NIEUWE EN ADVERTENTIEBLAD VOOR El VUURSCHE, SCHERPENZEEL EN WOUDENBERG. AMERSFOORT, BAARN, BUNSCHOTEN, EEMNES, HAMERSVELD, HOEVELAKEN, HOOGLAND, LEUSDEN, SOEST, F euilleton. ALICES GEHEIM. No. 50. Zaterdag 23 Juni 1883. Twaalfde Jaargang. Uitgever: A. M. Slothouwer, Over Specialiteiten. W. PASSAUER. AMERSFOORTSCRE COURANT. Abonnementsprijs voor Amersfoort per 3 maanden f 1, Franco door het geheele Rijk1,10. Afzonderlijke nummers3 Cent. Dit Blad verschijnt des Woensdags en des Zaterdags. te Amersfoort. Advertentiën van 16 regelsf 0,40. Iedere regel meer t 0,05. Voor het Buitenland0,07' Reclames per regel 0,20. Groote letters worden berekend naar plaatsruimte Advertentiën kunnen ingezon den worden tot uiterlijk 's mor gens 10 uur des Woensdags en Zaterdags. Eene viermaal geplaatste ad vertentie wordt slechts driemaal in rekening gebracht. Zij die .gewoon zijn zich onledig te houden met vergelijkingen tusschen vroe gere en hedendaagsche toestandenwij zen er somtijds op dat de hooggeroemde vooruitgang op wetenschappelijk gebied meer bestaat in de verbeelding van de lofredenaars van het tegenwoordige, dan in de werkelijkheid. Waar zijnvragen zij, thans de mannen, die op gelijke lijn kunnen geplaatst worden met een Hugo de Grootop jeugdigen leeftijd reeds be roemd als uitstekend rechtsgeleerde, his toriekenner taalkundige en theologant? Wij verheffen reeds de gelukkige beoe fenaars van één enkel vak, die daarin zekere hoogte hebben bereikt, tot in de wolken. En kon men dezen dan nog maar gelijk stellen, wat den omvang hun ner kennis betreft, met een Alexander von Humboldt, die in elk onderdeel van de kennis der natuur volkomen thuis was! Maar ook bier valt de vergelijking uit in bet nadeel onzer tijdgenootenzij beperken hun krachten tot één dier on- derdeelenen wat vroeger in één hoofd zat, is thans over acht of tien verdeeld. Het komt ons voor dat die bewering onjuistdat die taxatie van de weten schappelijke ontwikkeling in onze dagen onbillijk is. En terstond springt dit in het oog, als gelet wordt op den omvang van elke wetenschap in het bijzonder, voorheen en thans. NOVELLE van 12) Reeds was hij teruggekeerd om zijn plan te volvoeren, toen hij dicht bij hem eenig gerit sel vernam. Was dit Broughton reeds? Zoude hij zoo snel ontwaakt en zijnen jeugdigen metgezel gevolgd zijn? Neen, hij was liet niet! Het was eene donkere, half naakte gestalte, een Indiaansch krijgsman, die op korten afstand van den sla per stond, een breed mes in de hand en gereed, zich, als een woedende tijger, op zijnen prooi te storten. Een oogenblik nog en Broughton was verloren. Een oogenblik nog en toen begon Charles uit al zijne macht te roepen«HelphelpGeorge! William! Verraad!» Daarop vloog hij, zoo snel hij konnaar de plaats waar Broughton nog steeds rustig lag te slapenonbewust van het gevaar dat hem dreigde, onbewust ook van de edelmoedige daad van Charles, die door zijn hulpgeschreeuw den Indiaan verschrikt en bijge volg verjaagd had. Had deze niet zoo snel het hazenpad gekozen, doch zich in plaats daarvan op Charles geworpen, dan was de laatste red deloos verloren geweest, daar hij geheel on gewapend was. Toen nu van alle kanten hulp kwam opda gen, bleek het niet noodig te zijn, wijl er van De practische levenservaring buiten aanmerking gelaten, gelooven we dat de massa kennisdie elk der zeven wijzen van Griekenland bezat, ofschoon zij door kneed mochten heeten op elk gebied van het toenmalig weten, achterstaat bij die van een tegenwoordigen Hoogere Bur gerschoolleerling. De feiten, tot hun tijd waargenomenwaren geiVig in aantal en van het verband der dingen kon men natuurlijk met den meesten ijver weinig vaststellen: bet weten werd bovendien beheerscht door vooropgezette meeningen, die later gebleken zijn onjuist te wezen. Zoolang nu het streven naar zekere uni- verseele wetenschap op den voorgrond stond, werdenja wel belangrijke vorde ringen gemaakt>i^aar was het niet mo gelijk, door de eindelooze uitgebreidheid van het terrein de afzonderlijke feiten en verschijnselen met genoegzame nauw keurigheid te bestudeeren. Het beginsel van arbeidsverdeeling, dat bij de industrie zulke prachtige resulta ten heeft opgeleverd, deed zich ook gel den in de wetenschappelijce wereld. Wel dra kwam de tijd, dat slechts een uit stekend genie als De Groot in meerdere vakken kon uitmunten, en men gunsti ger resultaten verkreeg door aan slechts één zich geheel te wijden. En later wei'd door mannen van zeer groote verdien ste, het verdeelingsproces nog verder voortgezet: na in hun vak, als geheel beschouwd zekere vorderingen te heb ben gemaakt, legden zij zich meer be paald toe op de beoefening van een deel daarvan, en werden, wat men gewoon is te noemen, specialiteiten. Over de voor- en nadeelen van dat systeem van studie is zeker bet laatste woord nog niet gezegd ook hier, even als op industrieel gebied, zijn beide op te merken. De lezers van Multatuli we ten dat bij, op zijn eigenaardige geniale den zwarten geen spoor meer te zien was. En nog altijd lag Broughton daar zijnen roes uit te slapen, zonder dat hij er iets van merkte, hoe het gansche reisgezelschap om hem heen stond geschaard, beraadslagend wat hun verder te doen stond, want men begreepdat er meer Indianen in den omtrek moesten zijn die het verblijf alhier onveilig zouden maken. Na eenigen tijd werd er besloten om zoo snel mogelijk het karnp af te breken en ergens an ders de tenten op te slaan en daar het vruch- tolooze moeite bleek te zijn, Broughton wak ker te maken lag men hern al slapend en snor kend op eenige dikke takken, droeg hem op die wijze in eene nabijzijnde wagen, gebruikte toen in allerijl een weinig avondeten en zette zich na verloop van een uur in beweging door eene kleine voor- en achterhoede bewaakt. De man nen waren allen gewapend en liepen naast de wagens, waarop de vrouwen en kinderen plaats genomen hadden. Ook Broughton bevond zich in een dezer. Hij scheen het, toen hij uitzijn- non diepen slaap ontwaakte, alles behalve prettig te vinden, dat het zachte mos in harde planken veranderd was en het duurde een ge- ruimen tijd, vóór men hem aan het verstand kon brengenwat er eigenlijk gebeurd was. Er was eene angstige spanning op aller gelaat te lezen en het anders zoo vroolijke gezelschap was stil en in zich zeiven gekeerd. Niemand sprak en geen geluid werd er vernomen behalve liet knarsen der wielen en de bellen der muildieren, wier harmonische toonen een eigenaardig efTect maakten te midden van de plechtige stilte dezer onmetelijke wildernis. De zon hult met hare stralen de wolken in een purper licht, dat wel dra verbleekt en in een vaal grijs overgaat. Langzaam dalend gaat de troep steeds zwijgend voort, tot zij aan een snelvlietende beek kom^ wijze, zich niet bijzonder gunstig over specialiteiten heeft uitgelaten, maar, hij heeft dan ook niet de quaestie in haar geheel behandeld; slechts op de schaduwzijde liet hij het volle licht van zijn vernuft vallen. De belangrijkste ont dekkingen, waaraan de tweede helft dei- negentiende eeuw zoo rijk is, heeft men vooral daaraan te danken, dat onderzoe kingen gedaan werden op een scherp be grensd terrein. Nergens misschien treedt dit duidelij ker op den voorgrond, dan bij de he dendaagsche beoefening der geneeskunde. Op ieder onderdeel vindt men bij de medici't zij hier te lande't zij in het buitenland specialiteiten voor een be paalde soort van storingen in den ge zondheidstoestand kan menin ernstige gevallenterecht bij geneeskundigen die bij ieder man van bet vak bekend zijn. Daar is nog een materiëele reden voor: de benoodigdhedeninstrumenten, toe stellen enz.tot de juiste waarneming en grondige genezing hebben zulk een uitbreiding ondergaan, dat men ze moeie- lijk bij één man compleet kan aantref fen: in dit opzicht is ook de verdeeling van veel waarde. Maar nergens ook dan op dit prac- tisch gebied moet zorgvuldiger gewaakt worden tegen de nadeelen en misbrui ken van bet stelsel, dat zoo licht tot een zijdigheid voert. Indien bet streven om als specialiteit op te treden een uitvloei sel is van gebrekkige vermogens of van gemakzucht: indien men meent, te kun nen volstaan met minder studie en ar beid wanneer men slechts een onderdeel van zijn vak beoefent, dan kan zulks, èn voor de wetenschap èn voor de prak tijk slechts verderfelijke gevolgen hebben. Een breede wetenschappelijke grond slag moet, zoowel voor de beoefening van als voor het onderwijs in het vak Hier stijgt men even uit en wordt de laatste wagen aan de goede zorg van Broughton en Charles ^toevertrouwdwaarna de reis verder wordt voortgezet. Nog slechts een korte afstand scheidt hen van de voorste karavanen. De spanning, de waakzaam heid die men tot hiertoe getoond heeft, zijn verslapt; de mannen hebben hunne geweren achteloos over den schouder geworpen, en loo- pen, al pratend, voort. De voerlieden laten de teugels hangen en knikken, slaapdronken, nu en dan met het matte hoofd. Daar verbreekt op eenmaal een geweerschot de alom heerschende stiltegevolgd door eenige woeste kreten. Een gansche zwerm van donkere gestalten, die als uit den grond schijnen op te komen, stormt gewapend met geweren en andere doodelijke wapenen op den laatsten wagen los, onbarmhartig nedervellend allen, die ook rnaar den geringster. tegenstand bieden, en inet woest geweld alles vernietigend, wat hunne roofgierige handen grijpen kunnen. Vijf minuten slechts duurt die vreeselijke strijd, waarin men niets anders hoort, dan het kletteren der wapens, het woeste geschreeuw der wildende angstige kreten der vrouweu en kinderen en nu en dan enkele geweerschoten van hen, die zich wan hopend doch vruchteloos verdedigen. En toen, al zat de duivel en al zijne helsche geesten hen op de hielen, vliegen zij even stil als zij geko men zijn dwars over de vlakte heen naar hun eigen kamp terug, zich verheugend over de verwoesting, die zij aangericht hebben. Allen staan als verpletterd daar, ontzetting is op aller gelaat te lezen; het is alsof een ieder zijne bezinning verloren heeft en niet recht weet, wat er gebeurd is, want bliksem snel is alles in zijn werk gegaan. Daar klinkt eenskl .ps een rauwe kreet in aller ooren, eene als onmisbaar worden vastgesteld. Eerst daarna kan voor enkelendie daarvoor aanleg bezitten, de studie van een spe ciaal gedeelte goede vruchten opleveren. Slechts op die v w r: !e t divergeerende richting van onze dagen toejuiching. Juist omdat we, op medisch gebied, thans zoovéél specialiteiten aantreffen en laat ons het maar zeggenmet sommigen niet zelden bedrogen uitko men, is behoedzaamheid niet geheel on- noodig. Want ook de kwakzalver bedient zich van dien titel om zijn beurs te stij ven terwijl hij door driestheid tracht te vergoeden wat hem aan kennis ontbreekt. Het publiek heeft het rechteenige waar borgen te eischen dat men niet bekocht zal worden, en, gelijk reeds gezegd is, wanneer een flinke bazis van wetenschap pelijke vorming niet aanwezig is, dan bestaat er wel eenige kans dat de repu tatie van den «specialist» niet veel rneer is dan een zeepbel schitterend voor het oog zoolang de zonneschijn van een goedkoope vermaardheid haar bestraalt maar zonder inhoud of gehalte. Amersfoort, 23 Juni 1883. Zondag, 24 Juni '83, zal de godsdienst oefening in de Remonstrantsche kerk te Amersfoort geleid worden door den Heer B. W. Colenbrander, predikant te Herwen. Woensdag j. 1. werden alhier twee hu welijken geslotenwaarbij vijftien van de zestien daarbij verschijnende getuigen niet konden lezen of schrijven. 313e STAATSLOTERIJ. VIJFDE KLASSE. Trekking van 20 en 21 Jnui. Ten kantore van den gakwalificeerden jonge vrouw springt uit den wagen en werpt zich op het lijk van haren man, die daar met bebloeden schedel en doodsbleek gelaat tusschen de wielen ligt. En als ware deze kreet het sig naal voor allen om te ontwaken uit hunne schijn bare machteloosheid want de schrik had hen verlamd, had hen ongeschikt gemaakt om te handelen ontstaat er op eenmaal een too- neel van de grootste verwarring, hetwelk door de steeds aangegroeide duisternis nog vermeer derd wordt. Niets hoort men dan het steunen en gillen der gewonden, het roepen om hulp der half stervenden en het angstig geschrei der kind ren. Het is een hartverscheurend schouwspel Met de grootste moeite gelukte het eindelijk den aanvoerders, hunne reisgezellen over te ha len, zoo goed en kwaad het ging, de reis voort te zetten, om dan aan de eerstvolgende halt de zoo noodige help in te winnen. Nauwelijks echter heeft rnen zich wede. in beweging gezet, of andermaal slaat hun de schrik om het harte, toen zij op eenigen afstand den doffen hoefslag van naderende paarden ver nemen. Opnieuw algemeene verwarring en schrik De mannen grijpen krampachtig naar hunne geweren, de vrouwen heffen een luid geklaag aan, de kinderen klemmen zich vol vrees aan hunne moeders. «Blijft bij de wagens! Laat hen op tien pas afstand komen en dan geeft ge vuur!» riep een der aanvoerders uit. Daar klinkt eene stem uit de verte: «Schiet niet, vrienden zijn wij. die u onze hulp komen aanbieden!» (Wordt r.v o i

Historische kranten - Archief Eemland

Nieuwe Amersfoortsche Courant | 1883 | | pagina 1