NIEUWE
- EN ADVERTENTIEBLAD VOOK
VUURSCHE, SCHERPENZEEL EN WOUDENBERG.
Nissa.
Onflerwijzer ra YoltaMsr.
F euilleton.
Zaterdag 29 Maart 1884.
Dertiende Jaargang
Uitgever: A. M. Slothouwer,
No. 26.
Abonnementsprijs voor Amersfoort per 3 maanden f 1,
Franco door het geheele Rijk1,10.
Afzonderlijke nummers3 Cent.
Dit Blad verschijnt des Woensdags en des Zaterdags.
te Amersfoort.
Advertentiën van '16 regelsf 0,46.
Iedere regel meer 0,05
Voor het Buitenland0,07
Reclames per regel 0,20.
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte
Advertentiën kunnen ingezon
den worden tot uiterlijk 's mor
gens 10 unr des Woensdags en
Zaterdags.
Eene viermaal geplaatste ad
vertentie wordt sleclits driemaal
iu rekening gebraekt.
De zaak van den sociaal-democratischen
gymnasiaal-docent dr. H. C. Muller te
Amsterdam heeft eenige opspraak in den
lande verwekt. Gelijk onze lezers zich
herinneren zullen, werd die heer door
het collegie van curatoren van het gym
nasium der hoofdstad geplaatst voor het
dilemma: Of niet weer optreden als
woordvoerder in vergaderingen der so
ciaal-democraten, óf uit zijn betrekking
als leeraar ontslag vragen. De heer Mul
ler heeft, onder protest, het eerste ge
kozen.
In de eerste plaats moeten wij het
bejammeren, dat deze geschiedenis pu
bliek domein is geworden. Hoezeer ook
gestemd voor openbaarheid, gelooven we
toch dat de algemeene belangen volstrekt
niet geschaad zouden zijn, indien de be
sprekingen binnen de vergaderkamer van
heeren Curatoren waren gebleven. Voor
beide partijen zou dat stellig te verkie
zen zijn geweest.
Ook meenen we, dat in weerwil van
zijn protest, de heldenrol hier niet
gespeeld is geworden door dr. Muller.
Geenszins duiden we het hem ten
kwade, dat hij zijn leeraarsplaats er
niet aan gegeven heefteen man van
zijn bekwaamheden kan oneindig veel
UIT HET FRANSCH.
o
Toen deed zich een licht gedruisch in het
aangrenzende vertrek hoorenals de bliksem
zoo snel sprong zij van mij weg, en stond daar,
rillend over alle hare leden haar halve over
gave, hare omhelzingen en haar vrees, hadden
elkaar zoo snel opgevolgd dat ik den tijd niet
had gehad mij van de indrukken rekenschap te
geven.
Altijd met dezelfde lieve vlugge beweging liep
zij naar de wand en daar nam zij zonder aarzelen
een klein scherp dolkmes, hetwelk zij ten halve
in haar mouw verborg. Zij wendde zich naar
mij, en maakte een veelbeteekend gebaar, zeg
gende, «wacht
Daarna verdween zij achter het dikke gordijn
hetwelk de vertrekken van elkander scheide.
Een zekere ongerustheid beving mij Ik her
innerde mij de waarschuwingen van denSertip;
ik was misschien een weinig te onvoorzichtig
geweest.
Opeens begon opnieuw het gedruisch in het
aangrenzende vertrek, het waren twistende stem
men, daarna een kleine worsteling, eindelijk was
alles weer stil. Toen werd de voorhang opeens
weder opgelicht, en Nissa verscheen, zij was
zeer bleek, zoo bleek zelfs dat het rood harer
wangen bijna ineensmolt met de kleur der pa
relen van haar halssnoer.
Zij leunde half tegen den muur en stond daar
als een standbeeld tegen den gelen achtergrond
van het behangsel. Zij glimlachte altijd en liet
meer nut stichten met jongelui op het
steile pad der wetenschap dan de massa
op de kronkelwegen eener onmogelijke
maatschappelijke hervorming voor te
lichten. Maar onze bedenking tegen zijn
handelingen spruit juist voort uit laatst
bedoeld streven. Wercl het toch met
goeden uitslag bekroond, wij zullen
voor een oogeriblik deze onderstelling,
hoe ongerijmd ook, wagen! dan zou het
zeer de vraag zijn of de burger Muller
dezelfde vrijheid van spreken zou blijven
genieten, die hij thans als zijn recht
eischt, en waarvan het nu heet, dat de
pressie van het gezag hem beroofd heeft.
Revolutiemannen zijn in den regel het
tegenovergestelde van verdraagzaam wie
in de schoone dagen van 1871 in het
ongelukkige Parijs durfde uitspreken dat
de inrichting der hooggeroemde commune
geen ideaal van staats- en maatschappe
lijk beleid vertegenwoordigde, liep veel
kans op iets ergers te worden onthaald
dan den heer Muller wedervoer: en als
iemand in het buitenland, bij ons is
de bev. eging pas aan 't opkomen, in een
bijeenkomst van sociaal-democraten, of
anarch, (en den moed heeft een meening
te verkondigen in strijd met die der aan
voerders, dan behoeft hij gewoonlijk de
klappen iet te koopenWij gaan stil
zwijgend de omstandigheid voorbij, dat
dr. Muller in den door hem gedroomden
socialistischen staat een veel mindere
positie zou innemen dan die zijn tegen
woordige betrekking hem oplevertover
wegingen van die soort zullen wel geen
invloed uitoefenen op de denkwijze van
een man met zóó diepgevestigde over
tuiging.
Voor het overige moeten wij erkennen,
het geval is uiterst moeielijk. Vrij
heid van het woord is een zoo kostelijk
tegelijk hare tanden zien, puntig als van een
jonge wolvin, zij deed eenige schreden vooruit
in de kamer.
Het mes en hare handen waren rood.
«Groote God, wat is er gebeurd
«Niets," zeide zij, en wierp het mes in een
hoek met de meeste kalmte.
«Het was mijn echtgenoot, hij zou ons gedood
hebben; ik gaf de voorkeur hem voor te zijn;
Kom help mij het lichaam in het water werpen."
Ik bleef haar onbeweeglijk met schrik aanstaren.
Toen zag zij mij ook aan; maar hare oogen
drukten de grootste minachting uit en met een
toon in haar stem welken ik nooit vergeten zal,
zeide zij «wat zijn die Franschen zenuwachtig,"
Zij trok de schouders op en riep eene vrouwe
lijke bediende, aan wie zij bevel gaf het venster
te openen. Toen alsof zij het eenvoudigste ding
ter wereld deden, vatten zij beiden het lichaam
op, en wierpen het in het water, hetwelk bet
verzwolg.
Ik beken dat ik door een ongehoorde vrees
werd aangegrepen, en zonder mij lang te beden
ken vluchtte ik als een bezetene. Op welke wijze
of hoe ik weg gekomen ben weet ik niet; bin
nen tien minuten bevond ik mij weer in de stad,
welke ik dravende door ging, als iemand die door
een leger van booze geesten achtervolgd wordt.
Ten mijnent aangekomen, sloot ik de deur van
mijne kamer op dubbel slot, Nissa en alle de
Houris van het Oosten vervloekende.
Welk een nachtik kon den slaap niet vatten
vóór den morgenstond, en dan nog, welk een
slaap; toen ik ontwaakte stond de zon reeds
hoog aan het uitspansel, breede stralen drongen
door mijne vensters in mijn kamer, 'k voelde
mij als het ware vernietigd naar lichaam en
geest, wat zou er gebeuren? Een mensch ver
dwijnt niet zoo zonder dat het gerecht er zich
mede bemoeit.
voorrecht in den Nederlandscben Staat,
dat elke werkelijke of schijnbare kren
king ons met bezorgdheid vervult. Ook
den ambtenaar van den Staat of van de
Gemeente moet die vrijheid gewaarborgd
blijven. Een collega te Arnhem van den
heer Muller noemde onlangs de handel
wijze der curatoren despotisme, ofschoon
hij hun «formeel recht" erkende, evenals,
zeide hij, ik dat heb wanneer 'k mijn
oppasser wegjaag, die niet op zijn hoofd
verkiest te staan." In 't voorbijgaan -
het beeld is minder gelukkig gekozen
het zou juister zijn, als er gezegd was:
«Die steeds op zijn hoofd gaat staan,"
want het zijn immers de sociaal-de
mocraten, die de gewone orde der din
gen willen omkeeren?
Er is nog iets, waaraan de heer Mul
ler niet schijnt gedacht te hebben. Zoo
vaak wij bet genot smaakten, zijn geest
verwant den beer Domela Nieuwenhuis
te hooren spieken, moesten wij steeds
vernemen dat de bemiddelden uit de
openbare klassen in zeer ruime mate
worden bedeeldhet hooger onder
wijs kost zooveel per leerling voor eiken
student wordt door zijn ouders of voog
den slechts zóóveel betaald derhalve
legt de Staat er zóóveel bij. Maar de
heeren Domela Nieuwenhuis en Muller
hebben beiden van die bedeeling gepro
fiteerd: de laatste blijft, niettegenstaande
zijn «partij" dat zoogenaamd onrecht
steeds luid laat klinken, werkzaam aan
een inrichting waar dat bedeelings-sys-
teem in ruime mate wordt toegepast:
zou het nu, ter wille van hun beginsel,
niet betamelijk mogen heeten dat zij den
Staat of de gemeente het bedrag der
niet persoonlijk door hen gevraagde «on
dersteuning" teruggaven en dat de
heer Mulder alle soort van medeplichtig-
Nissa had zich zelve niet eens verborgen, de
vrouwelijke bediende had alles gezien en een
handje geholpen. Ik 1 ik zoude in die zaak be
trokken worden en aan de enkele gedachte in
zulk een misdaad betrokken te zijn, voelde ik
mijne haren ten berge rijzen van afschuw
Alles gaan bekennen aan den Franschen am
bassadeur? Ongelukkig was hij juist met verlof
afwezig, en de eerste secretaris der legatie was
nog te jong om bij hem mijn toevlu .lit te nemen
in alle geval zou mijn toekomst daardoor ver
nietigd worden. Zij was waarlijk schoon, de
opdracht van het ministerie van schoone Kunsten.
Ik bleef den ganschen dag in een hevigen
angst doorbrengen, en durfde niet uitgaan. De
avond brak aan zonder dat ik nog eemg besluit
hoegenaamd genomen had, en altijd nog geen
tijding van Nissa! Had men haar gevangenge
nomen? Wat was er van haar geworden?
Ik ging vroeg ter ruste, maar zonder te slapen.
De tweede dag brak eindelijk aan, ik kon het
niet langer uithouden. Ik besloot mijn vriend
den Sertip tegaan bezoeken, de voorkeur gevende
aan alles, boven die anstige onzekerheid, waarin
ik verkeerde. Ik was er zeker van dat Mehemed-
Aga nooit voor zijn ontbijt uitging.
Ik kwam tegen den middag aan zijn paleis,
men zeide mij dat hij als naar gewoonte in zijn
kabinet was; ik liet mij aanmelden en ging
binnen.
Half uitgestrekt op de Sopha liggende, rookte
hij vreedzaam zijn chibougue.
«Ha! zijt gij het," vroeg hij toen hij mij ont
waarde; hoe gaat het."
«Zeer wel, dank u."
«Apropos," hernam hij, «weet gij het nieuws?'
«Het nieu het nieuws neen, Ik
ik weet niets."
«Gij herinnert u toch Astoulla, dien rijken
koopman uit de oude voorstad
heid aan de bestendiging van dat «on
recht" voor het vervolg afwees?
Zij die prijs stellen op het behoud van
«vrijheid van spreken," moeten zorgvul
dig waken dat zij de grens niet over
schrijden waar het misbruik begint. De
sociaal-democratische woordvoerders pre
diken revolutie, en niemand kan het
euvel duiden dat ik de opleiding mijner
jongens niet voor het geringste deel zelfs
wensch toevertrouwd te zien aan een
man, die zich aan de verspreiding dezer
verderfelijke begrippen medeplichtig
maakt. Ik zou steeds in angst verkeeren
dat hij in een onbewaakt oogenblik de
klasse voor een vergadering van jeugdige
burgers aanzag, en zijn leerlingen de
hersens op hol bracht met zijn collecti-
vistische ideën. Wanneer nu de ouders
der Amsterdamsche gymnasiasten die
zelfde beduchtheid koesterden, zou dat
dan niet hoogst nadeelig werken op den
bloei der instelling, waarvoor heeren
Curatoren geroepen zijn te waken, ook,
zoo noodig, door preventieve maatregelen?
De verantwoordelijkheid van ieder die
onderwijs geeft is zóó groot, dat zij den
heer Muller wel tot eenig nadenken had
moeten brengen. Dan zou hij mogelijk
begrepen hebben dat het niet aangaat,
te willen arbeiden aan de opleiding der
jeugd tot nuttige leden der maatschappij,
en tegelijk leidsman te zijn van een
partij, die liever morgen dan overmor
gen diezelfde maatschappij omver zou
werpen. Nu heeft hij twee heeren wil
len dienen, wier belangen lijnrecht tegen
over elkander staan.
«Of ik mij herin
«Welja, de echtgenoot van Nissa, waarvan
ik u gesproken heb."
Het bloed steeg mij naar het hoofd en ik
voelde dat ik rood werd tot aan de wortels
mijner haren.
«liet was gedaan, de misdaad was bekend
en ik durfde niet denken aan het einde van
het avontuur.
Ik stamelde een»Ja," bijna onverstaanbaar.
«De arme drommel,'' vervolgde de Sertip, „is
plotseling verdwenen."
Het was alsof mij de keel toegeknepen werd,
toch slaagde ik erin te antwoorden
«Hoe! hij is hij is verdwenen?"
«Bah 't is zeer zeer wonderlijk ja, zeer
wonderlijk."
Eu de Sertip zag mij scherp in het gelaat.
Ik kon het niet langer uithouden, ik stond
op het punt alles te bekennen.
De Sertip zeide: «hij moest op reis naar
Teheran en zoo opeens is hij verdwenen; men
heeft geen tijding rneer van hem gehad." Voor
de tweede maal keek de Sertip mij recht in
het gelaat, er ontstond een oogenblik stilte.
Toen blies hij een lange rookwolk uit, en voeg
de er met groote kalmte bij
„Allah is groot."
SLOT.
