLE
van
12)
Reeds was hij teruggekeerd om zijn plan te
volvoeren, toen hij dicht bij hem eenig gerit
sel vernam.
Was dit Broughton reeds? Zoude hij zoo snel
ontwaakt en zijnen jeugdigen metgezel gevolgd
zijn? Neen, hij was liet niet! Het was eene
donkere, half naakte gestalte, een Indiaansch
krijgsman, die op korten afstand van den sla
per stond, een breed mes in de hand en gereed,
zich, als een woedende tijger, op zijnen prooi
te storten.
Een oogenblik nog en Broughton was verloren.
Een oogenblik nog en toen begon Charles uit
al zijne macht te roepen«HelphelpGeorge!
William! Verraad!» Daarop vloog hij, zoo snel
hij konnaar de plaats waar Broughton nog
steeds rustig lag te slapenonbewust van het
gevaar dat hem dreigde, onbewust ook van de
edelmoedige daad van Charles, die door zijn
hulpgeschreeuw den Indiaan verschrikt en bijge
volg verjaagd had. Had deze niet zoo snel het
hazenpad gekozen, doch zich in plaats daarvan
op Charles geworpen, dan was de laatste red
deloos verloren geweest, daar hij geheel on
gewapend was.
Toen nu van alle kanten hulp kwam opda
gen, bleek het niet noodig te zijn, wijl er van
De practische levenservaring buiten
aanmerking gelaten, gelooven we dat de
massa kennisdie elk der zeven wijzen
van Griekenland bezat, ofschoon zij door
kneed mochten heeten op elk gebied van
het toenmalig weten, achterstaat bij die
van een tegenwoordigen Hoogere Bur
gerschoolleerling. De feiten, tot hun tijd
waargenomenwaren geiVig in aantal
en van het verband der dingen kon men
natuurlijk met den meesten ijver weinig
vaststellen: bet weten werd bovendien
beheerscht door vooropgezette meeningen,
die later gebleken zijn onjuist te wezen.
Zoolang nu het streven naar zekere uni-
verseele wetenschap op den voorgrond
stond, werdenja wel belangrijke vorde
ringen gemaakt>i^aar was het niet mo
gelijk, door de eindelooze uitgebreidheid
van het terrein de afzonderlijke feiten
en verschijnselen met genoegzame nauw
keurigheid te bestudeeren.
Het beginsel van arbeidsverdeeling, dat
bij de industrie zulke prachtige resulta
ten heeft opgeleverd, deed zich ook gel
den in de wetenschappelijce wereld. Wel
dra kwam de tijd, dat slechts een uit
stekend genie als De Groot in meerdere
vakken kon uitmunten, en men gunsti
ger resultaten verkreeg door aan slechts
één zich geheel te wijden. En later wei'd
door mannen van zeer groote verdien
ste, het verdeelingsproces nog verder
voortgezet: na in hun vak, als geheel
beschouwd zekere vorderingen te heb
ben gemaakt, legden zij zich meer be
paald toe op de beoefening van een deel
daarvan, en werden, wat men gewoon
is te noemen, specialiteiten.
Over de voor- en nadeelen van dat
systeem van studie is zeker bet laatste
woord nog niet gezegd ook hier, even
als op industrieel gebied, zijn beide op
te merken. De lezers van Multatuli we
ten dat bij, op zijn eigenaardige geniale
den zwarten geen spoor meer te zien was.
En nog altijd lag Broughton daar zijnen roes
uit te slapen, zonder dat hij er iets van merkte,
hoe het gansche reisgezelschap om hem heen
stond geschaard, beraadslagend wat hun verder
te doen stond, want men begreepdat er meer
Indianen in den omtrek moesten zijn die het
verblijf alhier onveilig zouden maken.
Na eenigen tijd werd er besloten om zoo snel
mogelijk het karnp af te breken en ergens an
ders de tenten op te slaan en daar het vruch-
tolooze moeite bleek te zijn, Broughton wak
ker te maken lag men hern al slapend en snor
kend op eenige dikke takken, droeg hem op die
wijze in eene nabijzijnde wagen, gebruikte toen
in allerijl een weinig avondeten en zette zich
na verloop van een uur in beweging door eene
kleine voor- en achterhoede bewaakt. De man
nen waren allen gewapend en liepen naast de
wagens, waarop de vrouwen en kinderen plaats
genomen hadden. Ook Broughton bevond zich
in een dezer. Hij scheen het, toen hij uitzijn-
non diepen slaap ontwaakte, alles behalve
prettig te vinden, dat het zachte mos in harde
planken veranderd was en het duurde een ge-
ruimen tijd, vóór men hem aan het verstand
kon brengenwat er eigenlijk gebeurd was.
Er was eene angstige spanning op aller gelaat
te lezen en het anders zoo vroolijke gezelschap
was stil en in zich zeiven gekeerd. Niemand sprak
en geen geluid werd er vernomen behalve liet
knarsen der wielen en de bellen der muildieren,
wier harmonische toonen een eigenaardig efTect
maakten te midden van de plechtige stilte dezer
onmetelijke wildernis. De zon hult met hare
stralen de wolken in een purper licht, dat wel
dra verbleekt en in een vaal grijs overgaat.
Langzaam dalend gaat de troep steeds zwijgend
voort, tot zij aan een snelvlietende beek kom^
wijze, zich niet bijzonder gunstig over
specialiteiten heeft uitgelaten, maar,
hij heeft dan ook niet de quaestie in
haar geheel behandeld; slechts op de
schaduwzijde liet hij het volle licht van
zijn vernuft vallen. De belangrijkste ont
dekkingen, waaraan de tweede helft dei-
negentiende eeuw zoo rijk is, heeft men
vooral daaraan te danken, dat onderzoe
kingen gedaan werden op een scherp be
grensd terrein.
Nergens misschien treedt dit duidelij
ker op den voorgrond, dan bij de he
dendaagsche beoefening der geneeskunde.
Op ieder onderdeel vindt men bij de
medici't zij hier te lande't zij in het
buitenland specialiteiten voor een be
paalde soort van storingen in den ge
zondheidstoestand kan menin ernstige
gevallenterecht bij geneeskundigen die
bij ieder man van bet vak bekend zijn.
Daar is nog een materiëele reden voor:
de benoodigdhedeninstrumenten, toe
stellen enz.tot de juiste waarneming
en grondige genezing hebben zulk een
uitbreiding ondergaan, dat men ze moeie-
lijk bij één man compleet kan aantref
fen: in dit opzicht is ook de verdeeling
van veel waarde.
Maar nergens ook dan op dit prac-
tisch gebied moet zorgvuldiger gewaakt
worden tegen de nadeelen en misbrui
ken van bet stelsel, dat zoo licht tot een
zijdigheid voert. Indien bet streven om
als specialiteit op te treden een uitvloei
sel is van gebrekkige vermogens of van
gemakzucht: indien men meent, te kun
nen volstaan met minder studie en ar
beid wanneer men slechts een onderdeel
van zijn vak beoefent, dan kan zulks,
èn voor de wetenschap èn voor de prak
tijk slechts verderfelijke gevolgen hebben.
Een breede wetenschappelijke grond
slag moet, zoowel voor de beoefening
van als voor het onderwijs in het vak
Hier stijgt men even uit en wordt de laatste
wagen aan de goede zorg van Broughton en
Charles ^toevertrouwdwaarna de reis verder
wordt voortgezet.
Nog slechts een korte afstand scheidt hen van
de voorste karavanen. De spanning, de waakzaam
heid die men tot hiertoe getoond heeft, zijn
verslapt; de mannen hebben hunne geweren
achteloos over den schouder geworpen, en loo-
pen, al pratend, voort. De voerlieden laten de
teugels hangen en knikken, slaapdronken, nu
en dan met het matte hoofd.
Daar verbreekt op eenmaal een geweerschot
de alom heerschende stiltegevolgd door eenige
woeste kreten. Een gansche zwerm van donkere
gestalten, die als uit den grond schijnen op te
komen, stormt gewapend met geweren en andere
doodelijke wapenen op den laatsten wagen los,
onbarmhartig nedervellend allen, die ook rnaar
den geringster. tegenstand bieden, en inet woest
geweld alles vernietigend, wat hunne roofgierige
handen grijpen kunnen. Vijf minuten slechts
duurt die vreeselijke strijd, waarin men niets
anders hoort, dan het kletteren der wapens,
het woeste geschreeuw der wildende angstige
kreten der vrouweu en kinderen en nu en dan
enkele geweerschoten van hen, die zich wan
hopend doch vruchteloos verdedigen. En toen,
al zat de duivel en al zijne helsche geesten hen
op de hielen, vliegen zij even stil als zij geko
men zijn dwars over de vlakte heen naar hun
eigen kamp terug, zich verheugend over de
verwoesting, die zij aangericht hebben.
Allen staan als verpletterd daar, ontzetting
is op aller gelaat te lezen; het is alsof een
ieder zijne bezinning verloren heeft en niet
recht weet, wat er gebeurd is, want bliksem
snel is alles in zijn werk gegaan. Daar klinkt
eenskl .ps een rauwe kreet in aller ooren, eene
als onmisbaar worden vastgesteld. Eerst
daarna kan voor enkelendie daarvoor
aanleg bezitten, de studie van een spe
ciaal gedeelte goede vruchten opleveren.
Slechts op die v w r: !e t
divergeerende richting van onze dagen
toejuiching.
Juist omdat we, op medisch gebied,
thans zoovéél specialiteiten aantreffen
en laat ons het maar zeggenmet
sommigen niet zelden bedrogen uitko
men, is behoedzaamheid niet geheel on-
noodig. Want ook de kwakzalver bedient
zich van dien titel om zijn beurs te stij
ven terwijl hij door driestheid tracht te
vergoeden wat hem aan kennis ontbreekt.
Het publiek heeft het rechteenige waar
borgen te eischen dat men niet bekocht
zal worden, en, gelijk reeds gezegd is,
wanneer een flinke bazis van wetenschap
pelijke vorming niet aanwezig is, dan
bestaat er wel eenige kans dat de repu
tatie van den «specialist» niet veel rneer
is dan een zeepbel schitterend voor
het oog zoolang de zonneschijn van een
goedkoope vermaardheid haar bestraalt
maar zonder inhoud of gehalte.
Amersfoort, 23 Juni 1883.
Zondag, 24 Juni '83, zal de godsdienst
oefening in de Remonstrantsche kerk te
Amersfoort geleid worden door den Heer
B. W. Colenbrander, predikant te Herwen.
Woensdag j. 1. werden alhier twee hu
welijken geslotenwaarbij vijftien van
de zestien daarbij verschijnende getuigen
niet konden lezen of schrijven.
313e STAATSLOTERIJ.
VIJFDE KLASSE.
Trekking van 20 en 21 Jnui.
Ten kantore van den gakwalificeerden
jonge vrouw springt uit den wagen en werpt
zich op het lijk van haren man, die daar met
bebloeden schedel en doodsbleek gelaat tusschen
de wielen ligt. En als ware deze kreet het sig
naal voor allen om te ontwaken uit hunne schijn
bare machteloosheid want de schrik had hen
verlamd, had hen ongeschikt gemaakt om te
handelen ontstaat er op eenmaal een too-
neel van de grootste verwarring, hetwelk door
de steeds aangegroeide duisternis nog vermeer
derd wordt. Niets hoort men dan het steunen
en gillen der gewonden, het roepen om hulp
der half stervenden en het angstig geschrei der
kind ren.
Het is een hartverscheurend schouwspel
Met de grootste moeite gelukte het eindelijk
den aanvoerders, hunne reisgezellen over te ha
len, zoo goed en kwaad het ging, de reis voort
te zetten, om dan aan de eerstvolgende halt de
zoo noodige help in te winnen.
Nauwelijks echter heeft rnen zich wede. in
beweging gezet, of andermaal slaat hun de
schrik om het harte, toen zij op eenigen afstand
den doffen hoefslag van naderende paarden ver
nemen. Opnieuw algemeene verwarring en schrik
De mannen grijpen krampachtig naar hunne
geweren, de vrouwen heffen een luid geklaag
aan, de kinderen klemmen zich vol vrees aan
hunne moeders.
«Blijft bij de wagens! Laat hen op tien pas
afstand komen en dan geeft ge vuur!» riep een
der aanvoerders uit.
Daar klinkt eene stem uit de verte:
«Schiet niet, vrienden zijn wij. die u onze
hulp komen aanbieden!»
(Wordt r.v o i