NIEUWE
Nieuws- en Advertentieblad
UTRECHT EN GELDERLAND.
N. 28.
Woensdag 7 April 1886.
Vijftiende Jaargang.
VOOR
abonnementsprijs
VERSCHIJNT WOENSDAG EN ZATERDAG.
Uitgever A. M. SLOTHOUWER, Amersfoort.
advertentiën:
BINNENLAND.
Feuilleton.
Een Misstap Uitgewischt.
D H ENGELBERTS
AMERSFOORTSCHE COÜHANT.
Per 3 maanden 1.Franco per post door het geheele Kijk.
Afzonderlijke Nummers 3 Cent.
Ingezonden stukken en berichten intezenden uiterlijk Dinsdags en Vrijdags.
Van 16 regels 0.40iedere regel meer 5 Cent.
Advertentiën viermaal geplaatst worden slechts driemaal berekend.
Groote letters en vignetten naar plaatsruimte.
Over de werkstaking te Enschedé,
leest men in het Hbl. van gisteravond
Hedenmorgen tegen zeven uur waren
ruim tweehonderd werkstakers der fa
briek van de heeren J. F. Schollen
Zonen voor deze inrichting verzameld en
was nagenoeg een gelijk getal arbeiders
als Zaterdag weer aan het werk gegaan.
Twee sociaal-democratische raddraaiers
bewogen zich onder de menigte en
spoorden haar aan niet toe te geven.
Toen het uur sloeg, waarop gewoonlijk
het werk in de fabriek begint, kwamen
vier mannen de patioons nogmaals spre
ken en zeiden hun, dat de werkstakers
Zaterdag aan het werk hadden willen
gaan, indien de heeren Scholten maar
1 cent, d. i. ongeveer 33 pet. van de
loonsverlaging, wilden toegeven, maar
dat zij daarmede thans niet meer ge
noegen namen en eerst dan aan het werk
zouden gaan, als de heeren 50 pet. der
loonsverlaging toegaven. De heeren Schol
ten konden dezen eisch niet inwilligen.
Hun antwoord was, dat zij nu evenmin
als ooit zouden toegeven, er op wijzende,
dat de firma veel had verloren en nog
verliest op het exportwerk. Wilde men
het werk hervatten, dan kon dit tegen
de vier weken te voren aangekondigde
verlaging geschieden, waarvan niet zou
worden afgeweken. Na dit stellige ant
woord ontvangen te hebben, deden de
vier afgevaardigden buiten verslag aan
de menigte en spoorden haar aan het
werk niet te hervatten. Immers zij, die
nog boerenarbeid hadden, konden daar
van leven en de anderen, die volkomen
broodeloos zullen zijn, zouden ondersteund
worden door de gitten, die ruim zouden
vloeien (waarschijnlijk rekent men op
onderstand van socialistische zijde.)
Men stelde eene organisatie voor orn
een en ander te regelen. Die werklieden
zijn aan de fabriek in ploegen verdeeld
en nu moesten de ploegbazen meestal
de oudsten zich onledig houden met
het ontvangen dier giften en deze uit-
deelen aan degenen, die er het meest
behoefte aan haddener was al reeds
iets ontvangen.
Inderdaad was de opbrengst der ver
gadering van gisteren na aftrek der on
kosten ten voordeele der werkstakers,
voor wie ook eene geldinzameling werd
gehouden. Naar schatting werd echter
ten hoogste tien gulden ontvangen.
Nadat deze regeling was voorgesteld,
kwamen nog twee vrouwen bij de heeren
Scholten en wezen er op, dat zich velen
onder de werkstakers bevinden, die, uit
vrees voor de belhamels, het werk niet
durven hervatten. Zij voor zich waren
van de spoelzaal en wilden het werk wel
opnieuw ter hand nemen, indien de
patroons haar wilden verzekeren, dat ze
morgen ander werk zouden krijgen, want
als er niet wordt geweven heeft men in
een dag voor langen tijd garen genoeg
De heeren Scholten zeiden haar, dat zij
beginnen moesten het werk, zonder
eenige voorwaarde te stellen, te her
vatten. Dan konden zij zien wat gedaan
werdte meer toch daar de helft der
arbeidsters van de spoelzaal, een goede
twintig, aan het werk zijn gebleven. De
vrouwen verwijderden zich toen en sloten
zich bij de menige aan, die, na gedurende
eenigen tijd in de nabijheid der fabriek
te zijn gebleven, rustig uiteenging, om
tegen elf uur het achterstallige loon te
komen ontvangen.
Later werd ons geseind
«De uitbetaling van het loon aan de
werkstakers liep kalm af. Wat verder
zal geschieden is onzeker, want deels is
de menigte vrij bedaard, deels bestaat
zij uit kwaadwilligen, die over alle fabrie
ken verspreid zijn, en daar het vuurtje
trachten aan te blazen.
«Zoo zijn in de fabriek der heeren Van
Heek, waar ongeveer 1300 lieden werk
vinden, tal van personen, die men maar
half vertrouwt; zij bewerken de goedge-
zinden, en als dezen een luisterend oor
leenen, organiseert men zich tot eene
werkstaking en heeft dan slechts de hand
op te steken om allen hun werk te doen
eindigen. Zoo is de werkstaking bij de
heeren Scholten en Zonen begonnen. De
vrouwen, die met den arbeid voortgingen,
werden van de weefgetouwen afgesleurd.
Velen harer gingen dan ook niet anders
dan schoorvoetend en met betraande
oogen tot de werkstaking over. Nog he
den bij de uitbetaling zag ik vele vrou
wen, die met haar loon, waarop zij nu
reeds twee dagen te kort kwamen, schrei
end vertrokken. Zjj durven echter niet
aan het werk te gaan uit vrees voor de
anderen.
«Kwaadwilligen zijn hier, zooals ge
zegd, in overvloed, maar uit vrees voor
de gewapende macht bepalen zij zich tot
lijdelijk verzet.
«De Krimp met Sebastopol, twee wij
ken die geheel bevolkt zijn door fabrieks
arbeiders, zijn 's avonds vrij sterk in be
roering, al is Zondagavond kalm voorbij
gegaan.
«Wat er ook gebeure, burgemeester
van der Zee is overtuigd den toestand
volkomen te beheerschen en het is on
getwijfeld aan zijn krachtig optreden te
danken, dat tot dusverre de werkstaking
geen ernstiger karakter draagt.
«Men weet evenwel niet wat gebeuren
kan en het zou niemand verwonderen als
de werkstaking door een of andere oor
zaak plotseling een ernstig karakter ging
aannemen. Nog voortdurend moeten zij,
die aan het werk zijn gebleven, worden
beschermd, want nog gisterenavond wer
den zij door kwaadwillige werkstakers
met moord en doodslag bedreigd".
Volgens de N. R. Ct. heeft de werk
staking zich uitgebreid tot'de fabriek van
de firma Menko.
Aan de Zw. Ct. schrijft men van Zon
dag:
De vergadering der socialisten werd
in een stal, bijgewoond door burgemees
ter en politie, gehouden met een 200tal
personen, terwijl er ruim 1500 buiten
stonden, voor het grootste gedeelte uit
nieuwsgierigen bestaande; het woord
werd door drie personen - Bennink
uit Hengelo, Groothuis en Goorhuis van
hiergewezen fabi ieksarbeiders ge
voerd. Toen zij echter over den burge
meester en de politie begonnen, werd
hun het zwijgen opgelegd en te kennen
gegeven, dat zij alleen de belangen van
het volk mochten bespreken. Zij noodig-
den de arbeiders uit de werkstaking vol
te houden, geen geweld te gebruiken,
doch de werkenden moesten de niet
werkenden ondersteunen en verder trach
ten om de gelden van het reservefonds
van het ziekenfonds voor fabrieksarbei
ders (p. m. 40 mille) machtig te worden.
De vergadering is daarna kalm uiteenge
gaan. De schutterij is heden avond niet
opgeroepen, doch was zoo noodig direct
beschikbaar, terwijl de huzaren evenmin
patrouilles doen. De rijks- en gemeente
politie doorkruisen de stad, die door
een talrijke menigte wordt bezocht. Alles
bleef echter zeer kalm.
De werkstaking te Ootmarsum heeft,
volgens de Zutph. Ct., niets te beteeke-
nen. Zij betreft slechts een fabriek van
zeer kleinen omvang. Vond zij hare ver
klaring in een zeer laag loon een
beste wever, 20 cent per stuk krijgende,
kon niet meer dan een rijksdaalder in
de week verdienen toch hebben de
arbeiders spoedig hunne oppositie opge
geven. Sommigen zijn teruggekeerd,
anderen hebben werk gevonden aan het
nieuwe kanaal Almelo-Nordhorn. Op
den langen duur zal de fabriek wellicht
een andere bestemming krijgen, want
valt de concurrentie met Engeland voor
Enschedé al zwaar, de Ootmarsumsche
fabriek kan haar door de ongunstige,
geïsoleerde ligging in geenen deele het
hoofd bieden.
Z. M. de Koning-Groothertog heeft
benoemd tot commandeur in de orde
van de Eikenkroon majoor A. C. baron
Bentinck, adjudant en 1. stalmeester van
Z. M. den Koning.
Het verzoeningsvoorstel op onderwijs
gebied, door den minister van Binnen-
landsche Zaken in de zitting van de
Tweede Kamer dei Staten-Generaal 1.1.
Vrijdag aangekondigd luidt als volgt
«Het geven van onderwijs is vrij, be-
«houdens het toezicht der overheid, en,
«voor zoover het lager en middelbaar on-
«derwijs betreft, het onderzoek naar de
«bekwaamheid en zedelijkheid des onder-
«wijzers; het een en ander door de wet
«te regelen.
«Het openbaar onderwijs is een voor-
«werp van de aanhoudende zorg der re
ageering; de inrichting daarvan wordt
«door de wet geregeld.
«De wet bepaalt of, en in hoe ver
«aan bijzondere scholen onderstand uit
«openbare kassen kan worden verleend.
«In of voor elke gemeente behoort het
«lager schoolonderwijs te voldoen aan de
«behoefte der bevolking.
«Voor zooveel daarin niet op andere
«wijze is voorzien, geschiedt dit van
«overheidswege in openbare scholen, voor
«onvermogenden kosteloos, voor anderen
«tegen betaling van een billijk schoolgeld.
«De openbare scholen zijn toegankelijk
«voor leerlingen zonder onderscheid van
«godsdienstige gezindheid.
«De Koning doet jaarlijks van den
«Staat der hooge-, middelbare- en lagere
«scholen een uitvoerig verslag aan de
«Staten-Generaal geven."
De schr. van een Haagschen brief
in de N. Gor. Ct. maakt gewag van de
liefde van het kleine princesje voor haro
vogeltjes. Zij bezit eene menigte aller
liefste diertjes, die zich door schoon
gezang en uiterste makheid onderschei
den. Het kind is echter zoo dol op haar
schat, dat haar koninklijke vader heeft
besloten de kooien naar zijne vertrekken
over te brengen, omdat zijn dochtertje
door hare lievelingen te veel van hare
studiën en andere bezigheden werd afge
trokken. Nu mag het aardige kind twee
malen daags hare vogeltjes opzoeken en
voederen en komt zij daartoe in de ver
trekken haars vaders, belast en beladen
met allerlei lekkernijen, waarop haar
pleegkinderen verzot zijn. Zoo draagt zij
voor den eenen vogel een stukje vijg,
voor een anderen een klontje, voor een
derden hennipzaad enz. bij zich en wordt
zij dientengevolge bij haar komst in de
kamer door een luid gejubel verwelkomd.
Ook Z. M. schept vermaak in het on
schuldige genoegen van het kind en slaat
met een liefdevol oog de liefde van het
Princesje voor haar vogeltjes gade.
Het hoofdbestuur van den Bond
voor algemeen stemrecht heeft besloten
een volksbeweging in het leven te roe
pen onder de leuze: naar den Koning.
Door dat hoofdbestuur of door een com
missie, door het hoofdbestuur aan te
wijzen, zal namelijk een adres, waarbij
algemeen stemrecht wordt verzocht,
«met passend vertoon" den Koning
worden aangeboden. Vad.
Hoe er soms misbruik gemaakt
wordt van de wetenschap, in dienst der
vervalscherspraktijk, blijkt uit de vol
gende mededeeling van het Mbld tegen
de vervalsching van levensmiddelen.
Een scheikundige ontving de opdracht
een monster cognac zeer nauwkeurig te
onderzoeken en de hoeveelheden der
samenstellende deelen zoo juist mogelijk
aan te geven, daar de inzender, een
vervalsching vermoedende, den verkooper
geheel wenschte te overtuigen door het
overleggen van een volledige analyse.
Nadat de scheikundige geconstateerd
DOOR
18
Hij had haar als eene jongere zuster
behandeld, daarom kon zij gemakkelijker
die liefde uit haar hart verwijderen en
er achting en vriendschap voor in de
plaats brengen, daarom kon zij op hare
legerstede uitgestrekt, met tranen in de
oogen, God voor hem bidden, dat Hij
hem gelukkig zou maken.
Het koffiehuis de Harmonie werd ook
niet door hem vergeten. De heer Becker
had hem altijd goed behandeld, en de
bekende bezoekers kon hij immers daar
spreken. Zij waren allen zoo goed voor
hem geweest. En hoe werd hij daar ont
vangen Hij, de vroegere kofïiehuisbe-
diende, werd door allen als hun gelijke
beschouwd. Menige handdruk werd hem
gegeven en allen wenschten hem geluk
met zijne verloving. Het deed hem zoo
goed, die bewijzen van hartelijkheid te
ontvangen, maar toch vervulde hem nog
menigmaal een weemoedig gevoel, wan
neer hij dacht, dat hij, dien men nu als
om strijd de hand drukte en met harte
lijkheid overlaadde, éénmaal een dief
was geweest, dat eenmaal dezelfde hand,
die men nu drukte, zich had uitgestrekt,
om het goed van zijn evenmensch weg
te nemen, dan maakte zich een weemoe
dig gevoel van hem meester en had hij
zijne hand willen ^terugtrekken en zeg
gen «raak mijne hand niet aan, want
daaraan kleeft eene misdaad." Dikwijls
ook zeide hij tegen Mathilde»\fag ik
uw lot wel aan het mijne verbinden
Gij zoo braaf, zoo edel, en ik met eene
misdaad op mijn geweten. Mathilde, denk
er nog eens ernstig over na, wanneer
gij uw woord terug wilt nemen, hoe
zwaar het mij ook zou vallen, ik heb
het verdiend." Maar wanneer Richard
dan zoo weemoedig was en zoo sprak,
dan legde Mathilde hare hand op zijn
mond en zeide «Richard, ik heb u lief,
niet Richard den straatslijper, maar
Richard, die zich door braafheid en deugd
gevormd heeft, bemin ik. U, die mij het
leven hebt gered, wil ik met mijne liefde
beloonen, ik wil niet miDder wezen dan
God, die u door Zijne zegeningen bewijst,
dat Hij u uwe misdaad vergeven heeft.
Richard, gij waart toen een kind, en
buitendien hebt gij dat geld nooit ge
bruikt, daardoor zijt gij in mijne oogen
zonder smet. Gij hebt over uzelven ge-
heerscht," en dat gezegd hebbende, sloot
zij hem innig in hare armen.
VIII.
De heer Henri Böhmer was nog geen
vier maanden overleden, en reeds kon
men te Bremen den omtrek van het
fabrieksgebouw zien, dat voor rekening
van de heeren Fleischhauer en Bóhmer
gebouwd werd. De omtrek was vrij uit
gebreid. Aan de voorzijde telde men 32
en in de diepte 10 ramen, terwijl de
hoogte drie verdiepingen bedroeg. Wan
neer het voltooid is, zullen er 200 werk
lieden arbeiden. Naast het eigenlijke
fabrieksgebouw zag men aan beide zijden
twee flinke pakhuizen optrekken, ter ber
ging van tabak en de afgewerkte sigaren.
Trad men het fabrieksgebouw binnen,
dan ontwaarde men aan de rechter- en
linkerzijde van den gang, aan weers
kanten twee kamers. Die rechts waren
bestemd voor kantoor en spreekkamer,
en die aan de linkerzijde moesten tot
woning van den meestersknecht dienen
Er werd vlijtig aan gewerkt, daar men
over drie maanden de fabriek in werking
wenschte te brengen. Het terrein, dat er
bijbehoorde, besloeg eene vrij groote
uitgestrektheid, ten einde later, zoo noo
dig, de fabriek te vergrooten en er
arbeidswoningen te kunnen bijbouwen.
Niet ver van de fabriek had Mevrouw
Böhmer voor de jongelieden een flink
huis met een grooten tuin gekocht, dat
zij als huwelijksgeschenk zullen ont
vangen.
Hoewel eerst bepaald was, dat hun
huwelijk bij de voltooiing der fabriek
zou plaats hebben, vond men het beter,
die plechtigheid ruiin een maand vroe
ger te vieren, dan zouden de jongehuw-
den van hun huwelijksreisje terug kunnen
zijn, voor het in werking treden der
fabriek.
Dus nog twee maanden en dan zou
het huwelijk voltrokken worden. Welk
een gelukkig vooruitzicht, en toch was
Mathilde droevig gestemd, hetgeen zij
echter aan Richard niet liet blijken,
want niet hij was de oorzaak van hare
droefgeestigheidzij dacht aan hare
moeder, die nu zoo alleen te Hamburg
zou achterblijven. Welke pogingen zij
ook aanwendde, om haar te bewegen bij
hen te komen inwonen, daartoe was
hare moeder niet te bewegen wel be
loofde zij, indien het haar in Hamburg
te eenzaam werd, in Bremen te komen
wonen, echter niet bij hen in huis.
Eindelijk was de dag van het huwe
lijk aangebroken. Plechtig werd het vol
trokken en hoewel geene schitterende
bruiloftsmaaltijd werd gehouden, was
door mevrouw Böhmer de naaste familie
uitgenoodigd en buitendien de heeren
Fleischauer. en Muller.
Een huwelijksreisje van veertien dagen
werd door de jonggehuwden ondernomen
en wel langs den Rijn. Genoegelijke
dagen, die eerste huwelijksdagen, wanneer
twee innig liefhebbende eclitgenooten de
schoonheden van den rijnoever genieten,
wanneer zij dan arm in arm de schoone
natuurtooneelen bewonderen. De lieve
oplettendheden, die zij beiden voor elkan
der aan den dag leggen, spreken zoo
innig tot het hart. Ieder kan het zoo
duidelijk zien, dat zij, die daar gearmd
wandelen, twee gelukkige menschen zijn.
En toch, wat is er niet veel, oneindig
veel te overpeinzen, wanneer wij zulk
een gelukkig paar daarhenen zien gaan.
Het is de eerste bladzijde van hun
huwelijksboek zal het velen bevatten
Zullen op allen diezelfde liefde en dat
zelfde geluk te lezen zijn? Wie acht zich
bevoegd, die vraag te beantwoorden
Niemand Want al zien wij deze twee
gelukkige echtgenooten, die zoo innig
gelukkig alles genieten, de wederwaar
digheden, die hen wachten, blijven voor
ons geheim, de beproevingen, die voor
hen in het verschiet liggen, zijn voor ons
